Ciomadul: Revizyonlar arasındaki fark

Koordinatlar: 46°08′N 25°53′E / 46.13°K 25.88°D / 46.13; 25.88
Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
dz
1. satır: 1. satır:
{{çalışma}}
{{çalışma}}
{{Dağ bilgi kutusu
'''Ciomadul''', [[Romanya|Romanya'da]] yer alan bir [[yanardağ]]<nowiki/>dır. [[Macarca]] ''{{Dil|hu|Csomád|dil_adı=hayır}}'' olarak bilinir.{{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013}} [[Karpatlar]]'da yer alır. Băile Tușnad ve Bixad kasabalarına yakın bir konumdadır. Călimani (Kelemen) - Gurghiu (Görgényi) - Harghita (Hargita) dağları olarak bilinen volkanik zincirin bir parçasıdır ve bu zincirin güneydoğu ucunda yer alır. Ciomadul, Mohos ve St. Ana olarak bilinen iki gömülü [[Yanardağ krateri|patlama krateri]]<nowiki/>ne sahip birkaç [[Lav domları|lav kubbesi]]<nowiki/>nden oluşur ve bu kraterlerden birisi bir krater gölü olan [[Sfanta Ana Gölü]]'ne ev sahipliği yapar. Ciomadul baskın volkanik kaya [[potasyum]] açısından zengin bir [[Dasit|dasittir]] .
| dağ_adı = Ciomadul
| diğer_adı = Ciomadu<br>Csomád ([[Macarca|hu]])
| resim = Lacul Sfanta Ana - Relief.jpg
| özgün_adı =
| özgün_adı_dili =
| resim_boyutu =
| resim_bilgisi =
| resim_altyazısı = Güneyden Ciomadul'un merkezi blümünün 3D modeli
| harita = Romanya
| harita_resmi =
| harita_bilgisi =
| harita_altyazısı =
| harita_kabartma =
| harita_boyutu =
| konum = [[Romanya]], [[Harghita ili]]
| etiket =
| etiket_konumu =
| yükseklik =
| yükseklik_m = 1289
| yükseklik_ft =
| yükseklik_ref = <ref name="GVP" />
| çıkıntı =
| çıkıntı_m =
| çıkıntı_ft =
| çıkıntı_ref =
| yalıtılma =
| yalıtılma_km =
| yalıtılma_mi =
| yalıtılma_ref =
| sıradağ_zirve =
| listelenme =
| çeviri =
| dil =
| telaffuz =
| sıradağ = [[Karpatlar]]
| koordinatlar = {{coord|46.13|N|25.88|E|type:mountain_scale:100000|format=dms|display=inline,title}}|coordinates_ref=<ref name="GVP" />
| koordinatlar_ref =
| topo =
| türü = Dasit yanardağ
| yaşı = [[Pleistosen Çağ|Pleistosen]]
| volkanik_yay =
| volkanik_kemer =
| volkanik_alan =
| volkanik_yay/kemer = =Călimani–Gurghiu–Harghita volkanik kemer
| son_patlama =
| ilk_tırmanan =
| en_kolay_rota =
| normal_rota =
| erişim =
}}
'''Ciomadul''', [[Romanya]]'da yer alan bir [[yanardağ]]dır. [[Macarca]] ''{{Dil|hu|Csomád|dil_adı=hayır}}'' olarak bilinir.{{sfn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013|p=43}} [[Karpatlar]]'da yer alır. Băile Tușnad ve Bixad kasabalarına yakın bir konumdadır. Călimani (Kelemen) - Gurghiu (Görgényi) - Harghita (Hargita) dağları olarak bilinen volkanik zincirin bir parçasıdır ve bu zincirin güneydoğu ucunda yer alır. Ciomadul, Mohos ve St. Ana olarak bilinen iki gömülü [[Yanardağ krateri|patlama krateri]]<nowiki/>ne sahip birkaç [[Lav domları|lav kubbesi]]<nowiki/>nden oluşur ve bu kraterlerden birisi bir krater gölü olan [[Sfanta Ana Gölü]]'ne ev sahipliği yapar. Ciomadul baskın volkanik kaya [[potasyum]] açısından zengin bir [[Dasit|dasittir]] .


Ciomadul'daki volkanik aktivite, yaklaşık bir milyon yıl önce etkili aktiviteyle başladı. Volkanın çoğu 650.000 - 500.000 yıl önce ortaya çıktı.
Ciomadul'daki volkanik aktivite, yaklaşık bir milyon yıl önce etkili aktiviteyle başladı. Volkanın çoğu 650.000 - 500.000 yıl önce ortaya çıktı.
6. satır: 57. satır:
Ciomadul'da 56.000 ila 32.000 yıl önce patlamalı volkanik aktivite meydana geldi. Hem çeşitli patlamaların hem de St. Ana ve Mohos kraterlerinin oluşumunun kesin tarihleri belirsizdir, çünkü kısmen [[Potasyum-argon yaş tayini|potasyum-argon tarihlemesi]] ve diğer tarihleme teknikleriyle elde edilen tarihler birbirinden farklıdır. Bazı patlamalar, [[Karadeniz|Karadeniz'e]] kadar [[volkanik kül]] püskürtecek Plin altı kuvvetine ulaşmış olabilir.
Ciomadul'da 56.000 ila 32.000 yıl önce patlamalı volkanik aktivite meydana geldi. Hem çeşitli patlamaların hem de St. Ana ve Mohos kraterlerinin oluşumunun kesin tarihleri belirsizdir, çünkü kısmen [[Potasyum-argon yaş tayini|potasyum-argon tarihlemesi]] ve diğer tarihleme teknikleriyle elde edilen tarihler birbirinden farklıdır. Bazı patlamalar, [[Karadeniz|Karadeniz'e]] kadar [[volkanik kül]] püskürtecek Plin altı kuvvetine ulaşmış olabilir.


Son patlama 32.600 ila 27.500 yıl önce gerçekleşti. Tarihi de aynı şekilde belirsizdir. Devam eden sismik ve [[Yer ısısı|jeotermal aktivite]] ve [[Volkanik gaz|volkanik gazın]] [[ekshalasyon]]<nowiki/>ları ve hala var olan bir [[Magma odası|magma odasının]] kanıtı, Ciomadul'un potansiyel olarak aktif bir volkan olduğunu göstermektedir.
Son patlama 32.600 ila 27.500 yıl önce gerçekleşti. Tarihi de aynı şekilde belirsizdir. Devam eden sismik ve [[Yer ısısı|jeotermal aktivite]] ve [[Volkanik gaz|volkanik gazın]] [[ekshalasyon]]ları ve hala var olan bir [[Magma odası|magma odasının]] kanıtı, Ciomadul'un potansiyel olarak aktif bir volkan olduğunu göstermektedir.


== Coğrafya ve jeoloji ==
== Coğrafya ve jeoloji ==


=== Bölgesel konum ===
=== Bölgesel konum ===
[[Yunanistan]] ve [[İtalya]] haricinde, Kıta Avrupasında tarihsel [[volkanizma]] etkinliklerin gözlenmemiştir. En son volkanik aktivite 40.000 ila 6.500 yıl önce Garrotxa, Massif Central ve Vulkaneifel'de meydana geldi.{{Kdn|Harangi|Lukács|Schmitt|Dunkl|2015}}
[[Yunanistan]] ve [[İtalya]] haricinde, Kıta Avrupasında tarihsel [[volkanizma]] etkinliklerin gözlenmemiştir. En son volkanik aktivite 40.000 ila 6.500 yıl önce Garrotxa, Massif Central ve Vulkaneifel'de meydana geldi.{{sfn|Harangi|Lukács|Schmitt|Dunkl|2015|pp=66–67}}


[[Karpatlar|Carpathia]] ve [[Pannonia]] bölgesindeki volkanik aktivite 20 milyon yıldan beri devam etmektedir ancak volkanik aktiviteler [[Kuaterner|Kuvaterner]] döneminde azalmıştır. [[Holosen|Holosen'de]] hiçbir patlama meydana gelmedi.{{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010}} Ciomadul'da son volkanik aktivite, son buzul çağında meydana geldi.{{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013}} Alanda seyrek [[Bazalt|bazaltik]] volkanik aktiviteler de oluşmuş ve bu aktiviteler monojenetik volkanik alanlar oluşturmuştur.{{Kdn|Harangi|Sági|Seghedi|Ntaflos|2013}}
[[Karpatlar|Carpathia]] ve [[Pannonia]] bölgesindeki volkanik aktivite 20 milyon yıldan beri devam etmektedir ancak volkanik aktiviteler [[Kuaterner|Kuvaterner]] döneminde azalmıştır. [[Holosen|Holosen'de]] hiçbir patlama meydana gelmedi.{{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010|p=1498}} Ciomadul'da son volkanik aktivite, son buzul çağında meydana geldi.{{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013|p=43}} Alanda seyrek [[Bazalt|bazaltik]] volkanik aktiviteler de oluşmuş ve bu aktiviteler monojenetik volkanik alanlar oluşturmuştur.{{Kdn|Harangi|Sági|Seghedi|Ntaflos|2013|p=44}}


