Yakala-etkisizleştir-bırak

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Yakala-etkisizleştir-bırak (TNR-Trap–neuter–return), sokak kedisi popülasyonlarını yönetmeye çalışan tartışmalı bir [1] yöntemdir. Süreç, kedilerin canlı olarak tuzağa düşürülmesini, kısırlaştırılmasını, kimlik tespiti için kulaklarına işaret takılmasını ve mümkünse aşılanmasını ve ardından onları tekrar dışarıya bırakmak üzerinedir.[2] Konumun güvensiz veya başka bir şekilde uygunsuz görülmesi durumunda, kediler diğer uygun alanlara taşınabilir (ahır/çiftlik evleri genellikle en iyi seçenek olarak kabul edilir).[3] İdeal olarak, dost canlısı yetişkinler ve kolayca sosyalleşebilecek kadar genç yavru kediler alıkonulur ve evlat edinilmek üzere yerleştirilir.[2] Sokak kedileri sosyalleşemezler, çoğu insan etkileşiminden kaçınırlar ve kapalı yerde iyi geçinemezler, bu yüzden de alıkonulmazlar. Ölümcül, bulaşıcı veya tedavi edilemeyen hastalıklar veya yaralanmalar gibi ciddi tıbbi sorunlardan muzdarip kedilere sıklıkla ötanazi uygulanır.[2]

Geçmişte, çoğu TNR programının ana hedefi, başıboş dolaşan kedi popülasyonlarının azaltılması veya nihai olarak ortadan kaldırılmasıydı. Hala onları yönetmenin en yaygın olarak uygulanan ölümcül olmayan yöntemidir. Bu hala birçok çabanın birincil hedefi olsa da, diğer programlar ve girişimler daha çok vahşi kediler için daha iyi bir yaşam kalitesi sağlamaya, üremenin doğrudan bir sonucu olan nüfus artışını durdurmaya, bu kedilerin bulunduğu toplulukları iyileştirmeye, yakalanan başıboş dolaşan kedileri kabul eden barınaklardaki "öldürme" oranlarını azaltmaya, dolayısıyla halkın algısını iyileştirmeye ve muhtemelen maliyetleri düşürmeye ve başıboş dolaşan kedilerle ilgili halk şikayetlerini azaltmak için rahatsız edici davranışları ortadan kaldırmaya veya azaltmaya yönelik olabilir.[4][5]

Bilimsel araştırmalar, TNR'nin sokak kedisi popülasyonunu kontrol etmede etkili bir araç olduğunu bulmamıştır.[6] Literatür incelemeleri, TNR kolonilerinin nüfusunun azaldığını belgeleyen çalışmalarda, bu düşüşlerin esas olarak koloni kedilerinin önemli bir yüzdesinin sürekli olarak yeniden sahiplendirme ve ötanazi kombinasyonu ile kalıcı olarak uzaklaştırılmasının yanı sıra alışılmadık derecede yüksek bir ölüm ve kaybolma oranından kaynaklandığını ortaya koymuştur [6][7] TNR kolonilerinin nüfusu genellikle artar çünkü kediler hızla ürerler ve yakalama ve kısırlaştırma oranları bu nüfus artışını durdurmak için genellikle çok düşüktür, çünkü kedilere genellikle yiyecek sağlanır ve bir TNR kolonisinin kamuoyu tarafından bilinmesi, çevre toplumdaki insanları kendi istenmeyen evcil kedilerini oraya bırakmaya teşvik etme eğilimindedir.[6] TNR'nin, özellikle ekolojik hassasiyete sahip alanların yakınında bile artan popülaritesi, kısmen yabani kedilerin neden olduğu çevresel zarara ilişkin kamu ilgisinin eksikliğine ve hem bilimsel toplulukların hem de TNR savunucularının bu konuyla ilgilenme konusundaki isteksizliğine atfedilmiştir.[8]

Terminoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

TNR için canlı tuzağa yakalanan kedi

TNR genellikle yakala-etkisizleştir-bırak (trap–neuter–return) anlamına gelir. Çeşitli kısaltmalar ve terimler şunlardır: TNSR ('yakala-etkisizleştir/kısırlaştır-bırak), TNVR ('yakala-etkisizleştir-aşıla-bak/yönet'), TNRM ('yakala-etkisizleştir-bırak-bak/yönet') burada 'bakım' genellikle bakıcıların yabani kedileri bölgelerine geri döndükten sonra beslemesi ve izlemesi anlamına gelir, ve TTVAR ('yakala-test_et-aşıla-değiştir-bırak).

TVHR ("yakala- vazektomi/histerektomi-serbest bırak"), benzer ismine rağmen, kedi popülasyonu yönetiminin farklı bir yöntemini ifade eder.[9][kaynak güvenilir mi?][ güvenilmez kaynak? ] [10] TVHR, kediler üzerinde yapılan kısırlaştırma ameliyatının türüne göre farklılık gösterir. TNR'de yapılan geleneksel kısırlaştırmaların (ovaryohisterektomi) ve kısırlaştırmaların (kastrasyon) aksine, TVHR'deki vazektomi ve histerektomiler kısır ancak cinsel açıdan aktif kedilerle sonuçlanır.[11]

RTF ('alana dönüş') veya TNS ('yakala, kısırlaştırma, barınağa dönüş'), yalnızca tuzak ve deseks kısmına odaklanan ve koloni yönetimi yönünü içermeyen alternatif yaklaşımlardır. Bazı durumlarda, kabul eden bir barınak, kediyi bulunduğu yere geri gönderebilir; diğer durumlarda barınaklar tamamen atlanır; bir kişi başıboş dolaşan, canlı tuzakla yakalanmış bir kediyi cinsiyetten arındırmak için alır ve ardından onu bulunduğu yere geri gönderir.[12] [ güvenilmez kaynak? ]

Savunuculuk ve muhalefet[değiştir | kaynağı değiştir]

Başıboş dolaşan kedi popülasyonlarını yönetme yöntemi olarak TNR ihtilaflıdır. Bu kedilere yönelik küresel tutum, onları evcil hayvan olarak görenlerden, yok edilmesi gereken istilacı türler olarak hedef alanlara kadar farklılık göstermektedir.[13] Hem profesyonel hem de savunuculuk temelli pek çok uluslararası, ulusal ve bölgesel kuruluş ve dernek, kendilerini kamuoyu önünde üç temel gruba ayırmıştır: başıboş dolaşan kedilerin yönetimine, bakımına veya hoşgörülmesine ve dolayısıyla TNR'ye şiddetle karşı çıkanlar; topluluk kedi yönetimi programının bir parçası olarak (topluluk kedi gözetimi ve izlemesini içeren) koşullu olarak TNR'yi destekleyenler; ve TNR'yi kayıtsız şartsız destekleyen ve onaylayanlar.

TNR'yi koşullu olarak destekleyen bazı kuruluşlar şunlardır:

  • American Society for the Prevention of Cruelty to Animals: "ASPCA, toplum kedi kolonilerini yönetmek için kanıtlanmış tek insani ve etkili yöntem olarak TNR yöntemini desteklemektedir." Yönetimin "yiyecek ve yeterli barınak sağlayan ve kedilerin sağlığını izleyen bir koloni bakıcısını içerdiğini" belirterek pozisyonunu netleştirir.
  • The Humane Society of the United States (HSUS): TNR ve benzeri kısırlaştırma programlarını, ölümcül olmayan nüfus kontrolüne izin veren ve destekleyen mevzuatı ve etkili toplum kedi yönetimi programlarını uygulamak için toplum liderlerini, vatandaşları ve paydaşları içeren koalisyon temelli yaklaşımları destekliyoruz." Bu görüşlerini şu ifadelerle daha da netleştirmektedirler: "HSUS, sahipsiz kedi popülasyonlarının insancıl bir şekilde azaltılmasının ve nihayetinde ortadan kaldırılmasının tüm TNR katılımcıları ve destekçileri için nihai hedef olması gerektiğine inanmaktadır. TNR, açık hava kedi popülasyonlarını kalıcı olarak sürdürmenin bir yöntemi değil, amaca yönelik insani bir araç olarak görülmelidir." HSUS, ABD'deki yabani kedi nüfusunun 50 ila 70 milyon arasında değiştiğini tahmin etmektedir. Buna karşılık, ABD'deki evcil kedi sayısı yaklaşık 76 milyondur.[14][15]
  • American Humane Association: "Bazı durumlarda, güvenli kedi kolonileri bakıcılar tarafından korunabilir. Amerikan İnsancıl Derneği, koloni kedileri için - özellikle de yabani kediler için - yakalama, kısırlaştırma ve serbest bırakma programlarını desteklemektedir. Mümkün olduğunda, başarılı bir şekilde sosyalleştirilebilecek koloni kedileri için evler bulunmalıdır." [16]
  • United Kingdom Royal Society for the Prevention of Cruelty to Animals (RSPCA): Yabani kediler için "veteriner desteği ile Yakala, Kısırlaştırma ve Serbest Bırakma (TNR) programlarını destekler. Sağlıklı kediler kısırlaştırılmalı, kulakları kesilmeli ve geri bırakılmalı ya da uygun olduğu durumlarda yeniden yerleştirilmelidir.[17]

