Devoniyen: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
→‎Resifler: +resifler
31. satır: 31. satır:


=== Kara biyotası ===
=== Kara biyotası ===
[[File:Prototaxites_milwaukeensis.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Prototaxites_milwaukeensis.jpg|küçükresim|255x255pik|''Prototaxites milwaukeensis'', Wisconsin'de bulunan büyük bir mantardır ve Devoniyen'e tarihlenir. İlk önce bir deniz algi olduğu düşünülmüştü.]]
Devoniyen Dönemi'ne gelindiğinde, canlılar zaten karaların kolonileşme sürecindeydi. Silüriyen'deki [[Yapraklı kara yosunları|yosun]] ormanları ile [[bakteri]] ve alg örtüleri, dönemin başlarında ilkel köklü bitkilerle birleşerek [[akarlar]], [[Akrep|akrepler]], [[Trigonotarbida|trigonotarbidler]]<ref>{{cite journal|url=https://www.academia.edu/7625529|title=The walking dead: Blender as a tool for paleontologists with a case study on extinct arachnids|access-date=2015-07-21|date=July 2014|issue=4|pages=735–746|journal=[[Journal of Paleontology]]|volume=88|issn=0022-3360|doi=10.1666/13-088|first2=Jason|last2=Dunlop|first1=Russell J.|last1=Garwood|s2cid=131202472}}</ref> ve [[çok bacaklılar]] gibi eklembacaklıları (her ne kadar eklembacaklılar karada Erken Devoniyen'den çok daha önce ortaya çıkmış olsa da<ref name="Garwood">{{cite journal|title=Early Terrestrial Animals, Evolution, and Uncertainty|date=September 2011|issue=3|pages=489–501|journal=Evolution: Education and Outreach|volume=4|doi=10.1007/s12052-011-0357-y|first2=Gregory D.|last2=Edgecombe|first1=Russell J.|last1=Garwood|df=dmy-all|doi-access=free}}</ref> ve ''[[Protichnites]]'' gibi fosillerin varlığı, amfibi eklembacaklıların Kambriyen kadar eski bir dönemde ortaya çıkmış olabileceğini düşündürse de) barındıran ilk stabil toprakları meydana getirdiler. Bu dönemin başlangıcındaki en büyük kara canlısı, 8 metreden (26 ft) daha uzun olan, muhtemelen büyük bir mantarın baş ve gövdesi,<ref>{{cite journal|title=Rotted wood-alga fungus: The history and life of ''Prototaxites'' Dawson 1859|issue=1–2|pages=123–159|journal=Review of Palaeobotany and Palynology|year=2001|volume=116|doi=10.1016/s0034-6667(01)00058-6|first1=Francis M.|last1=Hueber}}</ref> yuvarlanmış bir ciğer otu<ref>{{cite journal|title=Rolled liverwort mats explain major ''Prototaxites'' features: Response to commentaries|issue=7|pages=1079–1086|journal=American Journal of Botany|year=2010|volume=97|pmid=21616860|doi=10.3732/ajb.1000172|first2=Martha E.|first3=David T.|first4=Kathleen B.|first5=James M.|last2=Cook|last3=Hanson|last4=Pigg|last5=Graham|first1=Linda E.|last1=Graham|doi-access=free}}</ref> veya belirsiz özelliklere sahip başka bir canlı olan<ref>{{cite journal|title=The enigmatic Devonian fossil ''Prototaxites'' is not a rolled-up liverwort mat: Comment on the paper by Graham et al.(AJB 97: 268–275)|issue=7|pages=1074–1078|journal=American Journal of Botany|year=2010|volume=97|pmid=21616859|doi=10.3732/ajb.1000047|first2=Edith L.|first3=Anne-Laure|first4=Andrew|first5=Rudolph|first6=Ignacio|first7=Michael|last2=Taylor|last3=Decombeix|last4=Schwendemann|last5=Serbet|last6=Escapa|last7=Krings|first1=Thomas N.|last1=Taylor|doi-access=free}}</ref> ve hakkında pek bir şey bilinmeyen ''[[Prototaxites]]'''ti. Bu canlı, Devoniyen'in başlarında alçak ve halıya benzer bitki örtüsünün üzerinde yükselmekteydi. Ayrıca ilk olası böcek fosilleri yaklaşık 416 milyon yıl önce, Erken Devoniyen'de ortaya çıktı. En eski [[Tetrapoda|dört üyelilere]] ilişkin kanıtlar, Orta Devoniyen sırasında denizlerdeki karbonat platformu/sahanlığı içindeki sığ [[lagün]] ortamlarında bulunan [[İz fosili|iz fosilleridir]]<ref>{{cite journal|title=Tetrapod trackways from the early middle Devonian period of Poland|issue=7277|pages=43–48|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|year=2010|volume=463|pmid=20054388|doi=10.1038/nature08623|last1=Niedźwiedzki|bibcode=2010Natur.463...43N|s2cid=4428903}}</ref> ancak bu izler gerçekten dört üyelilere ait olup olmadığı sorgulanmış ve bunların balıkların bıraktığı birer beslenme izi (''[[Piscichnus]]'') olduğu da ileri sürülmüştür.<ref>{{cite journal|title=Thinopus and a Critical Review of Devonian Tetrapod Footprints|issue=3–4|pages=136–154|journal=[[Ichnos (journal)|Ichnos]]|year=2015|volume=22|doi=10.1080/10420940.2015.1063491|last1=Lucas|s2cid=130053031}}</ref>