{{Dönüştürme|700|km}} uzunluğundaki [[volkanik yay]] [[Karpatlar]] boyunca uzanmaktadır. Călimani (Kelemen) - Gurghiu (Görgényi) - Harghita (Hargita) zinciri olarak da bilinen güney kesiminde,{{Kdn|Kis|Ionescu|Cardellini|Harangi|2017}}{{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013}}{{Kdn|Molnár|Harangi|Lukács|Dunkl|2018}} volkanizma 9 ile 0.22 milyon yıl önce güneye hareket ederek {{Yaklaşık}} {{Dönüştürme|100|km}} uzunluğunda bir volkanik zincir oluşturdu.{{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010}} her ne kadar Ciomadul'daki tarihleme ve hacim tahmininin daha doğru bir çalışması, zaman içinde patlamaların sayısında bir artış bulsa da{{Kdn|Karátson|Telbisz|Dibacto|Lahitte|2019}} [[magma]] üretimi zamanla kademeli olarak azaldı, erken volkanlar bazen [[kaldera]] oluşturan patlamalara sahip büyük [[stratovolkan]]<nowiki/>lardı, daha yeni aktivite monogenetik volkanları içeriyordu.{{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015}}{{Kdn|Karátson|Wulf|Veres|Magyari|2016}}
{{Dönüştürme|700|km}} uzunluğundaki [[volkanik yay]] [[Karpatlar]] boyunca uzanmaktadır. Călimani (Kelemen) - Gurghiu (Görgényi) - Harghita (Hargita) zinciri olarak da bilinen güney kesiminde,{{Kdn|Kis|Ionescu|Cardellini|Harangi|2017}}{{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013|p=44}}{{Kdn|Molnár|Harangi|Lukács|Dunkl|2018|p=3}} volkanizma 9 ile 0.22 milyon yıl önce güneye hareket ederek {{Yaklaşık}} {{Dönüştürme|100|km}} uzunluğunda bir volkanik zincir oluşturdu.{{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010|p=1500}} Fer ne kadar Ciomadul'daki tarihleme ve hacim tahmininin daha doğru bir çalışması, zaman içinde patlamaların sayısında bir artış bulsa da{{Kdn|Karátson|Telbisz|Dibacto|Lahitte|2019|p=12}} [[magma]] üretimi zamanla kademeli olarak azaldı, erken volkanlar bazen [[kaldera]] oluşturan patlamalara sahip büyük [[stratovolkan]]lardı, daha yeni aktivite monogenetik volkanları içeriyordu.{{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015}}{{Kdn|Karátson|Wulf|Veres|Magyari|2016|p=30}}


Bu volkanizma, [[Avrasya levhası|Avrasya Levhası]] ile Tisza-Dacia mikrolevhası arasındaki çarpışmanın meydana geldiği, {{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015}} {{Kdn|Kis|Ionescu|Cardellini|Harangi|2017}} öncesinde dar bir [[Okyanus|okyanusu]] içeren bir [[yitim zonu]] aşamasıyla meydana gelen bir ortamda meydana geldi. {{Kdn|Karátson|Telbisz|Dibacto|Lahitte|2019}} Bu, [[Afrika levhası]] ile Avrasya Plakası arasındaki çarpışmanın bir parçasıydı; Karpatlar bölgesindeki [[Yitim zonu|batma süreci]] günümüzde de devam etmekte olabilir. {{Kdn|Mitrofan|2000}} Ciomadul'dan 50 kilometre (31 mil) uzaklıktaki Vrancea bölgesinde deprem aktiviteleri devam etmektedir; bu derin depremler, Vrancea bölgesinin altında bir levha kalıntısının bulunduğunu göstermektedir.{{Kdn|Harangi|Lukács|Schmitt|Dunkl|2015}} Bu tektonik ortam, Ciomadul'un {{Dönüştürme|40|km}} güneyinde, {{Kdn|Harangi|Sági|Seghedi|Ntaflos|2013}} daha eski Ciomadul aktivitesi ile eşzamanlı olarak aktif olan {{Kdn|Molnár|Lukács|Dunkl|Schmitt|2019}} Ciomadul ve Persan volkanik alanındaki volkanizmadan da sorumlu olabilir. {{Kdn|Harangi|Lukács|Schmitt|Dunkl|2015}} Ciomadul'un volkanik aktivitesi hakkındaki diğer teoriler, [[Litosfer|litosferin]] delaminasyonunu veya batma bölgesinin [[Okyanus çukurlukları|geri geri çekilmesini]] işaret etmektedir {{Kdn|Kiss|Harangi|Ntaflos|Mason|2014}}
Bu volkanizma, [[Avrasya levhası]] ile Tisza-Dacia mikrolevhası arasındaki çarpışmanın meydana geldiği,{{sfn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015|p=3}}{{sfn|Kis|Ionescu|Cardellini|Harangi|2017|p=121}} öncesinde dar bir [[okyanus]]u içeren bir [[yitim zonu]] aşamasıyla meydana gelen bir ortamda meydana geldi. {{Kdn|Karátson|Telbisz|Dibacto|Lahitte|2019|p=2}} Bu, [[Afrika levhası]] ile Avrasya Plakası arasındaki çarpışmanın bir parçasıydı; Karpatlar bölgesindeki [[Yitim zonu|batma süreci]] günümüzde de devam etmekte olabilir. {{Kdn|Mitrofan|20000|p=1447}} Ciomadul'dan 50 kilometre (31 mil) uzaklıktaki Vrancea bölgesinde deprem aktiviteleri devam etmektedir; bu derin depremler, Vrancea bölgesinin altında bir levha kalıntısının bulunduğunu göstermektedir.{{Kdn|Harangi|Lukács|Schmitt|Dunkl|2015|p=67}} Bu tektonik ortam, Ciomadul'un {{Dönüştürme|40|km}} güneyinde, {{Kdn|Harangi|Sági|Seghedi|Ntaflos|2013|p=48}} daha eski Ciomadul aktivitesi ile eşzamanlı olarak aktif olan {{Kdn|Molnár|Lukács|Dunkl|Schmitt|2019|p=135}} Ciomadul ve Persan volkanik alanındaki volkanizmadan da sorumlu olabilir. {{Kdn|Harangi|Lukács|Schmitt|Dunkl|2015|p=69}} Ciomadul'un volkanik aktivitesi hakkındaki diğer teoriler, [[Litosfer|litosferin]] delaminasyonunu veya batma bölgesinin [[Okyanus çukurlukları|geri geri çekilmesini]] işaret etmektedir {{Kdn|Kiss|Harangi|Ntaflos|Mason|2014|p=2}}


Bu zincirdeki volkanizma kalk-alkalindir ve [[andezit]], dasit {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010}} ve [[riyolit]] ile sonuçlanmıştır. {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013}} Üç milyon yıl önce, kayalardaki [[potasyum]] içeriğinin artmasıyla volkanizmanın kimyasında bir değişiklik meydana geldi. Bileşim içindeki bu değişiklik coğrafi olarak Trotus hattı olarak bilinen bir çizgiyi geçen volkanik aktivite ile çakıştı. {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010}} {{Kdn|Kiss|Harangi|Ntaflos|Mason|2014}} {{Kdn|Molnár|Harangi|Lukács|Dunkl|2018}}
Bu zincirdeki volkanizma kalk-alkalindir ve [[andezit]], dasit {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010|p=1500}} ve [[riyolit]] ile sonuçlanmıştır. {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013|p=44}} Üç milyon yıl önce, kayalardaki [[potasyum]] içeriğinin artmasıyla volkanizmanın kimyasında bir değişiklik meydana geldi. Bileşim içindeki bu değişiklik coğrafi olarak Trotus hattı olarak bilinen bir çizgiyi geçen volkanik aktivite ile çakıştı.{{sfn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010|p=1500}}{{sfn|Kiss|Harangi|Ntaflos|Mason|2014|p=2}}{{sfn|Molnár|Harangi|Lukács|Dunkl|2018|p=3}}


=== Yanardağ ===
=== Yanardağ ===
[[Dosya:Lacul_Sfanta_Ana_-_Panoramic.gif|küçükresim| Yanardağın 3 boyutlu modeli]]
[[Dosya:Lacul_Sfanta_Ana_-_Panoramic.gif|küçükresim| Yanardağın 3 boyutlu modeli]]
Ciomadul güneydoğu [[Karpatlar|Karpatlar'ın]] güneydoğusunda {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010}} Călimani (Kelemen) - Gurghiu (Görgényi) - Harghita (Hargita) volkanik zincirinin sonunda yer alır {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010}} ve Ciomadu olarak da bilinir. {{Kdn|Diaconu|Tanţău|Knorr|Borken|2019}} [[Oltu Nehri|Oltu Nehri'nin]] [[Kanyon|kanyonu]] Ciomadul'u Harghita Dağları'ndan ayırır. {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013}} Băile Tușnad ve Bixad kasabaları yanardağa yakındır {{Kdn|Harangi|Novák|Kiss|Seghedi|2015}} ve bir yol güneydoğudan yanardağa çıkar ve Mohos bataklığını geçerek St. Ana gölüne gider. {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010}} {{Kdn|Diaconu|Tanţău|Knorr|Borken|2019}} Yanardağın tabanı, [[Kretase|Kretase dönemine]] tarihlenen [[fliş]] {{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015}} {{Kdn|Kis|Ionescu|Cardellini|Harangi|2017}} ve daha eski volkaniklerden oluşur; bazı yerlerde volkanik kayaçlar akarsu birikintilerinin üzerini örter. {{Kdn|Karátson|Telbisz|Dibacto|Lahitte|2019}}
Ciomadul güneydoğu [[Karpatlar|Karpatlar'ın]] güneydoğusunda {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010|p=1498}} Călimani (Kelemen) - Gurghiu (Görgényi) - Harghita (Hargita) volkanik zincirinin sonunda yer alır {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010|p=1500}} ve Ciomadu olarak da bilinir. {{Kdn|Diaconu|Tanţău|Knorr|Borken|2019|p=2}} [[Oltu Nehri|Oltu Nehri'nin]] [[Kanyon|kanyonu]] Ciomadul'u Harghita Dağları'ndan ayırır. {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013|p=45}} Băile Tușnad ve Bixad kasabaları yanardağa yakındır {{Kdn|Harangi|Novák|Kiss|Seghedi|2015|p=85}} ve bir yol güneydoğudan yanardağa çıkar ve Mohos bataklığını geçerek St. Ana gölüne gider.{{sfn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010|p=1499}}{{sfn|Diaconu|Tanţău|Knorr|Borken|2019|p=3}} Yanardağın tabanı, [[Kretase|Kretase dönemine]] tarihlenen [[fliş]] {{sfn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015|p=3}}{{sfn|Kis|Ionescu|Cardellini|Harangi|2017|p=121}} ve daha eski volkaniklerden oluşur; bazı yerlerde volkanik kayaçlar akarsu birikintilerinin üzerini örter.{{sfn|Karátson|Telbisz|Dibacto|Lahitte|2019|p=3}}


