1979 ODTÜ İstiklal Marşı krizi
1979 ODTÜ İstiklal Marşı Krizi, 8 Ağustos 1979 günü yapılan Orta Doğu Teknik Üniversitesinin yeni eğitim öğretim dönemi açılış töreninde İstiklal Marşı söylenirken bazı öğrencilerin yere oturması ve ardından Enternasyonal marşının söylenmesi olayı. Olay ülkede büyük yankı yaptı. Siyasiler, basın mensupları, öğretim üyeleri ve askerler tepki gösterdi.
Tören[değiştir | kaynağı değiştir]
8 Ağustos 1979 günü saat 10.30'da Orta Doğu Teknik Üniversitesi kampüsü içindeki stadyumda tören başladı. Bando tarafından İstiklal Marşı çalınırken bir grup, "Ayağa kalkmayın!" diye bağırdı. Birçok öğrenci yerinden kalkmadı. İstiklal Marşı'nın bitmesinin ardından bütün öğrenciler ayağa kalktı ve toplu hâlde sol yumruklar eşliğinde Enternasyonal marşı söylendi. Ardından; "Süngüsüz Eğitim!", "Sıkıyönetim ODTÜ'den elini çek!", "MHP kapatılsın, faşist Türkeş tutuklansın!" sloganları atıldı.[1]
Tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]
9 Ağustos 1979 günü Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı ve Başbakan Bülent Ecevit, "İç İşleri ve Millî Eğitim Bakanı arkadaşlarım bizzat ilgilenecekler ve gerekli açıklamayı yapacaklar. Eğer öyle bir durum olduysa elbette son derece üzücüdür ve devletimizin de bu gibi davranışlara izin vermesi söz konusu değildir." dedi.
Adalet Partisi Genel Başkanı ve Ana Muhalefet Lideri Süleyman Demirel, yaptığı yazılı açıklamada, "Orta Doğu Teknik Üniversitesinde komünist Enternasyonal marşını söylemek cüret ve cesaretini kendisinde görenlerin arkasında bu hükûmet vardır. Devlet ve rejim düşmanlarının İstiklâl Marşı söylenirken oturup komünist Enternasyonal marşını Ankara'da ve herkesin önünde söyleyebilmesi bu hükûmetin bir gün dahi durmamasının tartışmasız gerekçesidir." dedi.
ODTÜ Öğretim Üyeleri Derneği, olayı nefretle kınadıklarını açıkladı.
Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Alparslan Türkeş, iktidarın İstiklal Marşı düşmanlarıyla aynı safta olduğunu söyledi.
Cumhuriyetçi Güven Partisi Genel Başkanı Turhan Feyzioğlu, "İstiklal Marşı yerine komünist Enternasyonal marşını söyleyen gençler yetiştirmenin vebali ve günahı büyüktür. Bu vebal, Atatürk'ü unutturanların omzundadır." dedi.
Cumhuriyet yazarı Uğur Mumcu, "Ayıp ve Çirkin..." başlıklı yazısında, "ODTÜ'nün açılışında kendilerine «Devrimci» adını takan «zıpır sosyalistler»in bir kısmının «İstiklâl Marşı» söylenirken yerlerinden kalkmamaları, gerçekten şiddetle kınanmalıdır." dedi.[2]
26 Ağustos'ta Silahlı Kuvvetler Günü için bir konuşma yapan Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren de bu olaya değindi:
Kendi çıkarlarını ülke bütünlüğünün üstünde görenler, geleceğimizin teminatı olan gençlerimizi sapık ideolojilerinin vaatleriyle aldatarak onları Türk istiklalinin sembolü İstiklal Marşı'mıza dahi saygısızlıkta bulunabilecek kadar Türklüğünden uzaklaştırabilmektedirler. Ama sizleri temin ederim ki o kendini ve milleti idrakten aciz vatan hainleri, her zaman olduğu gibi karşılarında yine bizleri, Türk Silahlı Kuvvetlerini bulacaklar ve bunların hesabını millet önünde vereceklerdir. Onların ilim ve irfan yuvası okullarımızdan temizlendiğini ve bu okulların kalbi Atatürk sevgisi, vatan ve millet aşkı ile yanıp tutuşan, birbirleriyle uygarca fikir münakaşası yapabilen, eli silahsız, kültürlü gençlerle dolu olduğunu görmek bizim de en büyük arzumuzdur."
"İstiklal Marşı ve Cumhuriyete Saygı" Töreni[değiştir | kaynağı değiştir]
13 Ağustos 1979'da ODTÜ Rektör Vekili, fakülte bölüm başkanları, asistanlar, öğretim üyeleri ve çok sayıda öğrencinin katıldığı "İstiklal Marşı ve Cumhuriyete Saygı" Töreni yapıldı. Tören, gerçekleşen yürüyüşün ardından Atatürk Anıtı'na çelenk koymayla başladı. Ardından Atatürk için bir dakikalık saygı duruşunda bulunuldu ve İstiklal Marşı söylendi.
Tören öncesinde bir grup, "Kahrolsun Emperyalizm! NATO'ya-IMF'ye hayır!" sloganı atıp kaçtı. Kaçanları arayan güvenlik güçleri, bir öğrenciyi yakaladı.
Soruşturma[değiştir | kaynağı değiştir]
Ankara Cumhuriyet Savcılığı, soruşturma başlattı. Ankara Sıkıyönetim Komutanlığına bağlı jandarma birlikleri, 11 Ağustos 1979 sabahı ODTÜ'de arama yaptı. 4 öğrenci gözaltına alındı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Milliyet Gazetesi Arşivi, Gelişmiş Arama: "enternasyonal marşı" Tarih Aralığı 7 Ağustos 1979-7 Eylül 1979". 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022.
- ^ "11 Ağustos 1979 tarihli Cumhuriyet gazetesi: Uğur Mumcu, "Ayıp ve Çirkin..."". 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022.