==== Karaların yeşillenmesi ====
==== Karaların yeşillenmesi ====

Sayfanın 11.14, 1 Eylül 2023 tarihindeki hâli

Başlığın diğer anlamları için Devon (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Devoniyen
419.2 - 358.9 myö 
Geç Devoniyen sırasında Dünya (yaklaşık 370 myö)
Kronoloji
Etimoloji
Takma ad(lar)Balıkların Çağı
Kullanım bilgisi
Gök cismiDünya
Bölgesel kullanımKüresel (ICS)
Kullanılan zaman çizelgesiICS Zaman Cetveli
Tanım
Kronolojik birimDönem
Stratigrafik birimSistem
Zaman aralığının resmîyetiResmî
Alt sınırını belirleyenBir graptolit olan Monograptus uniformis'in ilk ortaya çıkışı
Alt sınır KSKNKlonk, Çekya
49°51′18″N 13°47′31″E / 49.8550°K 13.7920°D / 49.8550; 13.7920
KSKN onayı1972[5]
Üst sınırını belirleyenBir konodont olan Siphonodella sulcata'nın ilk ortaya çıkışı (2006'da biyostratigrafik sorunlara sahip olduğu keşfedilmiştir).[6]
Üst sınır KSKNLa Serre, Montagne Noire, Fransa
43°33′20″N 3°21′26″E / 43.5555°K 3.3573°D / 43.5555; 3.3573
KSKN onayı1990[7]
Atmosfer ve iklim verileri
Deniz seviyesinin günümüze göre yüksekliğiGöreceli olarak yaklaşık 189 metre civarındadır, dönem boyunca kademeli olarak 120 metreye düşer.[8]

Devoniyen, Paleozoyik Zaman içinde 419,2 milyon yıl önce sonlanan Silüriyen'den, 358,9 milyon yıl önce Karbonifer'in başlangıcına kadar süren jeolojik bir dönem ve sistemdir.[9] Bu döneme ait kayaçların ilk olarak incelendiği yer olan İngiltere'nin Devon bölgesine atfen adlandırılmıştır.

