İphigenia Aulide'de
 | |
| Özgün isim | Iphigénie en Aulide |
|---|---|
| Müzik | Christoph Willibald Gluck |
| Libretto | François-Louis Gand Le Bland Du Roullet |
| Gala | 19 Nisan 1774 |
| İlk gösterim yeri | Paris, Académie Royale de Musique (Opéra National de Paris) |
| Oyuncular |
|
İphigenia Aulide'de (Fransızca:Iphigénie en Aulide) Christoph Willibald Gluck tarafından Fransızca olarak hazırlanmış 4 perdelik bir trajedik opera. Eserin librettosu Nicolas-François Guillard tarafından Fransızca olarak tanınmış Fransız trajedi yazarı Jean Racine'in antik Yunan mitinden uyarlanarak yazdığı "İphigenie (1674)" trajedisinden uyarlanarak yazılmıştır. Eserin prömiyer temsili 19 Nisan 1774'te Paris'te "Académie Royale de Musique" (Opéra National de Paris) tarafından yapılmıştır. Bu eser Fransız opera sahnesinde temsil edilen ilk Fransızca opera eseri olmuştur.
Temsiller ve versiyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu operanın 19 Nisan 1774'te Paris'te prömiyer temsilinde seyirciler sadece uvertürünü çok alkışladılar ve eserin takip eden kısımları seyirciler tarafından popüler bulunmadı. Bu ilk temsilinde sonra Nisan ayı içinde 3 ekstra temsil planlanmıştı. Fakat Fransa Kralı XV. Louis'in o ay içinde ölümü dolayısıyla ilan edilen yas nedeniyle Paris'te tiyatrolar 6 hafta kapalı kaldılar.
İphigenia Aulide'de operası Paris'te 10 Ocak 1775'te tekrar temsil edilmeye başlandı. Bu eser o kadar popüler oldu ki 1776-1824 döneminde Fransa Operası repertuvarında bir temel eser oldu ve bu dönemde hemen hemen her yıl yeniden yapımlanıp temsil edildi. Bu dönemde bu eserin 400'den çok sayıda temsili yapıldığı ve Gluck'un Paris'te en çok kere temsil edilen eseri olduğu belirtilmektedir.
1775 yılında yani yapım için Gluck eserinde bazı değişiklikler yaptı. Sahne arkasından gelen bir ses olarak Tanrıça Diana soprano sesini eserine ekledi ve eserdeki divertismanları değiştirip genişletti. Bunun için günümüzde operaevleri bu eserin iki Fransızca versiyonu arasında seçim yapmaları mümkündür. Bununla beraber bu iki Franzizca versiyon arasındaki fark Gluck'un Fransızca Orfeo ve Euridice eserinin iki versiyonu arasındaki fark veya Gluck'un Alceste operasının Fransızca versiyonu ile İtalyanca versiyonu arasındaki fark kadar çok değildir.
1847'de Dresden Sarayı tiyatrosu direktörü olan Richard Wagner bu eserin yeni bir Almanca versiyonunu hazırlamakta iken orijinal eserde büyük değişiklikler yaptı. Wagner metin değişiklikleri yaparak librettoyu yeniden edit edip yeni kısımlar ekledi. Bu metin değişiklikleri ile yetinmeyen Wagner değişik bir finale hazırladı ve bazı pasajlara kendi bestesi olan parçalar koydu. Günümüzde Wagner revizyonu versiyon, özellikle Almanya operaevlerinde ve Hermann Abendroth, Otto Klemperer ve Wilhelm Furtwängler gibi ünlü Alman opera orkestra şefleri altında yapımlanmaktadır. Bu versiyonun disk kayıtları yapılmış olup hâlâ satılmaktadır.
