İçeriğe atla

Deep web: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
YBot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.847.089 değişiklik
AlfredMango (mesaj | katkılar)
101 değişiklik
Bilgi eklemeleri
1. satır: 1. satır:
{{Üslup|tarih=Haziran 2022}}
{{Üslup|tarih=Haziran 2022}}
[[Dosya:Yüzeysel Ağ Derin Ağ.jpg|küçükresim|Yüzeysel Ağ ve Derin Ağ, buzdağı grafiğiyle açıklandı]]
'''Deep Web''' (Derin Ağ),{{efn|Türkçeye bazen Derin Ağ, Derin İnternet ya da Derin Web olarak çevrilir}} [[internet]]in ilk çıktığı tarihlerden itibaren [[arama motorları]]nın [[indeks|indeksleyemediği]]<ref>{{Kitap kaynağı|url=http://worldcat.org/oclc/947025240|başlık=Deepweb.|tarih=2004|yayıncı=Books On Demand|ad=Steinberg,|soyadı=Jo.|isbn=3-8334-1608-4|oclc=947025240}}</ref> verilerin bulunduğu bilgileri içeren binlerce [[link]]ten oluşan bir sistemdir. Arama linki verilmeyen, arama motorları tarafından bulunamayan ve yalnızca özel bir [[Web tarayıcısı|web tarayıcı]] ile erişilebilen bütün siteler Deep Web'e dahildir.
'''Deep Web''', derin ağ, görünmez ağ, veya gizli ağ; World Wide Web'in içeriği standart web arama motoru programları tarafından indekslenmeyen bölümleridir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.iadisportal.org/digital-library/the-mechanics-of-a-deep-net-metasearch-engine|başlık=THE MECHANICS OF A DEEP NET METASEARCH ENGINE|tarih=2003|sayfalar=1034–1036|ad=Nigel|soyadı=Hamilton|isbn=978-972-98947-0-1}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0099133304000801|başlık=Beyond google: the invisible web in the academic library|tarih=2004-07-01|sayı=4|dil=en|sayfalar=265–269|çalışma=The Journal of Academic Librarianship|cilt=30|ad=Jane|soyadı=Devine|issn=0099-1333|doi=10.1016/j.acalib.2004.04.010|ad2=Francine|soyadı2=Egger-Sider}}</ref> Deep Web, İnternet kullanan herkesin erişebildiği "yüzeysel web "in tersidir. Bilgisayar bilimci Michael K. Bergman, bu terimi 2001 yılında bir arama-indeksleme terimi olarak icat etmekle tanınır.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.nytimes.com/2009/02/23/technology/internet/23search.html|başlık=Exploring a ‘Deep Web’ That Google Can’t Grasp|erişimtarihi=2023-05-31|tarih=2009-02-23|dil=en-US|çalışma=The New York Times|ad=Alex|soyadı=Wright|issn=0362-4331}}</ref>

Derin web sitelerine doğrudan bir URL veya IP adresi ile erişilebilir, ancak gerçek içeriğe erişmek için bir şifre veya diğer güvenlik bilgilerinin girilmesi gerekebilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dl.acm.org/doi/10.14778/1454159.1454163|başlık=Google's Deep Web crawl|tarih=Ağustos 2008|sayı=2|dil=en|sayfalar=1241–1252|çalışma=Proceedings of the VLDB Endowment|cilt=1|ad=Jayant|soyadı=Madhavan|issn=2150-8097|doi=10.14778/1454159.1454163|ad2=David|ad3=Łucja|ad4=Vignesh|ad5=Alex|ad6=Alon|soyadı2=Ko|soyadı3=Kot|soyadı4=Ganapathy|soyadı5=Rasmussen|soyadı6=Halevy}}</ref> Bu tür siteler e-posta servisleri, çevrimiçi bankacılık, bulut depolama, kısıtlı erişimli sosyal medya sayfaları ve profilleri, bazı web forumları gibi içeriği görüntülemek için kayıt olmayı gerektiren sitelere erişim için kullanılır. Ayrıca talep üzerine video ve bazı çevrimiçi dergi ve gazeteler gibi ödeme duvarlı hizmetleri de içerir.


