Küçük Buz Çağı: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.113.054 değişiklik
k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
Busrayldrm SAU20 (mesaj | katkılar)
22 değişiklik
Açıklamalar ve kaynaklar eklendi.
1. satır: 1. satır:
[[Dosya:Hendrick_Avercamp_-_A_Scene_on_the_Ice_-_WGA01076.jpg|küçükresim|350px|''IJsvermaak'' Galerisi, ("Buz eğlencesi"), [[Hendrick Avercamp]] [[Hollanda]]'da 1608 Kışı'nda donmuş kanallarda paten yapan insanlar. Buna karşın bugün kannallar çoğunlukla buzsuzdur. Bu tür sahneler 1565–1640 zaman diliminde oldukça ünlüydü.]]
[[Dosya:Hendrick_Avercamp_-_A_Scene_on_the_Ice_-_WGA01076.jpg|küçükresim|350px|''IJsvermaak'' Galerisi, ("Buz eğlencesi"), [[Hendrick Avercamp]] [[Hollanda]]'da 1608 Kışı'nda donmuş kanallarda paten yapan insanlar. Buna karşın bugün kannallar çoğunlukla buzsuzdur. Bu tür sahneler 1565–1640 zaman diliminde oldukça ünlüydü.]]


'''Küçük Buz Çağı''', Medieval Warm Period (Ortaçağ Sıcak Dönemi)'dan sonra gelen soğuma dönemi oldu.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/164590|başlık=Times of Feast, Times of Famine: a History of Climate Since the Year 1000|erişimtarihi=4 Ocak 2021|yazarlar=Ladurie, Emmanuel Le Roy|tarih=1971|dil=En|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=OCLC|isbn=978-0-374-52122-6}}</ref> Gerçek bir [[Buzul Çağı]] olmamasına rağmen terim, 1939'da François E. Matthes tarafından bilimsel literatüre girmiştir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1029/TR020i004p00518|başlık=Report of Committee on Glaciers, April 1939|tarih=1939|sayı=4|dil=İngilizce|sayfalar=518-523|çalışma=Eos, Transactions American Geophysical Union|cilt=20|ad=François E.|soyadı=Matthes|issn=2324-9250|doi=10.1029/TR020i004p00518}}</ref> Bazı görüşlere göre [[15. yüzyıl]]dan [[19. yüzyıl]]ın ortalarına kadar, bazı görüşlere göre ise 1300-1850 arasında süren görece serin [[iklim]] periyodudur. Bugünkü iklim tartışmalarında, kısa süreli iklimsel değişmelerin, doğal iklim farklılıklarına verdiği şekil konusunda klasik bir örnektir. Küçük Buz Çağı süresince hatırı sayılır iklim değişiklikleri olmuştur. Örneğin bu şekilde, 1570–1630 veya 1675-1715 arasında kalan zaman aralığında, özellikle soğuk zaman dilimleri meydana gelmiştir.
'''Küçük Buz Çağı''', Medieval Warm Period (Ortaçağ Sıcak Dönemi)'dan sonra gelen soğuma dönemi oldu.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/164590|başlık=Times of Feast, Times of Famine: a History of Climate Since the Year 1000|erişimtarihi=4 Ocak 2021|yazarlar=Ladurie, Emmanuel Le Roy|tarih=1971|dil=En|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=OCLC|isbn=978-0-374-52122-6}}</ref> Gerçek bir [[Buzul Çağı]] olmamasına rağmen terim, 1939'da François E. Matthes tarafından bilimsel literatüre girmiştir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1029/TR020i004p00518|başlık=Report of Committee on Glaciers, April 1939|tarih=1939|sayı=4|dil=İngilizce|sayfalar=518-523|çalışma=Eos, Transactions American Geophysical Union|cilt=20|ad=François E.|soyadı=Matthes|issn=2324-9250|doi=10.1029/TR020i004p00518}}</ref> Bazı görüşlere göre [[15. yüzyıl]]dan [[19. yüzyıl]]ın ortalarına kadar, bazı görüşlere göre ise 1300-1850 arasında süren göreceli serin [[iklim]] periyodudur. