Romatoid artrit: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Gerekçe: Deneme amaçlı değişiklik
Etiket: Elle geri alma
"Rheumatoid arthritis" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
Etiketler: İçerik Çevirmeni İçerik Çevirmeni 2
1. satır: 1. satır:
'''Romatoid artrit''' ('''RA'''), öncelikle eklemleri etkileyen uzun süreli bir [[Otoimmün hastalık|otoimmün hastalıktır]]. Tipik olarak sıcak, şiş ve ağrılı eklemlerle sonuçlanır. Ağrı ve sertlik genellikle istirahatten sonra kötüleşir. En yaygın olarak, bilek ve eller tutulur ve aynı eklemler tipik olarak vücudun her iki tarafında tutulur.<ref name="NIH2014" /> Hastalık ayrıca cilt, gözler, akciğerler, kalp, sinirler ve kan dahil olmak üzere vücudun diğer kısımlarını da etkileyebilir.<ref name="NIH2014" /> Bu[[Kansızlık|, düşük alyuvar sayısı]], [[Plörezi|akciğer çevresinde iltihaplanma]] ve [[Perikardit|kalp çevresinde iltihaplanma]] ile sonuçlanabilir. Ateş ve düşük enerji de mevcut olabilir.<ref name="NIH2014">{{Web kaynağı|url=http://www.niams.nih.gov/health_info/Rheumatic_Disease/default.asp|başlık=Handout on Health: Rheumatoid Arthritis|erişimtarihi=July 2, 2015|arşivtarihi=June 30, 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150630212818/http://niams.nih.gov/Health_Info/Rheumatic_Disease/default.asp|tarih=August 2014|çalışma=National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases}}</ref> Genellikle semptomlar haftalar ve aylar içinde kademeli olarak ortaya çıkar.<ref name="Majithia2007">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Rheumatoid arthritis: diagnosis and management|tarih=November 2007|sayı=11|sayfalar=936–939|çalışma=The American Journal of Medicine|cilt=120|pmid=17976416|doi=10.1016/j.amjmed.2007.04.005}}</ref>
{{Hastalık bilgi kutusu
| Hastalık adı = Romatoid artrit
| Resim = Rheumatoid arthritis (3).JPG
| Resim açıklama = Romatoid artritli bir hastanın [[diz]] eklemindeki kronik [[sinovit]]in [[histopatoloji]]si.
}}
'''Romatoid artrit''' ('''RA''') geleneksel biçimde, [[bağışıklık sistemi]]nin [[eklem]]lere saldırmasına yol açan [[kronik]], [[enflamatuvar]] bir [[otoimmün bozukluk]] olarak tanımlanmıştır. Engelleyici ve ağrılı bir enflamatuvar durumdur, ağrı ve eklem aşınması sebebiyle önemli oranda hareket kaybına yol açabilir. Hastalık sıklıkla vücuttaki [[deri]], [[kan damarları]], [[kalp]], [[akciğer]] ve [[kas]]lar gibi birçok eklem dışı dokuyu da etkilediği için sistemiktir. Multifaktöryel bir mekanizmayla ortaya çıktığı düşünülse de kesin nedeni ortaya konamamıştır.


Romatoid artrite net olmamakla birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun neden olduğuna inanılmaktadır.<ref name="NIH2014">{{Web kaynağı|url=http://www.niams.nih.gov/health_info/Rheumatic_Disease/default.asp|başlık=Handout on Health: Rheumatoid Arthritis|erişimtarihi=July 2, 2015|arşivtarihi=June 30, 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150630212818/http://niams.nih.gov/Health_Info/Rheumatic_Disease/default.asp|tarih=August 2014|çalışma=National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases}}</ref> Altta yatan mekanizma, vücudun eklemlere saldıran [[Bağışıklık sistemi|bağışıklık sistemini]] içerir. Bu, eklem kapsülünün iltihaplanmasına ve kalınlaşmasına neden olur. Aynı zamanda [[kemik]] ve [[Kıkırdak doku|kıkırdağı]] da etkiler.<ref name="NIH2014" /> Teşhis çoğunlukla kişinin belirti ve semptomları temelinde yapılır.<ref name="Majithia2007">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Rheumatoid arthritis: diagnosis and management|tarih=November 2007|sayı=11|sayfalar=936–939|çalışma=The American Journal of Medicine|cilt=120|pmid=17976416|doi=10.1016/j.amjmed.2007.04.005}}</ref> [[Tıbbi görüntüleme|X-ışınları]] ve laboratuvar testleri tanıyı destekleyebilir veya benzer semptomlara sahip diğer hastalıkları dışlayabilir.<ref name="NIH2014" /> Benzer şekilde ortaya çıkabilecek diğer hastalıklar arasında diğerleri arasında [[Lupus|sistemik lupus eritematozus]], [[Psöriatik artrit|psoriatik artrit]] ve [[fibromiyalji]] yer alır.<ref name="Majithia2007">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Rheumatoid arthritis: diagnosis and management|tarih=November 2007|sayı=11|sayfalar=936–939|çalışma=The American Journal of Medicine|cilt=120|pmid=17976416|doi=10.1016/j.amjmed.2007.04.005}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMajithiaGeraci2007">Majithia V, Geraci SA (November 2007). "Rheumatoid arthritis: diagnosis and management". ''The American Journal of Medicine''. '''120''' (11): 936–939. [[Sayısal nesne tanımlayıcısı|doi]]:[[doi:10.1016/j.amjmed.2007.04.005|10.1016/j.amjmed.2007.04.005]]. [[PubMed|PMID]]&nbsp;[https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17976416 17976416].</cite></ref>
== Tarihçe ==
Artritin ilk bilinen örnekleri MÖ 4500’e kadar uzanır. [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'de [[Tennessee]]’de bulunan yerli iskeleti kalıntılarında saptanmıştır. Ayrıca MS 123 tarihli bir metinde ilk kez romatoid artrite benzer semptomlar tarif edilmiştir. 1859 yılında ise [[Archibal Garrod]] hastalığa bugünkü ismini vermiştir.


Tedavinin amacı ağrı ve iltihabı azaltmak ve kişinin genel işleyişini iyileştirmektir.<ref name="NICE2015">{{Web kaynağı|url=https://www.nice.org.uk/guidance/CG79/chapter/Recommendations|başlık=Rheumatoid arthritis in adults: management: recommendations: Guidance and guidelines|arşivtarihi=2017-04-16|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170416130024/https://www.nice.org.uk/guidance/CG79/chapter/Recommendations|tarih=December 2015|yayıncı=NICE}}</ref> Dinlenme ve egzersizi dengelemek, atel ve destek kullanmak veya yardımcı cihazlar kullanmak buna yardımcı olabilir.<ref name="NIH2014">{{Web kaynağı|url=http://www.niams.nih.gov/health_info/Rheumatic_Disease/default.asp|başlık=Handout on Health: Rheumatoid Arthritis|erişimtarihi=July 2, 2015|arşivtarihi=June 30, 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150630212818/http://niams.nih.gov/Health_Info/Rheumatic_Disease/default.asp|tarih=August 2014|çalışma=National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases}}</ref><ref name=":12">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Effects of exercise and physical activity promotion: meta-analysis informing the 2018 EULAR recommendations for physical activity in people with rheumatoid arthritis, spondyloarthritis and hip/knee osteoarthritis|tarih=2018-12-04|yazarları-göster=6|sayı=2|sayfalar=e000713|çalışma=RMD Open|cilt=4|pmc=6307596|pmid=30622734|doi=10.1136/rmdopen-2018-000713}}</ref><ref name=":13">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Effects of rehabilitation for pain relief in patients with rheumatoid arthritis: a systematic review|tarih=January 2016|sayı=1|sayfalar=304–308|çalışma=Journal of Physical Therapy Science|cilt=28|pmc=4756025|pmid=26957779|doi=10.1589/jpts.28.304}}</ref> [[Ağrı kesici|Ağrı kesici ilaçlar]], [[Glukokortikoid|steroidler]] ve [[Nonsteroid antiinflamatuar ilaç|NSAID'ler]] sıklıkla semptomlara yardımcı olmak için kullanılır. [[Hidroksiklorokin]] ve [[metotreksat]] gibi [[Hastalığı modifiye eden antiromatizmal ilaç|hastalık modifiye edici antiromatizmal ilaçlar]] (DMARD'lar), hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için kullanılabilir. Biyolojik DMARD'lar, hastalık diğer tedavilere yanıt vermediğinde kullanılabilir.<ref name="ACR2015">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=2015 American College of Rheumatology Guideline for the Treatment of Rheumatoid Arthritis|erişimtarihi=free|tarih=January 2016|sayı=1|sayfalar=1–26|çalışma=Arthritis & Rheumatology|cilt=68|pmid=26545940|doi=10.1002/art.39480}}</ref> Bununla birlikte, daha yüksek yan etki oranlarına sahip olabilirler.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Adverse effects of biologics: a network meta-analysis and Cochrane overview|tarih=February 2011|sayı=2|sayfalar=CD008794|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=2011|pmc=7173749|pmid=21328309|doi=10.1002/14651858.CD008794.pub2}}</ref> Eklemleri onarmak, değiştirmek veya [[Artrodez|kaynaştırmak]] için yapılan ameliyatlar bazı durumlarda yardımcı olabilir.<ref name="NIH2014" />
== Etimoloji ==
''Romatoid artrit'' ismi ''romatoid'' ve [[artrit]] kelimelerinden oluşur: ''Romatoid'', [[Yunanca]] ''rheumatos'' yani “akan” ve ''–oid'' son eki yani “-şeklinde/-şekilde”den oluşur, ''artrit'' ise “eklem” anlamına gelen [[Yunanca]] ''arthr'' ve “enflamasyon içeren durum” anlamına gelen ''–itis'' son ekinden oluşur. Nitekim ''artrit'' “eklem enflasmasyonu”, ''romatoid'' ise “romatizma şeklinde” anlamlarına gelir.


RA, 2015 itibariyle yaklaşık 24,5 milyon kişiyi etkilemektedir.<ref name="GBD2015Pre">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015|işbirliği=GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence Collaborators|tarih=October 2016|sayı=10053|sayfalar=1545–1602|çalışma=Lancet|cilt=388|pmc=5055577|pmid=27733282|doi=10.1016/S0140-6736(16)31678-6}}</ref> Bu, [[Gelişmiş ülke|gelişmiş dünyadaki]] yetişkinlerin %0,5 ila 1'i arasındadır ve yıllık 100.000'de 5 ila 50 kişide gelişmektedir.<ref name="Lancet2016">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://eprints.gla.ac.uk/131249/1/131249.pdf|başlık=Rheumatoid arthritis|tarih=October 2016|sayı=10055|sayfalar=2023–2038|çalışma=Lancet|cilt=388|pmid=27156434|doi=10.1016/S0140-6736(16)30173-8}}</ref> Başlangıcı en sık orta yaşlarda görülür ve kadınlar erkeklere göre 2,5 kat daha sık etkilenir.<ref name="NIH2014">{{Web kaynağı|url=http://www.niams.nih.gov/health_info/Rheumatic_Disease/default.asp|başlık=Handout on Health: Rheumatoid Arthritis|erişimtarihi=July 2, 2015|arşivtarihi=June 30, 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150630212818/http://niams.nih.gov/Health_Info/Rheumatic_Disease/default.asp|tarih=August 2014|çalışma=National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases}}</ref> 1990'da 28.000 ölümden 2013'te 38.000 ölümle sorumluydu.<ref name="GDB2013">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013|tarih=January 2015|sayı=9963|sayfalar=117–171|çalışma=Lancet|cilt=385|pmc=4340604|pmid=25530442|doi=10.1016/S0140-6736(14)61682-2}}</ref> RA'nın bilinen ilk tanımı 1800 yılında Paris'ten Dr. Augustin Jacob Landré-Beauvais (1772-1840) tarafından yapılmıştır.<ref name="Landre1800">{{Kitap kaynağı|başlık=La goutte asthénique primitive (doctoral thesis)|yer=Paris|yıl=1800}} reproduced in {{Akademik dergi kaynağı|başlık=The first description of rheumatoid arthritis. Unabridged text of the doctoral dissertation presented in 1800|tarih=March 2001|sayı=2|sayfalar=130–143|çalışma=Joint, Bone, Spine|cilt=68|pmid=11324929|doi=10.1016/S1297-319X(00)00247-5}}</ref> ''Romatoid artrit'' terimi Yunancaya dayanmaktadır.<ref name="Paget2002">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=akacOyQrnKkC&pg=PA32|başlık=The Hospital for Special Surgery Rheumatoid Arthritis Handbook Everything You Need to Know|arşivtarihi=2017-02-22|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170222110341/https://books.google.com/books?id=akacOyQrnKkC&pg=PA32|tarih=2002|sayfalar=32|yer=New York|yayıncı=John Wiley & Sons|isbn=978-0-471-22334-4}}</ref>
== Özellikleri ==
Romatoid artrit bir kronik, enflamatuvar, multisistem, otoimmün bozukluğudur. Sıklıkla poliartiküler tutulum gösterir. Romatoid artriti diğer [[artrit]] formlarından ayıran [[semptom]]lar aynı anda birden fazla eklemin yumuşak dokusunun şişmesi ve enflamasyonudur (poliartrit). Eklemler '''her zaman''' simetrik olarak (bilateral) etkilenirler. Ağrı etkilenmiş eklemlerin kullanılmasıyla azalır ve genellikle sabahları 1 saatten fazla süre etkilenmiş tüm eklemlerde sertlik hissedilir. Bu sebeple, eklemler kullanıldıkça gün boyunca artış gösteren klasik [[osteoartrit]] ağrısıyla karşılaştırıldığında romatoid artritin ağrısı sabahları genellikle daha ağırdır ve gün boyu azalır.


== Belirti ve bulgular ==
Patoloji ilerlerken enflamatuvar etkinlik eklem yüzeyinde aşınmaya ve yıkıma yol açar ki eklem yüzeyi hareket alanına zarar verir ve şekil bozukluğuna (deformiteye) sebep olur. Parmaklar genellikle serçe parmağa doğru döner ([[ulnar deviasyon]]) ve böylece doğal olmayan şekiller alabilir. Romatoid artritte görülen klasik deformiteler [[Boutonniere deformitesi]] ve [[kuğu boynu deformitesi]]dir. Bunların dışında farklı deformiteler de görülebilir.
RA öncelikle [[Eklem|eklemleri]] etkiler, ancak vakaların %15-25'i diğer [[Organ|organları]] da etkiler.<ref name="pmid12860726">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Extra-articular disease manifestations in rheumatoid arthritis: incidence trends and risk factors over 46 years|tarih=August 2003|sayı=8|sayfalar=722–727|çalışma=Annals of the Rheumatic Diseases|cilt=62|pmc=1754626|pmid=12860726|doi=10.1136/ard.62.8.722}}</ref> İlişkili problemler arasında kardiyovasküler hastalık, osteoporoz, interstisyel akciğer hastalığı, enfeksiyon, kanser, yorgun hissetme, depresyon, zihinsel zorluklar ve çalışma sorunları yer alır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Burden of disease in treated rheumatoid arthritis patients: going beyond the joint|tarih=February 2014|sayı=4|sayfalar=479–488|çalışma=Seminars in Arthritis and Rheumatism|cilt=43|pmid=24080116|doi=10.1016/j.semarthrit.2013.08.004}}</ref>


=== Eklemler ===
[[Dermatolojik]] açıdan, genellikle [[ekstansor]] yüzeylerde, örneğin dirseklerde, deri altında (subkutanöz) nodüller oluşur.
[[Dosya:Rheumatoid_arthritis_joint.gif|küçükresim| Romatoid artritin bir eklemi nasıl etkilediğini gösteren bir diyagram]]
[[Artrit]] sinoviyal zarın [[İnflamasyon|iltihaplanmasını]] içerir. Eklemler şişer, hassaslaşır, ısınır ve sertlik eklem hareketlerini sınırlar. Zamanla birden fazla eklem etkilenir (poliartrit). En yaygın olarak [[el]], [[ayak]] ve [[Servikal omur|servikal omurganın]] küçük eklemleri tutulur, ancak omuz ve diz gibi daha büyük eklemler de tutulabilir.<ref name="Davidson2014">{{Kitap kaynağı|başlık=Davidson's principles and practice of medicine|tarih=2014|yayıncı=Churchill Livingstone/Elsevier|seri=22nd|isbn=978-0-7020-5035-0}}</ref> Sinovit, hareket kaybıyla birlikte dokunun bağlanması ve eklem yüzeyinin aşınmasına yol açarak deformite ve fonksiyon kaybına neden olabilir.<ref name="Majithia2007">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Rheumatoid arthritis: diagnosis and management|tarih=November 2007|sayı=11|sayfalar=936–939|çalışma=The American Journal of Medicine|cilt=120|pmid=17976416|doi=10.1016/j.amjmed.2007.04.005}}</ref> Sinoviyal zardaki özelleşmiş mezenkimal fibroblast benzeri hücreler (FLS), romatizmal patojenik süreçlerde aktif ve belirgin bir role sahiptir.<ref name="nygaard">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Restoring synovial homeostasis in rheumatoid arthritis by targeting fibroblast-like synoviocytes|tarih=June 2020|sayı=6|sayfalar=316–333|çalışma=Nature Reviews. Rheumatology|cilt=16|pmc=7987137|pmid=32393826|doi=10.1038/s41584-020-0413-5}}</ref>


RA sabah saatleri veya uzun süreli hareketsizliğin ardından, etkilenen eklemlerin şişmesi, ısınması, ağrılı ve sert olmasıyla birlikte iltihaplanma belirtileri ile kendini gösterir. Sabahın erken saatlerinde görülen katılık, genellikle hastalığın belirgin bir özelliğidir ve tipik olarak bir saatten fazla sürer. Hafif hareketler, erken evrelerde semptomları hafifletebilir. Bu işaretler romatoid ile eklemlerin enflamatuar olmayan [[osteoartrit]] gibi problemlerini ayırt etmeye yardımcı olur. Enflamatuar olmayan nedenlerin artritinde, enflamasyon belirtileri ve sabah sertliği daha azdır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Diagnosis of early rheumatoid arthritis: what the non-specialist needs to know|tarih=September 2004|sayı=9|sayfalar=421–424|çalışma=Journal of the Royal Society of Medicine|cilt=97|pmc=1079582|pmid=15340020|doi=10.1177/014107680409700903}}</ref> RA ile ilişkili ağrı, enflamasyon bölgesinde indüklenir ve [[Nöropati|nöropatik]] yerine nosiseptif olarak sınıflandırılır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Treatment of rheumatoid arthritis|tarih=December 2006|sayı=24|sayfalar=2451–2465|çalışma=American Journal of Health-System Pharmacy|cilt=63|pmc=5164397|pmid=17158693|doi=10.2146/ajhp050514}}</ref> Eklemler genellikle simetrik bir şekilde etkilenir, ancak bu spesifik değildir ve ilk görüntü asimetrik olabilir.<ref name="Davidson2014">{{Kitap kaynağı|başlık=Davidson's principles and practice of medicine|tarih=2014|yayıncı=Churchill Livingstone/Elsevier|seri=22nd|isbn=978-0-7020-5035-0}}</ref>
Extra-artiküler belirtiler de bu hastalığı osteoartritten ayrıştırır. Örneğin, çoğu hastada ya hastalığın (kendisinin) sebebiyle ya da hastalığın tedavisinde kullanılan ilaçların, özellikle [[analjezi]] için kullanılan [[NSAID]]lerin (non-steroidal anti-enflamatuvar ilaçlar), yan etkisi olarak oluşan [[gastrointestinal]] kanamanın sebebiyle [[Kansızlık|Anemi]] oluşur. [[Lökopeni]] ile birlikte [[splenomegali]] (dalak büyümesi) görülebilir ([[Felty sendromu]]) ve [[lenfatik]] infiltrasyon tükürük ve gözyaşı bezlerini etkileyebilir ([[Sjögren sendromu]]).