[[İnternet siteleri]] çeşitli nedenlerden görüntülenmemek isteyebilir. Kütüphane arşivleri, kamu ve özel şirket bilgileri, kişi bilgileri gibi genellikle herkes tarafından görülmesi istenmeyen veya endekslenmeleri zor olan içerik taşıdıkları için arama motorlarından ulaşılamazlar. Bunların dışında [[Adobe Flash|flash]] siteler, AJAX'lı siteler ([[jQuery]] ile çalışan), şifre ile girilen siteler, [[FTP]] siteler de arama motorları tarafından okunmaları zor olduğu için Deep Web'e dahildir. Güvenlik açıkları oluşmaması için forumlardaki ve sitelerdeki sistem ve yönetici klasörleri de otomatik olarak arama sonuçlarında gösterilmez. Deep Web'e farklı arama motorları kullanarak ulaşmak mümkündür ve kullanıcı güvenliği için bu bağlantılar normal tarayıcılar ile açılamaz. Ayrıca sitelere erişim için kullanılan [[proxy]]ler mevcuttur. Bu [[Proxy server|proxyler]] sayesinde ek tarayıcı olmadan erişim sağlamaktadır ancak güvenliği oldukça düşüktür.
[[İnternet siteleri]] çeşitli nedenlerden görüntülenmemek isteyebilir. Kütüphane arşivleri, kamu ve özel şirket bilgileri, kişi bilgileri gibi genellikle herkes tarafından görülmesi istenmeyen veya endekslenmeleri zor olan içerik taşıdıkları için arama motorlarından ulaşılamazlar. Bunların dışında [[Adobe Flash|flash]] siteler, AJAX'lı siteler ([[jQuery]] ile çalışan), şifre ile girilen siteler, [[FTP]] siteler de arama motorları tarafından okunmaları zor olduğu için Deep Web'e dahildir. Güvenlik açıkları oluşmaması için forumlardaki ve sitelerdeki sistem ve yönetici klasörleri de otomatik olarak arama sonuçlarında gösterilmez. Deep Web'e farklı arama motorları kullanarak ulaşmak mümkündür ve kullanıcı güvenliği için bu bağlantılar normal tarayıcılar ile açılamaz. Ayrıca sitelere erişim için kullanılan [[proxy]]ler mevcuttur. Bu [[Proxy server|proxyler]] sayesinde ek tarayıcı olmadan erişim sağlamaktadır ancak güvenliği oldukça düşüktür.
15. satır: 18. satır:


Yazılım ve program açısından Tor gibi anonim tarayıcılar yasalara aykırı değildir ancak [[İran]], [[Çin]], [[Rusya]], [[Ermenistan]] ve Mısır gibi bazı ülkelerde [[Tor (anonim ağ)|Tor]] Browser, hem kullanıcı hem de sağlayıcılar tarafından yasa dışı faaliyetler gerçekleştirilebildiği ve bu faaliyetlerin izlenimi sağlanamadığı için erişim engeline uğratılmaktadır.
Yazılım ve program açısından Tor gibi anonim tarayıcılar yasalara aykırı değildir ancak [[İran]], [[Çin]], [[Rusya]], [[Ermenistan]] ve Mısır gibi bazı ülkelerde [[Tor (anonim ağ)|Tor]] Browser, hem kullanıcı hem de sağlayıcılar tarafından yasa dışı faaliyetler gerçekleştirilebildiği ve bu faaliyetlerin izlenimi sağlanamadığı için erişim engeline uğratılmaktadır.

DeepPeep, Intute, Deep Web Technologies, Scirus ve Ahmia.fi deep web'e erişen birkaç arama motorudur. Intute'un finansmanı tükenmiştir ve Temmuz 2011 itibariyle artık geçici bir statik arşivdir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.jisc.ac.uk/website/legacy/intute|başlık=Intute|erişimtarihi=2023-05-31|dil=en-GB|çalışma=Jisc}}</ref> Scirus ise Ocak 2013 sonunda emekli olmuştur.<ref>{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20150623002452/http://library.bldrdoc.gov/newsarc/201312.html|başlık=December 2013 - News Archive|erişimtarihi=2023-05-31|tarih=2015-06-23|çalışma=web.archive.org}}</ref>