Kara yaşamının ilk dikkate değer adaptif yayılımı Devoniyen Dönemi'nde gerçekleşti. Serbest spor taşıyan damarlı bitkiler, kara üzerinde yayılmaya başlayarak kıtaları kaplayan geniş ormanlar oluşturdu. Devoniyen'in ortasına gelindiğinde, birkaç bitki grubu evrimleşerek yapraklar ve gerçek kökler geliştirmişti. Dönemin sonuna gelindiğinde ilk tohumlu bitkiler ortaya çıkmaya başladı. Ordovisiyen Dönemi'nden itibaren kara yaşamına geçmeye başladıklarından beridir çok bacaklılar, örümceğimsiler ve altı bacaklılar gibi eklem bacaklı grupları da Devoniyen başlarında belli başlı özelliklere sahip olur hâle geldiler.

Balıklar bu dönemde dikkate değer derecede çeşitlendiler ve bu sebeple Devoniyen sıklıkla "Balıkların Çağı" olarak adlandırılmaya başlandı. Zırhlı balıklar hemen hemen bilinen her su ortamında baskın hâle gelmeye başladı. Tüm dört uzuvlu omurgalıların (dört üyeliler) ataları, güçlü pektoral ve pelvik yüzgeçleri giderek bacaklara evrimleşerek karada yürümeye adapte olmaya başladı. Fakat bu bacaklar, Geç Karbonifer Dönemi'ne kadar tam olarak gelişmedi.[10] Okyanuslarda, ilkel köpek balıkları Silüriyen ve Geç Ordovisiyen'e göre daha yaygın hâle geldi.

Yumuşakçaların bir alt sınıfı olan ammonitler, ilk kez ortaya çıktı. Trilobitler, yumuşakça benzeri brakiyopodlar ve büyük mercan resifleri hâlâ yaygındı. Yaklaşık 375 milyon yıl önce başlayan Geç Devoniyen yok oluşu,[11] deniz yaşamını ağır bir şekilde etkileyerek tüm zırhlı balıkların ve Proetida takımından bazı türler dışında bütün trilobitlerin neslinin tükenmesine sebep oldu.

Devoniyen paleocoğrafyası, güneyde Gondvana süperkıtası, kuzeyde daha küçük Sibirya kıtası ve doğuda orta büyüklükteki Lavrusya kıtası tarafından belirleniyordu. Bu dönemde gerçekleşen ana tektonik olaylar arasında Reyik Okyanusu'nun kapanarak yok olması, Güney Çin'in Gondvana'dan ayrılması ve buna bağlı olarak Tetis Okyanusu'nun genişlemesi yer alır. Lavrusya ve Gondvana'nın birbirine yaklaşmasıyla Devoniyen'de birkaç dağ oluşumu yaşandı. Bunlar Kuzey Amerika'daki Akadiyen Orojenezi ve Avrupa'daki Variskan Orojenezi'nin başlangıcı da dahil olmak üzere, Geç Paleozoyik'te Pangea'nın oluşumundan önce gerçekleşen çarpışmalardı.

Kelime kökeni ve tarih

Bu jeolojik dönem, adını İngiltere'nin güneybatısında bir şehir olan Devon'dan almıştır. Burada 1830'larda bölge geneline dağılmış olarak bulunan kayaçların yaşı ve yapısı hakkında yapılan bir tartışma, sonunda jeolojik zaman cetveline Devoniyen Dönemi'nin eklenmesiyle çözülmüştür. Büyük Devoniyen Tartışması, ana olarak Roderick Murchison ile Adam Sedgwick'in karşısında George Bellas Greenough ve Henry De la Beche'nin olduğu ve tarafların birbirlerinin argümanlarına karşı argümanlar sunduğu yoğun bir tartışmaydı. Murchison ve Sedgwick tartışmayı kazandılar ve ortaya koydukları döneme Devoniyen Sistemi adını verdiler.[12][13]

Devoniyen Dönemi, Uluslararası Stratigrafi Komisyonu'na göre 419,2 milyon yıl önce Silüriyen Dönemi'nin sonlanmasıyla başlar ve 358,9 milyon yıl önce Karbonifer Dönemi'nin başlamasıyla sonlanır.[12]