Patoloji ilerledikçe, enflamasyon tendonlarda sertleşme, eklem yüzeyinde aşınma ve tahribata yol açar, bu da hareket açıklığı bozulur ve deformiteye yol açar. Hangi eklemlerin tutulduğuna bağlı olarak hemen hemen her türlü deformite gelişebilir. [[Osteoartrit|Osteoartritte]] de ortaya çıkan deformiteler arasında ulnar deviasyon, "ilik deformitesi", kuğu boynu deformitesi "Z-başparmak"<ref name="Davidson2014">{{Kitap kaynağı|başlık=Davidson's principles and practice of medicine|tarih=2014|yayıncı=Churchill Livingstone/Elsevier|seri=22nd|isbn=978-0-7020-5035-0}}</ref> ve çekiç parmak deformiteleri görülebilir. Eklemler, deformasyonların sakatlayıcı doğası nedeniyle kaynaşırr.<ref name="McGraw Hill">{{Kitap kaynağı|başlık=Harrison's Principles of Internal Medicine|tarih=2012|sayfalar=2738|yer=United States|yayıncı=McGraw Hill|seri=18th|isbn=978-0-07-174889-6}}</ref>
Ayrıca akciğerler ana hastalığın gelişiminin bir evresi olarak veya tedavinin sebebiyle etkilenebilirler. Aniden veya tedavinin (örneğin [[metotreksat]] kullanımının) bir sonucu olarak [[fibrozit]] ortaya çıkabilir.


=== Deri ===
[[Amiloidoz]] görülebilir ki bu kassal (musküler) [[yalancı hipertrofi]]ye (psödohipertrofi) sebep olabilir.
Derideki romatoid nodüller eklem dışı en yaygın özelliktir ve RA'lı kişilerin %30'unda görülür.<ref name="Tur2013">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Extra-articular rheumatoid arthritis|tarih=May 2013|sayı=3|sayfalar=360–366|çalışma=Current Opinion in Rheumatology|cilt=25|pmid=23425964|doi=10.1097/bor.0b013e32835f693f}}</ref> Patologlar tarafından "[[Nekroz|nekrotizan]] [[Granülomatozis|granülom]]" olarak bilinen bir inflamatuar reaksiyon türüdür. Nodül oluşumundaki patolojik süreç sinovite benzetilir. Nodül, merkezi bir fibrinoid nekroz alanına sahiptir. Nekrozu çevreleyen, sinovyumdaki intimal tabakaya tekabül eden, [[Bağ doku|palizatlı]] [[makrofaj]] ve [[Fibroblast|fibroblastlardan]] oluşan bir tabaka ve [[lenfosit]] ve [[Plazma hücresi|plazma hücre]] kümelerini içeren bir bağ dokusu bulunur. Tipik romatoid nodülün çapı birkaç milimetre ila birkaç santimetre arasında olabilir ve genellikle dirsek, [[Topuk kemiği|topuk]], eklemler veya tekrarlanan mekanik strese maruz kalan diğer alanlar gibi kemik çıkıntıları üzerinde bulunur. Nodüller, pozitif bir RF[[Titer|titresi]], ACPA ve şiddetli eroziv artrit ile ilişkilidir. Nadiren iç organlarda veya vücudun çeşitli yerlerinde oluşabilirler.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The rheumatoid nodule|erişimtarihi=free|tarih=June 1990|sayı=6|sayfalar=761–767|çalışma=Arthritis and Rheumatism|cilt=33|pmid=2194460|doi=10.1002/art.1780330601}}</ref>


RA'da çeşitli [[vaskülit]] formları uzun süredir devam eden ve tedavi edilmemiş hastalarda görülebilir. En yaygın görünüm küçük ve orta büyüklükteki damarların tutulumuna bağlıdır. Romatoid vaskülit bu nedenle sıklıkla deri ülserasyonu ve [[Nöropati|mononörit multipleks]] olarak bilinen vaskülitik sinir enfarktüsü ile ortaya çıkabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Systemic rheumatoid vasculitis: a review|tarih=October 2006|sayı=2|sayfalar=88–98|çalışma=Seminars in Arthritis and Rheumatism|cilt=36|pmid=17023257|doi=10.1016/j.semarthrit.2006.04.006}}</ref>
[[Kardiyovasküler]] olarak [[perikardit]], [[valvülit]] ve [[fibroz]] sayılabilir. Gözsel (oküler) açıdan da [[keratokonjonktivitis sicca]] (kuru gözler), [[episklerit]] ve [[skleromalazi]] görülebilir. Bunların dışında [[otoimmün]] olarak, [[vasküler bozukluk]]lar sayılabilir. [[Nörolojik]] açıdan [[mononöritis multipleks]] ve [[atlantoaksiyal sublüksasyon]] belirtileri olabilir.


Deriyle ilişkili nadir semptomlar arasında piyoderma gangrenozum, [[Sweet sendromu]], ilaç reaksiyonları, eritema nodozum, pannikülit, parmak derisinin [[Atrofi|atrofisi]], palmar eritem ve kortikoid kullanımıyla kötüleşen cilt kırılganlığı yer alır.
Romatoid artrit hastalarında ortaya çıkan psikolojik durum da önemlidir. Hastaların çoğunda, hastalığın gelişiminin yarattığı engeller sebebiyle kendilerine yetemez oluşları [[depresyon]]a yol açmıştır. Yine hastalığın bu engelleyici özelliği sebebiyle hayatlarında ortaya çıkan değişiklikler, örneğin işlerini kaybetmeleri, hastaların genelinde en azından yoğun moral bozukluğu ve bazı hastalarda depresyon sebebidir.


[[Alopesi areata|Yaygın alopesi areata]], romatoid artritli kişilerde daha sık görülür. Yakınlarında AA olanlarda da RA daha sık görülmektedir.<ref name=":1">{{Kitap kaynağı|başlık=Alopecia Areata|tarih=2018|isbn=978-3-319-72133-0|doi=10.1007/978-3-319-72134-7}}</ref>
== Epidemiyoloji ==
[[Dosya:Arthrite_rhumatoide.jpg|Tedavi edilmemesi halinde Romatoid artritin evrelerine göre eldeki şekil bozuklukları.|küçükresim|300px]]
Romatoid artrit, herhangi bir yaşta başlayabilir; bununla birlikte 20-40 yaş grubu daha sık ortaya çıkar. HLA-DR4 [[genetik işaretçi|işaretçisi]] ile yakından ilişkilidir, bu sebeple aile geçmişi önemli bir risk faktörüdür. Hastalık kadınlarda erkeklere oranla 3 kat, sigara kullanıcılarında sigara kullanmayanlara oranla 4 kat daha yaygındır. Hastalığın her 10.000 kişide 30’unda görülebilir. Bazı Amerikan Yerli grupları daha yüksek [[prevalans hızı|prevalans hızlarına]] sahipken (%5-6) ve Karayip bölgesinden olan siyahi kişiler daha düşük prevalans hızına sahiptirler. Birinci dereceden akrabalarda görülen prevalans hızı %2-3’ken, hastalığın [[tek yumurta ikizleri]]ndeki (monozigotik ikizlerdeki) prevalans hızı yaklaşık %15-20’dir.


== Teşhis ==
=== Akciğerler ===
Akciğer fibrozisi, [[metotreksat]] ve leflunomid tedavisinin nadir, romatoid artritin bilinen bir komplikasyonudur.[[Caplan sendromu|Caplan sendromu,]] RA'lı bireylerde akciğer nodüllerini ve ayrıca [[kömür]] tozuna maruz kalmayı tanımlar. [[Eksüda|Eksüdatif]] [[Plevral efüzyon|plevral efüzyonlar]] da RA ile ilişkilidir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Rheumatoid arthritis-associated interstitial lung disease: the relevance of histopathologic and radiographic pattern|tarih=November 2009|sayı=5|sayfalar=1397–1405|çalışma=Chest|cilt=136|pmc=2818853|pmid=19892679|doi=10.1378/chest.09-0444}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Rheumatoid pleural effusion|tarih=June 2006|sayı=6|sayfalar=368–378|çalışma=Seminars in Arthritis and Rheumatism|cilt=35|pmid=16765714|doi=10.1016/j.semarthrit.2006.03.002}}</ref>
=== Teşhis kriterleri ===
'''''Romatoid Artrit 2010 ACR/EULAR klasifikasyon kriterleri.''''' 2010 RA classification criteria.
== Eklem Tutulumu ==
*1 büyük eklem (0 puan)
*2-10 büyük eklem (1 puan)
*1-3 küçük eklem (2 puan)
*4-10 küçük eklem (3 puan)
*>10 eklem (en az 1’i küçük eklem) (5 puan).
== Sinovitin süresi ==
*6 Haftadan az (0 puan)
*6 Hafta veya daha fazla (1 puan)


=== Kalp ve kan damarları ===
== Seroloji ==
RA'lı kişiler [[Ateroskleroz|ateroskleroza]] yatkındır ve [[Kalp krizi|miyokard enfarktüsü]] ve [[İnme|felç]] riski belirgin şekilde artar.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The mortality of rheumatoid arthritis|erişimtarihi=free|tarih=April 1994|sayı=4|sayfalar=481–494|çalışma=Arthritis and Rheumatism|cilt=37|pmid=8147925|doi=10.1002/art.1780370408}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Risk of cardiovascular mortality in patients with rheumatoid arthritis: a meta-analysis of observational studies|tarih=December 2008|sayı=12|sayfalar=1690–1697|çalışma=Arthritis and Rheumatism|cilt=59|pmid=19035419|doi=10.1002/art.24092}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The Prevalence of Atherosclerosis in Those with Inflammatory Connective Tissue Disease by Race, Age, and Traditional Risk Factors|tarih=February 2016|sayfalar=20303|çalışma=Scientific Reports|cilt=6|pmc=4740809|pmid=26842423|doi=10.1038/srep20303}}</ref> Ortaya çıkabilecek diğer olası komplikasyonlar şunlardır: [[perikardit]], [[endokardit]], sol ventrikül yetmezliği, valvülit ve [[Fibrozis|fibroz]].<ref name="Gupta">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.musculoskeletalnetwork.com/rheumatoid-arthritis/content/article/1145622/1433094|başlık=Evaluating cardiovascular risk in rheumatoid arthritis|arşivtarihi=2012-07-23|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120723164920/http://www.musculoskeletalnetwork.com/rheumatoid-arthritis/content/article/1145622/1433094|sayı=8|sayfalar=481–494|çalışma=Journal of Musculoskeletal Medicine|yıl=2009|cilt=26|citeseerx=live}}</ref> RA'lı birçok insan, anjina veya miyokard enfarktüsü geçirdiklerinde diğerlerinin hissettiği göğüs ağrısını yaşamaz. Kardiyovasküler riski azaltmak için, RA'nın neden olduğu [[İnflamasyon|enflamasyonun]] kontrolünü sürdürmek ve kan lipitleri ve kan basıncı gibi diğer riski faktörleri egzersiz ve ilaçlar uygun şekilde yönetilmelidir. Doktorlar, antiinflamatuar ilaçların yanında gastrointestinal koruyucular da reçete etmeyi düşünmek isteyebilir.<ref name="Gupta" />
*RF/CCP negatif (0 puan)
*RF veya CCP zayıf positif,Üst limitin 3 katından az (2 puan)
*RF veya CCP güçlü positifÜst limitin 3 katından fazla (3 puan)
== Akut faz reaktanları ==
*Normal ESR/CRP (0 puan)
*Anormal ESR/CRP (1 puan)


=== Kan ===
Eklem tutulumu görüntüleme yöntemleri ile sinovitin saptanabildiği şiş veya hassas eklemleri kapsar (DIP, 1.CMC ve 1. MTP eklemler hariç).
Kan hücrelerinin açık ara en yaygın anormalliği [[Kansızlık|anemi]]<nowiki/>dir. RA'nın neden olduğu kronik enflamasyon, hepsidin düzeylerinin yükselmesine yol açarak, demirin zayıf bir şekilde emildiği ve ayrıca [[Makrofaj|makrofajlarda]] tutulduğu kronik hastalık anemisine yol açar. Eritrositler normal boyut ve renktedir (normositik normokrom anemi).<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Prevalence and outcomes of anemia in rheumatoid arthritis: a systematic review of the literature|tarih=April 2004|sayı=Suppl 7A|sayfalar=50S–57S|çalışma=The American Journal of Medicine|cilt=116|pmid=15050886|doi=10.1016/j.amjmed.2003.12.012}}</ref>
“Büyük eklemler” omuz, dirsek, kalça, diz ve ayak bilekleridir.
“Küçük eklemler” MCP, PIP, 2-5.MTP, başparmak interfalengeal eklemler ve el bileğidir.


[[Granülositopeni|Düşük beyaz kan hücresi sayımı]] genellikle yalnızca genişlemiş karaciğer ve dalağı olan Felty sendromlu kişilerde görülür. Nötropeninin mekanizması karmaşıktır. İnflamasyon Kontrolsüz olduğunda [[trombositoz]] oluşur.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Role of Platelets in Osteoarthritis-Updated Systematic Review and Meta-Analysis on the Role of Platelet-Rich Plasma in Osteoarthritis|erişimtarihi=free|tarih=March 2022|sayı=7|sayfalar=1080|çalışma=Cells|cilt=11|pmc=8997794|pmid=35406644|doi=10.3390/cells11071080}}</ref>
'''En az bir eklemde sinovit ve 6 – 10 arası puan varsa ve sinoviti açıklayan daha iyi başka bir tanı yoksa kesin RA’dır.'''
Bu kriterlerin sensitivitesi ve spesifitesi ; %70'tir.


=== Kan testleri ===
=== Diğer ===
Sirkadiyen ritm, interlökin-6 gibi dolaşımdaki proinflamatuar sitokin düzeylerinde sabahın erken saatlerinde görülen artış ile ağrılı sabah eklem sertliği arasında bir korelasyon olduğunu düşündürür.<ref name="pmid23427807">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The role of the circadian clock in rheumatoid arthritis|tarih=February 2013|sayı=1|sayfalar=205|çalışma=Arthritis Res Ther|cilt=15|pmc=3672712|pmid=23427807|doi=10.1186/ar4146}}</ref>
Klinik olarak RA’ten şüpheleniliyorsa immünolojik araştırmalar, örneğin [[romatoid faktör]]{{ref|2}} (RF, spesifik bir antikor), gerekir. Negatif bir RF, romatoid artrit riskini ortadan kaldırmaz; bunun yerine artrite ''seronegatif'' ismi verilir. Hastalığın ilk yılı boyunca romatoid faktör sıklıkla negatiftir. Hastaların %80’i sonunda seronegatif duruma gelirler. Ayrıca RF, [[Sjögren sendromu]] gibi, diğer hastalıklarda ve sağlıklı nüfusun (popülasyonun) yaklaşık olarak %10’ununda görülür, bu sebeple test spesifik değildir.


==== Böbrekler ====
Bu düşük spesifisite (belirgenlik) yüzünden, son yıllarda yeni bir [[serolojik]] test geliştirilmiştir ki bu test [[ACP]] antikorlarının bulunup bulunmadığını test eder. RF gibi, bu test de romatoid artrit hastalarının yaklaşık %80’ini saptayabilir, fakat RF’den farklı olarak test romatoid artrit hastası olmayanlarda çok nadiren pozitiftir bu da yaklaşık olarak %98 oranında spesifisite sağlar. Ek olarak, ACP antikorları sıklıkla hastalığın erken evrelerinde veya hastalık başlamadan bile saptanabilirler. Şu sıralar, ACP antikorları için yapılan en yaygın test anti-CCP{{ref|3}} (siklik sitrülin peptit) testidir.
Renal [[Amiloidoz|amiloidoz,]] tedavi edilmeyen kronik inflamasyonun sonucu olarak ortaya çıkabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=[Renal manifestations in rheumatic diseases]|tarih=August 2007|sayı=8|sayfalar=779–785|çalışma=Der Internist|cilt=48|pmid=17571244|doi=10.1007/s00108-007-1887-9}}</ref> Penisilamin veya sodyum aurotiomalat gibi altın tuzları ile tedavi, [[Membranöz glomerülonefrit|membranöz nefropatinin]] nedenlerindendir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Secondary Membranous Nephropathy. A Narrative Review|erişimtarihi=free|sayfalar=611317|çalışma=Frontiers in Medicine|yıl=2020|cilt=7|pmc=7744820|pmid=33344486|doi=10.3389/fmed.2020.611317}}</ref>


==== Gözler ====
Bunlara ek olarak diğer birkaç kan testi de genellikle artritin diğer nedenleri için uygulanır; [[lupus eritematoz]] gibi. [[ESR]], [[C-reaktif protein]]{{ref|4}}, tam kan sayımı, [[renal]] fonksiyon, karaciğer enzimleri ve [[immünolojik]] testler (örneğin antinükleer antikor/ANA){{ref|5}} bu devrede yapılır. [[Ferritin]] [[hemokromatoz]]u ortaya çıkarabilir ki hemokromatoz RA’ya benzeyebilir.
Göz episklerit<ref name="Schonberg">{{Kitap kaynağı|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/nbk534796/|başlık=StatPearls|kısım=Episcleritis|tarih=January 2020|yer=Treasure Island (FL)|yayıncı=StatPearls Publishing|pmid=30521217}}</ref> veya şiddetli olduğunda çok nadiren perforan skleromalaziye ilerleyebilen [[sklerit]] şeklinde etkilenebilir. Daha yaygın olanı, gözyaşı ve [[Tükürük bezi|tükürük bezlerinin]] [[lenfosit]] infiltrasyonunun neden olduğu göz ve ağız kuruluğu olan [[Göz kuruluğu|keratokonjonktivitis sicca']]<nowiki/>dır. Şiddetli olduğunda, kornea kuruluğu ağrılı olmanın yanı sıra keratit ve görme kaybına neden olabilir. Nazolakrimal kanal tıkanıklığı gibi önlemlerle şiddetli kuruluğun önleyici tedavisi önemlidir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Natural and iatrogenic ocular manifestations of rheumatoid arthritis: a systematic review|tarih=February 2022|sayı=2|sayfalar=689–711|çalışma=International Ophthalmology|cilt=42|pmc=8882568|pmid=34802085|doi=10.1007/s10792-021-02058-8}}</ref>

==== Karaciğer ====
Romatoid artritli kişilerde karaciğer sorunları, hastalık süreci veya kullanılan ilaçların sonucu olabilir.<ref name="Selmi2011" /> Primer biliyer siroz veya otoimmün hepatit gibi eşlik eden bir otoimmün karaciğer hastalığı da sorunlara neden olabilir. <ref name="Selmi2011">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Liver involvement in subjects with rheumatic disease|tarih=June 2011|sayı=3|sayfalar=226|çalışma=Arthritis Research & Therapy|cilt=13|pmc=3218873|pmid=21722332|doi=10.1186/ar3319}}</ref>

==== Nörolojik ====
[[Nöropati|Periferik nöropati]] ve [[Nöropati|mononöritis multipleks]] oluşabilir. En sık görülen bilek çevresinde median sinir sıkışması sonucu oluşan [[Karpal tünel sendromu|karpal tünel sendromudur]]. Omurganın romatoid hastalığı miyelopatiye yol açabilir. Atlanto-aksiyal subluksasyon, [[Axis (anatomi)|odontoid çıkıntının]] ve/veya [[Servikal omur|servikal omurganın]] kafatasıyla bağlantısındaki enine bağların aşınması nedeniyle meydana gelebilir. Böyle bir erozyon [[Omur|omurların]] birbiri üzerinden kaymasına ve omuriliğe baskı yapmasına neden olabilir. Başlangıçta sakarlık yaşanır, ancak gerekli özen gösterilmezse bu durum kuadriplejiye ve hatta ölüme kadar ilerleyebilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://hjdbulletin.org/files/archive/pdfs/222.pdf|başlık=Rheumatoid arthritis of the cervical spine--clinical considerations|sayı=2|sayfalar=136–148|çalışma=Bulletin of the NYU Hospital for Joint Diseases|yıl=2011|cilt=69|pmid=22035393}}</ref>

==== Yapısal semptomlar ====
[[Hâlsizlik|Yorgunluk]], kırıklık, hafif [[Ateş (tıp)|ateş]], sabah tutukluğu, [[Anoreksi|iştahsızlık]] ve [[Zayıflama|kilo kaybı]] gibi semptomlar, aktif RA'lı kişilerde görülen yaygın [[Bulgu|sistemik]] belirtilerdir.