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1111/j.0435-3676.2005.00242.x|başlık=The ‘little ice age’: re‐evaluation of an evolving concept|tarih=2005-03-01|sayı=1|sayfalar=17–36|çalışma=Geografiska Annaler: Series A, Physical Geography|cilt=87|ad=John A.|soyadı=Matthews|issn=0435-3676|doi=10.1111/j.0435-3676.2005.00242.x|ad2=Keith R.|soyadı2=Briffa}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://earthobservatory.nasa.gov/glossary/l/n|başlık=Glossary|erişimtarihi=2021-01-05|tarih=2021-01-05|dil=en|çalışma=earthobservatory.nasa.gov|yayıntarihi=17 July 2015|yayıncı=}}</ref>
Küçük Buz Çağı, bugünkü iklim tartışmalarında, kısa süreli iklimsel değişmelerin, doğal iklim farklılıklarına verdiği şekil konusunda klasik bir örnektir. Küçük Buz Çağı süresince hatırı sayılır iklim değişiklikleri olmuştur. Örneğin bu şekilde, 1570–1630 veya 1675-1715 arasında kalan zaman aralığında, özellikle soğuk zaman dilimleri meydana gelmiştir.
[[Grönland]]da buzulların ve Kuzey Atlantik’te deniz buzlarının güneye doğru ilerlediği ve [[Kuzey Avrupa]]da ortalama sıcaklıkların 1&nbsp;°C’ye kadar düştüğü dönemdir. 1315 yılında başlayan şiddetli yağışlar, daha serin geçen yaz mevsimleri ve 1315- 1317 yıllarında Avrupa’da yaşanan [[Büyük Kıtlık (1315-1317)|Büyük Kıtlık]] bu kötü hava koşullarının bir yansıması olarak kabul edilebilir.<ref>H. Evrim ŞÜKÜROĞLU. Buzullar ve Kuvaterner Buzul Dönemleri</ref> Araştırmacılar Küçük Buz Çağı’nın yaşanmasını kesin bir nedenle gösterememekle birlikte bazı olasılıklara ve teorilere bağlamışlardır.
[[Grönland]]da buzulların ve [[Kuzey Atlantik]]’te deniz buzlarının güneye doğru ilerlediği ve [[Kuzey Avrupa]]da ortalama sıcaklıkların 1&nbsp;°C’ye kadar düştüğü dönemdir. 1315 yılında başlayan şiddetli yağışlar, daha serin geçen yaz mevsimleri ve 1315- 1317 yıllarında Avrupa’da yaşanan [[Büyük Kıtlık (1315-1317)|Büyük Kıtlık]] bu kötü hava koşullarının bir yansıması olarak kabul edilebilir.<ref>H. Evrim ŞÜKÜROĞLU. Buzullar ve Kuvaterner Buzul Dönemleri</ref> Araştırmacılar Küçük Buz Çağı’nın yaşanmasını kesin bir nedenle gösterememekle birlikte bazı olasılıklara ve teorilere bağlamışlardır. Bu dönemde en fazla ılımlı soğuma Kuzey Yarımkürede oldu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20060529044319/http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/wg1/070.htm|başlık=Climate Change 2001: The Scientific Basis|erişimtarihi=2021-01-04|tarih=2006-05-29|çalışma=web.archive.org}}</ref> Güneş Radyasyonundaki Döngüsel Yörüngeler, artan volkanik aktivite, okyanus dolaşımındaki değişiklikler, Dünya'nın yörüngesindeki ve eksenel eğimdeki farklılıklar, küresel iklimde doğal değişkenlik, ve insan popülasyonunda azalma (örneğin; [[Kara Ölüm]] ve Avrupa ile temasın ardından Amerika'da çıkan salgın).<ref>{{Dergi kaynağı|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0277379118307261?via%3Dihub|başlık=Earth system impacts of the European arrival and Great Dying in the Americas after 1492|erişimtarihi=4 Ocak 2021|yazarlar=Koch, Alexander; Brierley, Chris; Maslin, Mark M.; Lewis, Simon L.|tarih=1 March 2019|diğer-url=https://doi.org/10.1016%2Fj.quascirev.2018.12.004|çalışma=|yayıncı=}}</ref>