Hayvan refahı ve yaban hayatının korunması temelinde TNR'ye karşı çıkan kuruluşlar şunlardır:

  • PETA: PETA, kısa yaşam beklentileri, hastalıklar, kazara ölümler, kedilere yönelik insanlık dışı yaşam koşulları ve yabani kedilerin neden olduğu yaban hayatı ölümleri hakkındaki endişelerini gerekçe göstererek TNR'yi desteklemiyor. "Vahşi kedilerin başına gelebilecek korkunç şeylere ilk elden tanık olduğumuz için, aşırı nüfusla başa çıkmanın insani bir yolu olarak yakalanıp serbest bırakılmasını vicdanen savunamayız." [18] "TNR, kedilerin ve kesinlikle yaban hayatının değil, insanların daha iyi hissetmesini sağlıyor." [19]
  • International Wildlife Rehabilitation Council: "IWRC, yabani kedi kolonileri de dahil olmak üzere yabani kedi ve köpek popülasyonlarının, uygun hayvanların rehabilitasyonu ve ev ortamlarına kabulü ve rehabilite edilip yeniden barındırılamayan hayvanlara insani ötanazi yoluyla insani bir şekilde ortadan kaldırılmasını desteklemektedir. "İnsanlar tarafından "sübvanse edilen" evcil hayvanlar olarak, yaban hayatına zarar vermeden çevrenin onları destekleme kabiliyetini aştıklarına dikkat çekiyorlar.[20]
  • The Wildlife Society: "TNR, yaban hayatı profesyonellerinin çalışmalarını baltalıyor ve yerel biyolojik çeşitliliğin bütünlüğünü ciddi şekilde tehlikeye atıyor." [21]
  • American Bird Conservancy (ABC): "Kediler dünya genelinde yeni habitatlara yerleştirildi ve korkunç sonuçlar elde edildi. Açık havada kediler, kuşları ve diğer yaban hayatını tehdit eden, ekosistemleri bozan ve hastalıkları yayan, yerli olmayan ve istilacı bir türdür." Sorumlu evcil hayvan sahipliğini savunuyorlar ve "vahşi kedi kolonilerinin oluşturduğu kalıcı ve ciddi tehditler nedeniyle yabani kediler için TNR'ye karşı çıkıyorlar." [22]

Avantajlar ve dezavantajlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Başıboş kediler ve TNR'yi hem destekleyen hem de karşı olan çeşitli çalışmalar ve argümanlar sunulmuştur.

Zamanla nüfusta iddia edilen azalmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı uzun vadeli çalışmalar TNR'nin üremeyi durdurmada ve zamanla popülasyonu azaltmada etkili olduğunu iddia etti veya gösterdiğine dair alıntı yapıldı ancak bu çalışmaların bazılarının metodolojisi, analizi ve sonuçları sorgulanmaya başlandı. Bu çalışmaların yanı sıra nüfus artışının matematiksel modellerinin incelenmesi, TNR kolonilerinin yalnızca kedilerin çok yüksek oranlarda kalıcı olarak uzaklaştırıldığı (yılda koloni kedilerinin en az %50'sinin, örneğin evlat edinme ve ötanazi kombinasyonuyla), yüksek kısırlaştırma oranları ve koloniye yeni kedi göçü oranlarının düşük olduğu durumlarda nüfuslarının azaldığını göstermiştir. Tüm bu koşullar yerine getirilmediği sürece, TNR kolonileri zaman içinde küçülmeyecektir.[7]

  • Central Florida Üniversitesi'ndeki bir TNR programı üzerinde yapılan on bir yıllık bir araştırma, 1996'da (bir miktar tuzaklamanın ardından sayım ilk kez tamamlandığında) 68 kediden 2002'de 23 kediye kadar popülasyonda %66'lık bir azalma elde etti. 1995'ten sonra yeni yavru kedi doğmadı ve yeni gelen başıboş veya terk edilmiş kediler kısırlaştırıldı veya evlere sahiplendi. Ancak birçok savunucunun fark etmediği gibi, başarının tek nedeni TNR değildi. Nüfustaki azalmanın temel nedeni evlat edinme (%47) ve ötanazi (%11) ya da kedilerin artık bölgede yaşamaması ve nerede oldukları bilinmemesi (%15) oldu.
  • 1992 yılında Merrimack Nehri Feline Rescue Society (MRFRS) tarafından Newburyport, Massachusetts'in merkezi sahilinde başlatılan bir TNR programı, topluluk düzeyinde TNR başarısının bir örneği olarak geniş çapta gösterildi; ancak yaşananlarla ilgili yalnızca yüzeysel raporlar mevcut ve iddiaları destekleyecek çok az istatistiksel veri var.[23]

TNR'yi dünya çapında başıboş dolaşan kedi popülasyonlarını kontrol etmek ve azaltmak için bir çözüm olarak savunan spesifik odaklı çalışmaların başarısı sorunludur. Daha geniş tabanlı yaklaşımlar arasında, araştırmacıların kentsel ortamlarda kullanılmak üzere kurduğu gibi, başıboş dolaşan kedilerin yönetimi için ötanazi ile yakalayıp kısırlaştırmanın etkinliğini tahmin etmek için matris popülasyon modellerinin kullanılması yer alıyor.[24]

Etkinliği değerlendirme çabaları, yeterli izleme verilerinin bulunmaması nedeniyle sekteye uğramıştır. Bir miktar profesyonel yardıma sahip olmak, yaban hayatı biyologları tarafından onlarca yıldır geliştirilen popülasyon izleme çerçevesinin uyarlanması ve sistematik izleme, devam eden yönetim çabalarına nispeten düşük maliyetli, yüksek değerli bir eklentiye dönüşebilir.[25]

TNR'nin savunuculuğunun potansiyel sorunu ve ölümcül olmayan müdahale konusunda artan kamu farkındalığı, evcil hayvan sahiplerinin ölümcül kontrol tedbirleri konusunda endişelenmelerine gerek kalmadan hayvanlarını yasa dışı bir şekilde terk etme veya terk etme konusunda bilinçli kararlar vermelerine olanak tanıyarak aslında başıboş dolaşan evcil hayvanların sayısının artmasına katkıda bulunuyor. Yer değiştirme yoluyla kedi kontrolünün yaygın olarak alıntılanan bir örneğinde (Kaliforniya'daki Bidwell Park'taki kediler tuzağa düşürüldü ve özel bir barınağa taşındı), projenin yüksek görünürlüğü daha fazla terk edilmeyi teşvik etti. Başka bir çalışmada, kedilerin girişini açıklamak için "programın yüksek kalitesi ve görünürlüğü" bulunmuştur. Eğer sahipleri, kedilerin terk edildikten sonra iyi bakılacağına inanıyorsa, kedilerin terk edilmesini teşvik etmiş olabilir. Sahipleri, kedilerin ötanazi riskiyle karşı karşıya kalacakları bir barınağa teslim edilmek yerine programın bakımı altında daha iyi durumda olacağına inandıkları takdirde de terk etme gerçekleşmiş olabilir." TNR kolonisine gelen kedilerin bir kısmı zaten kedilerden arındırılmıştı. sterilize edilmiş olup, bunların bazılarında kulak uçları vardı, bazılarında yoktu.[26]

Özellikle sağlam kedilerin introgresyonunun, TNR çabaları yoluyla kedi popülasyonunun zamanla azalmasının önünde bir engel olduğu kaydedildi. TNR sürecinin üreme yoluyla koloninin büyüme hızını azaltabileceği veya sınırlandırabileceği ancak tek müdahale yöntemi olması durumunda popülasyon sayısını azaltamayacağı açıkça ortaya çıktı. Nüfus azalması öncelikle yabani olmayan kedilerin sahiplenilmesi, hasta hayvanların doğal ölümü veya ötanazisi ve kedilerin ortadan kaybolması veya göç etmesi yoluyla gerçekleşir. TNR, üremeyi azaltmak ve böylece koloniden kaybedilen hayvanların yenilenmesinin en aza indirilmesini sağlamak için bu faktörlerle birlikte çalışır. Kedilerin çevre bölgelerden göç etmesi gibi diğer faktörler de bu durumun etkisini ortadan kaldırabilir. Bu nedenle, TNR müdahalelerinin sahipsiz kedi popülasyonları üzerindeki etkisi karmaşık olabilir ve kolonilerin sürekli yönetimi, kedi popülasyonundaki azalmaların optimize edilmesinde önemli bir bileşen haline gelir.[27]

"Öldür" veya "öldürmeme" tartışması (ötanazi)[değiştir | kaynağı değiştir]

TNR sıklıkla kamu görevlilerine ve politika yapıcılara çeşitli faydaları olan ölümcül yöntemlere uygulanabilir bir alternatif olarak sunulmaktadır.