== Terminoloji ==
"Deep web" ile "dark web" terimlerinin ilk kez bir araya getirilmesi, deep web arama terminolojisinin Freenet ve darknet üzerinde gerçekleşen yasadışı faaliyetlerle birlikte ele alındığı 2009 yılında gerçekleşmiştir.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.theguardian.com/technology/2009/nov/26/dark-side-internet-freenet|başlık=The dark side of the internet|erişimtarihi=2023-05-31|tarih=2009-11-26|dil=en-GB|çalışma=The Guardian|ad=Andy|soyadı=Beckett|issn=0261-3077}}</ref> Bu suç faaliyetleri arasında kişisel şifrelerin, sahte kimlik belgelerinin, uyuşturucuların, ateşli silahların ve çocuk pornografisinin ticareti yer almaktadır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.ted.com/talks/derrick_day_easiest_catch_don_t_be_another_fish_in_the_dark_net/up-next|başlık=Easiest Catch: Don't Be Another Fish in the Dark Net|erişimtarihi=31 Mayıs 2023|tarih=26 Nisan 2019|çalışma=TedX}}</ref>

O zamandan bu yana, medyanın karaborsa web sitesi Silk Road ile ilgili haberlerinde kullanılmasının ardından, medya kuruluşları genellikle 'deep web'i dark web ya da darknet ile eş anlamlı olarak kullanmıştır; bu karşılaştırma bazılarınca yanlış bulunmuş ve hâlâ birbirine karıştırılmaktadır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://brightplanet.com/2014/03/27/clearing-confusion-deep-web-vs-dark-web/|başlık=Clearing Up Confusion – Deep Web vs. Dark Web – BrightPlanet|erişimtarihi=2023-05-31|dil=en-US|soyadı=bluemonkeydev}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.dictionary.com/e/dark-web/|başlık=Deep Web vs. Dark Web: What's The Difference?|erişimtarihi=2023-05-31|tarih=2020-05-29|dil=en-US|çalışma=Dictionary.com}}</ref> Deep web, geleneksel bir arama motoru tarafından erişilemeyen herhangi bir siteye atıfta bulunurken, dark web, deep web'in kasıtlı olarak gizlenmiş ve standart tarayıcılar ve yöntemlerle erişilemeyen bir kısmıdır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=uraVDQAAQBAJ&pg=PA174|başlık=Information and Communications Security: 18th International Conference, ICICS 2016, Singapore, Singapore, November 29 – December 2, 2016, Proceedings|tarih=2016-11-23|dil=en|yayıncı=Springer|ad=Kwok-Yan|soyadı=Lam|isbn=978-3-319-50011-9|ad2=Chi-Hung|ad3=Sihan|soyadı2=Chi|soyadı3=Qing}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=39zTDQAAQBAJ&pg=PA112|başlık=Open Source Intelligence Investigation: From Strategy to Implementation|tarih=2017-01-01|dil=en|yayıncı=Springer|ad=Babak|soyadı=Akhgar|isbn=978-3-319-47671-1|ad2=P. Saskia|ad3=Fraser|soyadı2=Bayerl|soyadı3=Sampson}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.theglobeandmail.com/technology/tech-news/what-is-the-dark-web-and-who-uses-it/article26026082/|başlık=What is the dark web and who uses it?|erişimtarihi=2023-05-31|tarih=2015-08-19|dil=en-CA|çalışma=The Globe and Mail}}</ref>


== Notlar ==
== Notlar ==

Sayfanın 07.14, 31 Mayıs 2023 tarihindeki hâli

Yüzeysel Ağ ve Derin Ağ, buzdağı grafiğiyle açıklandı

Deep Web, derin ağ, görünmez ağ, veya gizli ağ; World Wide Web'in içeriği standart web arama motoru programları tarafından indekslenmeyen bölümleridir.[1][2] Deep Web, İnternet kullanan herkesin erişebildiği "yüzeysel web "in tersidir. Bilgisayar bilimci Michael K. Bergman, bu terimi 2001 yılında bir arama-indeksleme terimi olarak icat etmekle tanınır.[3]

Derin web sitelerine doğrudan bir URL veya IP adresi ile erişilebilir, ancak gerçek içeriğe erişmek için bir şifre veya diğer güvenlik bilgilerinin girilmesi gerekebilir.[4] Bu tür siteler e-posta servisleri, çevrimiçi bankacılık, bulut depolama, kısıtlı erişimli sosyal medya sayfaları ve profilleri, bazı web forumları gibi içeriği görüntülemek için kayıt olmayı gerektiren sitelere erişim için kullanılır. Ayrıca talep üzerine video ve bazı çevrimiçi dergi ve gazeteler gibi ödeme duvarlı hizmetleri de içerir.