== İlgili Alanlar ==
2001 tarihli Hükümetlerarası İklim Değişikliği Üçüncü Değerlendirme Raporu (TAR), etkilenen alanları tanımladı:<blockquote>Dağ buzullarından elde edilen kanıtlar, Alaska , Yeni Zelanda ve Patagonya da dahil olmak üzere yirminci yüzyıldan önce Avrupa dışındaki birçok bölgede buzullaşmanın arttığını göstermektedir . Bununla birlikte, bu bölgelerdeki maksimum buzul ilerlemelerinin zamanlaması önemli ölçüde farklıdır ve bu, küresel olarak eşzamanlı artan buzullaşmayı değil, büyük ölçüde bağımsız bölgesel iklim değişikliklerini temsil edebileceğini düşündürmektedir . Bu nedenle, mevcut kanıtlar, bu aralık boyunca küresel olarak eşzamanlı anormal soğuk veya sıcaklık dönemlerini ve "Küçük Buz Devri" ve " Orta Çağ Sıcak Dönemi " geleneksel terimlerini desteklememektedir. "Geçtiğimiz yüzyıllarda hemisferdeki veya küresel ortalama sıcaklık değişimlerindeki eğilimleri tanımlamada sınırlı bir faydaya sahip gibi görünmektedir. Yarım küre olarak," Küçük Buz Devri "yalnızca Kuzey Yarımküre'nin bu dönemde hafif soğuması olarak düşünülebilir yirminci yüzyılın sonlarına göre 1 ° C'den az soğuma yaşanmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20060529044319/http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/wg1/070.htm|başlık=Climate Change 2001: The Scientific Basis|erişimtarihi=2021-01-05|tarih=2006-05-29|çalışma=web.archive.org|yayıncı=UNEP/GRID-Arendal}}</ref></blockquote>2007 IPCC dördüncü Değerlendirme Raporu (AR4), Ortaçağ sıcak dönemine özel önem veren daha yeni araştırmaları tartışıyor:

<blockquote>...birlikte bakıldığında, şu anda mevcut olan rekonstrüksiyonlar, son 1 [[milenyum]] üzerindeki Yüzüncü Yıl zaman ölçeği eğilimlerinde, sahada belirgin olandan daha fazla değişkenliğe işaret etmektedir.... Sonuç olarak, on yedinci ve on dokuzuncu yüzyılın başlarında nispeten serin koşulların ve on birinci ve on beşinci yüzyılın başlarında sıcaklığın bir göstergesidir, ancak en sıcak koşullar yirminci yüzyılda belirgin olmuştur. Tüm yapılanmaları çevreleyen güven düzeylerinin yüksek olduğu göz önüne alındığında, hemen hemen tüm yapılanmalar daha önce sahada belirtilen belirsizlik içinde etkili bir şekilde kapsanmaktadır. Çeşitli yakın yapılanmalar arasındaki temel farklılıklar, esas olarak on ikinci ila on dördüncü, on yedinci ve on dokuzuncu yüzyıllarda görülmüş serin farkların büyüklüğü ile ilgilidir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/ch6s6-6.html|başlık=6.6 The Last 2,000 Years - AR4 WGI Chapter 6: Palaeoclimate|erişimtarihi=2021-01-05|çalışma=archive.ipcc.ch}}</ref></blockquote>

== Olası Nedenler ==
== Olası Nedenler ==
=== Yörüngesel Döngüler ===
=== Yörüngesel Döngüler ===

Sayfanın 20.30, 5 Ocak 2021 tarihindeki hâli

IJsvermaak Galerisi, ("Buz eğlencesi"), Hendrick Avercamp Hollanda'da 1608 Kışı'nda donmuş kanallarda paten yapan insanlar. Buna karşın bugün kannallar çoğunlukla buzsuzdur. Bu tür sahneler 1565–1640 zaman diliminde oldukça ünlüydü.