İklim

Paleocoğrafya

Devoniyen Dönemi'nde Dünya'da birçok kıta ve çeşitli büyüklükte okyanus havzaları vardı. En büyük kıta olan Gondvana, tamamen Güney Yarımküre'de bulunuyordu. Gondvana, günümüzde Güney Amerika, Afrika, Avustralya, Antarktika ve Hindistan'ın tamamı ve bunların yanı sıra Kuzey Amerika ve Asya'nın küçük parçalarının birleşimine karşılık gelir. İkinci en büyük kıta olan Lavrusya, Gondvana'nın kuzeybatısındaydı ve günümüzde Kuzey Amerika ve Avrupa'nın büyük bir kısmına karşılık gelmektedir. Lavrusya'nın doğusunda ve Gondvana'nın kuzeyinde, Avrupa ve Asya'nın bazı bölgelerine karşılık gelen çeşitli küçük kıtalar, kıta parçaları ve mikrolevhalar mevcuttu. Devoniyen Dönemi, Lavrusya ve Gondvana gibi kıtaların birbirine yaklaştığı ve tektonik faaliyetlerin yaşandığı bir dönemdi.[14][15]

Dünya çapında deniz seviyeleri yüksekti ve karaların büyük bir kısmı tropik resif canlılarının yaşadığı sığ denizlerin altında bulunuyordu. Büyük "dünya okyanusu" Panthalassa, Kuzey Yarımküre'nin büyük bir kısmını ve aynı zamanda Gondvana'nın doğusunda ve Lavrusya'nın batısında geniş bölgeleri kaplamaktaydı. Diğer küçük okyanuslar Paleo-Tetis Okyanusu ve Reyik Okyanusu'ydu.[14][15]

Yaşam

Deniz biyotası

Devoniyen'de deniz seviyeleri genellikle yüksekti. Deniz faunasına bryozoa,[16] çeşitli ve bol miktarda brakiyopodlar,[17] hakkında az şey bilinen hederellidler,[18] mikrokonkidler[19] ve mercanlar hâkimdi.[20][21] Zambak benzeri krinoidler (çiçeklere benzerliklerine rağmen birer hayvandırlar) bol miktarda bulunuyordu ve trilobitler hâlâ yaygındı. Çift kabuklular derin sularda ve dış kıta sahanlığı ortamlarında yaygınlaştı.[22] İlk ammonitler de Erken Devoniyen Dönemi sırasında veya biraz öncesinde, yaklaşık olarak 400 milyon yıl önce ortaya çıktı.[23]

Resifler

Günümüzde kuzeybatı Avustralya'nın Kimberley Havzası'nda bulunan, artık kurumuş olan bir set resifi, eskiden bir Devoniyen kıtasını çevreliyordu ve 350 km (220 mil) uzunluğa sahipti.[24] Resifler genellikle deniz seviyesine yakın dalgalara dayanıklı yapılar oluşturabilen ve karbonat salgılayan çeşitli organizmalar tarafından meydana getirilir. Modern resifler esas olarak mercanlar ve kalkerli algler tarafından oluşturulmuş olsa da, Devoniyen resifleri ya çoğunlukla ototrof siyanobakteriler tarafından oluşturulan mikrobiyal resiflerdi ya da mercan benzeri stromatoporoidler ile tabulata mercanları ve kıvrımlı mercanlar tarafından meydana getirilen mercan ve stromatoporoid karışımı resiflerdi. Erken ve Geç Devoniyen'in daha sıcak koşullarında deniz seviyesine yakın bölgelere mikrobiyal resifler hâkim olurken, iklimi daha serin olan Orta Devoniyen'de mercan-stromatoporoid resifleri hâkim oldu.[25]

Kara biyotası

Prototaxites milwaukeensis, Wisconsin'de bulunan büyük bir mantardır ve Devoniyen'e tarihlenir. İlk önce bir deniz algi olduğu düşünülmüştü.