İnternet siteleri çeşitli nedenlerden görüntülenmemek isteyebilir. Kütüphane arşivleri, kamu ve özel şirket bilgileri, kişi bilgileri gibi genellikle herkes tarafından görülmesi istenmeyen veya endekslenmeleri zor olan içerik taşıdıkları için arama motorlarından ulaşılamazlar. Bunların dışında flash siteler, AJAX'lı siteler (jQuery ile çalışan), şifre ile girilen siteler, FTP siteler de arama motorları tarafından okunmaları zor olduğu için Deep Web'e dahildir. Güvenlik açıkları oluşmaması için forumlardaki ve sitelerdeki sistem ve yönetici klasörleri de otomatik olarak arama sonuçlarında gösterilmez. Deep Web'e farklı arama motorları kullanarak ulaşmak mümkündür ve kullanıcı güvenliği için bu bağlantılar normal tarayıcılar ile açılamaz. Ayrıca sitelere erişim için kullanılan proxyler mevcuttur. Bu proxyler sayesinde ek tarayıcı olmadan erişim sağlamaktadır ancak güvenliği oldukça düşüktür.

Sunulan bu özgürlükler neticesinde kötü amaçlı kullanımları ile de bilinen Deep Web, kullanıcıları için tehdidi de bünyesinde barındırır. Virüs, Trojen, Fidye (Cyrpto) yazılımları, Kimlik yazılımları gibi zararlı yazılımlar, dolandırıcılar, bilgisayar korsanları bilinen başlıca tehditlerdir.

Kullanıcıların Deep Web'i kullanma sebepleri sadece bilgi erişimi değil aynı zamanda kullanıcı anonimliği, yasal olarak izlenemeyen servisler/sitelerin bulunması gibi sebeplerden ötürü muhbirler, işkence mağdurları,federal güvenlik ve koruma kurumları da zaman zaman Deep Web'i tercih etmektedir.

2001 yılında[5]Kaliforniya Üniversitesi'nin yaptığı bir araştırmaya göre 7.5 petabayt büyüklüğünde bir verinin Deep Web üzerinde olduğu tahmin ediliyordu. Bu boyutta bir veriye sahip olması ihtimali dolayısıyla da WikiLeaks belgelerinin de Deep Web içerisinden elde edildiği iddia edilmektedir.

Deep Web adı verilen bu sisteme kapalı uçlu DNS yönlendirmeleri ile girilebilir. Bu da özel olarak tasarlanmış tarayıcı veya işletim sistemleri ile mümkündür. Tarayıcı uygulamalarının başında ilk olarak ABD Donanması tarafından üretilen, sonrasında iptal edilip internette paylaşılan Tor Browser gelmektedir.[6]Tor Browser haricinde Freenet, I2P gibi yöntemler de kullanılabilmektedir.

Deep Web'in içerisinde yasa dışı içerik paylaşan İnternet sitelerinin tamamı Karanlık Ağ (İngilizce: Dark Web) olarak atfedilir. Yaygın olarak Dark Web tanımı Deep Web yerine kullanılmaktadır ancak Dark Web, Deep Web'in küçük bir bölümünü kapsamaktadır.

Yazılım ve program açısından Tor gibi anonim tarayıcılar yasalara aykırı değildir ancak İran, Çin, Rusya, Ermenistan ve Mısır gibi bazı ülkelerde Tor Browser, hem kullanıcı hem de sağlayıcılar tarafından yasa dışı faaliyetler gerçekleştirilebildiği ve bu faaliyetlerin izlenimi sağlanamadığı için erişim engeline uğratılmaktadır.