Ciomadul'un hala aktif bir yanardağ olabileceği fikri ilk olarak 1780'de genç görünümü ve gaz salınımı temelinde önerildi. 1964 tarihli bir yayında [[Tüf|Ciomadul tüflerinin]] [[Pliyosen Çağ|Pliyosen]] [[Volkanik kaya|volkanitlerinin]] yeniden işlendiği varsayılırken, geç [[Pleistosen Çağ|Pleistosen]] tarihlendirilmesi kısa süre sonra yayımlandı. {{Kdn|Karátson|Wulf|Veres|Magyari|2016}}
Ciomadul'un hala aktif bir yanardağ olabileceği fikri ilk olarak 1780'de genç görünümü ve gaz salınımı temelinde önerildi. 1964 tarihli bir yayında [[Tüf|Ciomadul tüflerinin]] [[Pliyosen Çağ|Pliyosen]] [[Volkanik kaya|volkanitlerinin]] yeniden işlendiği varsayılırken, geç [[Pleistosen Çağ|Pleistosen]] tarihlendirilmesi kısa süre sonra yayımlandı. {{Kdn|Karátson|Wulf|Veres|Magyari|2016|p=32}}


Ciomadul, Aşağı Ciuk Havzasını çevreleyen 700 metre (2.300 ft) yüksekliğin üzerinde yükselen Güney eğimli bir sırt oluşturan lav kubbeleri ve diğer volkanik malzemelerden oluşan bir kompleksten oluşur. Tek tek lav kubbeleri koni şeklinde tepeler oluşturur {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013}} ve bu tepeler 300-400 metre (980-1,310 ft) yüksekliğe ve 1-2 kilometre (0.62–1.24 mil) genişliğe ulaşabilir. Bu kubbeler arasında Haramul Ierbos (Macarca Fű-Haram), Haramul Mare (Nagy-Haram), Haramul Mic (Kis-Haram), Vf. Cetăţii (Vár-tető), Vf. Comloş (Komlós-tető), Vf. Surduc (Szurdok-tető) {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013}} ve ana kompleksin güneydoğusunda yer alan Dealul Mare bulunur. {{Kdn|Karátson|Telbisz|Dibacto|Lahitte|2019}} Merkezi kubbe kümesi eliptiktir {{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015}} ve tektonik [[Fay|faylar]] büyümelerini etkilemiştir. {{Kdn|Lahitte|Dibacto|Karátson|Gertisser|2019}} Kompleksin en yüksek noktası 1.301 metre (4.268 ft) yüksekliğe sahip Ciomadul Mare'dir (Nagy-Csomád). {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013}} Bazı kubbeler daha sonra [[erozyon]], patlayıcı aktivite {{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015}} veya [[fümerol]]<nowiki/>ik değişiklikten etkilendi . {{Kdn|Kis|Ionescu|Cardellini|Harangi|2017}} Tüm volkanik kompleks 80 kilometrekarelik (31 mil kare) bir yüzey alanını kaplamaktadır {{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015}} ve volkanik döküntülerden oluşan dairesel / yarım daire biçimli bir düzlükle çevrilidir. {{Kdn|Magyari|Veres|Wennrich|Wagner|2014}}
Ciomadul, Aşağı Ciuk Havzasını çevreleyen 700 metre (2.300 ft) yüksekliğin üzerinde yükselen Güney eğimli bir sırt oluşturan lav kubbeleri ve diğer volkanik malzemelerden oluşan bir kompleksten oluşur. Tek tek lav kubbeleri koni şeklinde tepeler oluşturur {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013|p=45}} ve bu tepeler 300-400 metre (980-1,310 ft) yüksekliğe ve 1-2 kilometre (0.62–1.24 mil) genişliğe ulaşabilir. Bu kubbeler arasında Haramul Ierbos (Macarca Fű-Haram), Haramul Mare (Nagy-Haram), Haramul Mic (Kis-Haram), Vf. Cetăţii (Vár-tető), Vf. Comloş (Komlós-tető), Vf. Surduc (Szurdok-tető) {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013|p=46}} ve ana kompleksin güneydoğusunda yer alan Dealul Mare bulunur. {{Kdn|Karátson|Telbisz|Dibacto|Lahitte|2019|p=4}} Merkezi kubbe kümesi eliptiktir {{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015|p=3}} ve tektonik [[Fay|faylar]] büyümelerini etkilemiştir. {{Kdn|Lahitte|Dibacto|Karátson|Gertisser|2019|p=11}} Kompleksin en yüksek noktası 1.301 metre (4.268 ft) yüksekliğe sahip Ciomadul Mare'dir (Nagy-Csomád). {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013|p=45}} Bazı kubbeler daha sonra [[erozyon]], patlayıcı aktivite {{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015|p=5}} veya [[fümerol]]<nowiki/>ik değişiklikten etkilendi . {{Kdn|Kis|Ionescu|Cardellini|Harangi|2017|p=121}} Tüm volkanik kompleks 80 kilometrekarelik (31 mil kare) bir yüzey alanını kaplamaktadır {{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015|p=3}} ve volkanik döküntülerden oluşan dairesel / yarım daire biçimli bir düzlükle çevrilidir. {{Kdn|Magyari|Veres|Wennrich|Wagner|2014|p=281}}
[[Dosya:Szent_Anna_tó_3.jpg|küçükresim| St. Ana krateri ve göl]]
[[Dosya:Szent_Anna_tó_3.jpg|küçükresim| St. Ana krateri ve göl]]
Lav kubbe kompleksi, Mohos ve St. Ana adlı iki [[Yanardağ krateri|krater]] içerir. Kraterlerin batı kenarını oluşturan daha önce var olan lav kubbelerinde {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010}} {{Kdn|Harangi|Novák|Kiss|Seghedi|2015}} oluşmuşken, doğuda patlamalı püskürmelerin ürünleri ortaya çıktı. {{Kdn|Molnár|Lukács|Dunkl|Schmitt|2019}} St. Ana Krateri, [[Meksika]]'daki El Chichón yanardağının krateri ile karşılaştırılabilir, tepenin altında 1.600 metre (5.200 ft) genişliğinde ve y. 200 metre (660 ft) derinliğindedir. {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013}} Bu kraterde bir yarık yoktur ve nispeten erozyondan etkilenmemiştir. {{Kdn|Karátson|Thouret|Moriya|Lomoschitz|1999}} Bir zamanlar 12 metreden (39 ft) daha derin olduğu düşünülen 6 metre (20 ft) derinliğinde bir krater gölü içerir. {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010}} {{Yaklaşık}} {{Dönüştürme|189.9|km2}} alana sahip olan bu büyük göl Sfânta Ana Gölü olarak bilinir, {{Koordinat|46|07|35|N|25|53|17|E}} koordinatlarında yer alır ve {{Dönüştürme|946|m}} yükseklikte yer alır. {{Kdn|Magyari|Veres|Wennrich|Wagner|2014}} {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013}}
Lav kubbe kompleksi, Mohos ve St. Ana adlı iki [[Yanardağ krateri|krater]] içerir. Kraterlerin batı kenarını oluşturan daha önce var olan lav kubbelerinde {{sfn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010|p=1500}}{{sfn|Harangi|Novák|Kiss|Seghedi|2015|p=83}} oluşmuşken, doğuda patlamalı püskürmelerin ürünleri ortaya çıktı. {{Kdn|Molnár|Lukács|Dunkl|Schmitt|2019|p=135}} St. Ana Krateri, [[Meksika]]'daki El Chichón yanardağının krateri ile karşılaştırılabilir, tepenin altında 1.600 metre (5.200 ft) genişliğinde ve y. 200 metre (660 ft) derinliğindedir. {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013|p=46}} Bu kraterde bir yarık yoktur ve nispeten erozyondan etkilenmemiştir. {{Kdn|Karátson|Thouret|Moriya|Lomoschitz|1999|p=178}} Bir zamanlar 12 metreden (39 ft) daha derin olduğu düşünülen 6 metre (20 ft) derinliğinde bir krater gölü içerir. {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010|p=1500}} {{Yaklaşık}} {{Dönüştürme|189.9|km2}} alana sahip olan bu büyük göl Sfânta Ana Gölü olarak bilinir, {{Koordinat|46|07|35|N|25|53|17|E}} koordinatlarında yer alır ve {{Dönüştürme|946|m}} yükseklikte yer alır.{{sfn|Magyari|Veres|Wennrich|Wagner|2014|p=281}}{{sfn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013|p=50}}


Mohos Krateri 1.050 metre (3.440 ft) yükseklikte yer almaktadır. {{Kdn|Tantau|Reille|Beaulieu|Farcas|2003}} 1.9 kilometre (1.2 mil) çapındadır ve çok derin olmayan St. Ana'dan daha büyüktür. {{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015}}. {{Dönüştürme|80|ha|m2}} büyüklüğünde ve {{Dönüştürme|10|m}} kalınlığında ''[[Turba yosunu|Sphagnum]]'' [[Turbalık|turba bataklığı]] ile kaplanmıştır ve çevresi St. Ana krateri tarafından kesilmiştir. {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013}} {{Kdn|Tantau|Reille|Beaulieu|Farcas|2003}}
Mohos Krateri 1.050 metre (3.440 ft) yükseklikte yer almaktadır. {{Kdn|Tantau|Reille|Beaulieu|Farcas|2003|p=113}} 1.9 kilometre (1.2 mil) çapındadır ve çok derin olmayan St. Ana'dan daha büyüktür. {{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015|p=6}} {{Dönüştürme|80|ha|m2}} büyüklüğünde ve {{Dönüştürme|10|m}} kalınlığında ''[[Turba yosunu|Sphagnum]]'' [[Turbalık|turba bataklığı]] ile kaplanmıştır ve çevresi St. Ana krateri tarafından kesilmiştir. {{sfn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013|p=46}}{{sfn|Tantau|Reille|Beaulieu|Farcas|2003|pp=113–114}}
[[Dosya:Mohos_Peat_Bog_1.jpg|küçükresim| Mohos kraterinde turba bataklığı]]
[[Dosya:Mohos_Peat_Bog_1.jpg|küçükresim| Mohos kraterinde turba bataklığı]]
St. Ana'nın aksine, Mohos krateri erozyon sonucu oluştu ve bir çıkış vadisi oluşmasına neden oldu. {{Kdn|Karátson|Thouret|Moriya|Lomoschitz|1999}} Her iki krater de patlamalı püskürmelerle oluşmuştur ve ikisinin birikintilerini ayırt etmek zordur. {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010}} Çapı {{Dönüştürme|2|-|2.5|km}} civarındadır {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013}} ve hem St. Ana hem de Mohos'u kapsamaktadır. {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013}}
St. Ana'nın aksine, Mohos krateri erozyon sonucu oluştu ve bir çıkış vadisi oluşmasına neden oldu. {{Kdn|Karátson|Thouret|Moriya|Lomoschitz|1999|p=181}} Her iki krater de patlamalı püskürmelerle oluşmuştur ve ikisinin birikintilerini ayırt etmek zordur. {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010|p=1500}} Çapı {{Dönüştürme|2|-|2.5|km}} civarındadır {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013|p=53}} ve hem St. Ana hem de Mohos'u kapsamaktadır. {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013|p=54}}