Devoniyen Dönemi'ne gelindiğinde, canlılar zaten karaların kolonileşme sürecindeydi. Silüriyen'deki yosun ormanları ile bakteri ve alg örtüleri, dönemin başlarında ilkel köklü bitkilerle birleşerek akarlar, akrepler, trigonotarbidler[26] ve çok bacaklılar gibi eklembacaklıları (her ne kadar eklembacaklılar karada Erken Devoniyen'den çok daha önce ortaya çıkmış olsa da[27] ve Protichnites gibi fosillerin varlığı, amfibi eklembacaklıların Kambriyen kadar eski bir dönemde ortaya çıkmış olabileceğini düşündürse de) barındıran ilk stabil toprakları meydana getirdiler. Bu dönemin başlangıcındaki en büyük kara canlısı, 8 metreden (26 ft) daha uzun olan, muhtemelen büyük bir mantarın baş ve gövdesi,[28] yuvarlanmış bir ciğer otu[29] veya belirsiz özelliklere sahip başka bir canlı olan[30] ve hakkında pek bir şey bilinmeyen Prototaxites'ti. Bu canlı, Devoniyen'in başlarında alçak ve halıya benzer bitki örtüsünün üzerinde yükselmekteydi. Ayrıca ilk olası böcek fosilleri yaklaşık 416 milyon yıl önce, Erken Devoniyen'de ortaya çıktı. En eski dört üyelilere ilişkin kanıtlar, Orta Devoniyen sırasında denizlerdeki karbonat platformu/sahanlığı içindeki sığ lagün ortamlarında bulunan iz fosilleridir[31] ancak bu izler gerçekten dört üyelilere ait olup olmadığı sorgulanmış ve bunların balıkların bıraktığı birer beslenme izi (Piscichnus) olduğu da ileri sürülmüştür.[32]