DeepPeep, Intute, Deep Web Technologies, Scirus ve Ahmia.fi deep web'e erişen birkaç arama motorudur. Intute'un finansmanı tükenmiştir ve Temmuz 2011 itibariyle artık geçici bir statik arşivdir.[7] Scirus ise Ocak 2013 sonunda emekli olmuştur.[8]

Terminoloji

"Deep web" ile "dark web" terimlerinin ilk kez bir araya getirilmesi, deep web arama terminolojisinin Freenet ve darknet üzerinde gerçekleşen yasadışı faaliyetlerle birlikte ele alındığı 2009 yılında gerçekleşmiştir.[9] Bu suç faaliyetleri arasında kişisel şifrelerin, sahte kimlik belgelerinin, uyuşturucuların, ateşli silahların ve çocuk pornografisinin ticareti yer almaktadır.[10]

O zamandan bu yana, medyanın karaborsa web sitesi Silk Road ile ilgili haberlerinde kullanılmasının ardından, medya kuruluşları genellikle 'deep web'i dark web ya da darknet ile eş anlamlı olarak kullanmıştır; bu karşılaştırma bazılarınca yanlış bulunmuş ve hâlâ birbirine karıştırılmaktadır.[11][12] Deep web, geleneksel bir arama motoru tarafından erişilemeyen herhangi bir siteye atıfta bulunurken, dark web, deep web'in kasıtlı olarak gizlenmiş ve standart tarayıcılar ve yöntemlerle erişilemeyen bir kısmıdır.[13][14][15]

Notlar

Kaynakça

  1. ^ Hamilton, Nigel (2003). "THE MECHANICS OF A DEEP NET METASEARCH ENGINE": 1034–1036. ISBN 978-972-98947-0-1. 
  2. ^ Devine, Jane; Egger-Sider, Francine (2004-07-01). "Beyond google: the invisible web in the academic library". The Journal of Academic Librarianship (İngilizce). 30 (4): 265–269. doi:10.1016/j.acalib.2004.04.010. ISSN 0099-1333. 
  3. ^ Wright, Alex (2009-02-23). "Exploring a 'Deep Web' That Google Can't Grasp". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. Erişim tarihi: 2023-05-31. 
  4. ^ Madhavan, Jayant; Ko, David; Kot, Łucja; Ganapathy, Vignesh; Rasmussen, Alex; Halevy, Alon (Ağustos 2008). "Google's Deep Web crawl". Proceedings of the VLDB Endowment (İngilizce). 1 (2): 1241–1252. doi:10.14778/1454159.1454163. ISSN 2150-8097. 
  5. ^ Bergman, Michael K (Ağustos 2001). "The Deep Web: Surfacing Hidden Value". The Journal of Electronic Publishing. 7 (1). doi:10.3998/3336451.0007.104. 28 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2015. 
  6. ^ http://www.deepwebtr.info/tor-projesi-guvenilir-mi/[ölü/kırık bağlantı]
  7. ^ "Intute". Jisc (İngilizce). Erişim tarihi: 2023-05-31. 
  8. ^ "December 2013 - News Archive". web.archive.org. 2015-06-23. Erişim tarihi: 2023-05-31. 
  9. ^ Beckett, Andy (2009-11-26). "The dark side of the internet". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. Erişim tarihi: 2023-05-31. 
  10. ^ "Easiest Catch: Don't Be Another Fish in the Dark Net". TedX. 26 Nisan 2019. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  11. ^ bluemonkeydev. "Clearing Up Confusion – Deep Web vs. Dark Web – BrightPlanet" (İngilizce). Erişim tarihi: 2023-05-31. 
  12. ^ "Deep Web vs. Dark Web: What's The Difference?". Dictionary.com (İngilizce). 2020-05-29. Erişim tarihi: 2023-05-31. 
  13. ^ Lam, Kwok-Yan; Chi, Chi-Hung; Qing, Sihan (2016-11-23). Information and Communications Security: 18th International Conference, ICICS 2016, Singapore, Singapore, November 29 – December 2, 2016, Proceedings (İngilizce). Springer. ISBN 978-3-319-50011-9. 
  14. ^ Akhgar, Babak; Bayerl, P. Saskia; Sampson, Fraser (2017-01-01). Open Source Intelligence Investigation: From Strategy to Implementation (İngilizce). Springer. ISBN 978-3-319-47671-1. 
  15. ^ "What is the dark web and who uses it?". The Globe and Mail (İngilizce). 2015-08-19. Erişim tarihi: 2023-05-31. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Deep web ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Vikisözlük'te Deep Web ile ilgili tanım bulabilirsiniz.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Deep_web&oldid=29791698" sayfasından alınmıştır