Küçük Buz Çağı, Medieval Warm Period (Ortaçağ Sıcak Dönemi)'dan sonra gelen soğuma dönemi oldu.[1] Gerçek bir Buzul Çağı olmamasına rağmen terim, 1939'da François E. Matthes tarafından bilimsel literatüre girmiştir.[2] Bazı görüşlere göre 15. yüzyıldan 19. yüzyılın ortalarına kadar, bazı görüşlere göre ise 1300-1850 arasında süren göreceli serin iklim periyodudur. [3][4]

Küçük Buz Çağı, bugünkü iklim tartışmalarında, kısa süreli iklimsel değişmelerin, doğal iklim farklılıklarına verdiği şekil konusunda klasik bir örnektir. Küçük Buz Çağı süresince hatırı sayılır iklim değişiklikleri olmuştur. Örneğin bu şekilde, 1570–1630 veya 1675-1715 arasında kalan zaman aralığında, özellikle soğuk zaman dilimleri meydana gelmiştir. Grönlandda buzulların ve Kuzey Atlantik’te deniz buzlarının güneye doğru ilerlediği ve Kuzey Avrupada ortalama sıcaklıkların 1 °C’ye kadar düştüğü dönemdir. 1315 yılında başlayan şiddetli yağışlar, daha serin geçen yaz mevsimleri ve 1315- 1317 yıllarında Avrupa’da yaşanan Büyük Kıtlık bu kötü hava koşullarının bir yansıması olarak kabul edilebilir.[5] Araştırmacılar Küçük Buz Çağı’nın yaşanmasını kesin bir nedenle gösterememekle birlikte bazı olasılıklara ve teorilere bağlamışlardır. Bu dönemde en fazla ılımlı soğuma Kuzey Yarımkürede oldu.[6] Güneş Radyasyonundaki Döngüsel Yörüngeler, artan volkanik aktivite, okyanus dolaşımındaki değişiklikler, Dünya'nın yörüngesindeki ve eksenel eğimdeki farklılıklar, küresel iklimde doğal değişkenlik, ve insan popülasyonunda azalma (örneğin; Kara Ölüm ve Avrupa ile temasın ardından Amerika'da çıkan salgın).[7]

İlgili Alanlar

2001 tarihli Hükümetlerarası İklim Değişikliği Üçüncü Değerlendirme Raporu (TAR), etkilenen alanları tanımladı:

Dağ buzullarından elde edilen kanıtlar, Alaska , Yeni Zelanda ve Patagonya da dahil olmak üzere yirminci yüzyıldan önce Avrupa dışındaki birçok bölgede buzullaşmanın arttığını göstermektedir . Bununla birlikte, bu bölgelerdeki maksimum buzul ilerlemelerinin zamanlaması önemli ölçüde farklıdır ve bu, küresel olarak eşzamanlı artan buzullaşmayı değil, büyük ölçüde bağımsız bölgesel iklim değişikliklerini temsil edebileceğini düşündürmektedir . Bu nedenle, mevcut kanıtlar, bu aralık boyunca küresel olarak eşzamanlı anormal soğuk veya sıcaklık dönemlerini ve "Küçük Buz Devri" ve " Orta Çağ Sıcak Dönemi " geleneksel terimlerini desteklememektedir. "Geçtiğimiz yüzyıllarda hemisferdeki veya küresel ortalama sıcaklık değişimlerindeki eğilimleri tanımlamada sınırlı bir faydaya sahip gibi görünmektedir. Yarım küre olarak," Küçük Buz Devri "yalnızca Kuzey Yarımküre'nin bu dönemde hafif soğuması olarak düşünülebilir yirminci yüzyılın sonlarına göre 1 ° C'den az soğuma yaşanmıştır.[8]

2007 IPCC dördüncü Değerlendirme Raporu (AR4), Ortaçağ sıcak dönemine özel önem veren daha yeni araştırmaları tartışıyor:

...birlikte bakıldığında, şu anda mevcut olan rekonstrüksiyonlar, son 1 milenyum üzerindeki Yüzüncü Yıl zaman ölçeği eğilimlerinde, sahada belirgin olandan daha fazla değişkenliğe işaret etmektedir.... Sonuç olarak, on yedinci ve on dokuzuncu yüzyılın başlarında nispeten serin koşulların ve on birinci ve on beşinci yüzyılın başlarında sıcaklığın bir göstergesidir, ancak en sıcak koşullar yirminci yüzyılda belirgin olmuştur. Tüm yapılanmaları çevreleyen güven düzeylerinin yüksek olduğu göz önüne alındığında, hemen hemen tüm yapılanmalar daha önce sahada belirtilen belirsizlik içinde etkili bir şekilde kapsanmaktadır. Çeşitli yakın yapılanmalar arasındaki temel farklılıklar, esas olarak on ikinci ila on dördüncü, on yedinci ve on dokuzuncu yüzyıllarda görülmüş serin farkların büyüklüğü ile ilgilidir.[9]