Ötanazi sayılarının azaltılması[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Barınaklarda ötanazi yapılmasının kedilerin başlıca ölüm nedeni olduğu iddia edildi. TNR'nin savunucuları bu "öldürme" istatistiğini "öldürmeme" taktiklerini desteklemek için kullanıyor. Ancak ABD'de her yıl ötanazi uygulanan hayvanların kesin sayısı bulunmuyor. Yalnızca birkaç eyalet, hayvan barınaklarının ötanazi uygulanan hayvanlarla ilgili kayıt tutmasını şart koşuyor [28] ve bu verileri toplamaktan veya doğrulamaktan sorumlu hiçbir kurum yok. Amerikan Hayvanlara Zulmü Önleme Derneği (ASPCA), 2011'den bu yana ötanazi oranlarında belirgin bir düşüş olduğunu belirtti [29] ve Amerika Birleşik Devletleri İnsani Yardım Derneği, barınaklardaki hayvanlara yönelik ötanazi işleminin 1970'den bu yana keskin bir şekilde azaldığını bildirdi [30] Ayrıca ötanazi nedenleri de farklılık göstermektedir. Barınakların aşırı kalabalık olması, tıbbi nedenlerden (hastalık veya yaralanma), mahkemenin zorunlu kıldığı nedenlerden veya mali/personel sınırlamalarından dolayı hayvanlara ötanazi yapılabilir.
  • Barınağa gelen hayvan sayısı, barınağın bakım, barınma veya koruyucu yerleşim bulma kapasitesini aştığında, tesis hayvanlara ötanazi uygulayabilir. Bu, sırf bakılamayacağı için sahiplenilebilecek yavru kedileri veya kedileri bile içerebilir. Öldürmeden barınma uygulaması yapmayan geleneksel bir barınağa götürüldükten sonra "vahşi" olduğuna karar verilen bir kedinin yaygın sonucu, ötanazidir (hayvanın insanca bir şekilde öldürülmesi). Yabani kediler kafeste tutulmaya veya ele alınmaya tahammül etmez ve birçok barınak, hayvanı veya personeli riske atmadan bunları yönetemez. TNR bunu hafifletebilir.
  • Tesisler, TNR programlarının uygulanmasından bu yana alımlarda ve ötanazide dikkate değer düşüşler bildirdi. Bununla birlikte, bu azalmaların doğrudan TNR'ye mi yoksa sahip olunan evcil hayvan kısırlaştırma programlarını artırmaya ve uygulamaya yönelik eş zamanlı çabalara mı, "öldürülme" riski altındaki hayvanların evcilleştirildiği alanlara nakledildiği yeni evlat edinme kampanyalarına atfedilip atfedilemeyeceği açık değildir. Evlat edinilecek hayvanlara ihtiyaç duyuluyor veya evlat edinme oranlarını artırmak için kamuyu bilinçlendirme kampanyaları yapılıyor.

Maliyet tasarrufu[değiştir | kaynağı değiştir]

  • TNR'nin savunucuları, kedileri kısırlaştırmanın maliyetli olabileceğini ancak ötanazi yapmanın daha maliyetli olduğunu iddia ediyor. Bununla birlikte, TNR ile ilgili maliyet tasarrufları konuma özgüdür ve doğru tahminler, gönüllü desteği, bağışlar, hibeler ve düşük maliyetli hizmetler için yerel kısırlaştırma anlaşmaları dahil olmak üzere çok sayıda değişkenin hesaba katılmasını gerektirir. Maliyet tasarrufları, uygulanan TNR programının türüne, hayvan kontrolü katılımının kapsamına, mevcut gönüllü tabanına ve toplumun TNR'ye verdiği genel desteğe bağlı olarak dalgalanır.[31] Zamanla, yıpratma ve kısırlaştırma çabalarıyla serbest dolaşımdaki nüfus azalırsa, bunlara yapılan toplam harcamaların azalmasıyla tasarruf sağlanabilir.
  • Orange County, Florida'da yapılan 10 yıllık bir çalışmada, 7.903 yabani kedinin kısırlaştırıldığı bir yabani kedi kısırlaştırma programının başlatılmasının ardından, maliyet tahmini olarak 442.568 dolar oldu; bu maliyet, onlara el konulup ötanazi yapılması halinde 1.098.517 dolardı.[32]
  • Port Orange, Florida'da 2013 yılında şehrin iş alanlarında başlatılan bir TNR programı, daha az başıboş kedi ve para tasarrufuyla sonuçlandı. İlk yılda 214 kedi 13.000 dolara kısırlaştırıldı; bu, alıkonulan kedilerin çoğuna ötanazi uygulandığı 2010 yılında harcanan 50.000 dolardan çok daha azdı.[33] Kedilerin kısırlaştırılmaması durumunda doğurabileceği yavrulara el konulmasına gerek kalmaması nedeniyle teorik olarak 123.000 dolarlık bir tasarruf öngörülüyordu.[33]

İyileştirilmiş moral ve halk desteği[değiştir | kaynağı değiştir]

  • 2011 yılında ABD'li evcil hayvan sahipleri arasında yapılan bir anket, katılımcıların %71'inin "Hayvan barınaklarının yalnızca tedavi edilemeyecek kadar hasta veya sahiplenilemeyecek kadar saldırgan olduklarında hayvanlara ötanazi yapmasına izin verilmesi gerektiği" fikrine katıldığını, yalnızca %25'inin ise "Bazen hayvan barınaklarının Hayvan nüfusunu kontrol altına almanın gerekli bir yolu olarak hayvanlara ötanazi yapılmasına izin verilecek." [34]
  • 2019'da, "Brisbane Şehri (Avustralya) sakinlerinin çoğu için, kentsel başıboş kediler sorunu ve yönetim stratejileri hakkında farkındalık yaratıldığında, çoğunluğun çok az ikna gerektirerek veya hiç ikna gerektirmeden bir TNR topluluk programını desteklediği" sonucuna varan bir çalışma yayınlandı. " [35]
  • TNR programları, gönüllülerin ve personelin barınaklarda ötanazi ile ilgili olarak yaşadığı stresi ve gerilimi azaltma yönünde bir yan etkiye sahip olabilir. 2019'da yapılan bir araştırma, barınak çalışanları arasında ötanaziye bağlı gerginliğin yaygın olduğu sonucuna vardı. Bu tür bir gerginlik, artan genel iş stresi, iş-aile çatışması, bedensel şikayetler ve madde kullanımı ve daha düşük iş tatmini düzeyleriyle ilişkilidir.[36]

Kedilerin sağlığını ve refahını iyileştirmek[değiştir | kaynağı değiştir]

TNR programlarının başıboş dolaşan kedilerin refahını birçok yönden iyileştirdiği iddia edildi:

  • Kısırlaştırılan dişi kediler artık hamilelik veya emzirme yükünden kurtulacak: Dişilerin yıl boyunca hamile olduğu tespit edildi. başıboş dolaşan kedilerin üreme kapasitesi üzerine yapılan bir araştırma, bunların yılda ortalama 1,4 yavru doğurabileceğini, ortalama 3 yavru kedi/çöp olduğunu gösterdi.[37]
  • Yavru kedilerin gereksiz acılarını hafifletmek: Araştırmada başıboş dolaşan kedilerden doğan yavru kedilerin %75'i 6 aylıktan önce öldü veya ortadan kayboldu. Travmanın en yaygın ölüm nedeni olduğu belirlendi.[37]
  • Genel sağlığın iyileştirilmesi: Amerikan Veteriner Hekimler Birliği (AVMA), uygun şekilde yönetilen programların daha iyi beslenme, hastalıkları önlemek için aşılama ve hasta ve zayıflamış kedilerin ötanazi yoluyla yaşam kalitesini artırabileceğini belirtmektedir.[38] Bununla birlikte, kolonilerin yönetimi zorunlu bir uygulama olmadığı gibi, kısırlaştırmadan sonra devam eden izleme ve takip bakımı da serbest bırakılmamaktadır. Aşılamalar, tıbbi muayeneler, bakım veya tedaviler, herhangi bir TNR çabasının parçası olabilir veya olmayabilir.
  • Kavgalar azalabilir, böylece yaralanmalar da azalabilir: İkisi kısırlaştırılmış erkeklerden ve ikisi sağlam erkeklerden oluşan dört koloni arasında yapılan bir araştırma, kısırlaştırılmış gruplarda agonistik davranış sıklığının daha düşük olduğunu buldu. Bununla birlikte, kısırlaştırılmış gruplarda kaydedilen agonistik davranış, bu gruplara taşınan sağlam erkeklerin dahil olduğu etkileşimlere atfedilebilir.[39] Yukarıda belirtildiği gibi, kedilerin introgresyonu çalışmalarda belirtilen yaygın bir faktördür.