Roller[değiştir | kaynağı değiştir]
_by_Jean-Baptiste_Greuze.jpg)
| Rol | Ses tipi | Prömiyerde roller,[1] 19 Nisan 1777 (Orkestra şefi:Louis-Joseph Francœur) (Bale kerografi:Gaétan Vestris) |
|---|---|---|
| Agamemnon, Miken Kralı | bariton | Henri Larrivée |
| Clitemnestre (Clytemnestra), karısı | soprano | Françoise-Claude-Marie-Rosalie Campagne |
| Iphigénia (İphigenia), kızları | soprano | Sophie Arnould |
| Achille (Akhilleus), bir antik Yunan kahraman | tiz tenor | Joseph Legros |
| Patrocle (Patroclus) | bas | Durand |
| Calchas, Başrahip | bas | Nicolas Gélin |
| Arcas | bas | Beauvalet |
| Üç Yunan kadın | soprano | Marie-Françoise de Beaumont d'Avantois; Rosalie Levasseur, (üçüncü kadın şarkıcının ismi bilinmiyor) |
| Bir Midilli'li kadın köle | soprano | Mlle Chateauneuf |
| Yunan askerleri ve halkı; Teselyalı savasçılar; Argos'lu kadınlar; Aulide'li kadınlar; Midilli'li kadınlar, erkekler ve köleler; Diana tanrıçası rahibeleri | ||
Konu özeti[değiştir | kaynağı değiştir]
I. Perde[değiştir | kaynağı değiştir]
Büyük kahin Calchas, Tanrıça Diana tarafından kendine verilen bir kehanette bulunarak Truva'ya saldırı için Aulide'de toplanan Yunan gemilerinin Ege Denizi'ni geçmeleri için uygun rüzgârlar bulabilmeleri için Miken Kralı ve bu Yunan filosunun başkomutanı olan Agamemnon'un kendi kızı olan İphigenia'yı tanrılara kurban olarak kendi eliyle öldürmesi gerektiğini bildirir. Bu operanın ana teması bir baba olarak kız evladı İphigenia'nın hayatını kurtarma ile komuta ettiği Yunan filosu ve hüküm ettiği Miken krallığının mensuplarının yaşam menfaatlerini sağlama arasında yapması gereken müthiş korkunç bir seçim hakkındadır.
Truva'ya gitmek için değişik Yunan şehirlerinde toplanan askerleri taşıyan filo Aulide'den harekete geçmesi planlanmıştır ve Agamemnon kızı İphigena'ya Aulide'ye çağırmıştır. Bunun için kızına verdiği neden, kızının tanınmış bir Yunan kahramanı olan Achille (Akhilleus) ile nikâhla evlenmesinin yapılmasıdır. Fakat kızını oraya gelip kurban edilmesinden sakınmak için sonradan gönderdiği haberle kızına Achille'nin hiç vefalı bir kişi olamayıp ona sadık olamayacağını ve kızının onunla evlenmeyi kabul etmemesinin imkân dahilinde olduğunu bildirmiştir
Fakat İphigenia babasından bu son haberi daha almadan annesi Clytemnestra ile birlikte Yunan filosunun kampına gelmiştir. İki kadın Achille'nin vefasız olabileceğinde hiç hoşlanmamışlardır ve evlenmeden sakınmak istemeye başlamışlardır. Fakat Achille'nin onların yanına gelir ve İphigenia'ya karşı büyük bir aşk beslemekte olduğunu bildirir. Perde Achille ve İphigenia arasında gayet duyarlı karşılıklı birbirine barışıp birbirine aşk ilan etmeleri sahnesi ve finale ikilisi ile son bulur.
II. Perde[değiştir | kaynağı değiştir]
Nikâh ve gerdeğe girme törenleri için yapılan eğlenceler koroların şarkılarını ve bir baleyi ihtiva eder. Fakat çift bu eğlentilerden sonra tapınağa gittiklerine Agamemnon'un muhafızları komutanı olan Arcas onlara kızın babası kralın tapınak sunağı önünde kızını kurban etmek için onları beklemekte olduğunu onlara ifşa eder. Kralın kızını kurban etmesini önlemek için hemen Achille ve Clytemnestra tapınağa girip sunağa giderler. Orada kralı kızını kurban etmekten caydırmaya çalışırlar. Kral onlarla hemfikir olup kızını kurban etme planını bir kenara koyar.
III. Perde[değiştir | kaynağı değiştir]
Perde Truva'ya gitmeye kararlı Yunan askerler korosu ile açılır. Bu koro kralın fikrini değiştirmesini ve böylece Truva'ya gitmelerinin önlenmesini kabul etmeye onların hazır olamadığını ve kurban etme törenin hemen yapılmasını istediklerini bildirmektedir. Tam bu sırada İphigenia kötü talihini kabul edeceğini ve halkın ve askerlerin büyük menfaatleri için kendi hayatını kaybetmeyi kabule hazır olduğunu ilan eder. Kızın annesi Clytemnestra merhametsiz Yunanlardan büyük tanrı Jüpiter'in intikam alacağını onlara bildirir.