Ciomadul tarafından oluşturulan [[piroklastik akıntı]] yatakları, kuzeydoğu, güney ve batı yamaçlarında bulunmuştur. {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013}} Yanardağdan 25 kilometre (16 mil) kadar bir mesafeye kadar dağılmıştır. {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010}} Tusnad yolunda, akıntılardan birinin kalınlığı {{Yaklaşık}} {{Dönüştürme|10|m}} civarına ulaşmaktadır. {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010}} Yanardağda tephra taban düşüşü, {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010}} lapilli, {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010}} ve taşma yatakları da bulunur ve akış birikintileri süngertaşı blokları içerir. {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010}} Ciomadul'dan bir lapilli katmanı {{Dönüştürme|20|-|23|cm}} kalınlığındadır ve yanardağın {{Dönüştürme|40|km}} doğusunda yer alır. {{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015}} Piroklastik oluşumun tamamı, "Erken Phreatomagmatik + Plinian Aktivitesi", "Orta Plinian Aktivitesi" ve "En Son St. Ana Freatomagmatik Aktivite" olarak bilinen üç sınıfa ayrılmıştır. Her biri birkaç ayrı tephra katmanını içerir. {{Kdn|Karátson|Wulf|Veres|Magyari|2016}}
Ciomadul tarafından oluşturulan [[piroklastik akıntı]] yatakları, kuzeydoğu, güney ve batı yamaçlarında bulunmuştur. {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013|p=46}} Yanardağdan 25 kilometre (16 mil) kadar bir mesafeye kadar dağılmıştır. {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010|p=1500}} Tusnad yolunda, akıntılardan birinin kalınlığı {{Yaklaşık}} {{Dönüştürme|10|m}} civarına ulaşmaktadır. {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010|p=1501}} Yanardağda tephra taban düşüşü, {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010|p=1500}} lapilli, {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010|p=1501}} ve taşma yatakları da bulunur ve akış birikintileri süngertaşı blokları içerir. {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010|p=1500}} Ciomadul'dan bir lapilli katmanı {{Dönüştürme|20|-|23|cm}} kalınlığındadır ve yanardağın {{Dönüştürme|40|km}} doğusunda yer alır. {{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015|p=8}} Piroklastik oluşumun tamamı, "Erken Phreatomagmatik + Plinian Aktivitesi", "Orta Plinian Aktivitesi" ve "En Son St. Ana Freatomagmatik Aktivite" olarak bilinen üç sınıfa ayrılmıştır. Her biri birkaç ayrı tephra katmanını içerir. {{Kdn|Karátson|Wulf|Veres|Magyari|2016|p=44}}


Ciomadul'daki diğer yer şekilleri arasında [[lav domları]] ve [[Lav|lav akıntıları]] bulunur.{{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015}} Kompleksin toplam hacmi yaklaşık {{Dönüştürme|8|-|15|km3}} yoğun kaya eşdeğeridir. {{Kdn|Harangi|Lukács|Schmitt|Dunkl|2015}} Sondajlarda 575 metre (1,886 ft) derinlikte bir intrüzyon varlığı tespit edilmiştir. {{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015}} Son olarak, volkanik erozyon ürünleri ve tephra, volkanik kompleksin her yerinde{{Kdn|Karátson|Telbisz|Dibacto|Lahitte|2019}} 350 kilometre (220 mil) doğusunda meydana gelir. {{Kdn|Lahitte|Dibacto|Karátson|Gertisser|2019}}
Ciomadul'daki diğer yer şekilleri arasında [[lav domları]] ve [[Lav|lav akıntıları]] bulunur.{{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015|p=3}} Kompleksin toplam hacmi yaklaşık {{Dönüştürme|8|-|15|km3}} yoğun kaya eşdeğeridir. {{Kdn|Harangi|Lukács|Schmitt|Dunkl|2015|p=67}} Sondajlarda 575 metre (1,886 ft) derinlikte bir intrüzyon varlığı tespit edilmiştir. {{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015|p=3}} Son olarak, volkanik erozyon ürünleri ve tephra, volkanik kompleksin her yerinde{{Kdn|Karátson|Telbisz|Dibacto|Lahitte|2019|p=6}} 350 kilometre (220 mil) doğusunda meydana gelir. {{Kdn|Lahitte|Dibacto|Karátson|Gertisser|2019|p=2}}


Daha eski volkanik merkezler Ciomadul'un kuzeybatısına uzanır. Artan mesafe ile bunlar, 2.5-1.5 milyon yıllık Pilisca merkezi, 2.8-2.2 milyon yıllık Cucu merkezi ve 4.3-3.6 milyon yıllık Luci-Lazu ve Sumuleu-Ciuc volkanik merkezleridir. Ciomadul'un güneyinde Murgul şoşonitleri 2.3-1.5 milyon yıl önce patladı; {{Kdn|Harangi|Novák|Kiss|Seghedi|2015}} {{Kdn|Harangi|Lukács|Schmitt|Dunkl|2015}} bunlar [[Lav domları|kriptokubbeleri]] temsil etmektedir. {{Kdn|Harangi|Lukács|Schmitt|Dunkl|2015}} Pilisca'dan [[andezit]] lav akıntıları bazı yerlerde Ciomadul yataklarının altında uzanır.{{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015}}
Daha eski volkanik merkezler Ciomadul'un kuzeybatısına uzanır. Artan mesafe ile bunlar, 2.5-1.5 milyon yıllık Pilisca merkezi, 2.8-2.2 milyon yıllık Cucu merkezi ve 4.3-3.6 milyon yıllık Luci-Lazu ve Sumuleu-Ciuc volkanik merkezleridir. Ciomadul'un güneyinde Murgul şoşonitleri 2.3-1.5 milyon yıl önce patladı;{{sfn|Harangi|Novák|Kiss|Seghedi|2015|p=84}}{{sfn|Harangi|Lukács|Schmitt|Dunkl|2015|p=68}} bunlar [[Lav domları|kriptokubbeleri]] temsil etmektedir. {{Kdn|Harangi|Lukács|Schmitt|Dunkl|2015|p=67}} Pilisca'dan [[andezit]] lav akıntıları bazı yerlerde Ciomadul yataklarının altında uzanır.{{Kdn|Szakács|Seghedi|Pécskay|Mirea|2015|p=7}}


=== Kompozisyon ===
=== Kompozisyon ===
Ana kaya [[potasyum]] açısından zengin dasittir . {{Kdn|Kis|Ionescu|Cardellini|Harangi|2017}} Kayalar porfirik bir görünüme sahiptir ve az sayıda vezikül içerir. Ayrıca, kristaller açısından çok zengindirler, {{Kdn|Molnár|Harangi|Lukács|Dunkl|2018}} {{Kdn|Karátson|Wulf|Veres|Magyari|2016}} {{Kdn|Kiss|Harangi|Ntaflos|Mason|2014}} baskın [[fenokristal]] oluşturan mineraller [[biyotit]], hornblend ve plajiyoklazdır. Daha az önemli olan alanit, [[apatit]], [[Piroksen|klinopiroksen]], [[olivin]], [[Piroksen|ortopiroksen]], [[kuvars]], sfen ve [[Zirkon|zirkondur]] . {{Kdn|Karátson|Wulf|Veres|Magyari|2016}} {{Kdn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013}} Ana kütle plajiyoklaz, [[piroksen]], [[Silisyum dioksit|silikon dioksit]] ve [[demir]] ve [[titanyum]] [[Oksit|oksitleri]] içerir. {{Kdn|Kiss|Harangi|Ntaflos|Mason|2014}} Ciomadul'un kayalarının bileşimi, evrimi boyunca {{Kdn|Harangi|Novák|Kiss|Seghedi|2015}} şimdiki zamandan 1 milyon ve 650.000 yıl önce iki hareketine rağmen sabit kalmıştır {{Kdn|Molnár|Harangi|Lukács|Dunkl|2018}} ve bileşenlerinin bu çeşitliliği, Ciomadul magmalarının oluşumunun [[felsik]] ve [[mafik]] [[magma]] arasında karışmayı içerdiğini göstermektedir. {{Kdn|Harangi|Novák|Kiss|Seghedi|2015}}
Ana kaya [[potasyum]] açısından zengin dasittir . {{Kdn|Kis|Ionescu|Cardellini|Harangi|2017|p=120}} Kayalar porfirik bir görünüme sahiptir ve az sayıda vezikül içerir. Ayrıca, kristaller açısından çok zengindirler,{{sfn|Molnár|Harangi|Lukács|Dunkl|2018|p=4}}{{sfn|Karátson|Wulf|Veres|Magyari|2016|p=30}}{{sfn|Kiss|Harangi|Ntaflos|Mason|2014|p=4}} baskın [[fenokristal]] oluşturan mineraller [[biyotit]], hornblend ve plajiyoklazdır. Daha az önemli olan alanit, [[apatit]], [[Piroksen|klinopiroksen]], [[olivin]], [[Piroksen|ortopiroksen]], [[kuvars]], sfen ve [[Zirkon|zirkondur]].{{sfn|Karátson|Wulf|Veres|Magyari|2016|p=30}}{{sfn|Karátson|Telbisz|Harangi|Magyari|2013|p=45}} Ana kütle plajiyoklaz, [[piroksen]], [[Silisyum dioksit|silikon dioksit]] ve [[demir]] ve [[titanyum]] [[Oksit|oksitleri]] içerir. {{Kdn|Kiss|Harangi|Ntaflos|Mason|2014|p=4}} Ciomadul'un kayalarının bileşimi, evrimi boyunca {{Kdn|Harangi|Novák|Kiss|Seghedi|2015|p=83}} şimdiki zamandan 1 milyon ve 650.000 yıl önce iki hareketine rağmen sabit kalmıştır {{Kdn|Molnár|Harangi|Lukács|Dunkl|2018|p=14}} ve bileşenlerinin bu çeşitliliği, Ciomadul magmalarının oluşumunun [[felsik]] ve [[mafik]] [[magma]] arasında karışmayı içerdiğini göstermektedir. {{Kdn|Harangi|Novák|Kiss|Seghedi|2015|p=85}}