Başıboş dolaşan veya canlı tuzaklara düşen kedilerin tümü sokak kedisi değildir. Bazılarının sahibi var ama dışarıda dolaşmasına izin veriliyor; bazıları evlerinden ya da sahiplerinden kaçıp başıboş dolaşıyor; bazıları terk edilmiş veya "atılmış" olabilir. Tuzak sonrasında "sosyal" (arkadaş canlısı ve evlat edinilebilir), "sosyal ama çekingen veya korkak" (uyum sağlayabilir ve evlat edinilebilir), "sosyal değil" (vahşi değil, ele alınmamayı tercih eder, evlat edinilmesi zor) değerlendirmesi veya TNR'nin hayvanın yararına olması amaçlanıyorsa "vahşi" çok önemlidir. Programlar yabani yavru kedilerin sosyalleştirilmesini ve sahiplenilmesini ve dost canlısı kedilerin sahiplenmesini sağladığında, bu kedilerin refahı artar.[2]

Daha yaygın bazı hastalıkların ve parazitlerin tedavisi ve önlenmesinin yanı sıra tespit konusunda sürekli aktif müdahaleyi içeren yönetilen TNR programları, genel sağlıklarının iyileştirilmesine yardımcı olabilir.[38]

TNR'nin başıboş dolaşan kedilerin sağlığı ve refahı üzerindeki genel etkisini bir bütün olarak ölçmek mümkün değildir. Çok sayıda araştırmada kedilerin çoğunun ortadan kaybolduğu, dolayısıyla takip edilmesinin imkansız olduğu görüldü. Pek çok şeyden yaralanma, hastalık veya ölüme maruz kalırlar: insanlardan veya insan makinelerinden veya diğer hayvanlardan kaynaklanan travmalar, yaban hayatı tarafından avlanma, toksinler ve zehirler, bulaşıcı hastalıklar, sert hava koşullarına maruz kalma, yetersiz beslenme, enfeksiyonlar ve parazit zayıflaması.[40]

TNR sürecinin kendisi insanlık dışı sonuçlara yol açabilir. 2016 yılında WFLA tarafından yapılan bir araştırma raporu, Florida'nın Hillsborough İlçesinde TNR kedilerinin cerrahi kısırlaştırmalarının ertesi günü açık havaya geri gönderildiğini, çünkü Tampa Körfezi İnsani Yardım Derneği'nin "onları birkaç günlüğüne koyacak bir yeri" olmadığını ortaya çıkardı. WFLA, ellerinde açılan cerrahi yaralardan kanayan TNR kedilerinin görüntülerine, kesiklerinde kurtçuklar bulunan TNR kedisinin görüntülerine ve içindeki kişinin kan kaybından dolayı kanlı bir kedi tuzağı görüntüsüne sahip olduklarını söyledi; TV kanalının yöneticileri bu görüntülerin yayınlanmasına izin vermedi. TNR programını denetleyen yetkililer, TNR sonuçları "mükemmel olmasa" bile barınakta ötanazi oranlarının büyük ölçüde azalmasına değdiğini söyledi.[41]

Daha az şikayet[değiştir | kaynağı değiştir]

TNR, başıboş dolaşan kedilerle ilgili kamu şikayetlerinin azaltılmasına yardımcı olabilir. Dişi kediler, eğer hamile kalmazlarsa, yılın cinsel açıdan aktif zamanlarında yaklaşık her üç haftada bir düzenli olarak 'çağırır' (mevsime girer ve erkek kediye karşı alıcı olur). Bir bölgede kısırlaştırılmamış dişi kedilere sahip olmak, kısırlaştırılmamış erkekleri cezbedecek ve buna bağlı olarak ilaçlama, kavga etme ve yemek yeme sorunları yaşanacaktır.[42]

  • 1995 yılında bir TNR programı başlattıktan sonra Florida Orange County'deki hayvan kontrolü, rahatsız edici şikayetin tanımının genişletilmesine rağmen kediler hakkında daha az şikayet aldı.
  • 1998-2000 yıllarında Texas A&M Üniversitesi'nde bir TNR programı üzerine yapılan bir araştırma, üniversitenin haşere kontrol hizmetine alınan kedi şikayetlerinin sayısının 1. yıldan 2. yıla düştüğünü bildirdi.[43]

Avlanmanın yaban hayatı üzerindeki etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Çok sayıda çalışma, başıboş dolaşan kedilerin, avlanma yoluyla yerli yaban hayatı üzerinde önemli bir olumsuz etkiye sahip olabileceğini göstermiştir. Yüz milyonlarca kuşun, küçük memelinin, sürüngenlerin, amfibilerin ve balıkların ölümü de dahil olmak üzere önemli miktarda yaban hayatı tahribatına ve ekosistem bozulmasına neden oluyorlar.[38] Bunlar 63 türün neslinin tükenmesiyle ilişkilendiriliyor ve 360 türün daha tehdit altında olmasıyla ilişkilendiriliyor.[44]

Başıboş dolaşan evcil kediler "yabancı" bir tür olarak kabul edilir ve dünya çapında birçok ülkede istilacı olarak listelenir.[45][46]

Kedilerin artık Kuzey Amerika'daki antropojenik kuş ölümlerinin en büyük nedeni olduğu düşünülüyor.[47]

Adalarda bunların neden olduğu türlerin yok olduğu kaydedilmiştir. 2004 yılında hedeflenen yok etme programları, başıboş dolaşan evcil kedileri en az 49 adadan başarıyla yok etti.[48] İstilacı memelilerin adalardan yok edilmesinin kanıtlanmış bir koruma aracı olduğunu ve daha sonra yerli türlerin kurtarılacağına dair açık delillerin bulunduğunu öne sürerek, adalardaki yerli biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi için önerilen bir yöntem olarak tanınmaktadır.[49]

başıboş dolaşan kedilerin avlarını yemeden avladıkları ve öldürdükleri belgelenmiştir.[50]

İnsan ve hayvan sağlığına yönelik riskler[değiştir | kaynağı değiştir]

Sokak hayvanları genel olarak önleyici tedbirlerin eksikliği (örneğin aşılar, solucanlarla mücadele), ara konakçılara (örneğin fareler ve kuşlar) kolay erişim ve parklar gibi halka açık alanlara sınırsız giriş gibi faktörlerden dolayı halk sağlığı üzerinde önemli etkilere sahip olabilir. Bunların varlığı zoonotik hastalıkların bulaşması açısından büyük bir risk oluşturmaktadır.[51]

Başıboş dolaşan kediler, hem insanları hem de evcil ve vahşi diğer hayvanları etkileyebilecek hastalıklar için vektör görevi görebilir. Türlerin kendi içinde ve diğer türlere bulaşma meydana gelebilir. Kedi lösemi virüsü, kedi immün yetmezlik virüsü, ektoparazitler (pireler, akarlar, bitler, keneler), bağırsak ve protozoan parazitler,[52] Rickettsia ve Coxiella ("Q Fever") türler arası ve türler arası paylaşılan hastalık ve parazitlerin örnekleridir.[53]

Kedi dışkısında Campylobacter ve Salmonella türleri gibi çok sayıda zoonotik patojen bulunmaktadır; askaritler (örneğin Toxocara cati); kancalı kurtlar (Ancylostoma spp); ve tek hücreli parazitler Cryptosporidium spp, Giardia spp ve T. gondii . Kirlenmiş toprak insanlar, otçullar, kemirgenler ve kuşlar için önemli bir enfeksiyon kaynağıdır ve çeşitli çalışmalar evcil hayvan dışkılarının akarsuların ve kıyı sularının bakteri yüklemesine katkıda bulunduğunu göstermektedir.[54]

Başıboş kedi popülasyonlarının, insanları etkileyebilen ve etkilemiş olan çeşitli zoonotik hastalıkların kaynağı olduğu belirlenmiştir:[38][51][55]

  • Kuduz
  • Toksoplazmoz
  • Bağırsak solucanları da dahil olmak üzere çeşitli nematod parazitleri
  • Veba [56]
  • Tularemi
  • Tifüs
  • Kedi tırmığı ateşi (Bartonella) gibi bakteriyel hastalıklar
  • Kuş Gribi A/H5N1 virüsü [57]
  • Sporotrikoz dahil mantar hastalıkları [58]

Ülkeye göre tedavi[değiştir | kaynağı değiştir]

Evcil kediler Antarktika hariç her kıtada bulunabilir.[59] Dünyadaki 700 milyon kediden 480 milyonu yabanidir.[60][61][62] Başıboş dolaşan köpek ve kedilerin kontrolü dünya çapında bir sorundur. Pragmatik ve bilimsel değerlendirmelerin ötesinde, kültürel miras, etik inançlar ve sosyal ve ekonomik etkiler, bu soruna çözüm bulma çabalarında kritik rol oynamaktadır.