==== Kemikler ====
RA'da iltihaplı eklemlerin çevresinde görülen lokal [[osteoporoz]]<nowiki/>un kısmen inflamatuar [[Sitokin|sitokinlerden]] kaynaklandığı varsayılmaktadır. Daha genel osteoporoza muhtemelen hareketsizlik, sistemik sitokin etkileri, kemik iliğinde lokal sitokin salınımı ve kortikosteroid tedavisi katkıda bulunur.<ref name="pmid16271143">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Osteoporosis, inflammation and ageing|tarih=November 2005|sayı=|sayfalar=14|çalışma=Immunity & Ageing : I & a|cilt=2|pmc=1308846|pmid=16271143|doi=10.1186/1742-4933-2-14}}</ref><ref name="pmid25905202">{{Kitap kaynağı|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/books/NBK278968/|başlık=Endotext [Internet].|kısım=An Overview of Glucocorticoid-Induced Osteoporosis.|tarih=March 2022|editörleri-göster=6|yer=South Dartmouth (MA)|yayıncı=MDText.com, Inc.|pmid=25905202}}</ref>

==== Kanser ====
Nadir görülmesine rağmen [[lenfoma]] insidansı artmıştır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Association of chronic inflammation, not its treatment, with increased lymphoma risk in rheumatoid arthritis|erişimtarihi=free|tarih=March 2006|sayı=3|sayfalar=692–701|çalışma=Arthritis and Rheumatism|cilt=54|pmid=16508929|doi=10.1002/art.21675}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Incidence of lymphoma in a large primary care derived cohort of cases of inflammatory polyarthritis|tarih=May 2006|sayı=5|sayfalar=617–622|çalışma=Annals of the Rheumatic Diseases|cilt=65|pmc=1798140|pmid=16249224|doi=10.1136/ard.2005.044784}}</ref> [[Cilt kanseri|Melanom dışı cilt kanseri]] riski, RA'lı kişilerde genel popülasyona kıyasla artar; bu, muhtemelen RA tedavisi için [[İmmünosupresyon|immünosüpresif]] ajanların kullanılmasına bağlı bir ilişkidir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Rheumatoid arthritis, TNF inhibitors, and non-melanoma skin cancer|tarih=January 2016|sayfalar=i472|çalışma=BMJ|cilt=352|pmid=26822198|doi=10.1136/bmj.i472}}</ref>

==== Dişler ====
Romatoid artritli kişilerde [[periodontitis]] ve diş kaybı yaygındır.<ref name="pmid19337286">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Periodontitis in systemic rheumatic diseases|tarih=April 2009|sayı=4|sayfalar=218–224|çalışma=Nature Reviews. Rheumatology|cilt=5|pmid=19337286|doi=10.1038/nrrheum.2009.28}}</ref>

== Risk faktörleri ==
RA otoimmün, sistemik bir hastalıktır. Bazı genetik ve çevresel faktörler RA riskini etkiler.

=== Genetik ===
RA Dünya çapında yetişkin nüfusun yaklaşık %1'ini, çocukların ise % 0,1 ini etkiler. Çalışmalar, RA'nın öncelikle 40-60 yaş arasındaki bireyleri etkilediğini ve kadınlarda daha sık görüldüğünü göstermektedir.<ref name=":14">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Nutritional management of rheumatoid arthritis: a review of the evidence|tarih=April 2003|sayı=2|sayfalar=97–109|çalışma=Journal of Human Nutrition and Dietetics|cilt=16|pmid=12662368|doi=10.1046/j.1365-277x.2003.00423.x}}</ref> Ailede RA öyküsü riski yaklaşık üç ila beş kat artırır; genetiğin seropozitif vakaların %40 ila 65'ini, seronegatif vakaların ise %20'sini açıklayabileceği tahmin ediliyor.<ref name="Lancet2016">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://eprints.gla.ac.uk/131249/1/131249.pdf|başlık=Rheumatoid arthritis|tarih=October 2016|sayı=10055|sayfalar=2023–2038|çalışma=Lancet|cilt=388|pmid=27156434|doi=10.1016/S0140-6736(16)30173-8}}</ref> RA, kalıtsal doku tipi [[majör histokompatibilite kompleksi]] (MHC) antijeninin genleri ile güçlü bir şekilde ilişkilidir. HLA-DR4, ilgili ana genetik faktördür - göreceli önem, etnik gruplar arasında değişir.<ref name="Elsevier">{{Kitap kaynağı|başlık=Musculosketal Disorders-Davidson's Principle of Internal Medicine|sayfalar=1100–1106|yayıncı=Elsevier|seri=20th}}</ref>

[[Genom çapında ilişkilendirme çalışmaları|Genom çapında ilişkilendirme çalışmaları,]] RA riskiyle ilişkili yaklaşık yüz alel bulmuştur.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Genetics of rheumatoid arthritis contributes to biology and drug discovery|tarih=February 2014|yazarları-göster=6|sayı=7488|sayfalar=376–381|çalışma=Nature|cilt=506|pmc=3944098|pmid=24390342|doi=10.1038/nature12873}}</ref> HLA (özellikle HLA-DRB1 ) genlerindeki risk alelleri, diğer lokuslara göre daha fazla risk barındırır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Five amino acids in three HLA proteins explain most of the association between MHC and seropositive rheumatoid arthritis|tarih=January 2012|yazarları-göster=6|sayı=3|sayfalar=291–296|çalışma=Nature Genetics|cilt=44|pmc=3288335|pmid=22286218|doi=10.1038/ng.1076|name-list-style=vanc}}</ref> HLA, kendinden ve kendinden olmayan moleküllerin tanınmasını kontrol eden proteinleri kodlar. Diğer risk lokusları, ortak uyarıcı bağışıklık yollarını etkileyen genleri içerir {{Uzun çizgi}} örneğin CD28 ve CD40, sitokin sinyali, lenfosit reseptörü aktivasyon eşiği (örn., PTPN22 ) ve doğal immün aktivasyonu {{Uzun çizgi}} HLA mutasyonlarından daha az etkiye sahip görünüyorr.<ref name="Lancet2016">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://eprints.gla.ac.uk/131249/1/131249.pdf|başlık=Rheumatoid arthritis|tarih=October 2016|sayı=10055|sayfalar=2023–2038|çalışma=Lancet|cilt=388|pmid=27156434|doi=10.1016/S0140-6736(16)30173-8}}</ref><ref name="pmid131669381">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=PTPN22 1858 C/T polymorphism is associated with alteration of cytokine profiles as a potential pathogenic mechanism in rheumatoid arthritis|tarih=December 2019|yazarları-göster=6|sayfalar=106–113|çalışma=Immunology Letters|cilt=216|pmid=31669381|doi=10.1016/j.imlet.2019.10.010}}</ref>

=== Çevresel faktörler ===
RA için yerleşik [[epigenetik]] ve çevresel risk faktörleri vardır.<ref name="Firestein2017">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Immunopathogenesis of Rheumatoid Arthritis|tarih=February 2017|sayı=2|sayfalar=183–196|çalışma=Immunity|cilt=46|pmc=5385708|pmid=28228278|doi=10.1016/j.immuni.2017.02.006}}{{Abonelik gereklidir}}</ref><ref name="Lancet2016">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://eprints.gla.ac.uk/131249/1/131249.pdf|başlık=Rheumatoid arthritis|tarih=October 2016|sayı=10055|sayfalar=2023–2038|çalışma=Lancet|cilt=388|pmid=27156434|doi=10.1016/S0140-6736(16)30173-8}}</ref> Sigara içmek, beyaz popülasyonlarda RA için yerleşik bir risk faktörüdür ve özellikle erkeklerde, çok sigara içenlerde ve romatoid faktör pozitif olanlarda sigara içmeyenlere kıyasla riski üç kat artırır.<ref name="Sugiyama2010">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.lib.kobe-u.ac.jp/repository/90001457.pdf|başlık=Impact of smoking as a risk factor for developing rheumatoid arthritis: a meta-analysis of observational studies|erişimtarihi=2018-04-20|arşivtarihi=2021-03-01|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210301195736/http://www.lib.kobe-u.ac.jp/repository/90001457.pdf|tarih=January 2010|sayı=1|sayfalar=70–81|çalışma=Annals of the Rheumatic Diseases|cilt=69|pmid=19174392|doi=10.1136/ard.2008.096487|citeseerx=dead}}{{Abonelik gereklidir}}</ref> Ölçülü alkol tüketimi koruyucu olabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Environmental influences on risk for rheumatoid arthritis|tarih=May 2009|sayı=3|sayfalar=279–283|çalışma=Current Opinion in Rheumatology|cilt=21|pmc=2898190|pmid=19318947|doi=10.1097/BOR.0b013e32832a2e16}}{{Abonelik gereklidir}}</ref>

[[Silisyum dioksit|Silika]] maruziyeti RA ile ilişkilendirilmiştir. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Silica, Silicosis, and Autoimmunity|erişimtarihi=free|tarih=11 March 2016|sayfalar=97|çalışma=Frontiers in Immunology|cilt=7|pmc=4786551|pmid=27014276|doi=10.3389/fimmu.2016.00097}}</ref>

=== D vitamini eksikliği ===
Epidemiyolojik araştırmalar, D vitamini düzeyi sağlıklı kontrollerden 8-10 ng/mL daha düşük olan kişilerin romatoid artrit riski altında olduğunu gösteriyor.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The Immunologic Profile of Vitamin D and Its Role in Different Immune-Mediated Diseases: An Expert Opinion|erişimtarihi=free|tarih=January 2022|sayı=3|sayfalar=473|çalışma=Nutrients|cilt=14|pmc=8838062|pmid=35276834|doi=10.3390/nu14030473}}</ref>

=== Olumsuz bulgular ===
Hiçbir enfeksiyöz ajan RA ile ısrarlı bir şekilde ilişkilendirilmemiştir ve enfeksiyöz nedenini gösteren hastalık kümelenmesi kanıtı yoktur,<ref name="Elsevier">{{Kitap kaynağı|başlık=Musculosketal Disorders-Davidson's Principle of Internal Medicine|sayfalar=1100–1106|yayıncı=Elsevier|seri=20th}}</ref> ancak [[Periodontitis|periodontal hastalık]] bunun dışındadır.<ref name="Lancet2016">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://eprints.gla.ac.uk/131249/1/131249.pdf|başlık=Rheumatoid arthritis|tarih=October 2016|sayı=10055|sayfalar=2023–2038|çalışma=Lancet|cilt=388|pmid=27156434|doi=10.1016/S0140-6736(16)30173-8}}</ref>


== Patofizyoloji ==
== Patofizyoloji ==
RA, tezahür ettiği eklemlerde ve diğer organlarda [[Özbağışıklık|otoimmünite]] ve bağışıklık komplekslerine yol açan kalıcı bir hücresel aktivasyon durumu olarak başlar.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Psoriasis, psoriatic arthritis, and rheumatoid arthritis: Is all inflammation the same?|tarih=December 2016|sayı=3|sayfalar=291–304|çalışma=Seminars in Arthritis and Rheumatism|cilt=46|pmid=27388027|doi=10.1016/j.semarthrit.2016.05.012}}</ref>
[[Dosya:Rheumatoid arthritis joint.gif|frame|Romatoid artritte eklem anomalileri.]]
Romatoid artritin sebebi bugün hâlâ bilinmese de, uzunca bir süre enfeksiyöz olduğundan şüphelenilmiştir. Gıda alerjileri veya dışarıdan organizmalar sebebiyle olabilir. ''[[Mycoplasma]]'', ''[[Erysipelothrix]]'', [[Epstein-Barr virüsü]], parvovirüs B19 ve kızamıkçıkdan kuşkulanılmış fakat bunların hiçbiri epidemiyolojik araştırmalarda desteklenememiştir. Diğer [[otoimmün hastalık]]larda olduğu gibi, “hatalı kimlik” teorisi zararlı bir [[organizma]]nın [[bağışıklık yanıtı]]na yol açtığını ve geride o organizmaya spesifik (özel) antikorlar bıraktığını var sayar. Bununla birlikte antikorlar yeterince spesifik değildirler. Antikorlar, bu durumda (RA’da), [[sinovyum]]a karşı bir immün (bağışıklık) saldırısına geçerler zira sinovyumdaki bazı molekül(ler) en başta bağışıklık yanıtının oluşmasına yol açan zararlı organizmadaki bir moleküle ‘benzemektedir’ – bu fenomene moleküler taklitçilik denir.


Hastalığın klinik belirtileri, öncelikle sinovyal membranın iltihaplanması ve eklem hasarıdır ve fibroblast benzeri sinoviyositler bu patojenik süreçlerde önemli bir rol oynar.<ref name="nygaard">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Restoring synovial homeostasis in rheumatoid arthritis by targeting fibroblast-like synoviocytes|tarih=June 2020|sayı=6|sayfalar=316–333|çalışma=Nature Reviews. Rheumatology|cilt=16|pmc=7987137|pmid=32393826|doi=10.1038/s41584-020-0413-5}}</ref> RA'nın üç aşaması, bir başlangıç aşaması (spesifik olmayan enflamasyon), bir amplifikasyon aşaması ( [[T hücresi]] aktivasyonuna bağlı) ve [[Sitokin|sitokinler]], IL-1, [[Tümör nekroz faktörü alfa|TNF-alfa]] ve [[Tümör nekroz faktörü alfa|IL–6']]<nowiki/>dan kaynaklanan doku hasarının olduğu kronik inflamatuar fazdır.<ref name="McGraw Hill">{{Kitap kaynağı|başlık=Harrison's Principles of Internal Medicine|tarih=2012|sayfalar=2738|yer=United States|yayıncı=McGraw Hill|seri=18th|isbn=978-0-07-174889-6}}</ref>
Bununla birlikte fiziki veya duygusal etkiler, stres ve yetersiz beslenme hastalıkla rol oynayabilir.


=== Spesifik olmayan inflamasyon ===
Otoimmün bozukluklarda, etkilenmiş bireyin yabancı moleküllerden kendisini ayrıştıran yeteneğinde bir kusur (defekt) olması gerekir. Birçok hücrede öz-tanıma özelliğini sağlayacak markerler bulunur. Bununla birlikte, bazı marker sınıfları romatoid artritin oluşmasına izin verir (bunu engellemez). RA sahibi hastaların %90’ında HLA-DR4/DR1 grubu olarak bilinen [[genetik marker|marker]] grubu bulunurken, bu grup RA sahibi olmayan kontrollerin sadece %40’ında bulunur. Böylece, kuramsal olarak, RA, spesifik markerlerle genetik olanak ve otoimmün yanıtı tetikleyecek bir [[enfeksiyöz]] olay şeklinde bir (hastalığa karşı) duyarlılık (açıklık) gerektirmektedir.
Bir kez başlatıldıklarında anormal bağışıklık tepkisine izin veren faktörler kalıcı ve kronik hale gelir. Bu faktörler, [[Edinilmiş bağışıklık sistemi|adaptif immün yanıtın]] düzenlenmesini değiştiren [[Genetik bozukluk|genetik bozukluklardır]].<ref name="Lancet2016">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://eprints.gla.ac.uk/131249/1/131249.pdf|başlık=Rheumatoid arthritis|tarih=October 2016|sayı=10055|sayfalar=2023–2038|çalışma=Lancet|cilt=388|pmid=27156434|doi=10.1016/S0140-6736(16)30173-8}}</ref> Genetik faktörler, RA için çevresel risk faktörleri ile etkileşime girer ve '''en açık şekilde tanımlanmış risk faktörü sigara içmek'''tir.<ref name="Sugiyama2010">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.lib.kobe-u.ac.jp/repository/90001457.pdf|başlık=Impact of smoking as a risk factor for developing rheumatoid arthritis: a meta-analysis of observational studies|erişimtarihi=2018-04-20|arşivtarihi=2021-03-01|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210301195736/http://www.lib.kobe-u.ac.jp/repository/90001457.pdf|tarih=January 2010|sayı=1|sayfalar=70–81|çalışma=Annals of the Rheumatic Diseases|cilt=69|pmid=19174392|doi=10.1136/ard.2008.096487|citeseerx=dead}}{{Abonelik gereklidir}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://rsp.ima-press.net/rsp/article/view/1939|başlık=A gene-environment interaction between smoking and shared epitope genes in HLA-DR provides a high risk of seropositive rheumatoid arthritis|tarih=October 2004|sayı=10|sayfalar=3085–3092|çalışma=Arthritis and Rheumatism|cilt=50|pmid=15476204|doi=10.1002/art.20553}}{{Abonelik gereklidir}}</ref>


Doğumdan sonra başlama ve kadınların daha yüksek risk taşıması hormonal faktörler (hormon ilaçları) le açıklanabilir. Artan duyarlılık, olasılıkla, normalde toleransı koruyan negatif geri bildirim mekanizmalarının, romatoid faktör tarafından bağlanan IgG Fc ve sitrüline peptidlere (ACPA – Anti-citruline protein antikoru) antikorlarla bağlanan sitrüline fibrinojen gibi belirli antijenler için pozitif geri besleme mekanizmaları tarafından üstlenilmesidir. B-hücresi tarafından üretilen immün komplekslerin ve T hücresi ürünlerinin RA'daki inflamasyondaki göreceli rolleri üzerine bir tartışma 30 yıldır devam etmektedir, ancak inflamasyon bölgesinde hiçbir hücre gerekli değildir, sadece romatoid faktörler ve ACPA olarak bilinen IgGFc'ye yönelik otoantikorlar gereklidir. ACPA, RA teşhisi için %80 özgüllüğe sahiptir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Diagnosis, prognosis and classification of early arthritis: results of a systematic review informing the 2016 update of the EULAR recommendations for the management of early arthritis|sayı=1|sayfalar=e000406|çalışma=RMD Open|yıl=2017|cilt=3|pmc=5237764|pmid=28155923|doi=10.1136/rmdopen-2016-000406}}</ref> Diğer otoimmün hastalıklarda olduğu gibi, RA'lı kişilerde eklem iltihabını teşvik ettiğine inanılan anormal derecede glikosile edilmiş antikorlar bulunur.<ref name="immune_glycan">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Glycans in the immune system and The Altered Glycan Theory of Autoimmunity: a critical review|tarih=February 2015|sayı=6|sayfalar=1–13|çalışma=Journal of Autoimmunity|cilt=57|pmc=4340844|pmid=25578468|doi=10.1016/j.jaut.2014.12.002}}{{Abonelik gereklidir}}</ref> 
Bir kere tetiklendi mi bağışıklık yanıtı sinovyumun enflamasyonuna sebep olur. Enflamasyonun erken ve orta moleküler medyatörlerlerine (aracılarına), [[tümör nekroz faktörü alfa]] (TNF-α), [[IL-1]], [[IL-6]], [[IL-8]] ve [[IL-15]] [[interlökin]]leri, değişebilir büyüme faktörü beta, fibroblast büyüme faktör ve trombosit-türevi büyüme faktörü dahildir. Romatoid artritin modern farmakolojik tedavileri bu medyatörleri hedef alır. Enflamatuvar reaksiyon oluştuktan sonra, sinovyum kalınlaşır, kıkırdak ve altta yatan kemik parçalanmaya başlar.