Karaların yeşillenmesi

Hayvanlar ve ilk topraklar

Galeri

  • Dunkleosteus gezegenimizde var olmuş en büyük zırhlı balıklardan biridir ve Geç Devoniyen sırasında yaşamıştır
    Dunkleosteus gezegenimizde var olmuş en büyük zırhlı balıklardan biridir ve Geç Devoniyen sırasında yaşamıştır
  • Titanichthys, Ohio, Cleveland'da bulunmuş, Fameniyen'den kalma plankton yiyen bir arthrodirdir.
    Titanichthys, Ohio, Cleveland'da bulunmuş, Fameniyen'den kalma plankton yiyen bir arthrodirdir.
  • Wisconsin'de bulunmuş ve Orta Devoniyen'den kalma Eastmanosteus pustulosus'un alt çenesi
    Wisconsin'de bulunmuş ve Orta Devoniyen'den kalma Eastmanosteus pustulosus'un alt çenesi
  • Wisconsin'de bulunmuş ve Orta Devoniyen'den kalma bir lob yüzgeçli balık olan Onychodus'un dişi
    Wisconsin'de bulunmuş ve Orta Devoniyen'den kalma bir lob yüzgeçli balık olan Onychodus'un dişi
  • Bothriolepis, Orta Devoniyen'den Geç Devoniyen'e kadar yaşamış, çeşitlilik gösteren bir antiark cinsidir.
    Bothriolepis, Orta Devoniyen'den Geç Devoniyen'e kadar yaşamış, çeşitlilik gösteren bir antiark cinsidir.
  • Köpekbalığına benzeyen Cladoselache, erken deniz tetrapodomorfu olan Eusthenopteron dahil olmak üzere birkaç lob yüzgeçli balık ve 1905 tarihli bir tabloda resmedilen bir zırhlı balık olan Bothriolepis
    Köpekbalığına benzeyen Cladoselache, erken deniz tetrapodomorfu olan Eusthenopteron dahil olmak üzere birkaç lob yüzgeçli balık ve 1905 tarihli bir tabloda resmedilen bir zırhlı balık olan Bothriolepis
  • Wisconsin'de bulunmuş ve Orta Devoniyen'den kalma Melocrinites nodosus spinosus, dikenli ve saplı bir deniz zambağıdır
    Wisconsin'de bulunmuş ve Orta Devoniyen'den kalma Melocrinites nodosus spinosus, dikenli ve saplı bir deniz zambağıdır
  • Ohio'da bulunmuş Devoniyen'den kalma kendi içine sarılmış fakopid bir trilobit
    Ohio'da bulunmuş Devoniyen'den kalma kendi içine sarılmış fakopid bir trilobit
  • Ohio'da bulunmuş Devoniyen'den kalma bayağı tabulata mercanı Aulopora - brakiyopod kapakçığını kaplayan koloninin görünümü
    Ohio'da bulunmuş Devoniyen'den kalma bayağı tabulata mercanı Aulopora - brakiyopod kapakçığını kaplayan koloninin görünümü
  • New York'ta bulunmuş ve Orta Devoniyen'e tarihlenen Tropidoleptus carinatus, orthid bir brakiyopoddur
    New York'ta bulunmuş ve Orta Devoniyen'e tarihlenen Tropidoleptus carinatus, orthid bir brakiyopoddur
  • New York'taki Kashong Şeyli'nde bulunmuş ve Orta Devoniyen'e tarihlenen bir Pleurodictyum americanum
    New York'taki Kashong Şeyli'nde bulunmuş ve Orta Devoniyen'e tarihlenen bir Pleurodictyum americanum
  • Michigan'da bulunmuş Devoniyen'den kalma bir hederlloidin SEM görüntüsü (en büyük tüpün çapı 0,75 mm'dir)
    Michigan'da bulunmuş Devoniyen'den kalma bir hederlloidin SEM görüntüsü (en büyük tüpün çapı 0,75 mm'dir)
  • Ohio'da bulunmuş ve Devoniyen'den kalma bir hederelloid kolonisi için konakçı substrat görevi gören spiriferid bir brakiyopod
    Ohio'da bulunmuş ve Devoniyen'den kalma bir hederelloid kolonisi için konakçı substrat görevi gören spiriferid bir brakiyopod
  • Prototaxites, 8 metrelik bir mantar cinsidir
    Prototaxites, 8 metrelik bir mantar cinsidir