Başıboş dolaşan ve topluluk kedilerinin yasal statüsü, TNR programlarının geçmişleri ve çabaları gibi, bölgeden bölgeye değişiklik göstermektedir. TNR'yi destekleyen çok sayıda hükümet mevcuttur.

Avustralya[değiştir | kaynağı değiştir]

Tehdit Altındaki Türler Komiseri Gregory Andrews, 2017 yılında Sydney Morning Herald'da yayınlanan bir haber bülteninde, federal hükümetin 2 milyon yabani kediyi - nüfusun yaklaşık üçte birini - yok etme niyetinin nedenini "yerli hayvanlarımız için en büyük tehdit olduklarını ve halihazırda kaybedilen 30 memeliden 20'sinin neslini doğrudan tükettiklerini" söyleyerek özetlemiştir. Bu itlafın 2020 yılına kadar devam etmesi planlanıyordu.[63][64]

Kanada[değiştir | kaynağı değiştir]

Kanada genelinde belediyeler, eski hayvan kontrolü yönetmeliklerini, evcil hayvan davranışı yükümlülüklerini sahiplerine yönlendirmeyi amaçlayan "sorumlu evcil hayvan sahipliği" kurallarıyla değiştirdi. Hızlanan trendin ortak özelliği, sahiplerinin kedileri için lisans almaları ve etrafta dolaşmamalarını sağlama zorunluluğudur.[65]

Ocak 2012'de, Britanya Kolumbiyası'nın Merritt şehrinde bir tüzük memuru kedi mamasını kaldırdı ve Kanada Kraliyet Atlı Polisi'nden topluluk kedilerini besleyenlere yönelik cezai suçlamaları değerlendirmesini istedi. Hiçbir suçlamada bulunulmadı ancak kurtarma grubunun işletme lisansı iptal edildi ve mağaza önündeki konumundan taşınmak zorunda kaldı.

Toronto Şehri, Ontario, hayvan hizmetlerine TNR'yi de dahil etmektedir ve özellikle TNR'yi ve yönetilen kolonileri ele alan bir yönetmeliğe sahiptir. Toronto Hayvan Hizmetleri, kayıtlı ve eğitimli bir bakıcıya sahip olan koloniler için kısırlaştırma ve kısırlaştırma hizmeti sunmaktadır.[66]

Danimarka[değiştir | kaynağı değiştir]

TNR, Londra'daki 1980 Üniversiteler Hayvan Refahı Federasyonu (UFAW) sempozyumunda bildirildiği üzere, 1970'lerin ortasında Danimarka'da uygulandı. Danimarka Kedileri Koruma Derneği, kısırlaştırılmış kedilerin kimliklerini tespit etmek için hem dövme hem de kulağına eğilme uygulaması yaptı.[67]

Fransa[değiştir | kaynağı değiştir]

1978'de Paris şehri, Serbest Yaşayan Kedilerin Hakları Bildirgesi'ni yayınladı.[68] O yıl Cambazard, École du Chat'i kurdu ve ilk kedisini TNR'de kurdu ve sonraki yıllarda binlerce kediye yardım etmeye devam etti.

İsrail[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye gibi İsrail de sürekli artan sokak kedisi popülasyonuyla mücadele etmektedir. Kediler, en güneydeki Eilat şehrinden Golan Tepeleri'ndeki topluluklara kadar insanlarla birlikte her yerde yaşamaktadır. Üstelik İsrail'de Let the Animals Live'ın baskısı sonucu kedilerin sokaklardan uzaklaştırılması yasa dışıdır. Kedi kolonileri, kendilerini besleyen insanların bıraktığı büyük miktardaki yiyecek nedeniyle artmaya devam ediyor; tahminlere göre Kudüs şehri nüfusunun kilometrekare başına 2.000 kedi olduğu tahmin ediliyor.[69] İsrail'de kedileri yakalama, kısırlaştırma ve geri gönderme çabaları işe yaramıyor çünkü popülasyon, bir fark yaratacak kadar kediyi fizibil bir şekilde yakalayamayacak kadar büyük. Üstelik kedi popülasyonu konusunda ne yapılacağına dair ulusal bir anlaşma da yok. Sonuç olarak, geleceğe yönelik bir eylem planı olmadan nüfusları artıyor. Ocak 2019'da, kedileri besleyen insanların baskısıyla Kudüs, şehrin her yerine "besleme istasyonları" kurmayı planlıyor. Amaç, başıboş kedi popülasyonuna yardımcı olmak ve onların refahını artırmak için belirli beslenme alanlarını kolaylaştırmaktır. Bu plan ekolojistler ve korumacılar tarafından kedilerin refahına hiçbir katkı sağlamadığı gerekçesiyle eleştirilirken, Doğayı Koruma Derneği'nden Amir Balaban "Birileri hayvanları önemsiyorsa, onları eve götürmeli" dedi.

İtalya[değiştir | kaynağı değiştir]

Roma'nın da dahil olduğu Lazio Bölgesi'nde yabani kedileri öldürmek 1988'den bu yana yasa dışı. 2006'da yapılan bir araştırma, 1991'den 2000'e kadar yaklaşık 8.000 kişinin kısırlaştırıldığını ve orijinal kolonilerine yeniden yerleştirildiğini ortaya çıkardı. Kısırlaştırma kampanyalarının, kayıtlı koloniler ve sayımı yapılan kediler arasında kedi sayısında genel bir düşüşe yol açtığı, ancak kedi göçü yüzdesinin (terk edilme ve kendiliğinden geliş nedeniyle) yüzde 21 civarında olduğu sonucuna varılmıştır. TNR'nin, ev kedilerinin üremesini kontrol etmeye yönelik (terk edilmeyi önlemek amacıyla) insanlara etkili bir eğitim verilmeyen çabalarının para, zaman ve enerji kaybı olduğunu öne sürdü.

Ağustos 1991'den bu yana, hem kediler hem de köpekler için öldürülmeme politikasının uygulamaya konulmasıyla İtalya'nın her yerinde yabani kediler koruma altına alınmıştır. Yabani kedilerin özgür yaşama hakkı vardır ve kolonilerinden kalıcı olarak uzaklaştırılamazlar; kedi bakıcıları resmi olarak kaydedilebilir; ve TNR yöntemleri, evcil hayvanların yönetimine ilişkin ulusal yasada özetlenmiştir.

Güney Kore[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel olarak kedilere ve özellikle de başıboş dolaşan kedilere karşı olumsuz tutumlar Güney Kore'de kültürel olarak yerleşmiştir.[70] Güney Kore Hayvanları Koruma Yasasında 2011 yılında yapılan değişiklik, hayvanların taşınması ve ötanazisinde insani yöntemlerin kullanılmasını zorunlu kılıyordu.[71] Bazı bölgelerde hükümet destekli TNR programları var ancak bu programlar genellikle halk tarafından küçümseniyor ve kötü yönetiliyor. Genel olarak kedilere yönelik olumsuz tutumlar ve korkuların değişmesi yavaş olmuştur ve başıboş dolaşan kediler istismara veya şiddete maruz kalabilir. Ancak son yıllarda Güney Kore'nin evsiz kedilere karşı tutumu iyileşti.