=== Bakteri/antibiyotik hipotezi ===
=== Sinovyumda amplifikasyon ===
Genelleştirilmiş bağışıklık tepkisi oluştuğunda herhangi bir semptomun ortaya çıkması birkaç yıl alabilir; B lenfositlerinden türetilen plazma hücreleri, romatoid faktörleri ve IgG ve IgM sınıflarının ACPA'sını büyük miktarlarda üretir. Bunlar Fc reseptörü ve kompleman bağlanması yoluyla makrofajları aktive eder.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Relevance of the lectin pathway of complement in rheumatic diseases|ansiklopedi=Advances in Clinical Chemistry|sayfalar=105–153|yıl=2012|cilt=56|isbn=978-0-12-394317-0|pmid=22397030|doi=10.1016/B978-0-12-394317-0.00012-1}}{{Abonelik gereklidir}}</ref> Bir otoreaktif antikorun Fc reseptörlerine bağlanmasına, antikorun RA'lı kişilerde enflamasyonu teşvik etmek için değiştirilen N-glikanları aracılık eder.<ref name="immune_glycan">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Glycans in the immune system and The Altered Glycan Theory of Autoimmunity: a critical review|tarih=February 2015|sayı=6|sayfalar=1–13|çalışma=Journal of Autoimmunity|cilt=57|pmc=4340844|pmid=25578468|doi=10.1016/j.jaut.2014.12.002}}{{Abonelik gereklidir}}</ref>
[[Thomas McPherson Brown]], bazı araştırmacılar ve hasta grupları, romatoid artritin bakterial bir enfeksiyon, özellikle de eklemlere lokalize olmuş ''[[mycoplasma]]'', sebebiyle oluştuğunun gösterilebileceğine inanmaktadırlar.{{ref|2}} Bununla birlikte en azından, tetrasiklin antibiyotikleri aynı zamanda “''immünomodülatör özellikler gösterirler ki bunun onların romatoid artritte gösterdikleri yarara önemli oranda katkısı hiç bulunmaz
.”{{ref|3}}


Bu, eklemde özellikle de ödemli sinovyumda lokal enflamasyona, [[Ödem|vazodilatasyona]] ve aktif T hücrelerinin mikroskobik olarak nodüler agregatlarda CD4'e [[Vazodilatasyon|ve]] mikroskobik olarak yaygın infiltratlarda CD8'e girişine katkıda bulunur.<ref name=":02">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Granzyme K<sup>+</sup> CD8 T cells form a core population in inflamed human tissue|tarih=June 2022|yazarları-göster=6|sayı=649|sayfalar=eabo0686|çalışma=Science Translational Medicine|cilt=14|pmc=9972878|pmid=35704599|doi=10.1126/scitranslmed.abo0686}}</ref>
== Tedavi ==
RA’nın [[farmakolojik]] tedavisi [[hastalık modifiye edici anti-romatik ilaçlar]] (DMARDlar), [[anti-enflamatuvar ajanlar]] ve [[analjezikler]] olarak üçe ayrılabilir{{ref|4}}{{ref|5}}. DMARD’ların hastalığın semptolarını uzun vadede azaltıcı veya yok edici ve hastalığın gelişimini yavaşlatıcı veya sonlandırıcı etkilere sahip oldukları bilinmektedir. Bu anti-enflamatuvarlar ve analjezikler için söylenemez.


Makrofajlar ve [[Dendritik hücre|dendritik hücreler,]] dokuda bağışıklık reaksiyonunu oluşturan MHC sınıf II moleküllerini eksprese ederek antijen sunan hücreler olarak işlev görür.<ref name=":02">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Granzyme K<sup>+</sup> CD8 T cells form a core population in inflamed human tissue|tarih=June 2022|yazarları-göster=6|sayı=649|sayfalar=eabo0686|çalışma=Science Translational Medicine|cilt=14|pmc=9972878|pmid=35704599|doi=10.1126/scitranslmed.abo0686}}</ref>
Genellikle romatoid artritin tedavisine non-steroidal anti-enflamatuvar ilaçlar ([[NSAID]]’ler) ile başlanır ve DMARD’lar ile devam edilir.


=== Kronik iltihap ===
=== Hastalık değiştirici anti-romatik ilaçlar ===
 
DMARD’ların kendi içleri zenobiyotik etkenler ve biyolojik etkenler olarak ayrılabilir. [[Zenobiyotik ajanlar]], biyolojik etkenlerin tersine vücutta doğal olarak bulunmayan DMARD’lardır.
Hastalık, sinoviyal astarın kenarlarında granülasyon dokusu, yoğun [[anjiyogenez]] ile pannus ve doku hasarına neden olan enzimler oluşturarak ilerler.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The pathogenic role of angiogenesis in rheumatoid arthritis|tarih=October 2015|sayı=4|sayfalar=433–448|çalışma=Angiogenesis|cilt=18|pmc=4879881|pmid=26198292|doi=10.1007/s10456-015-9477-2}}</ref> Fibroblast benzeri sinoviyositler, bu patojenik süreçlerde belirgin role sahiptir.<ref name="nygaard">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Restoring synovial homeostasis in rheumatoid arthritis by targeting fibroblast-like synoviocytes|tarih=June 2020|sayı=6|sayfalar=316–333|çalışma=Nature Reviews. Rheumatology|cilt=16|pmc=7987137|pmid=32393826|doi=10.1038/s41584-020-0413-5}}</ref> Sinovyum kalınlaşır, kıkırdak ve altta yatan kemik parçalanır ve eklem bozulur, bu olayların bir biyolojik belirteci olarak hizmet eden kalprotektin seviyeleri yükselir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Calprotectin as a biomarker for rheumatoid arthritis: a systematic review|tarih=May 2015|sayı=5|sayfalar=760–770|çalışma=The Journal of Rheumatology|cilt=42|pmid=25729036|doi=10.3899/jrheum.140628}}</ref> Kanıtlar enflamatuvar olayların sinovyumla sınırlı olmayıp sistemik olduğunu gösteriyor; inflamatuar IL-17A üreten inflamatuar T yardımcı hücreleri ve patojenik Th17 hücreleri gibi enflamasyonu destekleyen T yardımcı profilindeki değişiklikler hem bellekten hem de periferik kan efektör bölmeden gelmektedir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Inherent low Erk and p38 activity reduce Fas Ligand expression and degranulation in T helper 17 cells leading to activation induced cell death resistance|tarih=August 2016|sayı=34|sayfalar=54339–54359|çalışma=Oncotarget|cilt=7|pmc=5342346|pmid=27486885|doi=10.18632/oncotarget.10913}}</ref>


==== Zenobiyotikler ====
== Teşhis ==
* ''[[Siklosporin]] (siklosporin A),''
* ''[[D-penisilamin]],''
* ''[[Altın tuzları]],''
* ''[[Hidroksiklorokin]],''
* ''[[Leflunamid]],''
* ''[[Metotreksat]] (MTX),''
* ''[[Minosiklin]],'' ve
* ''[[Sülfosalazin]] (SSZ)'' zenobiyotiklere dahildirler.


=== görüntüleme ===
En önemli ve yaygın yan etkiler karaciğer ve kan iliği [[toksisite]]si (MTX, SSZ, leflunomit, azathioprine, altın bileşikleri, D-penisilamin), renal toksisite (siklosporin A, parenteral altın tuzları, D-penisilamin), [[pnömonit]] (MTX), alerjik deri reaksiyonları (altın bileşikleri, SSZ), [[otoimmünite]] (D-penisilamin, SSZ, minosiklin) ve [[enfeksiyon]]lardır (azathioprine, siklosporin A). Ayrıca hidroksiklorokin [[oküler]] toksisiteye neden olabilir.
[[Dosya:RheumatoideArthritisAP.jpg|küçükresim| Romatoid artritte elin röntgeni.]]
[[Dosya:Inflamatory_arthritis2010.JPG|küçükresim| Enflamatuar artritli bir eklemden sinoviyal sıvının görünümü.]]
[[Dosya:X-ray_of_right_fourth_PIP_joint_with_bone_erosions_by_rheumatoid_arthritis.jpg|küçükresim| Romatoid artritte kemik erozyonlarının yakından görünümü. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Bone erosions in rheumatoid arthritis can be repaired through reduction in disease activity with conventional disease-modifying antirheumatic drugs|sayı=3|sayfalar=R76|çalışma=Arthritis Research & Therapy|yıl=2006|cilt=8|pmc=1526642|pmid=16646983|doi=10.1186/ar1943}}</ref>]]


== Önleme ==
Genelde eğer bu etkenlerden birine karşı yetersiz tepki alınırsa farklı ilaçların bileşimleri denenir. Örneğin metotreksat ile siklosporin A birlikte araştırmalarda kullanılmıştır.
Risk faktörlerinin azaltılması dışında bilinen bir önlem yoktur. <ref name="Healthline">{{Web kaynağı|url=http://www.healthline.com/health/rheumatoid-arthritis-prevention#Overview1|başlık=Rheumatoid Arthritis Prevention|erişimtarihi=September 16, 2014|arşivtarihi=July 27, 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140727143455/http://www.healthline.com/health/rheumatoid-arthritis-prevention#Overview1|tarih=2014-09-04|yayıncı=Healthline Networks}}</ref>


Kanıtlar, D vitamini düzeylerinin 40-60 ng/mL aralığına yükseltilmesinin romatoid artrit riskini azaltabileceğini göstermektedir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Immunologic Effects of Vitamin D on Human Health and Disease|erişimtarihi=free|tarih=July 2020|sayı=7|sayfalar=2097|çalışma=Nutrients|cilt=12|pmc=7400911|pmid=32679784|doi=10.3390/nu12072097}}</ref>
==== Biyolojik etkenler ====
Biyolojik etkenler vücuttaki iltihaplanmayı teşvik eden ve engelleyen faktörlere etki ederler. Örneğin romatoid artritte önemli bir yere sahip olan [[TNFα]] ve [[IL-1]] (İnterlökin-1) sitokinlerini engellerler.


== Yönetim ==
* Tümör nekroz faktör (TNFα) blokerleri – [[etanercept]] (Enbrel), infliksimab (Remicade), [[adalimumab]] (Humira),
RA'nın tedavisi yoktur, ancak '''tedavi semptomları ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir'''. Hastalığı modifiye edici tedavi, erken ve agresif bir şekilde başlandığında en iyi sonuçları verir.<ref name="ACR2008">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=American College of Rheumatology 2008 recommendations for the use of nonbiologic and biologic disease-modifying antirheumatic drugs in rheumatoid arthritis|erişimtarihi=free|tarih=June 2008|yazarları-göster=6|sayı=6|sayfalar=762–784|çalışma=Arthritis and Rheumatism|cilt=59|pmid=18512708|doi=10.1002/art.23721}}</ref> Yakın tarihli bir sistematik gözden geçirme, tümör nekroz faktörü (TNF) ve TNF olmayan biyolojik maddeler artı metotreksat (MTX) ile '''kombinasyon tedavisi'''nin, hastalık kontrolünde tek başına metotreksat veya biyolojik tek tedavilere göre<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Comparative Effectiveness of Combining MTX with Biologic Drug Therapy Versus Either MTX or Biologics Alone for Early Rheumatoid Arthritis in Adults: a Systematic Review and Network Meta-analysis|tarih=October 2019|yazarları-göster=6|sayı=10|sayfalar=2232–2245|çalışma=Journal of General Internal Medicine|cilt=34|pmc=6816735|pmid=31388915|doi=10.1007/s11606-019-05230-0}}</ref> daha iyi tanımlı remisyon ve fonksiyonel kapasite ile sonuçlandığını bulmuştur.
* İnterlökin-1 blokerleri – anakinra, ve
* Anti-B hücresi (CD20) antikoru – rituksimab (Rituxan){{ref|6}} biyolojik etkenlere dahildirler.


Tedavinin amacı, ağrı ve şişlik gibi semptomları en aza indirmek, kemik deformitesini önlemek ve günlük işleyişi sürdürmektir.<ref name="Wasserman">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Diagnosis and management of rheumatoid arthritis|tarih=December 2011|sayı=11|sayfalar=1245–1252|çalışma=American Family Physician|cilt=84|pmid=22150658}}</ref> Bu, öncelikle [[Hastalığı modifiye eden antiromatizmal ilaç|hastalık modifiye edici antiromatizmal ilaçlar]] (DMARD'lar) ile ele alınır; dozlanmış fiziksel aktivite; ağrıyı yönetmeye yardımcı olmak için analjezikler ve [[fizik tedavi]] kullanılabilir.<ref name=":13">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Effects of rehabilitation for pain relief in patients with rheumatoid arthritis: a systematic review|tarih=January 2016|sayı=1|sayfalar=304–308|çalışma=Journal of Physical Therapy Science|cilt=28|pmc=4756025|pmid=26957779|doi=10.1589/jpts.28.304}}</ref><ref name="NICE2015">{{Web kaynağı|url=https://www.nice.org.uk/guidance/CG79/chapter/Recommendations|başlık=Rheumatoid arthritis in adults: management: recommendations: Guidance and guidelines|arşivtarihi=2017-04-16|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170416130024/https://www.nice.org.uk/guidance/CG79/chapter/Recommendations|tarih=December 2015|yayıncı=NICE}}</ref><ref name=":12">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Effects of exercise and physical activity promotion: meta-analysis informing the 2018 EULAR recommendations for physical activity in people with rheumatoid arthritis, spondyloarthritis and hip/knee osteoarthritis|tarih=2018-12-04|yazarları-göster=6|sayı=2|sayfalar=e000713|çalışma=RMD Open|cilt=4|pmc=6307596|pmid=30622734|doi=10.1136/rmdopen-2018-000713}}</ref> RA genellikle en az bir spesifik anti-romatizmal ilaçla tedavi edilmelidir.<ref name="ACR2015">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=2015 American College of Rheumatology Guideline for the Treatment of Rheumatoid Arthritis|erişimtarihi=free|tarih=January 2016|sayı=1|sayfalar=1–26|çalışma=Arthritis & Rheumatology|cilt=68|pmid=26545940|doi=10.1002/art.39480}}</ref> [[Benzodiazepin]] kullanılması önerilmez.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Muscle relaxants for pain management in rheumatoid arthritis|tarih=January 2012|sayfalar=CD008922|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=1|pmid=22258993|doi=10.1002/14651858.CD008922.pub2}}</ref>
=== Anti-enflamatuvar ajanlar ve analjezikler ===
* [[Glukokortikoid]]ler, ve
* Non-steroidal anti-enflamatuvar ilaçlar (NSAID’ler, çoğu analjezik olarak da etki eder) kullanılan anti-enflamatuvar ajanlardandırlar.


=== Yaşam tarzı ===
Ayrıca:
Güvenli ve yararlı olduğu gerekçesiyle düzenli egzersiz kas gücü ve genel fiziksel işlevi koruma amacıyla önerilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Dynamic exercise programs (aerobic capacity and/or muscle strength training) in patients with rheumatoid arthritis|tarih=October 2009|sayı=4|sayfalar=CD006853|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=2009|pmc=6769170|pmid=19821388|doi=10.1002/14651858.CD006853.pub2}}</ref> Fiziksel aktivite, yorgunluk yaşayan romatoid artritli kişiler için de faydalıdır,<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Non-pharmacological interventions for fatigue in rheumatoid arthritis|tarih=August 2013|yazarları-göster=6|sayı=8|sayfalar=CD008322|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|pmid=23975674|doi=10.1002/14651858.CD008322.pub2}}</ref> egzersizin uzun vadede fiziksel işlev üzerinde bir etkisi olabileceğini gösteren çok az kanıt olmasına veya hiç kanıt olmamasına rağmen, bir çalışma, dikkatli bir şekilde dozlanan egzersizin önemli gelişmeler gösterdiğini bulmuştur.<ref name=":12">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Effects of exercise and physical activity promotion: meta-analysis informing the 2018 EULAR recommendations for physical activity in people with rheumatoid arthritis, spondyloarthritis and hip/knee osteoarthritis|tarih=2018-12-04|yazarları-göster=6|sayı=2|sayfalar=e000713|çalışma=RMD Open|cilt=4|pmc=6307596|pmid=30622734|doi=10.1136/rmdopen-2018-000713}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Exercise for rheumatoid arthritis of the hand|tarih=July 2018|sayı=7|sayfalar=CD003832|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=2018|pmc=6513509|pmid=30063798|doi=10.1002/14651858.cd003832.pub3}}</ref> RA'da aerobik egzersizler ve direnç eğitiminin kardiyovasküler zindelik ve kas gücü üzerinde orta düzeyde etkileri bulunmuştur. Ayrıca, fiziksel aktivitenin herhangi bir egzersiz boyutunda artan hastalık aktivitesi gibi zararlı yan etkileri olmamıştır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Effects of exercise and physical activity promotion: meta-analysis informing the 2018 EULAR recommendations for physical activity in people with rheumatoid arthritis, spondyloarthritis and hip/knee osteoarthritis|tarih=December 2018|yazarları-göster=6|sayı=2|sayfalar=e000713|çalışma=RMD Open|cilt=4|pmc=6307596|pmid=30622734|doi=10.1136/rmdopen-2018-000713}}</ref> Belirli yiyecekleri yemenin veya bunlardan kaçınmanın veya diğer özel diyet önlemlerinin semptomları iyileştirmeye yardımcı olup olmadığı belirsizdir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Dietary interventions for rheumatoid arthritis|tarih=January 2009|sayı=1|sayfalar=CD006400|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|pmid=19160281|doi=10.1002/14651858.CD006400.pub2}}</ref> [[Ergoterapi|Mesleki terapi,]] romatoid artritli kişilerde fonksiyonel yeteneğin geliştirilmesinde olumlu bir role sahiptir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://repository.ubn.ru.nl/bitstream/2066/58846/1/58846.pdf|başlık=Occupational therapy for rheumatoid arthritis|tarih=2004|sayı=1|sayfalar=CD003114|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=2004|pmc=7017227|pmid=14974005|doi=10.1002/14651858.CD003114.pub2}}</ref> Zayıf kanıtlar, ellerdeki artriti tedavi etmek için balmumu banyolarının (termoterapi ) kullanımını desteklemektedir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Thermotherapy for treating rheumatoid arthritis|tarih=2002-04-22|sayı=2|sayfalar=CD002826|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|pmc=6991938|pmid=12076454|doi=10.1002/14651858.cd002826}}</ref>
* Asetaminofen,
* Opiyoidler, ve
* Lidokain topikal kullanılan analjeziklerdendirler.


İnsanların romatoid artritle başa çıkmalarına yardımcı olacak mevcut araçlar ve stratejiler hakkında bilgilendirici eğitim yaklaşımları, kişinin psikolojik durumu ve [[Majör depresif bozukluk|depresyon]] düzeyini iyileştirebilir.<ref name=":4">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://research.utwente.nl/en/publications/patient-education-for-adults-with-rheumatoid-arthritis-review(6d6c077a-30a1-4b7c-8021-f72f1a8b6a5c).html|başlık=Patient education for adults with rheumatoid arthritis|tarih=2003-04-22|sayı=2|sayfalar=CD003688|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=2009|pmid=12804484|doi=10.1002/14651858.cd003688}}</ref> Ekstra derinlikli ayakkabıların ve kalıplı tabanlıkların kullanılması, yürüme gibi ağırlık taşıyan aktiviteler sırasında ağrıyı azaltabilir.<ref name=":5">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Splints/orthoses in the treatment of rheumatoid arthritis|tarih=2001-10-23|sayı=1|sayfalar=CD004018|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=2001|pmc=8762649|pmid=12535502|doi=10.1002/14651858.cd004018}}</ref> Tabanlıklar ayrıca [[Halluks Valgus|bunyonların]] ilerlemesini de önleyebilir.<ref name=":5" />
=== Diğer tedaviler ===
Uygulanan diğer tedaviler arasında; kilo kaybı (ve kontrolü), iş yerindeki koşulların düzeltilmesine bağlı terapi (oküpasyonel/mesleğe bağlı terapi), [[fizyoterapi]], eklem enjeksiyonları ve zor hareketleri daha rahat yapmalarına yardımcı olacak özel araçlar sayılabilir. Hastaya eklem koruma eğitimi verilebilir, fizik tedavi uygulanabilir. Hastanın terapisi içinde havuz egzersizleri, [[hidroterapi]] vb. uygulamalar olabilir.