Kaynakça

  1. ^ Parry, S. F.; Noble, S. R.; Crowley, Q. G.; Wellman, C. H. (2011). "A high-precision U–Pb age constraint on the Rhynie Chert Konservat-Lagerstätte: time scale and other implications". Journal of the Geological Society. London: Geological Society. 168 (4): 863–872. doi:10.1144/0016-76492010-043. 
  2. ^ Kaufmann, B.; Trapp, E.; Mezger, K. (2004). "The numerical age of the Upper Frasnian (Upper Devonian) Kellwasser horizons: A new U-Pb zircon date from Steinbruch Schmidt(Kellerwald, Germany)". The Journal of Geology. 112 (4): 495–501. Bibcode:2004JG....112..495K. doi:10.1086/421077. 
  3. ^ Algeo, T. J. (1998). "Terrestrial-marine teleconnections in the Devonian: links between the evolution of land plants, weathering processes, and marine anoxic events". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. 353 (1365): 113–130. doi:10.1098/rstb.1998.0195. 
  4. ^ "Uluslararası Kronostratigrafik Çizelge" (PDF). www.stratigraphy.org. Uluslararası Stratigrafi Komisyonu. 
  5. ^ Chlupáč, Ivo; Hladil, Jindrich (January 2000). "The global stratotype section and point of the Silurian-Devonian boundary". CFS Courier Forschungsinstitut Senckenberg. Erişim tarihi: 7 Aralık 2020. 
  6. ^ Kaiser, Sandra (1 Nisan 2009). "The Devonian/Carboniferous boundary stratotype section (La Serre, France) revisited". Newsletters on Stratigraphy. 43 (2): 195-205. doi:10.1127/0078-0421/2009/0043-0195. 5 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2020. 
  7. ^ Paproth, Eva; Feist, Raimund; Flajs, Gerd (December 1991). "Decision on the Devonian-Carboniferous boundary stratotype" (PDF). Episodes. 14 (4): 331-336. doi:10.18814/epiiugs/1991/v14i4/004 Özgürce erişilebilir. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Eylül 2022. 
  8. ^ Haq, B. U.; Schutter, SR (2008). "A Chronology of Paleozoic Sea-Level Changes". Science. 322 (5898): 64-68. Bibcode:2008Sci...322...64H. doi:10.1126/science.1161648. PMID 18832639. 
  9. ^ Gradstein, Felix M.; Ogg, James G.; Smith, Alan G. (2004). A Geologic Time Scale 2004. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0521786737. 
  10. ^ Amos, Jonathan. "Fossil tracks record 'oldest land-walkers'". BBC News. Erişim tarihi: 24 Aralık 2016. 
  11. ^ Newitz, Annalee (13 June 2013). "How do you have a mass extinction without an increase in extinctions?". The Atlantic. 
  12. ^ a b Gradstein, Ogg & Smith (2004)
  13. ^ Rudwick, M.S.J. (1985). The great Devonian controversy: The shaping of scientific knowledge among gentlemanly specialists. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0226731025. 
  14. ^ a b Cocks, L. Robin M.; Torsvik, Trond H., (Ed.) (2016), "Devonian", Earth History and Palaeogeography, Cambridge: Cambridge University Press, ss. 138–158, doi:10.1017/9781316225523.009, ISBN 978-1-316-22552-3, erişim tarihi: 2022-07-24 
  15. ^ a b Golonka, Jan (2020-03-01). "Late Devonian paleogeography in the framework of global plate tectonics". Global and Planetary Change (İngilizce). 186: 103129. Bibcode:2020GPC...18603129G. doi:10.1016/j.gloplacha.2020.103129. ISSN 0921-8181. 
  16. ^ Bose, Rituparna; Schneider, Chris L.; Leighton, Lindsey R.; Polly, P. David (1 October 2011). "Influence of atrypid morphological shape on Devonian episkeletobiont assemblages from the lower Genshaw formation of the Traverse Group of Michigan: A geometric morphometric approach". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 310 (3–4): 427–441. doi:10.1016/j.palaeo.2011.08.004. Erişim tarihi: 4 April 2023. 
  17. ^ Chen, Zhong-Qiang (2 September 2023). "Devonian–Carboniferous brachiopod zonation in the Tarim Basin, northwest China: implications for biostratigraphy and biogeography". Geological Journal. 39 (3–4): 431–458. doi:10.1002/gj.967. Erişim tarihi: 4 April 2023. 
  18. ^ Michal, Mergl (2021). "Dead or alive? Brachiopods and other shells as substrates for endo- and sclerobiont activity in the Early Devonian (Lochkovian) of the Barrandian". Bulletin of Geosciences. 96 (4): 401–429. Erişim tarihi: 4 April 2023. 