Yeni Zelanda[değiştir | kaynağı değiştir]

Koruma Dairesi (DOC), kamu koruma alanlarındaki yabani kedileri kontrol etmek için yasal olarak yetkilidir. Birçok açık deniz adasındaki yabani kedilerin kökünü kazıdı. Kontrol teknikleri arasında zehirlenme, tuzak kurma ve ateş etme yer alır. Ölümcül kontroller, etkili ve insancıl en iyi uygulama tekniklerini takip eder ve 1999 Hayvan Refahı Yasasına uygundur

2017 yılında, Yeni Zelanda Evcil Hayvan Konseyi, Ulusal Kedi Yönetim Stratejisi Tartışma Belgesini yayımladı; burada "başıboş kedi yönetimi haklı görüldüğünde, ölümcül olmayan uzaklaştırma yöntemleri (örn. yeniden barındırma veya yönetilen en iyi uygulama, hedefli tuzak-kısırlaştırma-geri dönüş) tavsiyesinde bulunuldu. [mtTNR]) her zaman ilk seçenek olmalıdır." Bu tartışmada bazı durumlarda mtTNR'nin sınırlı değeri kabul edilmiştir. Hedefleri, Yeni Zelanda'daki tüm kedilerin sorumlu bir şekilde sahiplenilmesi ve kedilerin, onların refahını ve çevreyi koruyacak şekilde insanca yönetilmesidir.

Türkiye[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'nin başıboş dolaşan köpekler ve kedilerle ilgili önemli bir sorunu vardır ve ülke bu sorunu çözmenin yollarını arıyor. Hayvanları Koruma Yasası, Hayvan Sağlığı Polis Yasası'nın izin verdiği durumlar dışında "sahipsiz hayvanların" öldürülmesini yasaklıyor. Yerel otoritelerin kurduğu veya izin verdiği hayvan barınaklarına götürülmeleri gerekmektedir.[72] Ana dininin ilkelerine uygun olarak çoğu Türk, "nüfus kontrolü" amacıyla hayvanlara ötanazi yapılmasına son derece karşıdır; Sürekli artan nüfusu engellemeye yönelik son çabalar arasında, dolaşan kedi ve köpeklere yönelik TNR de yer alıyor.

Birleşik Krallık[değiştir | kaynağı değiştir]

Yakalama-kısırlaştırma-bırak belgelenen en eski uygulaması 1950'lerde Birleşik Krallık'taki hayvan aktivisti Ruth Plant tarafından yürütüldü. 1960'ların ortalarında, eski model Celia Hammond, "vahşi kedilere ötanazi yapmanın tek seçenek olarak görüldüğü bir dönemde" TNR çalışmasıyla tanıtım kazandı. Hammond "yerel yetkililerle, hastanelerle, çevre sağlığı departmanlarıyla birçok mücadele verdi" ancak yıllar içinde kontrolün "öldürmeyerek değil kısırlaştırarak sağlanabileceğini" göstermeyi başardığını belirtti.

"Vahşi kedilerin ekolojisi ve kontrolü" konulu ilk bilimsel konferans 1980 yılında Londra'da düzenlendi ve konferansın tutanakları Üniversiteler Hayvan Refahı Federasyonu (UFAW) tarafından yayınlandı. 1982, 1990 ve 1995'teki sonraki UFAW yayınları, uzun yıllar boyunca yabani kedi kontrolüne yönelik temel bilimsel referanslar oldu.[73]

2008 yılında İskoç Yaban Kedileri Derneği, bölgesel olarak nesli tükenmekte olan İskoç yaban kedisini korumak için yabani kedilerin TNR'sini kullanmaya başladı.[74] Hedefleri şunları içerir:

  • Genetik olarak saf İskoç yaban kedisini kurtarmak
  • Bölgedeki tüm yabani kedilerin uzaklaştırılması
  • İnsancıl, kısırlaştırmaya dayalı vahşi kedi kontrollerini kullanma
  • Yabani kedilerin bölgeye geri dönmesini önlemek için tampon bölgeler oluşturulması

Amerika Birleşik Devletleri[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD'de yabani kedilerle ilgili politikayı açıkça belirleyen federal bir yasa yoktur ve eyalet ve yerel yasaların yaklaşımları farklılık göstermektedir. Nesli Tehlike Altında Olan Türler Yasası ve Göçmen Kuş Anlaşması Yasası, TNR'nin yasallığı ile ilgili olabilir [75] American Bird Conservancy v. Harvey (2014) adlı federal davada, çevreciler, tehdit altındaki bir tür olan Piping Plover'ın yuva yaptığı bilinen bir eyalet parkında yabani kedileri destekleyen faaliyetleri yasaklamadığı için New York Eyalet Parkları Komiseri Rose Harvey'i Tehlike Altındaki Türler Yasası uyarınca dava etti. Bir uzlaşma ve yargı kararı uyarınca, New York Eyaleti tüm kedileri bir barınağa götürmeyi ve gelecekte parkta bulunan kedileri yakalayıp kalıcı olarak ortadan kaldırmayı kabul etti.

TNR programlarının 1918 tarihli Göçmen Kuş Anlaşması Yasası kapsamında sorumlulukları olabileceğine dair yasal teoriler bulunmaktadır; bu yasa "herhangi bir zamanda, herhangi bir yolla veya herhangi bir şekilde, herhangi bir göçmen kuşu takip etmek, avlamak, almak, yakalamak, öldürmek, almaya teşebbüs etmek, yakalamak veya öldürmek [...] yasadışı olacaktır"[104] demektedir. ...] herhangi bir göçmen kuşu, bu tür bir kuşun herhangi bir parçasını, yuvasını veya yumurtasını,"[105] hükümet tarafından aksi düzenlenmedikçe veya izin verilmedikçe, kasıtsız olarak almak da dahil olmak üzere, yasadışı olarak alınan her kuş için 15.000 $'a kadar para cezası ve altı aya kadar hapis cezası öngörmektedir. (MBTA kapsamında başarılı bir kovuşturma örneği United States v. Moon Lake Electric Association Incorporated davasıdır; bu davada bir elektrik şirketi, sahibi olduğu elektrik direklerinde kuşlara elektrik verildiği için suçlu bulunmuş ve para cezasına ve şartlı tahliyeye mahkum edilmiştir)[104][107] TNR kolonileri insanlar tarafından desteklendiğinden, TNR kedileri tarafından kuşların avlanmasının mahkemeler tarafından yasadışı bir kasıtlı alma olarak kabul edilmesi mümkündür [76][76][77][78][78][79]

29 Ocak 2019'da Hawaii İstilacı Türler Konseyi, evcil kedilerin kapalı alanlarda tutulmasını ve yabani kedilerin yaban hayatı ve insanlar üzerindeki etkilerini insani bir şekilde hafifletmek için hakemli bilimin kullanılmasını destekleyen bir kararı kabul etti.[80]

Kedilerin TNR'si Alaska'da, kedilerin orijinal olarak orada yakalanmış olsalar bile doğaya salıverilmesini engelleyen bir yasa nedeniyle yasa dışıdır.[81] Bu, oradaki yabani kedi popülasyonunu kontrol etmenin tek yasal yöntemini tuzağa düşürüp öldürmeyi bıraktı;[82] ancak TNR'ye karşı yasa yeterince uygulanmıyor [81] ve kısırlaştırılmış kedilerin kurallardan muaf tutulmasına yönelik öneriler var.[82]

Hükümetlere TNR çabalarını engellemeye çalışmaları nedeniyle dava açıldı. Aralık 2010'da, Kaliforniya Çevresel Kalite Yasası uyarınca çevresel inceleme tamamlanana kadar Los Angeles Şehri'nin planlanan TNR programını engellemek için bir tedbir kararı verildi.[83] Hakim herhangi bir çevre sorununa hükmetmedi veya diğer kuruluşların şehirde TNR yapmasını yasaklamadı.[84]

Bazı bakıcılar yabani kedilere bakmaktan dolayı dava edildi. "Vahşi" bir kedinin yerel düzenlemelerde nereye uyduğuna dair kafa karıştırıcı konular, onların evcil hayvan mı yoksa yaban hayatı mı olduğu ve "sahipli" olup olmadıklarına bağlıdır. Birçok yönetmelik yabani hayvanların (kuşlar hariç) beslenmesini kısıtlamaktadır. Ayrıca, bir kişinin sahip olabileceği evcil hayvan sayısını kısıtlayan ve evcil hayvanların serbestçe dolaşmasına izin vermeyen yönetmelikler de var. 2011 yılında, Vandercook Lake, Michigan'dan Danni Joshua'ya yönelik "hayvanların başıboş dolaşmasına izin verdiği" suçlamaları, 15-20 kediden oluşan kolonisinin taşınmasını kabul ettiğinde reddedildi.[85] 2012 yılında 78 yaşındaki Dawn Summers, "istifçilik" suçundan toplum hizmeti cezasına çarptırıldı; Biloxi, Mississippi'de şehir onaylı bir program kapsamında yönetilen bir kolonide 27'ye kadar topluluk kedisini besliyordu.[86] Alley Cat Allies, topluluk kedilerinin bakıcıya ait sayılmaması gerektiğini belirterek kararı eleştirdi.[87] Virginia Yüksek Mahkemesi, 2013 yılında Henrico County'nin Susan Mills'i yabani kedilere bakmakla suçladığı ve ilçenin imar kapsamında izin verilen bir faaliyet olmadığını söylediği imar yönetmeliğini çok geniş buldu. Bölge mahkemesi yargıcı ona kedileri beslemeyi bırakmasını emretmişti ancak kararın bu kısmı uygulanabilir değildi.[88]