Olası Nedenler

Yörüngesel Döngüler

Dünya yörüngesine güneş etrafındaki döngülerden gelen orbital zorlama, son 2000 yılda Orta Çağ ve Küçük Buz Devri boyunca kuzey yarımkürede devam eden uzun vadeli bir soğuma eğilimine neden oldu. Bu eğilim de buzul çağına neden olabilir ancak; yirminci yüzyıl enstrümantal sıcaklık kayıtları, bu eğilimin ani bir şekilde tersine döndüğünü göstermektedir ve sera gazı emisyonlarına atfedilen küresel sıcaklıklarda bir artış bulunmaktadır.[10]

Maunder Minimum

Güneş lekesi döngüsünde ve Küçük Buz Devri'nin zamanlamasında çarpıcı bir tesadüf bulunmaktadır. Küçük Buz Devri sırasında, güneş lekelerinde minimum etkilenme ve muhtemelen daha serin bir güneş bulunmaktaydı. Güneş lekelerinin yokluğu Maunder Minimum olarak adlandırılır. Maunder Minimum, 1645-1915 yılları arasında Küçük Buz Çağı'nın en soğuk, güneş lekelerinin sayısının çok düşük olduğu dönemde meydana gelmiştir. Bu dönem boyunca güneş lekesi sorununu keşfeden, İngiliz gökbilimci E.W. Maunder'ın ismini almıştır.[11]

Volkanik Faaliyet

Bilim adamlarına göre iklim, volkanik patlamaların artışı nedeniyle değişebilir ve atmosferdeki karbondioksit konsantrasyonunu azaltabilir.[12] Küçük Buz Devri boyunca dünya yüksek volkanik aktivite yaşamıştır. Bir yanardağ patladığında, külü atmosfere yükselir ve bütün toprağı örterek yayabilir.[13] Kül bulutu gelen güneş radyasyonunun bir kısmını bloke ederek, dünya genelinde patlamadan sonra iki yıla kadar sürebilecek soğumaya yol açmıştır. Patlamaların yaydığı kükürt, dioksit gazı formundadır. Stratosfere ulaştığı zaman, güneş ışınlarını yansıtan sülfürik asit parçacıklarına dönüşür ve bu da Dünya'nın yüzeyine ulaşan radyasyon miktarını azaltır. Yakın tarihli bir araştırmaya göre Endonezya'nın Lombok kentinde bulunan, Rinjani Dağı yakınlarındaki Samalas Dağı’nda, 1268, 1275 ve 1284'te meydana gelen üç küçük patlama ve 1257'de meydana gelen büyük bir volkanik patlama iklimin düzelmesine izin vermemiştir.[14]

Veba Hastalığı

Yapılan bazı araştırmalar Küçük Buzul Çağının yaşanma sebebini, o zamanlarda oldukça yaygın olan veba hastalığına bağlıyor. Büyük Veba Salgını olarak da bilinen hastalık nedeniyle tüm Avrupa nüfusunda azalma olduğundan, terk edilmiş tarım arazileri de zamanla yeşil bitkiler ve ağaçlarla kaplanmaya başlamıştı. Bu da atmosferde önemli miktarda karbondioksit soğurulmasına sebep oldu ve bir çeşit “anti-sera etkisi” oluştu. Bilindiği gibi sera etkisi, gezegeni bir ısı kalkanı gibi sarıp soğumayı önlüyor. Anti-sera etkisi de bu kalkanın zayıflamasına ve ısının düşmesine sebep oluyor.[15]

Okyanus Akıntısı

Başka bir ihtimal ise mevcut olan okyanus akıntısının yavaşlamasıdır. Akıntı, Ortaçağ Sıcak Dönemi olarak bilinen Küçük Buz Çağı öncesinde sıcaklığın artması nedeniyle Kuzey Atlantik'e büyük miktarda tatlı su götürememiş ve kesintiye uğramış olabilir.[16][17][18][19]