Bileşimsel olarak, Ciomadul tephraları biri Tuşnad tipi ve diğeri Bixad tipi olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. {{Kdn|Harangi|Molnár|Schmitt|Dunkl|2020|p=233}} Kayaçlardaki kristallerin büyük bir kısmı, kayaların [[radyometrik tarihleme]]<nowiki/>sini zorlaştıran antekristler ve ksenokristlerden oluşur.. Bunlar [[amfibol]], [[biyotit]], [[Feldspat|feldispat]] ve [[zirkon]]<nowiki/>u içerir . {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010|p=1500}}

==Kaynakça==
{{Reflist|20em|refs=
<ref name=" HlavatskyiBakhmutov2020">{{Cite journal|last1=Hlavatskyi|first1=Dmytro V.|last2=Bakhmutov|first2=Vladimir G.|date=2020-09-01|title= Magnetostratigraphy and magnetic susceptibility of the best developed Pleistocene loess-palaeosol sequences of Ukraine: implications for correlation and proposed chronostratigraphic models|journal=Geological Quarterly|language=en|volume=64|issue=3|page=741|doi= 10.7306/gq.1544|issn=1641-7291|url= https://gq.pgi.gov.pl/article/view/26160/pdf|doi-access=free}}</ref>
<ref name="Laumonier2018">{{cite journal |last1=Laumonier |first1=M. |last2=Karakas |first2=O. |last3=Bachmann |first3=O. |last4=Gaillard |first4=F. |last5=Lukács |first5=R. |last6=Seghedi |first6=I. |last7=Menand |first7=T. |last8=Harangi |first8=S. |title=Determining crustal melt and water contents from geophysics and experimental work to characterize a long dormant volcano: Ciomadul (Romania) |journal=AGUFM |date=December 2018 |volume=2018 |pages=DI42A–05–05 |language=en|bibcode=2018AGUFMDI42A..05L }}</ref>
<ref name="VeresCosac2017">{{cite journal|last1=Veres|first1=Daniel|last2=Cosac|first2=Marian|last3=Schmidt|first3=Christoph|last4=Murătoreanu|first4=George|last5=Hambach|first5=Ulrich|last6=Hubay|first6=Katalin|last7=Wulf|first7=Sabine|last8=Karátson|first8=David|title=New chronological constraints for Middle Palaeolithic (MIS 6/5-3) cave sequences in Eastern Transylvania, Romania|journal=Quaternary International|volume=485|pages=9–10|doi=10.1016/j.quaint.2017.07.015|bibcode=2018QuInt.485..103V|language=en|issn=1040-6182|year=2018}}</ref>
<ref name="GVP">{{Cite GVP|vn=210801|name=South Harghita Mountains}}</ref>
<ref name="DanisikSchmitt">{{Cite journal|last1=Danišík|first1=Martin|last2=Schmitt|first2=Axel K.|last3=Stockli|first3=Daniel F.|last4=Lovera|first4=Oscar M.|last5=Dunkl|first5=István|last6=Evans|first6=Noreen J.|title=Application of combined U-Th-disequilibrium/U-Pb and (U-Th)/He zircon dating to tephrochronology|journal=Quaternary Geochronology|volume=40|pages=23–32|doi=10.1016/j.quageo.2016.07.005|date=May 2017}}</ref>
<ref name="WulfFedorowicz2016">{{Cite journal|last1=Wulf|first1=Sabine|last2=Fedorowicz|first2=Stanisław|last3=Veres|first3=Daniel|last4=Łanczont|first4=Maria|last5=Karátson|first5=Dávid|last6=Gertisser|first6=Ralf|last7=Bormann|first7=Marc|last8=Magyari|first8=Enikö|last9=Appelt|first9=Oona|date=2016-08-01|title=The 'Roxolany Tephra' (Ukraine) − new evidence for an origin from Ciomadul volcano, East Carpathians|journal=Journal of Quaternary Science|language=en|volume=31|issue=6|page=574|doi=10.1002/jqs.2879|bibcode=2016JQS....31..565W|issn=1099-1417|url=http://eprints.keele.ac.uk/1809/1/Gert_Wulf-et-al%202016-Roxolany.pdf}}</ref>
<ref name="NovákHarangi2012">{{Cite journal|last1=Novák|first1=A.|last2=Harangi|first2=Sz.|last3=Kiss|first3=B.|last4=Szarka|first4=L.|last5=Molnár|first5=Cs.|date=2012-04-01|title=Combined magnetotelluric and petrologic constrains for the nature of the magma storage system beneath the Ciomadul volcano (SE Carpathians)|journal=Egu General Assembly Conference Abstracts|bibcode=2012EGUGA..14.7637N|volume=14|pages=7637}}</ref>
<ref name="KaratsonWulf2016">{{Cite journal|last1=Karátson|first1=Dávid|last2=Wulf|first2=Sabine|last3=Veres|first3=Daniel|last4=Gertisser|first4=Ralf|last5=Telbisz|first5=Tamás|last6=Magyari|first6=Enikö|date=2016-04-01|title=Paleo-geomorphic evolution of the Ciomadul volcano (East Carpathians, Romania) using integrated volcanological, stratigraphical and radiometric data|journal=Egu General Assembly Conference Abstracts|bibcode=2016EGUGA..1811738K|volume=18|pages=EPSC2016–11738}}</ref>
<ref name="KisIonescu2016">{{Cite journal|last1=Kis|first1=Boglárka-Mercedesz|last2=Ionescu|first2=Artur|last3=Harangi|first3=Szabolcs|last4=Palcsu|first4=László|last5=Etiope|first5=Giuseppe|last6=Baciu|first6=Calin|date=2016-04-01|title=Gas geochemical survey of long dormant Ciomadul volcano (South Harghita Mts., Romania): constraints on the flux and origin of fluids|journal=Egu General Assembly Conference Abstracts|bibcode=2016EGUGA..18.9576K|volume=18|pages=EPSC2016–9576}}</ref>
}}