=== Hastalık değiştirici ajanlar ===
Ağır biçimde etkilenmiş eklemler eklem replasman cerrahisi gerektirebilir, diz replasmanı gibi.
[[Hastalığı modifiye eden antiromatizmal ilaç|Hastalık modifiye edici antiromatizmal ilaçlar]] (DMARD), RA'nın birincil tedavisidir.<ref name="ACR2015">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=2015 American College of Rheumatology Guideline for the Treatment of Rheumatoid Arthritis|erişimtarihi=free|tarih=January 2016|sayı=1|sayfalar=1–26|çalışma=Arthritis & Rheumatology|cilt=68|pmid=26545940|doi=10.1002/art.39480}}</ref> Bunlar, kullanım ve geleneklere göre gruplandırılmış ilaçlardır. Semptomları iyileştirdiği, eklem hasarını azalttığı ve genel fonksiyonel yetenekleri iyileştirdiği bulunmuştur.<ref name="ACR2015" /> DMARD'lar, insanların yaklaşık yarısında hastalığın remisyonuna ve genel olarak daha iyi sonuçlara yol açtıklarından, hastalığın erken döneminde başlatılmalıdır.<ref name="ACR2015" />


Aşağıdaki ilaçlar DMARD olarak kabul edilir: [[metotreksat]], [[Sulfasalazin|sülfasalazin]], leflunomid, [[hidroksiklorokin]], TNF inhibitörleri (certolizumab, [[adalimumab]], infliximab ve [[Etanercept|etanersept]]), abatasept, anakinra ve auranofin . Ek olarak, rituximab ve [[tocilizumab]] monoklonal antikorlardır ve aynı zamanda DMARD'lardır.<ref name="ACR2015">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=2015 American College of Rheumatology Guideline for the Treatment of Rheumatoid Arthritis|erişimtarihi=free|tarih=January 2016|sayı=1|sayfalar=1–26|çalışma=Arthritis & Rheumatology|cilt=68|pmid=26545940|doi=10.1002/art.39480}}</ref> Tocilizumab kullanımı, artan kolesterol seviyeleri riski ile ilişkilidir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Infectious risks associated with biologics|tarih=2010-07-07|sayfalar=151–158|çalışma=Advances in Experimental Medicine and Biology|cilt=764|pmid=23654064|doi=10.1002/14651858.cd008331.pub2}}</ref>
Bunların dışında doğrudan romatoid artritin değil de romatoid artritin neden olduğu hastalık ve durumların da tedavileri hastaya uygulanır. Özellikle hastalık sürecinde psikolojik önlemlerin uygulanması ve eğer görülürse herhangi bir psikolojik durumda psikolojik duruma bağlı olarak psikolojik tedavi de uygulanabilir.


En sık kullanılan ajanlar sulfasalazin, leflunomid ve metotreksattır.<ref name="ACR2015">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=2015 American College of Rheumatology Guideline for the Treatment of Rheumatoid Arthritis|erişimtarihi=free|tarih=January 2016|sayı=1|sayfalar=1–26|çalışma=Arthritis & Rheumatology|cilt=68|pmid=26545940|doi=10.1002/art.39480}}</ref> Leflunomid, 6-12 ay arasında kullanıldığında etkilidir ve 2 yıl süreyle kullanıldığında metotreksata benzer etkinlik gösterir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Leflunomide for treating rheumatoid arthritis|tarih=2003|sayı=1|sayfalar=CD002047|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=2002|pmc=8437750|pmid=12535423|doi=10.1002/14651858.CD002047}}</ref> Sülfasalazin ayrıca romatoid artritin kısa süreli tedavisinde en etkili gibi görünmektedir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Sulfasalazine for rheumatoid arthritis|tarih=1998-04-27|sayı=2|sayfalar=CD000958|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=1998|pmc=7047550|pmid=10796400|doi=10.1002/14651858.cd000958}}</ref>
== Hastalığın seyri ==
Hastalığın seyri hastadan hastaya büyük oranda çeşitlilik gösterir. Bazı hastalar orta seviyeli kısa-dönem semptomlara sahipken, çoğunda hastalık hayat boyunca gelişim gösterir.


[[Hidroksiklorokin]], düşük toksisite profiline ek olarak, orta dereceli RA tedavisinde etkili kabul edilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Antimalarials for treating rheumatoid arthritis|tarih=2000|sayı=4|sayfalar=CD000959|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=2010|pmc=8407035|pmid=11034691|doi=10.1002/14651858.CD000959}}</ref>
=== Engel ===
* Çoğu hasta günlük etkinlikleri yapmakta zorlanır.
* Hastalığın beş yıl sonrasında, hastaların yaklaşık %33’ü çalışamıyor duruma gelir.
* Hastalığın 10 yıl sonrasındaysa, hastaların yaklaşık yarısı önemli fonksiyonel engele sahiptirler.


Ajanlar kombinasyon halinde kullanılabilir, ancak insanlar daha büyük yan etkiler yaşayabilir.<ref name="ACR2015">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=2015 American College of Rheumatology Guideline for the Treatment of Rheumatoid Arthritis|erişimtarihi=free|tarih=January 2016|sayı=1|sayfalar=1–26|çalışma=Arthritis & Rheumatology|cilt=68|pmid=26545940|doi=10.1002/art.39480}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Methotrexate monotherapy versus methotrexate combination therapy with non-biologic disease modifying anti-rheumatic drugs for rheumatoid arthritis|tarih=April 2010|sayı=4|sayfalar=CD008495|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=2015|pmc=8946299|pmid=20393970|doi=10.1002/14651858.cd008495}}</ref> Metotreksat en önemli ve yararlı DMARD'dır ve genellikle ilk tedavidir.<ref name="ACR2015" /><ref name="NICE2015">{{Web kaynağı|url=https://www.nice.org.uk/guidance/CG79/chapter/Recommendations|başlık=Rheumatoid arthritis in adults: management: recommendations: Guidance and guidelines|arşivtarihi=2017-04-16|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170416130024/https://www.nice.org.uk/guidance/CG79/chapter/Recommendations|tarih=December 2015|yayıncı=NICE}}</ref><ref name="chapter94">{{Kitap kaynağı|başlık=Pharmacotherapy: a Pathophysiologic Approach|tarih=2008|yer=New York|yayıncı=McGraw-Hill|seri=7th|isbn=978-0-07-147899-1}}</ref> Metotreksat ve biyolojiklerle kombine bir yaklaşım, ACR50, HAQ skorları ve RA remisyon oranlarını iyileştirir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Biologics or tofacitinib for people with rheumatoid arthritis naive to methotrexate: a systematic review and network meta-analysis|tarih=May 2017|yazarları-göster=6|sayı=5|sayfalar=CD012657|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=5|pmc=6481641|pmid=28481462|doi=10.1002/14651858.cd012657}}</ref> Metotreksat, sülfasalazin ve hidroksiklorokin'den oluşan üçlü tedavi de hastalık aktivitesini etkili bir şekilde kontrol edebilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Methotrexate monotherapy and methotrexate combination therapy with traditional and biologic disease modifying anti-rheumatic drugs for rheumatoid arthritis: A network meta-analysis|tarih=August 2016|sayı=8|sayfalar=CD010227|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=2016|pmc=7087436|pmid=27571502|doi=10.1002/14651858.cd010227.pub2}}</ref> Gastrointestinal, hematolojik, pulmoner ve hepatik dahil olmak üzere toksisite ile yan etkiler düzenli olarak izlenmelidir.<ref name="chapter94" /> Mide bulantısı, kusma veya karın ağrısı gibi yan etkiler folik asit alarak azaltılabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Folic acid and folinic acid for reducing side effects in patients receiving methotrexate for rheumatoid arthritis|tarih=May 2013|yazarları-göster=6|sayı=5|sayfalar=CD000951|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=5|pmc=7046011|pmid=23728635|doi=10.1002/14651858.CD000951.pub2}}</ref>
=== Mortalite ===
Hastaların omrunde erken teshis olduğu takdirde tedavi suresi kısalmaktadır.


2015 Cochrane incelemesi, metotreksatlı rituksimabın, tek başına metotreksata kıyasla semptomları iyileştirmede etkili olduğunu buldu. <ref name=":0" /> Rituximab, B hücrelerinin (iltihaba karışan bağışıklık hücresi) seviyelerini azaltarak çalışır. Rituximab alan kişilerde, x-ışını görüntülerine dayalı olarak ağrı, fonksiyon, hastalık aktivitesinde azalma ve eklem hasarında azalma görülmüştür. 6 ay sonra, rituksimab ve metotreksat kullanan %21 daha fazla kişinin semptomlarında iyileşme görüldü. <ref name=":0">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Rituximab for rheumatoid arthritis|tarih=January 2015|sayfalar=CD007356|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=1|pmid=25603545|doi=10.1002/14651858.CD007356.pub2}}</ref>
== Korunma ==
Düzenli egzersiz ve dikkatli bir diyet, artritik sancılarla ilişkili ağrı ve sertliğin azalmasına yardımcı olabilir.


==== Altın ve siklosporin ====
Hastanın durumu ve yapması gerekenler hastalığın dönemine göre de değişir. Örneğin akut dönemde eklemler fonksiyonel pozisyonlarda rahat ettirilmeliyken, subakut dönemde egzersizlere başlanır. Egzersizi [[fizyoterapist]] eşliğinde belirlemek doğru seçimdir, zira istirahat ve egzersiz süreleri doğru oranda ve hastanın durumuna göre ayarlanmalı, egzersiz hareketleri ise hem ağrılı olmamalı hem de ekleme baskı yapmayacak şekilde olmalıdır.
Sodyum aurotiomalat, auranofin ve siklosporin, yan etkileri nedeniyle daha az kullanılır.<ref name="ACR2015">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=2015 American College of Rheumatology Guideline for the Treatment of Rheumatoid Arthritis|erişimtarihi=free|tarih=January 2016|sayı=1|sayfalar=1–26|çalışma=Arthritis & Rheumatology|cilt=68|pmid=26545940|doi=10.1002/art.39480}}</ref> Ancak siklosporin bir yıla kadar kullanıldığında progresif RA'da etkili bulunmuştur. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Cyclosporine for rheumatoid arthritis|tarih=2000|sayı=2|sayfalar=CD001083|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=1998|pmc=8406939|pmid=10796412|doi=10.1002/14651858.CD001083}}</ref>


=== Antiinflamatuar ve analjezik ajanlar ===
== Notlar ==
[[Glukokortikoid|Glukokortikoidler]] alevlenmelerde ve yavaş etkili ilaçların etkisini göstermesini beklerken kısa vadede ve mümkün olan en düşük dozda kullanılabilir.<ref name="ACR2015">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=2015 American College of Rheumatology Guideline for the Treatment of Rheumatoid Arthritis|erişimtarihi=free|tarih=January 2016|sayı=1|sayfalar=1–26|çalışma=Arthritis & Rheumatology|cilt=68|pmid=26545940|doi=10.1002/art.39480}}</ref><ref name="Lancet2016">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://eprints.gla.ac.uk/131249/1/131249.pdf|başlık=Rheumatoid arthritis|tarih=October 2016|sayı=10055|sayfalar=2023–2038|çalışma=Lancet|cilt=388|pmid=27156434|doi=10.1016/S0140-6736(16)30173-8}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Moderate-term, low-dose corticosteroids for rheumatoid arthritis|tarih=1998-07-27|sayı=2|sayfalar=CD001158|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=2010|pmc=8406983|pmid=10796420|doi=10.1002/14651858.cd001158}}</ref> Glukokortikoidlerin ve geleneksel tedavinin kombinasyonu, kemiklerin erozyon hızında bir azalma göstermiştir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Effects of glucocorticoids on radiological progression in rheumatoid arthritis|tarih=January 2007|sayı=1|sayfalar=CD006356|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=2010|pmc=6465045|pmid=17253590|doi=10.1002/14651858.cd006356}}</ref> Etkilenen eklemlere, RA'nın ilk döneminde, DMARD'ların veya oral steroidlerin kullanımından önce steroidler enjekte edilebilir.<ref name=":3">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Intra-articular steroids and splints/rest for children with juvenile idiopathic arthritis and adults with rheumatoid arthritis|tarih=January 2006|sayı=1|sayfalar=CD002824|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=2008|pmc=8453330|pmid=16437446|doi=10.1002/14651858.cd002824.pub2}}</ref>
# {{not|1}} LaCelle PL et al 1964 An investigation of total body potassium in patients with rheumatoid arthritis. Proceedings of the Annual Meeting of the American Rheumatism Association, Arthritis and Rheumatism 7; 321
# http://www.roadback.org/ {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20060925135803/http://www.roadback.org/ |tarih=25 Eylül 2006 }} - hasta grubu
# Reeta K, Mediratta P, Mahajan P, Sharma K (2002). "Effect of minocycline and tetracycline on immunological responses in experimental animals.". Indian J Med Sci 56 (11): 553-9. PMID 14510338
# O'Dell JR. Therapeutic strategies for rheumatoid arthritis. N Engl J Med. 2004;350(25):2591-602 PMID 15201416
# Hasler P. Biological therapies directed against cells in autoimmune disease. Springer Semin Immunopathol. 2006 Jun;27(4):443-56. PMID 16738955
# Edwards JC, Szczepanski L, Szechinski J, et al. Efficacy of B-cell-targeted therapy with rituximab in patients with rheumatoid arthritis. N Engl J Med 2004;350:2572-2581. PMID 15201414


[[Parasetamol]] gibi ağrı kesiciler ağrı semptomlarını hafifletmek için kullanılabilir; altta yatan hastalığı değiştirmezler.<ref name="NICE2015">{{Web kaynağı|url=https://www.nice.org.uk/guidance/CG79/chapter/Recommendations|başlık=Rheumatoid arthritis in adults: management: recommendations: Guidance and guidelines|arşivtarihi=2017-04-16|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170416130024/https://www.nice.org.uk/guidance/CG79/chapter/Recommendations|tarih=December 2015|yayıncı=NICE}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.nice.org.uk/guidance/CG79/chapter/Recommendations "Rheumatoid arthritis in adults: management: recommendations: Guidance and guidelines"]. NICE. December 2015. [https://web.archive.org/web/20170416130024/https://www.nice.org.uk/guidance/CG79/chapter/Recommendations Archived] from the original on 2017-04-16.</cite></ref> Parasetamol kullanımı ülser gelişme riski ile ilişkili olabilir.<ref name=":9">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Combination therapy for pain management in inflammatory arthritis (rheumatoid arthritis, ankylosing spondylitis, psoriatic arthritis, other spondyloarthritis)|tarih=October 2011|sayı=10|sayfalar=CD008886|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|pmid=21975788|doi=10.1002/14651858.cd008886.pub2}}</ref>
== Ayrıca bakınız ==
* [[Artrit]]


[[Nonsteroid antiinflamatuar ilaç|NSAID'ler]] RA'lılarda hem ağrıyı hem de sertliği azaltır, ancak altta yatan hastalığı etkilemez ve insanların uzun vadeli hastalık seyri üzerinde hiçbir etkisi yok gibi görünmektedir.<ref name="Lancet2016">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://eprints.gla.ac.uk/131249/1/131249.pdf|başlık=Rheumatoid arthritis|tarih=October 2016|sayı=10055|sayfalar=2023–2038|çalışma=Lancet|cilt=388|pmid=27156434|doi=10.1016/S0140-6736(16)30173-8}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSmolenAletahaMcInnes2016">Smolen JS, Aletaha D, McInnes IB (October 2016). [http://eprints.gla.ac.uk/131249/1/131249.pdf "Rheumatoid arthritis"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. ''Lancet''. '''388''' (10055): 2023–2038. [[Sayısal nesne tanımlayıcısı|doi]]:[[doi:10.1016/S0140-6736(16)30173-8|10.1016/S0140-6736(16)30173-8]]. [[PubMed|PMID]]&nbsp;[https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27156434 27156434]. [[Semantic Scholar|S2CID]]&nbsp;[https://api.semanticscholar.org/CorpusID:37973054 37973054].</cite></ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Effect of nonsteroidal antiinflammatory drugs on the C-reactive protein level in rheumatoid arthritis: a meta-analysis of randomized controlled trials|erişimtarihi=free|tarih=November 2012|yazarları-göster=6|sayı=11|sayfalar=3511–3521|çalışma=Arthritis and Rheumatism|cilt=64|pmid=22833186|doi=10.1002/art.34644}}</ref> NSAID'ler, gastrointestinal, [[Dolaşım sistemi|kardiyovasküler]] veya böbrek problemleri olanlarda dikkatli kullanılmalıdır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Pain management for inflammatory arthritis (rheumatoid arthritis, psoriatic arthritis, ankylosing spondylitis and other spondylarthritis) and gastrointestinal or liver comorbidity|tarih=January 2012|sayı=2|sayfalar=CD008951|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=1|pmc=8950811|pmid=22258995|doi=10.1002/14651858.CD008951.pub2}}</ref><ref name="pmid22141388">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Celecoxib: a review of its use for symptomatic relief in the treatment of osteoarthritis, rheumatoid arthritis and ankylosing spondylitis|tarih=December 2011|sayı=18|sayfalar=2457–2489|çalışma=Drugs|cilt=71|pmid=22141388|doi=10.2165/11208240-000000000-00000}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Pain management for rheumatoid arthritis and cardiovascular or renal comorbidity|tarih=October 2011|sayı=10|sayfalar=CD008952|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|pmid=21975789|doi=10.1002/14651858.CD008952.pub2}}</ref><ref name=":9">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Combination therapy for pain management in inflammatory arthritis (rheumatoid arthritis, ankylosing spondylitis, psoriatic arthritis, other spondyloarthritis)|tarih=October 2011|sayı=10|sayfalar=CD008886|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|pmid=21975788|doi=10.1002/14651858.cd008886.pub2}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRamiroRadnervan_der_Heijdevan_Tubergen2011">Ramiro S, Radner H, van der Heijde D, van Tubergen A, Buchbinder R, Aletaha D, Landewé RB (October 2011). "Combination therapy for pain management in inflammatory arthritis (rheumatoid arthritis, ankylosing spondylitis, psoriatic arthritis, other spondyloarthritis)". ''The Cochrane Database of Systematic Reviews'' (10): CD008886. [[Sayısal nesne tanımlayıcısı|doi]]:[[doi:10.1002/14651858.cd008886.pub2|10.1002/14651858.cd008886.pub2]]. [[PubMed|PMID]]&nbsp;[https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21975788 21975788].</cite></ref> Rofecoxib, uzun süreli kullanımı kalp krizi ve felç riskinin artmasıyla ilişkilendirildiği için küresel pazardan çekildi.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Rofecoxib for rheumatoid arthritis|tarih=January 2005|sayı=1|sayfalar=CD003685|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=2010|pmc=8725608|pmid=15674912|doi=10.1002/14651858.cd003685.pub2}}</ref> Yeterli izleme yapılırsa metotreksatın NSAID'lerle birlikte kullanımı güvenlidir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Safety of non-steroidal anti-inflammatory drugs, including aspirin and paracetamol (acetaminophen) in people receiving methotrexate for inflammatory arthritis (rheumatoid arthritis, ankylosing spondylitis, psoriatic arthritis, other spondyloarthritis)|tarih=November 2011|sayı=11|sayfalar=CD008872|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|pmid=22071858|doi=10.1002/14651858.CD008872.pub2}}</ref> [[Selekoksib]] gibi [[Koksibler|COX-2 inhibitörleri]] ve NSAID'ler eşit derecede etkilidir.<ref name="Job2008">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Cyclooxygenase-2 selective non-steroidal anti-inflammatory drugs (etodolac, meloxicam, celecoxib, rofecoxib, etoricoxib, valdecoxib and lumiracoxib) for osteoarthritis and rheumatoid arthritis: a systematic review and economic evaluation|erişimtarihi=free|tarih=April 2008|sayı=11|sayfalar=1–278, iii|çalışma=Health Technology Assessment|cilt=12|pmid=18405470|doi=10.3310/hta12110}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Celecoxib for rheumatoid arthritis|tarih=June 2017|sayı=6|sayfalar=CD012095|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=6|pmc=6481589|pmid=28597983|doi=10.1002/14651858.CD012095.pub2}}</ref> 2004 Cochrane incelemesi, insanların NSAID'leri parasetamole tercih ettiğini buldu.<ref name=":10">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Paracetamol versus nonsteroidal anti-inflammatory drugs for rheumatoid arthritis|tarih=2004-01-26|sayı=1|sayfalar=CD003789|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=2010|pmc=8730319|pmid=14974037|doi=10.1002/14651858.cd003789.pub2}}</ref> Bununla birlikte, NSAID'lerin parasetamolden daha etkili olup olmadığı klinik olarak henüz belirlenmemiştir.<ref name=":10" />
== Dış bağlantılar ==
* [https://web.archive.org/web/20060925143122/http://www.arthritis.org/conditions/DiseaseCenter/RA/default.asp Rheumatoid Arthritis (RA) What is it ? …]
* [http://charles_w.tripod.com/arthritis2.html History of rheumatoid arthritis]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20061217174243/http://charles_w.tripod.com/arthritis2.html |tarih=17 Aralık 2006 }}
* [https://web.archive.org/web/20160305021831/http://www.romatoid-artrit.com/ romatoid-artrit.com, RA ve tedavisi hakkında genel bilgi]
* [https://web.archive.org/web/20060603121707/http://www.medinfo.hacettepe.edu.tr/ders/TR/D3/9/3178.pdf ''Romatoid artrit'', Prof. Dr. Meral Çalgüneri, Hacettepe Universitesi, Tıp Fakültesi, Ýçhastalıkları, Romatoloji Bilim Dalı]
* [https://web.archive.org/web/20070104125924/http://www.rheuma-liga.de/uploads/242/merkblatt_1.2_tuerkisch.pdf Alman Romatizma Birliği, Romatoid artrit]
* [https://web.archive.org/web/20060721135832/http://www.ayhandinc.com/trk/hastalik/ra.asp Romatoid Artrit, Do. Dr. Ayhan Dinç, Romatoloji ve İç Hastalıkları Uzmanı - RA nedir, teşhis, tedavi]
* [http://med.adu.edu.tr/akademik/bolumler/ftr/ra_tedavi.htm med.adu.edu.tr, Romatoid artrit'in medikal tedavisi, ADÜ Tıp Fakültesi]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20060627210836/http://med.adu.edu.tr/akademik/bolumler/ftr/ra_tedavi.htm |tarih=27 Haziran 2006 }}
* [https://web.archive.org/web/20060914021017/http://www.populermedikal.com/romatoidartrit1.asp populermedikal.com, Romatoid Artrit]
* [http://www.ctf.edu.tr/stek/pdfs/34/3403.pdf ''Romatoid artrit'', Prof. Dr. Vedat Hamuryudan, Romatolojik Hastalıkları Sempozyum Dizisi No:34, Nisan 2003, s. 19-29; İ.Ü. Cerrahpafla Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070927202044/http://www.ctf.edu.tr/stek/pdfs/34/3403.pdf |tarih=27 Eylül 2007 }}
* [http://www.bayar.edu.tr/~saykad/kucukdeveci.ppt bayar.edu.tr, ''Romatoid artrit ve Rehabilitasyona güncel yaklaşımlar'']{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20060715214847/http://www.bayar.edu.tr/~saykad/kucukdeveci.ppt |tarih=15 Temmuz 2006 }}