Fakat kurban etme töreni yapılacaktır. Tam bu sırada Achille ve kendinin savaşçıları bu törene itirazlarını açıkça ortaya atarlar. Etraf karışır. Bu sırada Gluck antik mitten ve Racine'in trajedi oyununun sonucundan tamamen ayrılır. Büyük kahin Calchas'ın sesi koronun karmaşık sesleri üzerinden duyulur. Calhas tanrıça Diana'nın fikrini değiştirdiğini ve kızın kurban edilmesinin gerekmediğini bildirdiği herkese açıklar. Bu eserin 1775 yapımlanması için yapılan değişikliklerle ortaya çıkarılan ikinci versiyonunda tanrıça Diana şahsen sahneye girer ve şahsen Achille ve İphigenia'nın evlenmesini ve Agamemnon komutasındaki Yunan filosunun Ege Denizi'ni geçmeye başlamasını kutsadığını ilan eder.
Seçilmiş disk kayıtları[2][değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıl | Roller (Agamemnon, Clytemnestre, İphiginia, Achille) |
Orkestra şefi, Orkestra ve koro |
Marka |
|---|---|---|---|
| 1951 (Almanca çevirisi) |
Dietrich Fischer-Dieskau, Johanna Blatter, Martha Musial, Helmut Krebs |
Artur Rother, RAIS Kammerchor ve Sinfonieorchester |
CD: Gala 100.712 |
| 1962 | Walter Berry, Inge Borkh, Christa Ludwig, James King |
, Wiener Staatsoper korosu ile Salzburger Festivali Oda Korosu ve Wiener Philharmoniker orkestrası |
2 CD (1996); Orfeo «d'Or» C 428962 |
| 1972 (Wagner'un revizyonu ve Almanca metni) |
Dietrich Fischer-Dieskau, Trudeliese Schmidt, Anna Moffo, Ludovic Spiess |
Kurt Eichhorn, Bayerischen Rundfunks korosu, Müncher Rundfunkorchester |
CD: BMG RCA Classics 74321 32236-2 |
| 1987 (Gluck'un orijinal Fransizca metni) |
José van Dam, Anne Sofie von Otter, Lynne Dawson, John Aler |
John Eliot Gardiner, Monteverdi Korosu, Lyon Opera Orkestrasi |
2CD: (1990); ERATO «Gardiner Collection» 4509-99609-2 |
| 2002 | Christopher Robertson, Daniela Barcellona, Violeta Urmana, Stephen Mark Brown |
Riccardo Muti Teatro alla Scala koro ve orkestrasi |
DVD (2005), House of Opera DVDCC 701 |
Medya[değiştir | kaynağı değiştir]
- Dinlemekte problem mi yaşıyorsunuz? Medya yardımı sayfasına göz atın.
| İphigénia Aulide'de- Bale Suiti No. 1 - Bölüm 1 (4:20) | |
| Bale Suiti No. 1 - Bölüm 2 | |
| Besteci Christoph Willibald Gluck (1714–1787) Aranjman: Felix Mottl (1856–1911); Orkestra şefi: Leo Blech (1871–1958); Orkestra:Berliner Staatskapelle; Kayıt tarihi:1927 | |
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Roller kaynak: Earl of Harewood and Antony Peattie, eds (1997) The New Kobbés Opera Book (1997),. New York:G.P. Putnam's Sons: New York
- ^ Kaynak discography.org.uk/CLGLIPHA.HTM[ölü/kırık bağlantı] Operadis-opera internet sitesi Iphigénie en Aulide operası diskografyası
- Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia "Iphigénie_en_Aulide" maddesi kaynaklıdır. Iphigénie_en_Aulide7 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Hayes, Jeremy, "Iphigénie en Aulide", Kaynak: Stanley, Sadie (ed.) (1997), The New Grove Dictionary of Opera, Cilt.ii Sayfa:816-819 New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-522186-2 (İngilizce)
- Pitou, Spire (1985), The Paris Opéra. An Encyclopedia of Operas, Ballets, Composers, and Performers – Rococo and Romantic, 1715–1815, Westport/London: Greenwood Press, ISBN 0-313-24394-8 (İngilizce)
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- IMSLP websitesinde "Iphigénie_en_Aulide,_Wq.40_ (Gluck,_ Christoph_Willibald)" maddesinde partitür notaları, seslendirme notaları, aranjmanlar, transkripsiyonlar ve librettolar. Online [1]15 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Opera-guide.ch websitesinde "Gluck, Iphigénie en Aulide" eserinin Fransızca librettosu. Online:[2]3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)
- * Opera-guide.ch websitesinde "Gluck, Iphigénie en Aulide" eserinin Almanca librettosu. Online:[3]3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Almanca)
- YouTube websitesinde "Gluck: "Iphigenie in Aulis" (Berlin 1992, deutsch, Schreier, Hajóssyová, Lang)" maddesinde Berlin 1992 yapimi "Gluck, Iphingenie en Aulis" operasinin Almanca tum audio-kaydi: On-line:[4]