=== Bibliyografya ===
{{refbegin}}
* {{cite journal |last1=Diaconu |first1=Andrei-Cosmin |last2=Tanţău |first2=Ioan |last3=Knorr |first3=Klaus-Holger |last4=Borken |first4=Werner |last5=Feurdean |first5=Angelica |last6=Panait |first6=Andrei |last7=Gałka |first7=Mariusz |title=A multi-proxy analysis of hydroclimate trends in an ombrotrophic bog over the last millennium in the Eastern Carpathians of Romania |journal=Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology |volume=538 |pages=109390 |doi=10.1016/j.palaeo.2019.109390 |bibcode=2020PPP...538j9390D |issn=0031-0182|year=2019}}
* {{Cite journal|last1=Harangi|first1=Szabolcs|last2=Lukács|first2=R.|last3=Schmitt|first3=A. K.|last4=Dunkl|first4=I.|last5=Molnár|first5=K.|last6=Kiss|first6=B.|last7=Seghedi|first7=I.|last8=Novothny|first8=Á.|last9=Molnár|first9=M.|date=2015-08-15|title=Constraints on the timing of Quaternary volcanism and duration of magma residence at Ciomadul volcano, east–central Europe, from combined U–Th/He and U–Th zircon geochronology|journal=Journal of Volcanology and Geothermal Research|volume=301|pages=66–80|doi=10.1016/j.jvolgeores.2015.05.002|bibcode=2015JVGR..301...66H}}
* {{Cite journal|last1=Harangi|first1=Szabolcs|last2=Molnár|first2=M|last3=Vinkler|first3=A P|last4=Kiss|first4=B|last5=Jull|first5=A J T|last6=Leonard|first6=A G|date=2010-08-01|title=Radiocarbon Dating of the Last Volcanic Eruptions of Ciomadul Volcano, Southeast Carpathians, Eastern-Central Europe|url=https://journals.uair.arizona.edu/index.php/radiocarbon/article/view/3648|journal=Radiocarbon|volume=52|issue=3|pages=1498–1507|issn=0033-8222|doi=10.1017/S0033822200046580|doi-access=free}}
* {{Cite journal|last1=Harangi|first1=Szabolcs|last2=Novák|first2=A.|last3=Kiss|first3=B.|last4=Seghedi|first4=I.|last5=Lukács|first5=R.|last6=Szarka|first6=L.|last7=Wesztergom|first7=V.|last8=Metwaly|first8=M.|last9=Gribovszki|first9=K.|date=2015-01-01|title=Combined magnetotelluric and petrologic constrains for the nature of the magma storage system beneath the Late Pleistocene Ciomadul volcano (SE Carpathians)|journal=Journal of Volcanology and Geothermal Research|volume=290|pages=82–96|doi=10.1016/j.jvolgeores.2014.12.006|bibcode=2015JVGR..290...82H}}
* {{Cite journal|last1=Harangi|first1=Szabolcs|last2=Sági|first2=Tamás|last3=Seghedi|first3=Ioan|last4=Ntaflos|first4=Theodoros|date=2013-11-01|title=Origin of basaltic magmas of Perşani volcanic field, Romania: A combined whole rock and mineral scale investigation|journal=[[Lithos (journal)|Lithos]]|series=Magmatic response to the post-accretionary orogenesis within Alpine–Himalayan belt|volume=180–181|pages=43–57|doi=10.1016/j.lithos.2013.08.025|bibcode=2013Litho.180...43H|url=http://real.mtak.hu/9803/1/LITHOS_Persani_Harangi_uncorrected_proof.pdf}}
* {{cite journal |last1=Harangi |first1=Szabolcs |last2=Molnár |first2=Kata |last3=Schmitt |first3=Axel K. |last4=Dunkl |first4=István |last5=Seghedi |first5=Ioan |last6=Novothny |first6=Ágnes |last7=Molnár |first7=Mihály |last8=Kiss |first8=Balázs |last9=Ntaflos |first9=Theodoros |last10=Mason |first10=Paul R. D. |last11=Lukács |first11=Réka |title=Fingerprinting the Late Pleistocene tephras of Ciomadul volcano, eastern–central Europe |journal=Journal of Quaternary Science |date=2020 |volume=35 |issue=1–2 |pages=232–244 |doi=10.1002/jqs.3177 |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/jqs.3177 |language=en |issn=1099-1417|doi-access=free }}
* {{Cite journal|last1=Karátson|first1=Dávid|last2=Telbisz|first2=Tamás|last3=Harangi|first3=Szabolcs|last4=Magyari|first4=Enikő|last5=Dunkl|first5=István|last6=Kiss|first6=Balázs|last7=Jánosi|first7=Csaba|last8=Veres|first8=Daniel|last9=Braun|first9=Mihály|date=2013-04-01|title=Morphometrical and geochronological constraints on the youngest eruptive activity in East-Central Europe at the Ciomadul (Csomád) lava dome complex, East Carpathians|journal=Journal of Volcanology and Geothermal Research|volume=255|pages=43–56|doi=10.1016/j.jvolgeores.2013.01.013|bibcode=2013JVGR..255...43K}}
* {{Cite journal|last1=Karátson|first1=Dávid|last2=Thouret|first2=Jean-Claude|last3=Moriya|first3=Ichio|last4=Lomoschitz|first4=Alejandro|date=1999|title=Erosion calderas: origins, processes, structural and climatic control|journal=Bulletin of Volcanology|volume=61|issue=3|pages=174–193|doi=10.1007/s004450050270|bibcode=1999BVol...61..174K|s2cid=129382477|issn=0258-8900}}
* {{cite journal |last1=Karátson |first1=D. |last2=Telbisz |first2=T. |last3=Dibacto |first3=S. |last4=Lahitte |first4=P. |last5=Szakács |first5=A. |last6=Veres |first6=D. |last7=Gertisser |first7=R. |last8=Jánosi |first8=Cs. |last9=Timár |first9=G. |title=Eruptive history of the Late Quaternary Ciomadul (Csomád) volcano, East Carpathians, part II: magma output rates |journal=Bulletin of Volcanology |date=29 March 2019 |volume=81 |issue=4 |pages=28 |doi=10.1007/s00445-019-1287-8 |bibcode=2019BVol...81...28K |language=en |issn=1432-0819|doi-access=free }}
* {{Cite journal|last1=Karátson|first1=D.|last2=Wulf|first2=S.|last3=Veres|first3=D.|last4=Magyari|first4=E. K.|last5=Gertisser|first5=R.|last6=Timar-Gabor|first6=A.|last7=Novothny|first7=Á.|last8=Telbisz|first8=T.|last9=Szalai|first9=Z.|date=2016-06-01|title=The latest explosive eruptions of Ciomadul (Csomád) volcano, East Carpathians – A tephrostratigraphic approach for the 51–29 ka BP time interval|journal=Journal of Volcanology and Geothermal Research|volume=319|pages=29–51|doi=10.1016/j.jvolgeores.2016.03.005|bibcode=2016JVGR..319...29K|url=http://real.mtak.hu/47599/1/Karatson_etal_2016_MEK_u.pdf}}
* {{cite journal|last1=Kis|first1=Boglárka-Mercédesz|last2=Ionescu|first2=Artur|last3=Cardellini|first3=Carlo|last4=Harangi|first4=Szabolcs|last5=Baciu|first5=Călin|last6=Caracausi|first6=Antonio|last7=Viveiros|first7=Fátima|title=Quantification of carbon dioxide emissions of Ciomadul, the youngest volcano of the Carpathian-Pannonian Region (Eastern-Central Europe, Romania)|journal=Journal of Volcanology and Geothermal Research|date=15 July 2017|volume=341|pages=119–130|doi=10.1016/j.jvolgeores.2017.05.025|bibcode=2017JVGR..341..119K|language=en|issn=0377-0273}}
* {{Cite journal|last1=Kiss|first1=Balázs|last2=Harangi|first2=Szabolcs|last3=Ntaflos|first3=Theodoros|last4=Mason|first4=Paul R. D.|last5=Pál-Molnár|first5=Elemér|date=2014-03-05|title=Amphibole perspective to unravel pre-eruptive processes and conditions in volcanic plumbing systems beneath intermediate arc volcanoes: a case study from Ciomadul volcano (SE Carpathians)|journal=Contributions to Mineralogy and Petrology|language=en|volume=167|issue=3|page=986|doi=10.1007/s00410-014-0986-6|bibcode=2014CoMP..167..986K|s2cid=62793874|issn=0010-7999|url=http://real.mtak.hu/21585/1/Amfibol_CMP2014_uncorrected%20proof2.pdf}}
* {{cite journal |last1=Lahitte |first1=P. |last2=Dibacto |first2=S. |last3=Karátson |first3=D. |last4=Gertisser |first4=R. |last5=Veres |first5=D. |title=Eruptive history of the Late Quaternary Ciomadul (Csomád) volcano, East Carpathians, part I: timing of lava dome activity |journal=Bulletin of Volcanology |date=29 March 2019 |volume=81 |issue=4 |pages=27 |doi=10.1007/s00445-019-1286-9 |s2cid=134372465 |url=https://link.springer.com/article/10.1007/s00445-019-1286-9 |language=en |issn=1432-0819}}
* {{cite journal |last1=Laumonier |first1=M. |last2=Karakas |first2=O. |last3=Bachmann |first3=O. |last4=Gaillard |first4=F. |last5=Lukács |first5=R. |last6=Seghedi |first6=I. |last7=Menand |first7=T. |last8=Harangi |first8=S. |title=Evidence for a persistent magma reservoir with large melt content beneath an apparently extinct volcano |journal=Earth and Planetary Science Letters |date=1 September 2019 |volume=521 |pages=79–90 |doi=10.1016/j.epsl.2019.06.004 |url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0012821X19303371 |language=en |issn=0012-821X}}
* {{Cite journal|last1=Magyari|first1=E. K.|last2=Veres|first2=D.|last3=Wennrich|first3=V.|last4=Wagner|first4=B.|last5=Braun|first5=M.|last6=Jakab|first6=G.|last7=Karátson|first7=D.|last8=Pál|first8=Z.|last9=Ferenczy|first9=Gy|date=2014-12-15|title=Vegetation and environmental responses to climate forcing during the Last Glacial Maximum and deglaciation in the East Carpathians: attenuated response to maximum cooling and increased biomass burning|journal=Quaternary Science Reviews|series=Dating, Synthesis, and Interpretation of Palaeoclimatic Records and Model-data Integration: Advances of the INTIMATE project (INTegration of Ice core, Marine and TErrestrial records, COST Action ES0907)|volume=106|pages=278–298|doi=10.1016/j.quascirev.2014.09.015|bibcode=2014QSRv..106..278M|url=http://real.mtak.hu/17097/1/Magyari%20et%20al%20QSR%20in%20press.pdf}}
* {{Cite web|last=Mitrofan|first=Horia|url=https://www.geothermal-energy.org/pdf/IGAstandard/WGC/2000/R0630.PDF|title=Tusnad-Bai – A Geothermal System Associated With The Most Recent Volcanic Eruption in Romania|date=2000|publisher=IGA Geothermal Papers Online Database|website=pangea.stanford.edu|access-date=2016-12-19}}
* {{cite journal|last1=Molnár|first1=Kata|last2=Harangi|first2=Szabolcs|last3=Lukács|first3=Réka|last4=Dunkl|first4=István|last5=Schmitt|first5=Axel K.|last6=Kiss|first6=Balázs|last7=Garamhegyi|first7=Tamás|last8=Seghedi|first8=Ioan|title=The onset of the volcanism in the Ciomadul Volcanic Dome Complex (Eastern Carpathians): Eruption chronology and magma type variation|journal=Journal of Volcanology and Geothermal Research|volume=354|pages=39–56|date=February 2018|doi=10.1016/j.jvolgeores.2018.01.025|bibcode=2018JVGR..354...39M|language=en|issn=0377-0273|doi-access=free}}
* {{cite journal |last1=Molnár |first1=Kata |last2=Lukács |first2=Réka |last3=Dunkl |first3=István |last4=Schmitt |first4=Axel K. |last5=Kiss |first5=Balázs |last6=Seghedi |first6=Ioan |last7=Szepesi |first7=János |last8=Harangi |first8=Szabolcs |title=Episodes of dormancy and eruption of the Late Pleistocene Ciomadul volcanic complex (Eastern Carpathians, Romania) constrained by zircon geochronology |journal=Journal of Volcanology and Geothermal Research |date=15 March 2019 |volume=373 |pages=133–147 |doi=10.1016/j.jvolgeores.2019.01.025 |url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0377027318304839 |language=en |issn=0377-0273}}
* {{Cite journal|last1=Sarbu|first1=Serban M|last2=Aerts|first2=Joost|first3=Jean-François|last3=Flot|last4=Van Spanning|first4=Rob J.M.|first5=Calin|last5=Baciu|first6=Artur|last6=Ionescu|last7=Kis|first7=Boglárka M.|first8=Reka|last8=Incze|first9=Sándor|last9=Sikó-Barabási|date=2018|title=Sulfur Cave (Romania), an extreme environment with microbial mats in a CO<sub>2</sub>-H<sub>2</sub>S/O<sub>2</sub> gas chemocline dominated by mycobacteria|journal=International Journal of Speleology|language=en|volume=47|issue=2|pages=173–187|doi=10.5038/1827-806X.47.2.2164|issn=0392-6672|doi-access=free}}
* {{Cite journal|last1=Szakács|first1=Alexandru|last2=Seghedi|first2=Ioan|last3=Pécskay|first3=Zoltán|last4=Mirea|first4=Viorel|date=2015-01-30|title=Eruptive history of a low-frequency and low-output rate Pleistocene volcano, Ciomadul, South Harghita Mts., Romania|journal=Bulletin of Volcanology|language=en|volume=77|issue=2|page=12|doi=10.1007/s00445-014-0894-7|bibcode=2015BVol...77...12S|s2cid=129778845|issn=0258-8900}}
* {{Cite journal|last1=Tantau|first1=Ioan|last2=Reille|first2=Maurice|last3=Beaulieu|first3=Jacques-Louis de|last4=Farcas|first4=Sorina|last5=Goslar|first5=Tomasz|last6=Paterne|first6=Martine|date=2003-08-05|title=Vegetation history in the Eastern Romanian Carpathians: pollen analysis of two sequences from the Mohoş crater|journal=Vegetation History and Archaeobotany|language=en|volume=12|issue=2|pages=113–125|doi=10.1007/s00334-003-0015-6|s2cid=128908674|issn=0939-6314}}
{{refend}}