Nöromodülatör topikal [[Kapsaisin|kapsaisin,]] ağrıyı azaltmak amacıyla kullanılabilir.<ref name="Ric2012" /> Nefopam ve [[Kenevir|esrar,]] kullanım riskleri faydalarından daha fazla göründüğü için 2012 itibariyle önerilmemektedir.<ref name="Ric2012">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Neuromodulators for pain management in rheumatoid arthritis|tarih=January 2012|sayı=1|sayfalar=CD008921|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=1|pmc=6956614|pmid=22258992|doi=10.1002/14651858.CD008921.pub2}}</ref>
<!-- kategoriler -->


Sınırlı kanıt, zayıf oral opioidlerin kullanımını önermekte, ancak yan etkiler faydalardan daha ağır basabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Opioid therapy for treating rheumatoid arthritis pain|tarih=November 2011|sayı=11|sayfalar=CD003113|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|pmid=22071805|doi=10.1002/14651858.cd003113.pub3}}</ref>
{{Otorite kontrolü}}

Fizik tedavinin RA'lı hastalarda ağrıyı azaltmada etkili bir yardımcı olduğu gösterilmiştir. Çoğu RA erken tespit edildiğinden ve agresif bir şekilde tedavi edildiğinden, fizik tedavi daha çok önleyici ve telafi edici bir rol oynar ve düzenli romatizmal tedavinin yanı sıra ağrı yönetimine yardımcı olur.<ref name=":13">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Effects of rehabilitation for pain relief in patients with rheumatoid arthritis: a systematic review|tarih=January 2016|sayı=1|sayfalar=304–308|çalışma=Journal of Physical Therapy Science|cilt=28|pmc=4756025|pmid=26957779|doi=10.1589/jpts.28.304}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFParkChang2016">Park Y, Chang M (January 2016). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4756025 "Effects of rehabilitation for pain relief in patients with rheumatoid arthritis: a systematic review"]. ''Journal of Physical Therapy Science''. '''28''' (1): 304–308. [[Sayısal nesne tanımlayıcısı|doi]]:[[doi:10.1589/jpts.28.304|10.1589/jpts.28.304]]. [[PubMed Central|PMC]]&nbsp;<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4756025 4756025]</span>. [[PubMed|PMID]]&nbsp;[https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26957779 26957779].</cite></ref>

== Referanslar ==


[[Kategori:Romatoloji]]
[[Kategori:Otoimmün hastalıklar]]
[[Kategori:Otoimmün hastalıklar]]
[[Kategori:Artrit]]
[[Kategori:Bağ doku hastalıkları]]
[[Kategori:Romatoloji]]

Sayfanın 11.53, 6 Haziran 2023 tarihindeki hâli

Romatoid artrit (RA), öncelikle eklemleri etkileyen uzun süreli bir otoimmün hastalıktır. Tipik olarak sıcak, şiş ve ağrılı eklemlerle sonuçlanır. Ağrı ve sertlik genellikle istirahatten sonra kötüleşir. En yaygın olarak, bilek ve eller tutulur ve aynı eklemler tipik olarak vücudun her iki tarafında tutulur.[1] Hastalık ayrıca cilt, gözler, akciğerler, kalp, sinirler ve kan dahil olmak üzere vücudun diğer kısımlarını da etkileyebilir.[1] Bu, düşük alyuvar sayısı, akciğer çevresinde iltihaplanma ve kalp çevresinde iltihaplanma ile sonuçlanabilir. Ateş ve düşük enerji de mevcut olabilir.[1] Genellikle semptomlar haftalar ve aylar içinde kademeli olarak ortaya çıkar.[2]

Romatoid artrite net olmamakla birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun neden olduğuna inanılmaktadır.[1] Altta yatan mekanizma, vücudun eklemlere saldıran bağışıklık sistemini içerir. Bu, eklem kapsülünün iltihaplanmasına ve kalınlaşmasına neden olur. Aynı zamanda kemik ve kıkırdağı da etkiler.[1] Teşhis çoğunlukla kişinin belirti ve semptomları temelinde yapılır.[2] X-ışınları ve laboratuvar testleri tanıyı destekleyebilir veya benzer semptomlara sahip diğer hastalıkları dışlayabilir.[1] Benzer şekilde ortaya çıkabilecek diğer hastalıklar arasında diğerleri arasında sistemik lupus eritematozus, psoriatik artrit ve fibromiyalji yer alır.[2]

Tedavinin amacı ağrı ve iltihabı azaltmak ve kişinin genel işleyişini iyileştirmektir.[3] Dinlenme ve egzersizi dengelemek, atel ve destek kullanmak veya yardımcı cihazlar kullanmak buna yardımcı olabilir.[1][4][5] Ağrı kesici ilaçlar, steroidler ve NSAID'ler sıklıkla semptomlara yardımcı olmak için kullanılır. Hidroksiklorokin ve metotreksat gibi hastalık modifiye edici antiromatizmal ilaçlar (DMARD'lar), hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için kullanılabilir. Biyolojik DMARD'lar, hastalık diğer tedavilere yanıt vermediğinde kullanılabilir.[6] Bununla birlikte, daha yüksek yan etki oranlarına sahip olabilirler.[7] Eklemleri onarmak, değiştirmek veya kaynaştırmak için yapılan ameliyatlar bazı durumlarda yardımcı olabilir.[1]

RA, 2015 itibariyle yaklaşık 24,5 milyon kişiyi etkilemektedir.[8] Bu, gelişmiş dünyadaki yetişkinlerin %0,5 ila 1'i arasındadır ve yıllık 100.000'de 5 ila 50 kişide gelişmektedir.[9] Başlangıcı en sık orta yaşlarda görülür ve kadınlar erkeklere göre 2,5 kat daha sık etkilenir.[1] 1990'da 28.000 ölümden 2013'te 38.000 ölümle sorumluydu.[10] RA'nın bilinen ilk tanımı 1800 yılında Paris'ten Dr. Augustin Jacob Landré-Beauvais (1772-1840) tarafından yapılmıştır.[11] Romatoid artrit terimi Yunancaya dayanmaktadır.[12]

Belirti ve bulgular

RA öncelikle eklemleri etkiler, ancak vakaların %15-25'i diğer organları da etkiler.[13] İlişkili problemler arasında kardiyovasküler hastalık, osteoporoz, interstisyel akciğer hastalığı, enfeksiyon, kanser, yorgun hissetme, depresyon, zihinsel zorluklar ve çalışma sorunları yer alır.[14]

Eklemler

Romatoid artritin bir eklemi nasıl etkilediğini gösteren bir diyagram

Artrit sinoviyal zarın iltihaplanmasını içerir. Eklemler şişer, hassaslaşır, ısınır ve sertlik eklem hareketlerini sınırlar. Zamanla birden fazla eklem etkilenir (poliartrit). En yaygın olarak el, ayak ve servikal omurganın küçük eklemleri tutulur, ancak omuz ve diz gibi daha büyük eklemler de tutulabilir.[15] Sinovit, hareket kaybıyla birlikte dokunun bağlanması ve eklem yüzeyinin aşınmasına yol açarak deformite ve fonksiyon kaybına neden olabilir.[2] Sinoviyal zardaki özelleşmiş mezenkimal fibroblast benzeri hücreler (FLS), romatizmal patojenik süreçlerde aktif ve belirgin bir role sahiptir.[16]

RA sabah saatleri veya uzun süreli hareketsizliğin ardından, etkilenen eklemlerin şişmesi, ısınması, ağrılı ve sert olmasıyla birlikte iltihaplanma belirtileri ile kendini gösterir. Sabahın erken saatlerinde görülen katılık, genellikle hastalığın belirgin bir özelliğidir ve tipik olarak bir saatten fazla sürer. Hafif hareketler, erken evrelerde semptomları hafifletebilir. Bu işaretler romatoid ile eklemlerin enflamatuar olmayan osteoartrit gibi problemlerini ayırt etmeye yardımcı olur. Enflamatuar olmayan nedenlerin artritinde, enflamasyon belirtileri ve sabah sertliği daha azdır.[17] RA ile ilişkili ağrı, enflamasyon bölgesinde indüklenir ve nöropatik yerine nosiseptif olarak sınıflandırılır.[18] Eklemler genellikle simetrik bir şekilde etkilenir, ancak bu spesifik değildir ve ilk görüntü asimetrik olabilir.[15]

Patoloji ilerledikçe, enflamasyon tendonlarda sertleşme, eklem yüzeyinde aşınma ve tahribata yol açar, bu da hareket açıklığı bozulur ve deformiteye yol açar. Hangi eklemlerin tutulduğuna bağlı olarak hemen hemen her türlü deformite gelişebilir. Osteoartritte de ortaya çıkan deformiteler arasında ulnar deviasyon, "ilik deformitesi", kuğu boynu deformitesi "Z-başparmak"[15] ve çekiç parmak deformiteleri görülebilir. Eklemler, deformasyonların sakatlayıcı doğası nedeniyle kaynaşırr.[19]

Deri

Derideki romatoid nodüller eklem dışı en yaygın özelliktir ve RA'lı kişilerin %30'unda görülür.[20] Patologlar tarafından "nekrotizan granülom" olarak bilinen bir inflamatuar reaksiyon türüdür. Nodül oluşumundaki patolojik süreç sinovite benzetilir. Nodül, merkezi bir fibrinoid nekroz alanına sahiptir. Nekrozu çevreleyen, sinovyumdaki intimal tabakaya tekabül eden, palizatlı makrofaj ve fibroblastlardan oluşan bir tabaka ve lenfosit ve plazma hücre kümelerini içeren bir bağ dokusu bulunur. Tipik romatoid nodülün çapı birkaç milimetre ila birkaç santimetre arasında olabilir ve genellikle dirsek, topuk, eklemler veya tekrarlanan mekanik strese maruz kalan diğer alanlar gibi kemik çıkıntıları üzerinde bulunur. Nodüller, pozitif bir RFtitresi, ACPA ve şiddetli eroziv artrit ile ilişkilidir. Nadiren iç organlarda veya vücudun çeşitli yerlerinde oluşabilirler.[21]

RA'da çeşitli vaskülit formları uzun süredir devam eden ve tedavi edilmemiş hastalarda görülebilir. En yaygın görünüm küçük ve orta büyüklükteki damarların tutulumuna bağlıdır. Romatoid vaskülit bu nedenle sıklıkla deri ülserasyonu ve mononörit multipleks olarak bilinen vaskülitik sinir enfarktüsü ile ortaya çıkabilir.[22]

Deriyle ilişkili nadir semptomlar arasında piyoderma gangrenozum, Sweet sendromu, ilaç reaksiyonları, eritema nodozum, pannikülit, parmak derisinin atrofisi, palmar eritem ve kortikoid kullanımıyla kötüleşen cilt kırılganlığı yer alır.

Yaygın alopesi areata, romatoid artritli kişilerde daha sık görülür. Yakınlarında AA olanlarda da RA daha sık görülmektedir.[23]

Akciğerler

Akciğer fibrozisi, metotreksat ve leflunomid tedavisinin nadir, romatoid artritin bilinen bir komplikasyonudur.Caplan sendromu, RA'lı bireylerde akciğer nodüllerini ve ayrıca kömür tozuna maruz kalmayı tanımlar. Eksüdatif plevral efüzyonlar da RA ile ilişkilidir.[24][25]

Kalp ve kan damarları

RA'lı kişiler ateroskleroza yatkındır ve miyokard enfarktüsü ve felç riski belirgin şekilde artar.[26][27][28] Ortaya çıkabilecek diğer olası komplikasyonlar şunlardır: perikardit, endokardit, sol ventrikül yetmezliği, valvülit ve fibroz.[29] RA'lı birçok insan, anjina veya miyokard enfarktüsü geçirdiklerinde diğerlerinin hissettiği göğüs ağrısını yaşamaz. Kardiyovasküler riski azaltmak için, RA'nın neden olduğu enflamasyonun kontrolünü sürdürmek ve kan lipitleri ve kan basıncı gibi diğer riski faktörleri egzersiz ve ilaçlar uygun şekilde yönetilmelidir. Doktorlar, antiinflamatuar ilaçların yanında gastrointestinal koruyucular da reçete etmeyi düşünmek isteyebilir.[29]

Kan

Kan hücrelerinin açık ara en yaygın anormalliği anemidir. RA'nın neden olduğu kronik enflamasyon, hepsidin düzeylerinin yükselmesine yol açarak, demirin zayıf bir şekilde emildiği ve ayrıca makrofajlarda tutulduğu kronik hastalık anemisine yol açar. Eritrositler normal boyut ve renktedir (normositik normokrom anemi).[30]

Düşük beyaz kan hücresi sayımı genellikle yalnızca genişlemiş karaciğer ve dalağı olan Felty sendromlu kişilerde görülür. Nötropeninin mekanizması karmaşıktır. İnflamasyon Kontrolsüz olduğunda trombositoz oluşur.[31]

Diğer

Sirkadiyen ritm, interlökin-6 gibi dolaşımdaki proinflamatuar sitokin düzeylerinde sabahın erken saatlerinde görülen artış ile ağrılı sabah eklem sertliği arasında bir korelasyon olduğunu düşündürür.[32]

Böbrekler

Renal amiloidoz, tedavi edilmeyen kronik inflamasyonun sonucu olarak ortaya çıkabilir.[33] Penisilamin veya sodyum aurotiomalat gibi altın tuzları ile tedavi, membranöz nefropatinin nedenlerindendir.[34]

Gözler

Göz episklerit[35] veya şiddetli olduğunda çok nadiren perforan skleromalaziye ilerleyebilen sklerit şeklinde etkilenebilir. Daha yaygın olanı, gözyaşı ve tükürük bezlerinin lenfosit infiltrasyonunun neden olduğu göz ve ağız kuruluğu olan keratokonjonktivitis sicca'dır. Şiddetli olduğunda, kornea kuruluğu ağrılı olmanın yanı sıra keratit ve görme kaybına neden olabilir. Nazolakrimal kanal tıkanıklığı gibi önlemlerle şiddetli kuruluğun önleyici tedavisi önemlidir.[36]

Karaciğer

Romatoid artritli kişilerde karaciğer sorunları, hastalık süreci veya kullanılan ilaçların sonucu olabilir.[37] Primer biliyer siroz veya otoimmün hepatit gibi eşlik eden bir otoimmün karaciğer hastalığı da sorunlara neden olabilir. [37]

Nörolojik

Periferik nöropati ve mononöritis multipleks oluşabilir. En sık görülen bilek çevresinde median sinir sıkışması sonucu oluşan karpal tünel sendromudur. Omurganın romatoid hastalığı miyelopatiye yol açabilir. Atlanto-aksiyal subluksasyon, odontoid çıkıntının ve/veya servikal omurganın kafatasıyla bağlantısındaki enine bağların aşınması nedeniyle meydana gelebilir. Böyle bir erozyon omurların birbiri üzerinden kaymasına ve omuriliğe baskı yapmasına neden olabilir. Başlangıçta sakarlık yaşanır, ancak gerekli özen gösterilmezse bu durum kuadriplejiye ve hatta ölüme kadar ilerleyebilir.[38]

Yapısal semptomlar

Yorgunluk, kırıklık, hafif ateş, sabah tutukluğu, iştahsızlık ve kilo kaybı gibi semptomlar, aktif RA'lı kişilerde görülen yaygın sistemik belirtilerdir.

Kemikler

RA'da iltihaplı eklemlerin çevresinde görülen lokal osteoporozun kısmen inflamatuar sitokinlerden kaynaklandığı varsayılmaktadır. Daha genel osteoporoza muhtemelen hareketsizlik, sistemik sitokin etkileri, kemik iliğinde lokal sitokin salınımı ve kortikosteroid tedavisi katkıda bulunur.[39][40]

Kanser

Nadir görülmesine rağmen lenfoma insidansı artmıştır.[41][42] Melanom dışı cilt kanseri riski, RA'lı kişilerde genel popülasyona kıyasla artar; bu, muhtemelen RA tedavisi için immünosüpresif ajanların kullanılmasına bağlı bir ilişkidir.[43]

Dişler

Romatoid artritli kişilerde periodontitis ve diş kaybı yaygındır.[44]

Risk faktörleri

RA otoimmün, sistemik bir hastalıktır. Bazı genetik ve çevresel faktörler RA riskini etkiler.