Vahşi kedilerin muhalifleri de hayvanlara zarar vermeye veya onları öldürmeye çalışarak hayvan koruma yasalarını ihlal ettikleri gerekçesiyle dava edildi. 2007'de Jim Stevenson, Galveston County, Texas'taki bir koloniden bir kediyi vurduğu için mahkemeye çıktı, bildirildiğine göre bu eylemi, kolonideki kedilerin bölgede nesli tehlike altında olan yağmur kuşlarını avladığını gözlemledikten sonra yapmıştı. Duruşma, yasada hayvanın sahibinin kanıtlanması gerektiğini belirten bir boşluk olması nedeniyle jürinin asılmasıyla sonuçlandı ve bu sorun o zamandan beri çözüldü. Aralık 2011'de yaban hayatı biyoloğu Nico Dauphiné, Washington DC'de yabani kedileri fare zehiriyle öldürmeye teşebbüsten ertelenmiş hapis cezasına çarptırıldı.[89]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Boone, John D. (25 Ağustos 2015). "Better trap–neuter–return for free-roaming cats: Using models and monitoring to improve population management". Journal of Feline Medicine and Surgery. 17 (9): 800-807. doi:10.1177/1098612X15594995. PMID 26323805. 2 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2021. 
  2. ^ a b c d Kortis, Bryan (2013). Neighborhood Cats TNR Handbook: The Guide to Trap-Neuter-Return for the Feral Cat Caretaker. 2nd. Susan Richmond, Meredith Weiss, Anitra Frazier, joE. Needham, Lois McClurg & Laura Gay Senk. Neighborhood Cats, Inc. 5 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2023. 
  3. ^ For example: "Barn Cat Program". Kitsap-Humane.org. Silverdale, Washington: Kitsap Humane Society. 9 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2014. 
  4. ^ "Trap-Neuter-Return (TNR) Program For Community Cats | Humane Society of the Pikes Peak Region". www.hsppr.org. 23 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2019. 
  5. ^ Ark, Noah's. "Feral Cat Program". Noah's Ark Animal Foundation (İngilizce). 23 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2019. 
  6. ^ a b c Coe, Seraiah T; Elmore, Jared A. (23 Aralık 2021). "Free-ranging domestic cat abundance and sterilization percentage following five years of a trap–neuter–return program". Wildlife Biology. 2021. doi:10.2981/wlb.00799. 
  7. ^ a b Hostetler, Mark; Wisely, Samantha M.. "How Effective and Humane Is Trap-Neuter-Release (TNR) for Feral Cats?". IFAS Extension. University of Florida. 25 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2022. 
  8. ^ Debrot, Adolphe O.; Ruijter, Martin N. M. (17 Ocak 2022). "A renewed call for conservation leadership 10 years further in the feral cat Trap-Neuter-Return debate and new opportunities for constructive dialogue". Conservation Science and Practice. 4 (4). doi:10.1111/csp2.12641. 
  9. ^ "Trap-Vasectomy-Hysterectomy-Return (TVHR) Is No Substitute for Trap-Neuter-Return (TNR)". Alley Cat Allies (İngilizce). 1 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2019. 
  10. ^ McCarthy, Robert J.; Levine, Stephen H.; Reed, J. Michael (15 Ağustos 2013). "Estimation of effectiveness of three methods of feral cat population control by use of a simulation model". Journal of the American Veterinary Medical Association. 243 (4): 502-511. doi:10.2460/javma.243.4.502. PMID 23902443. 
  11. ^ Staff, DVM360.com (Sep 2013). "Tufts researchers say TNR is not most effective method to control feral cat population". 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ "Million Cat Challenge | Return to Field". www.millioncatchallenge.org. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019. 
  13. ^ "The Global Impact of Feral Cats | The Ecology Global Network". Ecology Global Network (İngilizce). 27 Ağustos 2013. 11 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2019. 
  14. ^ "Our position on cats". The Humane Society of the United States (İngilizce). 21 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2019. 
  15. ^ Alexandra Newman, David Smith, Ria R Ghai, Ryan M Wallace, Mia Kim Torchetti, Christina Loiacono, Laura S Murrell, Ann Carpenter, Scott Moroff, Jane A Rooney, Casey Barton Behravesh. “First reported cases of SARS-CoV-2 infection in companion animals—New York, March–April 2020.” Morbidity and Mortality Weekly Report 69 (23), 710, 2020.
  16. ^ "Animal Welfare Policy & Position Statements". Aug 2012. 3 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "RSPCA policies on animal welfare". 2014. 18 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ "What is PETA's stance on programs that advocate trapping, spaying and neutering, and releasing feral cats?". 7 Temmuz 2010. 21 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2023. 
  19. ^ "Trap-Neuter-Release: Does TNR Really Save Cats?". 10 Şubat 2021. 6 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2023. 
  20. ^ "IWRC Education and Resources for Wildlife Conservation Worldwide: Feral Cats and Dogs Position Statement" (PDF). Sep 2014. 22 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  21. ^ "Effects of an Invasive Species: Domestic Cats" (PDF). Mar 2017. 17 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  22. ^ "Cats Indoors". American Bird Conservancy (İngilizce). 22 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2019. 
  23. ^ Spehar, Daniel D.; Wolf, Peter J. (31 Ekim 2017). "An Examination of an Iconic Trap-Neuter-Return Program: The Newburyport, Massachusetts Case Study". Animals. 7 (11): 81. doi:10.3390/ani7110081. ISSN 2076-2615. PMC 5704110 $2. PMID 29088106. 
  24. ^ Andersen, Mark C.; Martin, Brent J.; Roemer, Gary W. (15 Aralık 2004). "Use of matrix population models to estimate the efficacy of euthanasia versus trap-neuter-return for management of free-roaming cats". Journal of the American Veterinary Medical Association. 225 (12): 1871-1876. doi:10.2460/javma.2004.225.1871. ISSN 0003-1488. PMID 15643836. 
  25. ^ Boone, J.D.; Slater, M.A. (Nov 2014). "A Generalized Population Monitoring Program to Inform the Management of Free-Roaming Cats" (PDF). 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  26. ^ Levy, Julie K.; Cornell, Heather N.; Kreisler, Rachael E. (2019). "Decrease in Population and Increase in Welfare of Community Cats in a Twenty-Three Year Trap-Neuter-Return Program in Key Largo, FL: The ORCAT Program". Frontiers in Veterinary Science (İngilizce). 6: 7. doi:10.3389/fvets.2019.00007. ISSN 2297-1769. PMC 6367225 $2. PMID 30775368. 
  27. ^ Swarbrick, Helen; Rand, Jacquie (17 Mayıs 2018). "Application of a Protocol Based on Trap-Neuter-Return (TNR) to Manage Unowned Urban Cats on an Australian University Campus". Animals. 8 (5): 77. doi:10.3390/ani8050077. ISSN 2076-2615. PMC 5981288 $2. PMID 29772788. 
  28. ^ Kleinfeldt, Alexandra (Sep 2017). "Animal Euthanasia: Detailed Discussion". Michigan State University Animal Legal & Historical Center. 1 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  29. ^ "Pet Statistics". ASPCA (İngilizce). 23 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2019. 
  30. ^ "Our policies". The Humane Society of the United States (İngilizce). 23 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2019. 
  31. ^ "FAQs About Trap/Neuter/Return (TNR)". SPCA of Martinsville and Henry County (İngilizce). 23 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2019. 
  32. ^ Hughes, Kathy L.; Slater, Margaret R.; Haller, Linda (Oct 2002). "The Effects of Implementing a Feral Cat Spay/Neuter Program in a Florida County Animal Control Service". Journal of Applied Animal Welfare Science. 5 (4): 285-298. doi:10.1207/s15327604jaws0504_03. ISSN 1088-8705. PMID 16221079. 1 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2019. 