==Dış bağlantılar==
{{Commons category}}


Bileşimsel olarak, Ciomadul tephraları biri Tuşnad tipi ve diğeri Bixad tipi olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. {{Kdn|Harangi|Molnár|Schmitt|Dunkl|2020}} Kayaçlardaki kristallerin büyük bir kısmı, kayaların [[radyometrik tarihleme]]<nowiki/>sini zorlaştıran antekristler ve ksenokristlerden oluşur.. Bunlar [[amfibol]], [[biyotit]], [[Feldspat|feldispat]] ve [[zirkon]]<nowiki/>u içerir . {{Kdn|Harangi|Molnár|Vinkler|Kiss|2010}}
[[Kategori:Romanya'da doğa tarihi]]
[[Kategori:Romanya'da doğa tarihi]]
[[Kategori:Romanya'daki yeryüzü şekilleri]]
[[Kategori:Romanya'daki yeryüzü şekilleri]]

Sayfanın 13.51, 18 Nisan 2021 tarihindeki hâli

Ciomadul
Ciomadu
Csomád (hu)
Güneyden Ciomadul'un merkezi blümünün 3D modeli
Harita
En yüksek noktası
Yükseklik1.289 m (4.229 ft) [1]
Koordinatlar46°08′N 25°53′E / 46.13°K 25.88°D / 46.13; 25.88
Coğrafya
SıradağKarpatlar
Jeoloji
Kayaç yaşıPleistosen
Dağ türüDasit yanardağ
Volkanik yay/kemer=Călimani–Gurghiu–Harghita volkanik kemer

Ciomadul, Romanya'da yer alan bir yanardağdır. Macarca Csomád olarak bilinir.[2] Karpatlar'da yer alır. Băile Tușnad ve Bixad kasabalarına yakın bir konumdadır. Călimani (Kelemen) - Gurghiu (Görgényi) - Harghita (Hargita) dağları olarak bilinen volkanik zincirin bir parçasıdır ve bu zincirin güneydoğu ucunda yer alır. Ciomadul, Mohos ve St. Ana olarak bilinen iki gömülü patlama kraterine sahip birkaç lav kubbesinden oluşur ve bu kraterlerden birisi bir krater gölü olan Sfanta Ana Gölü'ne ev sahipliği yapar. Ciomadul baskın volkanik kaya potasyum açısından zengin bir dasittir .

Ciomadul'daki volkanik aktivite, yaklaşık bir milyon yıl önce etkili aktiviteyle başladı. Volkanın çoğu 650.000 - 500.000 yıl önce ortaya çıktı.

Ciomadul'da 56.000 ila 32.000 yıl önce patlamalı volkanik aktivite meydana geldi. Hem çeşitli patlamaların hem de St. Ana ve Mohos kraterlerinin oluşumunun kesin tarihleri belirsizdir, çünkü kısmen potasyum-argon tarihlemesi ve diğer tarihleme teknikleriyle elde edilen tarihler birbirinden farklıdır. Bazı patlamalar, Karadeniz'e kadar volkanik kül püskürtecek Plin altı kuvvetine ulaşmış olabilir.

Son patlama 32.600 ila 27.500 yıl önce gerçekleşti. Tarihi de aynı şekilde belirsizdir. Devam eden sismik ve jeotermal aktivite ve volkanik gazın ekshalasyonları ve hala var olan bir magma odasının kanıtı, Ciomadul'un potansiyel olarak aktif bir volkan olduğunu göstermektedir.

Coğrafya ve jeoloji

Bölgesel konum

Yunanistan ve İtalya haricinde, Kıta Avrupasında tarihsel volkanizma etkinliklerin gözlenmemiştir. En son volkanik aktivite 40.000 ila 6.500 yıl önce Garrotxa, Massif Central ve Vulkaneifel'de meydana geldi.[3]

Carpathia ve Pannonia bölgesindeki volkanik aktivite 20 milyon yıldan beri devam etmektedir ancak volkanik aktiviteler Kuvaterner döneminde azalmıştır. Holosen'de hiçbir patlama meydana gelmedi.[4] Ciomadul'da son volkanik aktivite, son buzul çağında meydana geldi.[2] Alanda seyrek bazaltik volkanik aktiviteler de oluşmuş ve bu aktiviteler monojenetik volkanik alanlar oluşturmuştur.[5]

700 kilometre (430 mi) uzunluğundaki volkanik yay Karpatlar boyunca uzanmaktadır. Călimani (Kelemen) - Gurghiu (Görgényi) - Harghita (Hargita) zinciri olarak da bilinen güney kesiminde,[6][7][8] volkanizma 9 ile 0.22 milyon yıl önce güneye hareket ederek y. 100 kilometre (62 mi) uzunluğunda bir volkanik zincir oluşturdu.[9] Fer ne kadar Ciomadul'daki tarihleme ve hacim tahmininin daha doğru bir çalışması, zaman içinde patlamaların sayısında bir artış bulsa da[10] magma üretimi zamanla kademeli olarak azaldı, erken volkanlar bazen kaldera oluşturan patlamalara sahip büyük stratovolkanlardı, daha yeni aktivite monogenetik volkanları içeriyordu.[11][12]

Bu volkanizma, Avrasya levhası ile Tisza-Dacia mikrolevhası arasındaki çarpışmanın meydana geldiği,[13][14] öncesinde dar bir okyanusu içeren bir yitim zonu aşamasıyla meydana gelen bir ortamda meydana geldi. [15] Bu, Afrika levhası ile Avrasya Plakası arasındaki çarpışmanın bir parçasıydı; Karpatlar bölgesindeki batma süreci günümüzde de devam etmekte olabilir. [16] Ciomadul'dan 50 kilometre (31 mil) uzaklıktaki Vrancea bölgesinde deprem aktiviteleri devam etmektedir; bu derin depremler, Vrancea bölgesinin altında bir levha kalıntısının bulunduğunu göstermektedir.[17] Bu tektonik ortam, Ciomadul'un 40 kilometre (25 mi) güneyinde, [18] daha eski Ciomadul aktivitesi ile eşzamanlı olarak aktif olan [19] Ciomadul ve Persan volkanik alanındaki volkanizmadan da sorumlu olabilir. [20] Ciomadul'un volkanik aktivitesi hakkındaki diğer teoriler, litosferin delaminasyonunu veya batma bölgesinin geri geri çekilmesini işaret etmektedir [21]

Bu zincirdeki volkanizma kalk-alkalindir ve andezit, dasit [9] ve riyolit ile sonuçlanmıştır. [7] Üç milyon yıl önce, kayalardaki potasyum içeriğinin artmasıyla volkanizmanın kimyasında bir değişiklik meydana geldi. Bileşim içindeki bu değişiklik coğrafi olarak Trotus hattı olarak bilinen bir çizgiyi geçen volkanik aktivite ile çakıştı.[9][21][8]

Yanardağ

Yanardağın 3 boyutlu modeli

Ciomadul güneydoğu Karpatlar'ın güneydoğusunda [4] Călimani (Kelemen) - Gurghiu (Görgényi) - Harghita (Hargita) volkanik zincirinin sonunda yer alır [9] ve Ciomadu olarak da bilinir. [22] Oltu Nehri'nin kanyonu Ciomadul'u Harghita Dağları'ndan ayırır. [23] Băile Tușnad ve Bixad kasabaları yanardağa yakındır [24] ve bir yol güneydoğudan yanardağa çıkar ve Mohos bataklığını geçerek St. Ana gölüne gider.[25][26] Yanardağın tabanı, Kretase dönemine tarihlenen fliş [13][14] ve daha eski volkaniklerden oluşur; bazı yerlerde volkanik kayaçlar akarsu birikintilerinin üzerini örter.[27]

Ciomadul'un hala aktif bir yanardağ olabileceği fikri ilk olarak 1780'de genç görünümü ve gaz salınımı temelinde önerildi. 1964 tarihli bir yayında Ciomadul tüflerinin Pliyosen volkanitlerinin yeniden işlendiği varsayılırken, geç Pleistosen tarihlendirilmesi kısa süre sonra yayımlandı. [28]

Ciomadul, Aşağı Ciuk Havzasını çevreleyen 700 metre (2.300 ft) yüksekliğin üzerinde yükselen Güney eğimli bir sırt oluşturan lav kubbeleri ve diğer volkanik malzemelerden oluşan bir kompleksten oluşur. Tek tek lav kubbeleri koni şeklinde tepeler oluşturur [23] ve bu tepeler 300-400 metre (980-1,310 ft) yüksekliğe ve 1-2 kilometre (0.62–1.24 mil) genişliğe ulaşabilir. Bu kubbeler arasında Haramul Ierbos (Macarca Fű-Haram), Haramul Mare (Nagy-Haram), Haramul Mic (Kis-Haram), Vf. Cetăţii (Vár-tető), Vf. Comloş (Komlós-tető), Vf. Surduc (Szurdok-tető) [29] ve ana kompleksin güneydoğusunda yer alan Dealul Mare bulunur. [30] Merkezi kubbe kümesi eliptiktir [13] ve tektonik faylar büyümelerini etkilemiştir. [31] Kompleksin en yüksek noktası 1.301 metre (4.268 ft) yüksekliğe sahip Ciomadul Mare'dir (Nagy-Csomád). [23] Bazı kubbeler daha sonra erozyon, patlayıcı aktivite [32] veya fümerolik değişiklikten etkilendi . [14] Tüm volkanik kompleks 80 kilometrekarelik (31 mil kare) bir yüzey alanını kaplamaktadır [13] ve volkanik döküntülerden oluşan dairesel / yarım daire biçimli bir düzlükle çevrilidir. [33]