Genetik

RA Dünya çapında yetişkin nüfusun yaklaşık %1'ini, çocukların ise % 0,1 ini etkiler. Çalışmalar, RA'nın öncelikle 40-60 yaş arasındaki bireyleri etkilediğini ve kadınlarda daha sık görüldüğünü göstermektedir.[45] Ailede RA öyküsü riski yaklaşık üç ila beş kat artırır; genetiğin seropozitif vakaların %40 ila 65'ini, seronegatif vakaların ise %20'sini açıklayabileceği tahmin ediliyor.[9] RA, kalıtsal doku tipi majör histokompatibilite kompleksi (MHC) antijeninin genleri ile güçlü bir şekilde ilişkilidir. HLA-DR4, ilgili ana genetik faktördür - göreceli önem, etnik gruplar arasında değişir.[46]

Genom çapında ilişkilendirme çalışmaları, RA riskiyle ilişkili yaklaşık yüz alel bulmuştur.[47] HLA (özellikle HLA-DRB1 ) genlerindeki risk alelleri, diğer lokuslara göre daha fazla risk barındırır.[48] HLA, kendinden ve kendinden olmayan moleküllerin tanınmasını kontrol eden proteinleri kodlar. Diğer risk lokusları, ortak uyarıcı bağışıklık yollarını etkileyen genleri içerir — örneğin CD28 ve CD40, sitokin sinyali, lenfosit reseptörü aktivasyon eşiği (örn., PTPN22 ) ve doğal immün aktivasyonu — HLA mutasyonlarından daha az etkiye sahip görünüyorr.[9][49]

Çevresel faktörler

RA için yerleşik epigenetik ve çevresel risk faktörleri vardır.[50][9] Sigara içmek, beyaz popülasyonlarda RA için yerleşik bir risk faktörüdür ve özellikle erkeklerde, çok sigara içenlerde ve romatoid faktör pozitif olanlarda sigara içmeyenlere kıyasla riski üç kat artırır.[51] Ölçülü alkol tüketimi koruyucu olabilir.[52]

Silika maruziyeti RA ile ilişkilendirilmiştir. [53]

D vitamini eksikliği

Epidemiyolojik araştırmalar, D vitamini düzeyi sağlıklı kontrollerden 8-10 ng/mL daha düşük olan kişilerin romatoid artrit riski altında olduğunu gösteriyor.[54]

Olumsuz bulgular

Hiçbir enfeksiyöz ajan RA ile ısrarlı bir şekilde ilişkilendirilmemiştir ve enfeksiyöz nedenini gösteren hastalık kümelenmesi kanıtı yoktur,[46] ancak periodontal hastalık bunun dışındadır.[9]

Patofizyoloji

RA, tezahür ettiği eklemlerde ve diğer organlarda otoimmünite ve bağışıklık komplekslerine yol açan kalıcı bir hücresel aktivasyon durumu olarak başlar.[55]

Hastalığın klinik belirtileri, öncelikle sinovyal membranın iltihaplanması ve eklem hasarıdır ve fibroblast benzeri sinoviyositler bu patojenik süreçlerde önemli bir rol oynar.[16] RA'nın üç aşaması, bir başlangıç aşaması (spesifik olmayan enflamasyon), bir amplifikasyon aşaması ( T hücresi aktivasyonuna bağlı) ve sitokinler, IL-1, TNF-alfa ve IL–6'dan kaynaklanan doku hasarının olduğu kronik inflamatuar fazdır.[19]

Spesifik olmayan inflamasyon

Bir kez başlatıldıklarında anormal bağışıklık tepkisine izin veren faktörler kalıcı ve kronik hale gelir. Bu faktörler, adaptif immün yanıtın düzenlenmesini değiştiren genetik bozukluklardır.[9] Genetik faktörler, RA için çevresel risk faktörleri ile etkileşime girer ve en açık şekilde tanımlanmış risk faktörü sigara içmektir.[51][56]

Doğumdan sonra başlama ve kadınların daha yüksek risk taşıması hormonal faktörler (hormon ilaçları) le açıklanabilir. Artan duyarlılık, olasılıkla, normalde toleransı koruyan negatif geri bildirim mekanizmalarının, romatoid faktör tarafından bağlanan IgG Fc ve sitrüline peptidlere (ACPA – Anti-citruline protein antikoru) antikorlarla bağlanan sitrüline fibrinojen gibi belirli antijenler için pozitif geri besleme mekanizmaları tarafından üstlenilmesidir. B-hücresi tarafından üretilen immün komplekslerin ve T hücresi ürünlerinin RA'daki inflamasyondaki göreceli rolleri üzerine bir tartışma 30 yıldır devam etmektedir, ancak inflamasyon bölgesinde hiçbir hücre gerekli değildir, sadece romatoid faktörler ve ACPA olarak bilinen IgGFc'ye yönelik otoantikorlar gereklidir. ACPA, RA teşhisi için %80 özgüllüğe sahiptir.[57] Diğer otoimmün hastalıklarda olduğu gibi, RA'lı kişilerde eklem iltihabını teşvik ettiğine inanılan anormal derecede glikosile edilmiş antikorlar bulunur.[58] 

Sinovyumda amplifikasyon

Genelleştirilmiş bağışıklık tepkisi oluştuğunda herhangi bir semptomun ortaya çıkması birkaç yıl alabilir; B lenfositlerinden türetilen plazma hücreleri, romatoid faktörleri ve IgG ve IgM sınıflarının ACPA'sını büyük miktarlarda üretir. Bunlar Fc reseptörü ve kompleman bağlanması yoluyla makrofajları aktive eder.[59] Bir otoreaktif antikorun Fc reseptörlerine bağlanmasına, antikorun RA'lı kişilerde enflamasyonu teşvik etmek için değiştirilen N-glikanları aracılık eder.[58]

Bu, eklemde özellikle de ödemli sinovyumda lokal enflamasyona, vazodilatasyona ve aktif T hücrelerinin mikroskobik olarak nodüler agregatlarda CD4'e ve mikroskobik olarak yaygın infiltratlarda CD8'e girişine katkıda bulunur.[60]

Makrofajlar ve dendritik hücreler, dokuda bağışıklık reaksiyonunu oluşturan MHC sınıf II moleküllerini eksprese ederek antijen sunan hücreler olarak işlev görür.[60]

Kronik iltihap

  Hastalık, sinoviyal astarın kenarlarında granülasyon dokusu, yoğun anjiyogenez ile pannus ve doku hasarına neden olan enzimler oluşturarak ilerler.[61] Fibroblast benzeri sinoviyositler, bu patojenik süreçlerde belirgin role sahiptir.[16] Sinovyum kalınlaşır, kıkırdak ve altta yatan kemik parçalanır ve eklem bozulur, bu olayların bir biyolojik belirteci olarak hizmet eden kalprotektin seviyeleri yükselir.[62] Kanıtlar enflamatuvar olayların sinovyumla sınırlı olmayıp sistemik olduğunu gösteriyor; inflamatuar IL-17A üreten inflamatuar T yardımcı hücreleri ve patojenik Th17 hücreleri gibi enflamasyonu destekleyen T yardımcı profilindeki değişiklikler hem bellekten hem de periferik kan efektör bölmeden gelmektedir.[63]

Teşhis

görüntüleme

Romatoid artritte elin röntgeni.
Enflamatuar artritli bir eklemden sinoviyal sıvının görünümü.
Romatoid artritte kemik erozyonlarının yakından görünümü. [64]

Önleme

Risk faktörlerinin azaltılması dışında bilinen bir önlem yoktur. [65]

Kanıtlar, D vitamini düzeylerinin 40-60 ng/mL aralığına yükseltilmesinin romatoid artrit riskini azaltabileceğini göstermektedir.[66]

Yönetim

RA'nın tedavisi yoktur, ancak tedavi semptomları ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir. Hastalığı modifiye edici tedavi, erken ve agresif bir şekilde başlandığında en iyi sonuçları verir.[67] Yakın tarihli bir sistematik gözden geçirme, tümör nekroz faktörü (TNF) ve TNF olmayan biyolojik maddeler artı metotreksat (MTX) ile kombinasyon tedavisinin, hastalık kontrolünde tek başına metotreksat veya biyolojik tek tedavilere göre[68] daha iyi tanımlı remisyon ve fonksiyonel kapasite ile sonuçlandığını bulmuştur.

Tedavinin amacı, ağrı ve şişlik gibi semptomları en aza indirmek, kemik deformitesini önlemek ve günlük işleyişi sürdürmektir.[69] Bu, öncelikle hastalık modifiye edici antiromatizmal ilaçlar (DMARD'lar) ile ele alınır; dozlanmış fiziksel aktivite; ağrıyı yönetmeye yardımcı olmak için analjezikler ve fizik tedavi kullanılabilir.[5][3][4] RA genellikle en az bir spesifik anti-romatizmal ilaçla tedavi edilmelidir.[6] Benzodiazepin kullanılması önerilmez.[70]

Yaşam tarzı

Güvenli ve yararlı olduğu gerekçesiyle düzenli egzersiz kas gücü ve genel fiziksel işlevi koruma amacıyla önerilir.[71] Fiziksel aktivite, yorgunluk yaşayan romatoid artritli kişiler için de faydalıdır,[72] egzersizin uzun vadede fiziksel işlev üzerinde bir etkisi olabileceğini gösteren çok az kanıt olmasına veya hiç kanıt olmamasına rağmen, bir çalışma, dikkatli bir şekilde dozlanan egzersizin önemli gelişmeler gösterdiğini bulmuştur.[4][73] RA'da aerobik egzersizler ve direnç eğitiminin kardiyovasküler zindelik ve kas gücü üzerinde orta düzeyde etkileri bulunmuştur. Ayrıca, fiziksel aktivitenin herhangi bir egzersiz boyutunda artan hastalık aktivitesi gibi zararlı yan etkileri olmamıştır.[74] Belirli yiyecekleri yemenin veya bunlardan kaçınmanın veya diğer özel diyet önlemlerinin semptomları iyileştirmeye yardımcı olup olmadığı belirsizdir.[75] Mesleki terapi, romatoid artritli kişilerde fonksiyonel yeteneğin geliştirilmesinde olumlu bir role sahiptir.[76] Zayıf kanıtlar, ellerdeki artriti tedavi etmek için balmumu banyolarının (termoterapi ) kullanımını desteklemektedir.[77]

İnsanların romatoid artritle başa çıkmalarına yardımcı olacak mevcut araçlar ve stratejiler hakkında bilgilendirici eğitim yaklaşımları, kişinin psikolojik durumu ve depresyon düzeyini iyileştirebilir.[78] Ekstra derinlikli ayakkabıların ve kalıplı tabanlıkların kullanılması, yürüme gibi ağırlık taşıyan aktiviteler sırasında ağrıyı azaltabilir.[79] Tabanlıklar ayrıca bunyonların ilerlemesini de önleyebilir.[79]

Hastalık değiştirici ajanlar

Hastalık modifiye edici antiromatizmal ilaçlar (DMARD), RA'nın birincil tedavisidir.[6] Bunlar, kullanım ve geleneklere göre gruplandırılmış ilaçlardır. Semptomları iyileştirdiği, eklem hasarını azalttığı ve genel fonksiyonel yetenekleri iyileştirdiği bulunmuştur.[6] DMARD'lar, insanların yaklaşık yarısında hastalığın remisyonuna ve genel olarak daha iyi sonuçlara yol açtıklarından, hastalığın erken döneminde başlatılmalıdır.[6]

Aşağıdaki ilaçlar DMARD olarak kabul edilir: metotreksat, sülfasalazin, leflunomid, hidroksiklorokin, TNF inhibitörleri (certolizumab, adalimumab, infliximab ve etanersept), abatasept, anakinra ve auranofin . Ek olarak, rituximab ve tocilizumab monoklonal antikorlardır ve aynı zamanda DMARD'lardır.[6] Tocilizumab kullanımı, artan kolesterol seviyeleri riski ile ilişkilidir.[80]

En sık kullanılan ajanlar sulfasalazin, leflunomid ve metotreksattır.[6] Leflunomid, 6-12 ay arasında kullanıldığında etkilidir ve 2 yıl süreyle kullanıldığında metotreksata benzer etkinlik gösterir.[81] Sülfasalazin ayrıca romatoid artritin kısa süreli tedavisinde en etkili gibi görünmektedir.[82]

Hidroksiklorokin, düşük toksisite profiline ek olarak, orta dereceli RA tedavisinde etkili kabul edilir.[83]

Ajanlar kombinasyon halinde kullanılabilir, ancak insanlar daha büyük yan etkiler yaşayabilir.[6][84] Metotreksat en önemli ve yararlı DMARD'dır ve genellikle ilk tedavidir.[6][3][85] Metotreksat ve biyolojiklerle kombine bir yaklaşım, ACR50, HAQ skorları ve RA remisyon oranlarını iyileştirir.[86] Metotreksat, sülfasalazin ve hidroksiklorokin'den oluşan üçlü tedavi de hastalık aktivitesini etkili bir şekilde kontrol edebilir.[87] Gastrointestinal, hematolojik, pulmoner ve hepatik dahil olmak üzere toksisite ile yan etkiler düzenli olarak izlenmelidir.[85] Mide bulantısı, kusma veya karın ağrısı gibi yan etkiler folik asit alarak azaltılabilir.[88]

2015 Cochrane incelemesi, metotreksatlı rituksimabın, tek başına metotreksata kıyasla semptomları iyileştirmede etkili olduğunu buldu. [89] Rituximab, B hücrelerinin (iltihaba karışan bağışıklık hücresi) seviyelerini azaltarak çalışır. Rituximab alan kişilerde, x-ışını görüntülerine dayalı olarak ağrı, fonksiyon, hastalık aktivitesinde azalma ve eklem hasarında azalma görülmüştür. 6 ay sonra, rituksimab ve metotreksat kullanan %21 daha fazla kişinin semptomlarında iyileşme görüldü. [89]

Altın ve siklosporin

Sodyum aurotiomalat, auranofin ve siklosporin, yan etkileri nedeniyle daha az kullanılır.[6] Ancak siklosporin bir yıla kadar kullanıldığında progresif RA'da etkili bulunmuştur. [90]

Antiinflamatuar ve analjezik ajanlar

Glukokortikoidler alevlenmelerde ve yavaş etkili ilaçların etkisini göstermesini beklerken kısa vadede ve mümkün olan en düşük dozda kullanılabilir.[6][9][91] Glukokortikoidlerin ve geleneksel tedavinin kombinasyonu, kemiklerin erozyon hızında bir azalma göstermiştir.[92] Etkilenen eklemlere, RA'nın ilk döneminde, DMARD'ların veya oral steroidlerin kullanımından önce steroidler enjekte edilebilir.[93]

Parasetamol gibi ağrı kesiciler ağrı semptomlarını hafifletmek için kullanılabilir; altta yatan hastalığı değiştirmezler.[3] Parasetamol kullanımı ülser gelişme riski ile ilişkili olabilir.[94]

NSAID'ler RA'lılarda hem ağrıyı hem de sertliği azaltır, ancak altta yatan hastalığı etkilemez ve insanların uzun vadeli hastalık seyri üzerinde hiçbir etkisi yok gibi görünmektedir.[9][95] NSAID'ler, gastrointestinal, kardiyovasküler veya böbrek problemleri olanlarda dikkatli kullanılmalıdır.[96][97][98][94] Rofecoxib, uzun süreli kullanımı kalp krizi ve felç riskinin artmasıyla ilişkilendirildiği için küresel pazardan çekildi.[99] Yeterli izleme yapılırsa metotreksatın NSAID'lerle birlikte kullanımı güvenlidir.[100] Selekoksib gibi COX-2 inhibitörleri ve NSAID'ler eşit derecede etkilidir.[101][102] 2004 Cochrane incelemesi, insanların NSAID'leri parasetamole tercih ettiğini buldu.[103] Bununla birlikte, NSAID'lerin parasetamolden daha etkili olup olmadığı klinik olarak henüz belirlenmemiştir.[103]

Nöromodülatör topikal kapsaisin, ağrıyı azaltmak amacıyla kullanılabilir.[104] Nefopam ve esrar, kullanım riskleri faydalarından daha fazla göründüğü için 2012 itibariyle önerilmemektedir.[104]

Sınırlı kanıt, zayıf oral opioidlerin kullanımını önermekte, ancak yan etkiler faydalardan daha ağır basabilir.[105]

Fizik tedavinin RA'lı hastalarda ağrıyı azaltmada etkili bir yardımcı olduğu gösterilmiştir. Çoğu RA erken tespit edildiğinden ve agresif bir şekilde tedavi edildiğinden, fizik tedavi daha çok önleyici ve telafi edici bir rol oynar ve düzenli romatizmal tedavinin yanı sıra ağrı yönetimine yardımcı olur.[5]