Kaynakça

  1. ^ Ladurie, Emmanuel Le Roy (1971). Times of Feast, Times of Famine: a History of Climate Since the Year 1000 (İngilizce). OCLC. ISBN 978-0-374-52122-6. Erişim tarihi: 4 Ocak 2021. 
  2. ^ Matthes, François E. (1939). "Report of Committee on Glaciers, April 1939". Eos, Transactions American Geophysical Union (İngilizce). 20 (4): 518-523. doi:10.1029/TR020i004p00518. ISSN 2324-9250. 
  3. ^ Matthews, John A.; Briffa, Keith R. (2005-03-01). "The 'little ice age': re‐evaluation of an evolving concept". Geografiska Annaler: Series A, Physical Geography. 87 (1): 17–36. doi:10.1111/j.0435-3676.2005.00242.x. ISSN 0435-3676. 
  4. ^ "Glossary". earthobservatory.nasa.gov (İngilizce) (17 July 2015 tarihinde yayınlandı). 2021-01-05. Erişim tarihi: 2021-01-05. 
  5. ^ H. Evrim ŞÜKÜROĞLU. Buzullar ve Kuvaterner Buzul Dönemleri
  6. ^ "Climate Change 2001: The Scientific Basis". web.archive.org. 2006-05-29. Erişim tarihi: 2021-01-04. 
  7. ^ Koch, Alexander; Brierley, Chris; Maslin, Mark M.; Lewis, Simon L. (1 March 2019). "Earth system impacts of the European arrival and Great Dying in the Americas after 1492". Erişim tarihi: 4 Ocak 2021. Diğer özet. 
  8. ^ "Climate Change 2001: The Scientific Basis". web.archive.org. UNEP/GRID-Arendal. 2006-05-29. Erişim tarihi: 2021-01-05. 
  9. ^ "6.6 The Last 2,000 Years - AR4 WGI Chapter 6: Palaeoclimate". archive.ipcc.ch. Erişim tarihi: 2021-01-05. 
  10. ^ Kaufman, D. S.; Schneider, D. P.; McKay, N. P.; Ammann, C. M.; Bradley, R. S.; Briffa, K. R.; Miller, G. H.; Otto-Bliesner, B. L.; Overpeck, J. T.; Vinther, B. M.; Abbott, M.; Axford, M.; Bird, Y.; Birks, B.; Bjune, H. J. B.; Briner, A. E.; Cook, J.; Chipman, T.; Francus, M.; Gajewski, P.; Geirsdottir, K.; Hu, A.; Kutchko, F. S.; Lamoureux, B.; Loso, S.; MacDonald, M.; Peros, G.; Porinchu, M.; Schiff, D.; Seppa, C.; Seppa, H.; Arctic Lakes 2k Project Members (2009). "Recent Warming Reverses Long-Term Arctic Cooling". Science. 325 (5945): 1236–1239. doi:10.1126/science.1173983. PMID 19729653. "Arctic Warming Overtakes 2,000 Years of Natural Cooling". UCAR. 3 September 2009. Retrieved 19 May 2011. Bello, David (4 September 2009). "Global Warming Reverses Long-Term Arctic Cooling". Scientific American. Retrieved 19 May 2011.
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2016. 
  12. ^ http://tipings.com/tr/pages/19569
  13. ^ Robock, Alan (21 December 1979). "The "Little Ice Age": Northern Hemisphere Average Observations and Model Calculations". Science. 206 (4425): 1402–4. Bibcode:1979Sci...206.1402R. doi:10.1126/science.206.4425.1402. PMID 17739301.
  14. ^ Was the Little Ice Age Triggered by Massive Volcanic Eruptions? ScienceDaily, 30 January 2012 (accessed 21 May 2012)
  15. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2016. 
  16. ^ Broecker WS (February 2000). "Was a change in thermohaline circulation responsible for the Little Ice Age?". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 97 (4): 1339–42. Bibcode:2000PNAS...97.1339B. doi:10.1073/pnas.97.4.1339. PMC 34299 . PMID 10677462.
  17. ^ "A Chilling Possibility – NASA Science". Science.nasa.gov. Retrieved 24 June 2013.
  18. ^ Hopkin, Michael (29 November 2006). "Gulf Stream weakened in 'Little Ice Age'". Nature News
  19. ^ Villanueva, John Carl (19 October 2009). "Little Ice Age". Universe Today. Retrieved 22 September 2010.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Küçük_Buz_Çağı&oldid=24566419" sayfasından alınmıştır