  19. ^ Bose, Rituparna; Schneider, Chris L.; Leighton, Lindsey R.; Polly, P. David (1 October 2011). "Influence of atrypid morphological shape on Devonian episkeletobiont assemblages from the lower Genshaw formation of the Traverse Group of Michigan: A geometric morphometric approach". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 310 (3–4): 427–441. doi:10.1016/j.palaeo.2011.08.004. Erişim tarihi: 4 April 2023. 
  20. ^ Zapalski, Mikołaj K.; Baird, Andrew M.; Bridge, Tom; Jakubowicz, Michał; Daniell, James (4 February 2021). "Unusual shallow water Devonian coral community from Queensland and its recent analogues from the inshore Great Barrier Reef". Coral Reefs. 40 (2): 417–431. doi:10.1007/s00338-020-02048-9. Erişim tarihi: 4 April 2023. 
  21. ^ Zatoń, Michał; Borszcz, Tomasz; Berkowski, Błażej; Rakociński, Michał; Zapalski, Mikołaj K.; Zhuravlev, Andrey V. (15 April 2015). "Paleoecology and sedimentary environment of the Late Devonian coral biostrome from the Central Devonian Field, Russia". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 424: 61–75. doi:10.1016/j.palaeo.2015.02.021. Erişim tarihi: 4 April 2023. 
  22. ^ Nagel-Myers, Judith (5 August 2021). "An updated look at the taxonomy, stratigraphy, and palaeoecology of the Devonian bivalve genus Ontario Clarke, 1904 (Cardiolidae, Bivalvia)". Palaeobiodiversity and Palaeoenvironments. 102 (3): 541–555. doi:10.1007/s12549-021-00491-2. Erişim tarihi: 8 November 2022. 
  23. ^ Kazlev, M. Alan (May 28, 1998). "Palaeos Paleozoic: Devonian: The Devonian Period – 1". Palaeos. Erişim tarihi: 24 January 2019. 
  24. ^ Tyler, Ian M.; Hocking, Roger M.; Haines, Peter W. (1 March 2012). "Geological evolution of the Kimberley region of Western Australia". Episodes. 35 (1): 298–306. doi:10.18814/epiiugs/2012/v35i1/029.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  25. ^ Joachimski, M.M.; Breisig, S.; Buggisch, W.; Talent, J.A.; Mawson, R.; Gereke, M.; Morrow, J.R.; Day, J.; Weddige, K. (July 2009). "Devonian climate and reef evolution: Insights from oxygen isotopes in apatite". Earth and Planetary Science Letters. 284 (3–4): 599–609. Bibcode:2009E&PSL.284..599J. doi:10.1016/j.epsl.2009.05.028. 
  26. ^ Garwood, Russell J.; Dunlop, Jason (July 2014). "The walking dead: Blender as a tool for paleontologists with a case study on extinct arachnids". Journal of Paleontology. 88 (4): 735–746. doi:10.1666/13-088. ISSN 0022-3360. Erişim tarihi: 2015-07-21. 
  27. ^ Garwood, Russell J.; Edgecombe, Gregory D. (September 2011). "Early Terrestrial Animals, Evolution, and Uncertainty". Evolution: Education and Outreach. 4 (3): 489–501. doi:10.1007/s12052-011-0357-y.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  28. ^ Hueber, Francis M. (2001). "Rotted wood-alga fungus: The history and life of Prototaxites Dawson 1859". Review of Palaeobotany and Palynology. 116 (1–2): 123–159. doi:10.1016/s0034-6667(01)00058-6. 
  29. ^ Graham, Linda E.; Cook, Martha E.; Hanson, David T.; Pigg, Kathleen B.; Graham, James M. (2010). "Rolled liverwort mats explain major Prototaxites features: Response to commentaries". American Journal of Botany. 97 (7): 1079–1086. doi:10.3732/ajb.1000172. PMID 21616860.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  30. ^ Taylor, Thomas N.; Taylor, Edith L.; Decombeix, Anne-Laure; Schwendemann, Andrew; Serbet, Rudolph; Escapa, Ignacio; Krings, Michael (2010). "The enigmatic Devonian fossil Prototaxites is not a rolled-up liverwort mat: Comment on the paper by Graham et al.(AJB 97: 268–275)". American Journal of Botany. 97 (7): 1074–1078. doi:10.3732/ajb.1000047. PMID 21616859.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  31. ^ Niedźwiedzki (2010). "Tetrapod trackways from the early middle Devonian period of Poland". Nature. 463 (7277): 43–48. Bibcode:2010Natur.463...43N. doi:10.1038/nature08623. PMID 20054388. 
  32. ^ Lucas (2015). "Thinopus and a Critical Review of Devonian Tetrapod Footprints". Ichnos. 22 (3–4): 136–154. doi:10.1080/10420940.2015.1063491. 

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Devoniyen&oldid=30170232" sayfasından alınmıştır