Referanslar

  1. ^ a b c d e f g h i "Handout on Health: Rheumatoid Arthritis". National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases. August 2014. June 30, 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: July 2, 2015. 
  2. ^ a b c d "Rheumatoid arthritis: diagnosis and management". The American Journal of Medicine. 120 (11): 936–939. November 2007. doi:10.1016/j.amjmed.2007.04.005. PMID 17976416.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Majithia2007" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  3. ^ a b c d "Rheumatoid arthritis in adults: management: recommendations: Guidance and guidelines". NICE. December 2015. 2017-04-16 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "NICE2015" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  4. ^ a b c "Effects of exercise and physical activity promotion: meta-analysis informing the 2018 EULAR recommendations for physical activity in people with rheumatoid arthritis, spondyloarthritis and hip/knee osteoarthritis". RMD Open. 4 (2): e000713. 2018-12-04. doi:10.1136/rmdopen-2018-000713. PMC 6307596 $2. PMID 30622734. 
  5. ^ a b c "Effects of rehabilitation for pain relief in patients with rheumatoid arthritis: a systematic review". Journal of Physical Therapy Science. 28 (1): 304–308. January 2016. doi:10.1589/jpts.28.304. PMC 4756025 $2. PMID 26957779.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":13" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  6. ^ a b c d e f g h i j k "2015 American College of Rheumatology Guideline for the Treatment of Rheumatoid Arthritis". Arthritis & Rheumatology. 68 (1): 1–26. January 2016. doi:10.1002/art.39480. PMID 26545940.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  7. ^ "Adverse effects of biologics: a network meta-analysis and Cochrane overview". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2011 (2): CD008794. February 2011. doi:10.1002/14651858.CD008794.pub2. PMC 7173749 $2. PMID 21328309. 
  8. ^ "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1545–1602. October 2016. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. PMC 5055577 $2. PMID 27733282. 
  9. ^ a b c d e f g h "Rheumatoid arthritis" (PDF). Lancet. 388 (10055): 2023–2038. October 2016. doi:10.1016/S0140-6736(16)30173-8. PMID 27156434.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Lancet2016" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  10. ^ "Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". Lancet. 385 (9963): 117–171. January 2015. doi:10.1016/S0140-6736(14)61682-2. PMC 4340604 $2. PMID 25530442. 
  11. ^ La goutte asthénique primitive (doctoral thesis). Paris. 1800.  reproduced in "The first description of rheumatoid arthritis. Unabridged text of the doctoral dissertation presented in 1800". Joint, Bone, Spine. 68 (2): 130–143. March 2001. doi:10.1016/S1297-319X(00)00247-5. PMID 11324929. 
  12. ^ The Hospital for Special Surgery Rheumatoid Arthritis Handbook Everything You Need to Know. New York: John Wiley & Sons. 2002. s. 32. ISBN 978-0-471-22334-4. 2017-02-22 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ "Extra-articular disease manifestations in rheumatoid arthritis: incidence trends and risk factors over 46 years". Annals of the Rheumatic Diseases. 62 (8): 722–727. August 2003. doi:10.1136/ard.62.8.722. PMC 1754626 $2. PMID 12860726. 
  14. ^ "Burden of disease in treated rheumatoid arthritis patients: going beyond the joint". Seminars in Arthritis and Rheumatism. 43 (4): 479–488. February 2014. doi:10.1016/j.semarthrit.2013.08.004. PMID 24080116. 
  15. ^ a b c Davidson's principles and practice of medicine. 22nd. Churchill Livingstone/Elsevier. 2014. ISBN 978-0-7020-5035-0. 
  16. ^ a b c "Restoring synovial homeostasis in rheumatoid arthritis by targeting fibroblast-like synoviocytes". Nature Reviews. Rheumatology. 16 (6): 316–333. June 2020. doi:10.1038/s41584-020-0413-5. PMC 7987137 $2. PMID 32393826. 
  17. ^ "Diagnosis of early rheumatoid arthritis: what the non-specialist needs to know". Journal of the Royal Society of Medicine. 97 (9): 421–424. September 2004. doi:10.1177/014107680409700903. PMC 1079582 $2. PMID 15340020. 
  18. ^ "Treatment of rheumatoid arthritis". American Journal of Health-System Pharmacy. 63 (24): 2451–2465. December 2006. doi:10.2146/ajhp050514. PMC 5164397 $2. PMID 17158693. 
  19. ^ a b Harrison's Principles of Internal Medicine. 18th. United States: McGraw Hill. 2012. s. 2738. ISBN 978-0-07-174889-6. 
  20. ^ "Extra-articular rheumatoid arthritis". Current Opinion in Rheumatology. 25 (3): 360–366. May 2013. doi:10.1097/bor.0b013e32835f693f. PMID 23425964. 
  21. ^ "The rheumatoid nodule". Arthritis and Rheumatism. 33 (6): 761–767. June 1990. doi:10.1002/art.1780330601. PMID 2194460.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  22. ^ "Systemic rheumatoid vasculitis: a review". Seminars in Arthritis and Rheumatism. 36 (2): 88–98. October 2006. doi:10.1016/j.semarthrit.2006.04.006. PMID 17023257. 
  23. ^ Alopecia Areata. 2018. doi:10.1007/978-3-319-72134-7. ISBN 978-3-319-72133-0. 
  24. ^ "Rheumatoid arthritis-associated interstitial lung disease: the relevance of histopathologic and radiographic pattern". Chest. 136 (5): 1397–1405. November 2009. doi:10.1378/chest.09-0444. PMC 2818853 $2. PMID 19892679. 
  25. ^ "Rheumatoid pleural effusion". Seminars in Arthritis and Rheumatism. 35 (6): 368–378. June 2006. doi:10.1016/j.semarthrit.2006.03.002. PMID 16765714. 
  26. ^ "The mortality of rheumatoid arthritis". Arthritis and Rheumatism. 37 (4): 481–494. April 1994. doi:10.1002/art.1780370408. PMID 8147925.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  27. ^ "Risk of cardiovascular mortality in patients with rheumatoid arthritis: a meta-analysis of observational studies". Arthritis and Rheumatism. 59 (12): 1690–1697. December 2008. doi:10.1002/art.24092. PMID 19035419. 
  28. ^ "The Prevalence of Atherosclerosis in Those with Inflammatory Connective Tissue Disease by Race, Age, and Traditional Risk Factors". Scientific Reports. 6: 20303. February 2016. doi:10.1038/srep20303. PMC 4740809 $2. PMID 26842423. 
  29. ^ a b "Evaluating cardiovascular risk in rheumatoid arthritis". Journal of Musculoskeletal Medicine. 26 (8): 481–494. 2009. CiteSeerX live $2 |citeseerx= değerini kontrol edin (yardım). 2012-07-23 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  30. ^ "Prevalence and outcomes of anemia in rheumatoid arthritis: a systematic review of the literature". The American Journal of Medicine. 116 (Suppl 7A): 50S–57S. April 2004. doi:10.1016/j.amjmed.2003.12.012. PMID 15050886. 
  31. ^ "Role of Platelets in Osteoarthritis-Updated Systematic Review and Meta-Analysis on the Role of Platelet-Rich Plasma in Osteoarthritis". Cells. 11 (7): 1080. March 2022. doi:10.3390/cells11071080. PMC 8997794 $2. PMID 35406644.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  32. ^ "The role of the circadian clock in rheumatoid arthritis". Arthritis Res Ther. 15 (1): 205. February 2013. doi:10.1186/ar4146. PMC 3672712 $2. PMID 23427807. 
  33. ^ "[Renal manifestations in rheumatic diseases]". Der Internist. 48 (8): 779–785. August 2007. doi:10.1007/s00108-007-1887-9. PMID 17571244. 
  34. ^ "Secondary Membranous Nephropathy. A Narrative Review". Frontiers in Medicine. 7: 611317. 2020. doi:10.3389/fmed.2020.611317. PMC 7744820 $2. PMID 33344486.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  35. ^ "Episcleritis". StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. January 2020. PMID 30521217. 
  36. ^ "Natural and iatrogenic ocular manifestations of rheumatoid arthritis: a systematic review". International Ophthalmology. 42 (2): 689–711. February 2022. doi:10.1007/s10792-021-02058-8. PMC 8882568 $2. PMID 34802085. 
  37. ^ a b "Liver involvement in subjects with rheumatic disease". Arthritis Research & Therapy. 13 (3): 226. June 2011. doi:10.1186/ar3319. PMC 3218873 $2. PMID 21722332. 
  38. ^ "Rheumatoid arthritis of the cervical spine--clinical considerations" (PDF). Bulletin of the NYU Hospital for Joint Diseases. 69 (2): 136–148. 2011. PMID 22035393. 
  39. ^ "Osteoporosis, inflammation and ageing". Immunity & Ageing : I & a. 2: 14. November 2005. doi:10.1186/1742-4933-2-14. PMC 1308846 $2. PMID 16271143. 
  40. ^ "An Overview of Glucocorticoid-Induced Osteoporosis.". Endotext [Internet]. South Dartmouth (MA): MDText.com, Inc. March 2022. PMID 25905202.  Bilinmeyen parametre |editörleri-göster= görmezden gelindi (yardım)
  41. ^ "Association of chronic inflammation, not its treatment, with increased lymphoma risk in rheumatoid arthritis". Arthritis and Rheumatism. 54 (3): 692–701. March 2006. doi:10.1002/art.21675. PMID 16508929.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  42. ^ "Incidence of lymphoma in a large primary care derived cohort of cases of inflammatory polyarthritis". Annals of the Rheumatic Diseases. 65 (5): 617–622. May 2006. doi:10.1136/ard.2005.044784. PMC 1798140 $2. PMID 16249224. 
  43. ^ "Rheumatoid arthritis, TNF inhibitors, and non-melanoma skin cancer". BMJ. 352: i472. January 2016. doi:10.1136/bmj.i472. PMID 26822198. 
  44. ^ "Periodontitis in systemic rheumatic diseases". Nature Reviews. Rheumatology. 5 (4): 218–224. April 2009. doi:10.1038/nrrheum.2009.28. PMID 19337286. 
  45. ^ "Nutritional management of rheumatoid arthritis: a review of the evidence". Journal of Human Nutrition and Dietetics. 16 (2): 97–109. April 2003. doi:10.1046/j.1365-277x.2003.00423.x. PMID 12662368. 
  46. ^ a b Musculosketal Disorders-Davidson's Principle of Internal Medicine. 20th. Elsevier. ss. 1100–1106. 
  47. ^ "Genetics of rheumatoid arthritis contributes to biology and drug discovery". Nature. 506 (7488): 376–381. February 2014. doi:10.1038/nature12873. PMC 3944098 $2. PMID 24390342. 
  48. ^ "Five amino acids in three HLA proteins explain most of the association between MHC and seropositive rheumatoid arthritis". Nature Genetics. 44 (3): 291–296. January 2012. doi:10.1038/ng.1076. PMC 3288335 $2. PMID 22286218. 
  49. ^ "PTPN22 1858 C/T polymorphism is associated with alteration of cytokine profiles as a potential pathogenic mechanism in rheumatoid arthritis". Immunology Letters. 216: 106–113. December 2019. doi:10.1016/j.imlet.2019.10.010. PMID 31669381. 
  50. ^ "Immunopathogenesis of Rheumatoid Arthritis". Immunity. 46 (2): 183–196. February 2017. doi:10.1016/j.immuni.2017.02.006. PMC 5385708 $2. PMID 28228278. (abonelik gereklidir)
  51. ^ a b "Impact of smoking as a risk factor for developing rheumatoid arthritis: a meta-analysis of observational studies" (PDF). Annals of the Rheumatic Diseases. 69 (1): 70–81. January 2010. CiteSeerX dead $2 |citeseerx= değerini kontrol edin (yardım). doi:10.1136/ard.2008.096487. PMID 19174392. 2021-03-01 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2018-04-20. (abonelik gereklidir)
  52. ^ "Environmental influences on risk for rheumatoid arthritis". Current Opinion in Rheumatology. 21 (3): 279–283. May 2009. doi:10.1097/BOR.0b013e32832a2e16. PMC 2898190 $2. PMID 19318947. (abonelik gereklidir)
  53. ^ "Silica, Silicosis, and Autoimmunity". Frontiers in Immunology. 7: 97. 11 March 2016. doi:10.3389/fimmu.2016.00097. PMC 4786551 $2. PMID 27014276.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  54. ^ "The Immunologic Profile of Vitamin D and Its Role in Different Immune-Mediated Diseases: An Expert Opinion". Nutrients. 14 (3): 473. January 2022. doi:10.3390/nu14030473. PMC 8838062 $2. PMID 35276834.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  55. ^ "Psoriasis, psoriatic arthritis, and rheumatoid arthritis: Is all inflammation the same?". Seminars in Arthritis and Rheumatism. 46 (3): 291–304. December 2016. doi:10.1016/j.semarthrit.2016.05.012. PMID 27388027. 
  56. ^ "A gene-environment interaction between smoking and shared epitope genes in HLA-DR provides a high risk of seropositive rheumatoid arthritis". Arthritis and Rheumatism. 50 (10): 3085–3092. October 2004. doi:10.1002/art.20553. PMID 15476204. (abonelik gereklidir)
  57. ^ "Diagnosis, prognosis and classification of early arthritis: results of a systematic review informing the 2016 update of the EULAR recommendations for the management of early arthritis". RMD Open. 3 (1): e000406. 2017. doi:10.1136/rmdopen-2016-000406. PMC 5237764 $2. PMID 28155923. 
  58. ^ a b "Glycans in the immune system and The Altered Glycan Theory of Autoimmunity: a critical review". Journal of Autoimmunity. 57 (6): 1–13. February 2015. doi:10.1016/j.jaut.2014.12.002. PMC 4340844 $2. PMID 25578468. (abonelik gereklidir)
  59. ^ Relevance of the lectin pathway of complement in rheumatic diseases. Advances in Clinical Chemistry. 56. 2012. ss. 105–153. doi:10.1016/B978-0-12-394317-0.00012-1. ISBN 978-0-12-394317-0. PMID 22397030. (abonelik gereklidir)
  60. ^ a b "Granzyme K+ CD8 T cells form a core population in inflamed human tissue". Science Translational Medicine. 14 (649): eabo0686. June 2022. doi:10.1126/scitranslmed.abo0686. PMC 9972878 $2. PMID 35704599. 
  61. ^ "The pathogenic role of angiogenesis in rheumatoid arthritis". Angiogenesis. 18 (4): 433–448. October 2015. doi:10.1007/s10456-015-9477-2. PMC 4879881 $2. PMID 26198292. 
  62. ^ "Calprotectin as a biomarker for rheumatoid arthritis: a systematic review". The Journal of Rheumatology. 42 (5): 760–770. May 2015. doi:10.3899/jrheum.140628. PMID 25729036. 
  63. ^ "Inherent low Erk and p38 activity reduce Fas Ligand expression and degranulation in T helper 17 cells leading to activation induced cell death resistance". Oncotarget. 7 (34): 54339–54359. August 2016. doi:10.18632/oncotarget.10913. PMC 5342346 $2. PMID 27486885. 
  64. ^ "Bone erosions in rheumatoid arthritis can be repaired through reduction in disease activity with conventional disease-modifying antirheumatic drugs". Arthritis Research & Therapy. 8 (3): R76. 2006. doi:10.1186/ar1943. PMC 1526642 $2. PMID 16646983. 
  65. ^ "Rheumatoid Arthritis Prevention". Healthline Networks. 2014-09-04. July 27, 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: September 16, 2014. 
  66. ^ "Immunologic Effects of Vitamin D on Human Health and Disease". Nutrients. 12 (7): 2097. July 2020. doi:10.3390/nu12072097. PMC 7400911 $2. PMID 32679784.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  67. ^ "American College of Rheumatology 2008 recommendations for the use of nonbiologic and biologic disease-modifying antirheumatic drugs in rheumatoid arthritis". Arthritis and Rheumatism. 59 (6): 762–784. June 2008. doi:10.1002/art.23721. PMID 18512708.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  68. ^ "Comparative Effectiveness of Combining MTX with Biologic Drug Therapy Versus Either MTX or Biologics Alone for Early Rheumatoid Arthritis in Adults: a Systematic Review and Network Meta-analysis". Journal of General Internal Medicine. 34 (10): 2232–2245. October 2019. doi:10.1007/s11606-019-05230-0. PMC 6816735 $2. PMID 31388915. 
  69. ^ "Diagnosis and management of rheumatoid arthritis". American Family Physician. 84 (11): 1245–1252. December 2011. PMID 22150658. 
  70. ^ "Muscle relaxants for pain management in rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 1: CD008922. January 2012. doi:10.1002/14651858.CD008922.pub2. PMID 22258993. 
  71. ^ "Dynamic exercise programs (aerobic capacity and/or muscle strength training) in patients with rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2009 (4): CD006853. October 2009. doi:10.1002/14651858.CD006853.pub2. PMC 6769170 $2. PMID 19821388. 
  72. ^ "Non-pharmacological interventions for fatigue in rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews (8): CD008322. August 2013. doi:10.1002/14651858.CD008322.pub2. PMID 23975674. 
  73. ^ "Exercise for rheumatoid arthritis of the hand". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2018 (7): CD003832. July 2018. doi:10.1002/14651858.cd003832.pub3. PMC 6513509 $2. PMID 30063798. 
  74. ^ "Effects of exercise and physical activity promotion: meta-analysis informing the 2018 EULAR recommendations for physical activity in people with rheumatoid arthritis, spondyloarthritis and hip/knee osteoarthritis". RMD Open. 4 (2): e000713. December 2018. doi:10.1136/rmdopen-2018-000713. PMC 6307596 $2. PMID 30622734. 
  75. ^ "Dietary interventions for rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews (1): CD006400. January 2009. doi:10.1002/14651858.CD006400.pub2. PMID 19160281. 
  76. ^ "Occupational therapy for rheumatoid arthritis" (PDF). The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2004 (1): CD003114. 2004. doi:10.1002/14651858.CD003114.pub2. PMC 7017227 $2. PMID 14974005. 
  77. ^ "Thermotherapy for treating rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews (2): CD002826. 2002-04-22. doi:10.1002/14651858.cd002826. PMC 6991938 $2. PMID 12076454. 
  78. ^ "Patient education for adults with rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2009 (2): CD003688. 2003-04-22. doi:10.1002/14651858.cd003688. PMID 12804484. 
  79. ^ a b "Splints/orthoses in the treatment of rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2001 (1): CD004018. 2001-10-23. doi:10.1002/14651858.cd004018. PMC 8762649 $2. PMID 12535502. 
  80. ^ "Infectious risks associated with biologics". Advances in Experimental Medicine and Biology. 764: 151–158. 2010-07-07. doi:10.1002/14651858.cd008331.pub2. PMID 23654064. 
  81. ^ "Leflunomide for treating rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2002 (1): CD002047. 2003. doi:10.1002/14651858.CD002047. PMC 8437750 $2. PMID 12535423. 
  82. ^ "Sulfasalazine for rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 1998 (2): CD000958. 1998-04-27. doi:10.1002/14651858.cd000958. PMC 7047550 $2. PMID 10796400. 
  83. ^ "Antimalarials for treating rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2010 (4): CD000959. 2000. doi:10.1002/14651858.CD000959. PMC 8407035 $2. PMID 11034691. 
  84. ^ "Methotrexate monotherapy versus methotrexate combination therapy with non-biologic disease modifying anti-rheumatic drugs for rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2015 (4): CD008495. April 2010. doi:10.1002/14651858.cd008495. PMC 8946299 $2. PMID 20393970. 
  85. ^ a b Pharmacotherapy: a Pathophysiologic Approach. 7th. New York: McGraw-Hill. 2008. ISBN 978-0-07-147899-1. 
  86. ^ "Biologics or tofacitinib for people with rheumatoid arthritis naive to methotrexate: a systematic review and network meta-analysis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 5 (5): CD012657. May 2017. doi:10.1002/14651858.cd012657. PMC 6481641 $2. PMID 28481462. 
  87. ^ "Methotrexate monotherapy and methotrexate combination therapy with traditional and biologic disease modifying anti-rheumatic drugs for rheumatoid arthritis: A network meta-analysis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2016 (8): CD010227. August 2016. doi:10.1002/14651858.cd010227.pub2. PMC 7087436 $2. PMID 27571502. 
  88. ^ "Folic acid and folinic acid for reducing side effects in patients receiving methotrexate for rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 5 (5): CD000951. May 2013. doi:10.1002/14651858.CD000951.pub2. PMC 7046011 $2. PMID 23728635. 
  89. ^ a b "Rituximab for rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 1: CD007356. January 2015. doi:10.1002/14651858.CD007356.pub2. PMID 25603545. 
  90. ^ "Cyclosporine for rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 1998 (2): CD001083. 2000. doi:10.1002/14651858.CD001083. PMC 8406939 $2. PMID 10796412. 
  91. ^ "Moderate-term, low-dose corticosteroids for rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2010 (2): CD001158. 1998-07-27. doi:10.1002/14651858.cd001158. PMC 8406983 $2. PMID 10796420. 
  92. ^ "Effects of glucocorticoids on radiological progression in rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2010 (1): CD006356. January 2007. doi:10.1002/14651858.cd006356. PMC 6465045 $2. PMID 17253590. 
  93. ^ "Intra-articular steroids and splints/rest for children with juvenile idiopathic arthritis and adults with rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2008 (1): CD002824. January 2006. doi:10.1002/14651858.cd002824.pub2. PMC 8453330 $2. PMID 16437446. 
  94. ^ a b "Combination therapy for pain management in inflammatory arthritis (rheumatoid arthritis, ankylosing spondylitis, psoriatic arthritis, other spondyloarthritis)". The Cochrane Database of Systematic Reviews (10): CD008886. October 2011. doi:10.1002/14651858.cd008886.pub2. PMID 21975788.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":9" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  95. ^ "Effect of nonsteroidal antiinflammatory drugs on the C-reactive protein level in rheumatoid arthritis: a meta-analysis of randomized controlled trials". Arthritis and Rheumatism. 64 (11): 3511–3521. November 2012. doi:10.1002/art.34644. PMID 22833186.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  96. ^ "Pain management for inflammatory arthritis (rheumatoid arthritis, psoriatic arthritis, ankylosing spondylitis and other spondylarthritis) and gastrointestinal or liver comorbidity". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 1 (2): CD008951. January 2012. doi:10.1002/14651858.CD008951.pub2. PMC 8950811 $2. PMID 22258995. 
  97. ^ "Celecoxib: a review of its use for symptomatic relief in the treatment of osteoarthritis, rheumatoid arthritis and ankylosing spondylitis". Drugs. 71 (18): 2457–2489. December 2011. doi:10.2165/11208240-000000000-00000. PMID 22141388. 
  98. ^ "Pain management for rheumatoid arthritis and cardiovascular or renal comorbidity". The Cochrane Database of Systematic Reviews (10): CD008952. October 2011. doi:10.1002/14651858.CD008952.pub2. PMID 21975789. 
  99. ^ "Rofecoxib for rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2010 (1): CD003685. January 2005. doi:10.1002/14651858.cd003685.pub2. PMC 8725608 $2. PMID 15674912. 
  100. ^ "Safety of non-steroidal anti-inflammatory drugs, including aspirin and paracetamol (acetaminophen) in people receiving methotrexate for inflammatory arthritis (rheumatoid arthritis, ankylosing spondylitis, psoriatic arthritis, other spondyloarthritis)". The Cochrane Database of Systematic Reviews (11): CD008872. November 2011. doi:10.1002/14651858.CD008872.pub2. PMID 22071858. 
  101. ^ "Cyclooxygenase-2 selective non-steroidal anti-inflammatory drugs (etodolac, meloxicam, celecoxib, rofecoxib, etoricoxib, valdecoxib and lumiracoxib) for osteoarthritis and rheumatoid arthritis: a systematic review and economic evaluation". Health Technology Assessment. 12 (11): 1–278, iii. April 2008. doi:10.3310/hta12110. PMID 18405470.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  102. ^ "Celecoxib for rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 6 (6): CD012095. June 2017. doi:10.1002/14651858.CD012095.pub2. PMC 6481589 $2. PMID 28597983. 
  103. ^ a b "Paracetamol versus nonsteroidal anti-inflammatory drugs for rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2010 (1): CD003789. 2004-01-26. doi:10.1002/14651858.cd003789.pub2. PMC 8730319 $2. PMID 14974037. 
  104. ^ a b "Neuromodulators for pain management in rheumatoid arthritis". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 1 (1): CD008921. January 2012. doi:10.1002/14651858.CD008921.pub2. PMC 6956614 $2. PMID 22258992. 
  105. ^ "Opioid therapy for treating rheumatoid arthritis pain". The Cochrane Database of Systematic Reviews (11): CD003113. November 2011. doi:10.1002/14651858.cd003113.pub3. PMID 22071805. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Romatoid_artrit&oldid=29816762" sayfasından alınmıştır