St. Ana krateri ve göl

Lav kubbe kompleksi, Mohos ve St. Ana adlı iki krater içerir. Kraterlerin batı kenarını oluşturan daha önce var olan lav kubbelerinde [9][34] oluşmuşken, doğuda patlamalı püskürmelerin ürünleri ortaya çıktı. [19] St. Ana Krateri, Meksika'daki El Chichón yanardağının krateri ile karşılaştırılabilir, tepenin altında 1.600 metre (5.200 ft) genişliğinde ve y. 200 metre (660 ft) derinliğindedir. [29] Bu kraterde bir yarık yoktur ve nispeten erozyondan etkilenmemiştir. [35] Bir zamanlar 12 metreden (39 ft) daha derin olduğu düşünülen 6 metre (20 ft) derinliğinde bir krater gölü içerir. [9] y. 1.899 kilometrekare (733 sq mi) alana sahip olan bu büyük göl Sfânta Ana Gölü olarak bilinir, 46°07′35″K 25°53′17″D / 46.12639°K 25.88806°D / 46.12639; 25.88806 koordinatlarında yer alır ve 946 metre (3.104 ft) yükseklikte yer alır.[33][36]

Mohos Krateri 1.050 metre (3.440 ft) yükseklikte yer almaktadır. [37] 1.9 kilometre (1.2 mil) çapındadır ve çok derin olmayan St. Ana'dan daha büyüktür. [38] 80 hektar (800.000 m2) büyüklüğünde ve 10 metre (33 ft) kalınlığında Sphagnum turba bataklığı ile kaplanmıştır ve çevresi St. Ana krateri tarafından kesilmiştir. [29][39]

Mohos kraterinde turba bataklığı

St. Ana'nın aksine, Mohos krateri erozyon sonucu oluştu ve bir çıkış vadisi oluşmasına neden oldu. [40] Her iki krater de patlamalı püskürmelerle oluşmuştur ve ikisinin birikintilerini ayırt etmek zordur. [9] Çapı 2-25 kilometre (1,2-15,5 mi) civarındadır [41] ve hem St. Ana hem de Mohos'u kapsamaktadır. [42]

Ciomadul tarafından oluşturulan piroklastik akıntı yatakları, kuzeydoğu, güney ve batı yamaçlarında bulunmuştur. [29] Yanardağdan 25 kilometre (16 mil) kadar bir mesafeye kadar dağılmıştır. [9] Tusnad yolunda, akıntılardan birinin kalınlığı y. 10 metre (33 ft) civarına ulaşmaktadır. [43] Yanardağda tephra taban düşüşü, [9] lapilli, [43] ve taşma yatakları da bulunur ve akış birikintileri süngertaşı blokları içerir. [9] Ciomadul'dan bir lapilli katmanı 20-23 santimetre (7,9-9,1 in) kalınlığındadır ve yanardağın 40 kilometre (25 mi) doğusunda yer alır. [44] Piroklastik oluşumun tamamı, "Erken Phreatomagmatik + Plinian Aktivitesi", "Orta Plinian Aktivitesi" ve "En Son St. Ana Freatomagmatik Aktivite" olarak bilinen üç sınıfa ayrılmıştır. Her biri birkaç ayrı tephra katmanını içerir. [45]

Ciomadul'daki diğer yer şekilleri arasında lav domları ve lav akıntıları bulunur.[13] Kompleksin toplam hacmi yaklaşık 8-15 kilometreküp (1,9-3,6 cu mi) yoğun kaya eşdeğeridir. [17] Sondajlarda 575 metre (1,886 ft) derinlikte bir intrüzyon varlığı tespit edilmiştir. [13] Son olarak, volkanik erozyon ürünleri ve tephra, volkanik kompleksin her yerinde[46] 350 kilometre (220 mil) doğusunda meydana gelir. [47]

Daha eski volkanik merkezler Ciomadul'un kuzeybatısına uzanır. Artan mesafe ile bunlar, 2.5-1.5 milyon yıllık Pilisca merkezi, 2.8-2.2 milyon yıllık Cucu merkezi ve 4.3-3.6 milyon yıllık Luci-Lazu ve Sumuleu-Ciuc volkanik merkezleridir. Ciomadul'un güneyinde Murgul şoşonitleri 2.3-1.5 milyon yıl önce patladı;[48][49] bunlar kriptokubbeleri temsil etmektedir. [17] Pilisca'dan andezit lav akıntıları bazı yerlerde Ciomadul yataklarının altında uzanır.[50]

Kompozisyon

Ana kaya potasyum açısından zengin dasittir . [51] Kayalar porfirik bir görünüme sahiptir ve az sayıda vezikül içerir. Ayrıca, kristaller açısından çok zengindirler,[52][12][53] baskın fenokristal oluşturan mineraller biyotit, hornblend ve plajiyoklazdır. Daha az önemli olan alanit, apatit, klinopiroksen, olivin, ortopiroksen, kuvars, sfen ve zirkondur.[12][23] Ana kütle plajiyoklaz, piroksen, silikon dioksit ve demir ve titanyum oksitleri içerir. [53] Ciomadul'un kayalarının bileşimi, evrimi boyunca [34] şimdiki zamandan 1 milyon ve 650.000 yıl önce iki hareketine rağmen sabit kalmıştır [54] ve bileşenlerinin bu çeşitliliği, Ciomadul magmalarının oluşumunun felsik ve mafik magma arasında karışmayı içerdiğini göstermektedir. [24]

Bileşimsel olarak, Ciomadul tephraları biri Tuşnad tipi ve diğeri Bixad tipi olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. [55] Kayaçlardaki kristallerin büyük bir kısmı, kayaların radyometrik tarihlemesini zorlaştıran antekristler ve ksenokristlerden oluşur.. Bunlar amfibol, biyotit, feldispat ve zirkonu içerir . [9]

Kaynakça

  1. ^ a b Şablon:Cite GVP
  2. ^ a b Karátson et al. 2013, s. 43.
  3. ^ Harangi et al. 2015, ss. 66–67.
  4. ^ a b Harangi et al. 2010, s. 1498.
  5. ^ Harangi et al. 2013, s. 44.
  6. ^ Kis et al. 2017.
  7. ^ a b Karátson et al. 2013, s. 44.
  8. ^ a b Molnár et al. 2018, s. 3.
  9. ^ a b c d e f g h i j k Harangi et al. 2010, s. 1500.
  10. ^ Karátson et al. 2019, s. 12.
  11. ^ Szakács et al. 2015.
  12. ^ a b c Karátson et al. 2016, s. 30.
  13. ^ a b c d e f Szakács et al. 2015, s. 3.
  14. ^ a b c Kis et al. 2017, s. 121.
  15. ^ Karátson et al. 2019, s. 2.
  16. ^ Mitrofan & 20000, s. 1447.
  17. ^ a b c Harangi et al. 2015, s. 67.
  18. ^ Harangi et al. 2013, s. 48.
  19. ^ a b Molnár et al. 2019, s. 135.
  20. ^ Harangi et al. 2015, s. 69.
  21. ^ a b Kiss et al. 2014, s. 2.
  22. ^ Diaconu et al. 2019, s. 2.
  23. ^ a b c d Karátson et al. 2013, s. 45.
  24. ^ a b Harangi et al. 2015, s. 85.
  25. ^ Harangi et al. 2010, s. 1499.
  26. ^ Diaconu et al. 2019, s. 3.
  27. ^ Karátson et al. 2019, s. 3.
  28. ^ Karátson et al. 2016, s. 32.
  29. ^ a b c d Karátson et al. 2013, s. 46.
  30. ^ Karátson et al. 2019, s. 4.
  31. ^ Lahitte et al. 2019, s. 11.
  32. ^ Szakács et al. 2015, s. 5.
  33. ^ a b Magyari et al. 2014, s. 281.
  34. ^ a b Harangi et al. 2015, s. 83.
  35. ^ Karátson et al. 1999, s. 178.
  36. ^ Karátson et al. 2013, s. 50.
  37. ^ Tantau et al. 2003, s. 113.
  38. ^ Szakács et al. 2015, s. 6.
  39. ^ Tantau et al. 2003, ss. 113–114.
  40. ^ Karátson et al. 1999, s. 181.
  41. ^ Karátson et al. 2013, s. 53.
  42. ^ Karátson et al. 2013, s. 54.
  43. ^ a b Harangi et al. 2010, s. 1501.
  44. ^ Szakács et al. 2015, s. 8.
  45. ^ Karátson et al. 2016, s. 44.
  46. ^ Karátson et al. 2019, s. 6.
  47. ^ Lahitte et al. 2019, s. 2.
  48. ^ Harangi et al. 2015, s. 84.
  49. ^ Harangi et al. 2015, s. 68.
  50. ^ Szakács et al. 2015, s. 7.
  51. ^ Kis et al. 2017, s. 120.
  52. ^ Molnár et al. 2018, s. 4.
  53. ^ a b Kiss et al. 2014, s. 4.
  54. ^ Molnár et al. 2018, s. 14.
  55. ^ Harangi et al. 2020, s. 233.

Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "HlavatskyiBakhmutov2020" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "Laumonier2018" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "VeresCosac2017" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "DanisikSchmitt" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "WulfFedorowicz2016" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "NovákHarangi2012" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "KaratsonWulf2016" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)

Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "KisIonescu2016" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)

Bibliyografya

Dış bağlantılar