  33. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Port Orange success isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  34. ^ "New Survey Reveals Widespread Support for Trap-Neuter-Return". Faunalytics (İngilizce). 17 Mart 2015. 23 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2019. 
  35. ^ Hayward, Andrea; Lamb, Kate; Fisher, Gina; Rand, Jacquie (2019). "Public Opinions on Strategies for Managing Stray Cats and Predictors of Opposition to Trap-Neuter and Return in Brisbane, Australia". Frontiers in Veterinary Science (İngilizce). 5: 290. doi:10.3389/fvets.2018.00290. ISSN 2297-1769. PMC 6387915 $2. PMID 30834249. 
  36. ^ Reeve, Charlie L.; Rogelberg, Steven G.; Spitzmüller, Christiane; Digiacomo, Natalie (2005). "The Caring-Killing Paradox: Euthanasia-Related Strain Among Animal-Shelter Workers1". Journal of Applied Social Psychology (İngilizce). 35 (1): 119-143. doi:10.1111/j.1559-1816.2005.tb02096.x. ISSN 1559-1816. 
  37. ^ a b Nutter, Felicia B.; Levine, Jay F.; Stoskopf, Michael K. (1 Kasım 2004). "Reproductive capacity of free-roaming domestic cats and kitten survival rate". Journal of the American Veterinary Medical Association. 225 (9): 1399-1402. doi:10.2460/javma.2004.225.1399. ISSN 0003-1488. PMID 15552315. 
  38. ^ a b c d "Free-roaming Abandoned and Feral Cats". www.avma.org. 25 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2019. 
  39. ^ Finkler, Hilit; Gunther, Idit; Terkel, Joseph (1 Mayıs 2011). "Behavioral differences between urban feeding groups of neutered and sexually intact free-roaming cats following a trap-neuter-return procedure". Journal of the American Veterinary Medical Association. 238 (9): 1141-1149. doi:10.2460/javma.238.9.1141. ISSN 0003-1488. PMID 21529236. 
  40. ^ Elsheikha, Hany M.; Schnyder, Manuela; Traversa, Donato; Di Cesare, Angela; Wright, Ian; Lacher, David W. (7 Temmuz 2016). "Updates on feline aelurostrongylosis and research priorities for the next decade". Parasites & Vectors. 9 (1): 389. doi:10.1186/s13071-016-1671-6. ISSN 1756-3305. PMC 4936016 $2. PMID 27387914. 
  41. ^ "Quick release after surgery results in gruesome feral cat deaths". WFLA News Channel 8. 30 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2022. 
  42. ^ "Neutering your cat | International Cat Care". icatcare.org. 23 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2019. 
  43. ^ Hughes, Kathy L.; Slater, Margaret R. (2002). "Implementation of a feral cat management program on a university campus". Journal of Applied Animal Welfare Science. 5 (1): 15-28. doi:10.1207/S15327604JAWS0501_2. ISSN 1088-8705. PMID 12738586. 
  44. ^ Dickman, Chris R.; Ritchie, Euan G.; Nimmo, Dale G.; Glen, Alistair S.; Doherty, Tim S. (4 Ekim 2016). "Invasive predators and global biodiversity loss". Proceedings of the National Academy of Sciences (İngilizce). 113 (40): 11261-11265. doi:10.1073/pnas.1602480113. ISSN 0027-8424. PMC 5056110 $2. PMID 27638204. 
  45. ^ "GISD". www.iucngisd.org. 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019. 
  46. ^ "issg Database: Ecology of Felis catus". issg.org. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019. 
  47. ^ Loss, Scott R.; Will, Tom; Marra, Peter P. (29 Ocak 2013). "The impact of free-ranging domestic cats on wildlife of the United States". Nature Communications. 4: 1396. doi:10.1038/ncomms3961. PMID 23360987. 
  48. ^ Nogales, Manuel; Martín, Aurelio; Tershy, Bernie R.; Donlan, C. Josh; Veitch, Dick; Puerta, Néstor; Wood, Bill; Alonso, Jesús (2004). "A Review of Feral Cat Eradication on Islands". Conservation Biology (İngilizce). 18 (2): 310-319. doi:10.1111/j.1523-1739.2004.00442.x. ISSN 1523-1739. 
  49. ^ Butchart, Stuart H. M.; Micol, Thierry; Cranwell, Steve; Pasachnik, Stesha A.; Wanless, Ross; Fisher, Robert N.; Griffiths, Richard; Pierce, Ray; Borroto-Páez, Rafael (27 Mart 2019). "Globally important islands where eradicating invasive mammals will benefit highly threatened vertebrates". PLOS ONE (İngilizce). 14 (3): e0212128. doi:10.1371/journal.pone.0212128. ISSN 1932-6203. PMC 6436766 $2. PMID 30917126. 
  50. ^ McGregor, Hugh; Legge, Sarah; Jones, Menna E.; Johnson, Christopher N. (19 Ağustos 2015). "Feral Cats Are Better Killers in Open Habitats, Revealed by Animal-Borne Video". PLOS ONE. 10 (8): e0133915. doi:10.1371/journal.pone.0133915. ISSN 1932-6203. PMC 4545751 $2. PMID 26288224. 
  51. ^ a b Montoya, A.; García, M.; Gálvez, R.; Checa, R.; Marino, V.; Sarquis, J.; Barrera, J. P.; Rupérez, C.; Caballero, L.; Chicharro, C.; Cruz (15 Şubat 2018). "Implications of zoonotic and vector-borne parasites to free-roaming cats in central Spain". Veterinary Parasitology. 251: 125-130. doi:10.1016/j.vetpar.2018.01.009. PMID 29426469. 
  52. ^ "Gastrointestinal Parasites of Cats". 11 Ekim 2017. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019. 
  53. ^ Thomas, J. E.; Staubus, L.; Goolsby, J. L.; Reichard, M. V. (15 Eylül 2016). "Ectoparasites of free-roaming domestic cats in the central United States". Veterinary Parasitology. 228: 17-22. doi:10.1016/j.vetpar.2016.07.034. PMID 27692321. 
  54. ^ Dabritz, Haydee A.; Atwill, E. Robert; Gardner, Ian A.; Miller, Melissa A.; Conrad, Patricia A. (1 Temmuz 2006). "Outdoor fecal deposition by free-roaming cats and attitudes of cat owners and nonowners toward stray pets, wildlife, and water pollution". Journal of the American Veterinary Medical Association. 229 (1): 74-81. doi:10.2460/javma.229.1.74. ISSN 0003-1488. PMID 16817717. 
  55. ^ "CAPC Parasite ProtocolsFeline Arthropods". Today's Veterinary Practice (İngilizce). 1 Ocak 2015. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019. 
  56. ^ Control, World Health Organization Epidemic Disease; Tikhomirov, Evgueni; Poland, Jack D.; Gratz, Norman G.; Gage, Kenneth L.; Dennis, David T. (1999). Plague manual: epidemiology, distribution, surveillance and control (İngilizce). 
  57. ^ "QUESTIONS AND ANSWERS ON AVIAN INFLUENZA In relation to animals, food and water" (PDF). 14 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019. 
  58. ^ Schubach, Armando; Wanke, Bodo; Gremião, Isabella Dib; Coll, Jesana Ornellas; Schubach, Tania Pacheco; Barros, Monica Bastos de Lima (June 2010). "Esporotricose: a evolução e os desafios de uma epidemia". Rev Panam Salud Publica (İngilizce). 27 (6). 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019. 
  59. ^ Toenjes, Nicolle Birch Anna. "Felis catus (domestic cat)". Animal Diversity Web (İngilizce). 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2019. 
  60. ^ Ali Taghipour, Sahar Ghodsian, Mina Shajarizadeh, Mitra Sharbatkhori, Sasan Khazaei, Hamed Mirjalali. "Global prevalence of microsporidia infection in cats: a systematic review and meta-analysis of an emerging zoonotic pathogen." Preventive Veterinary Medicine 188, 105278, 2021.
  61. ^ Ali Rostami, Mahdi Sepidarkish, Guangxu Ma, Tao Wang, Maryam Ebrahimi, Yadolah Fakhri, Hamed Mirjalali, Andreas Hofmann, Calum NL Macpherson, Peter J Hotez, Robin B Gasser. "Global prevalence of Toxocara infection in cats". Advances in Parasitology 109, 615-639, 2020.
  62. ^ Xuying Zhang, Kokila Jamwal, Ottmar Distl. "Tracking footprints of artificial and natural selection signatures in breeding and non-breeding cats." Scientific reports 12 (1), 18061, 2022.
  63. ^ Power, Julie (17 Şubat 2017). "War on feral cats: Australia aims to cull 2 million". The Sydney Morning Herald (İngilizce). 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2019. 
  64. ^ Daley, Jason. "Australian Feral Cats Eat More Than a Million Reptiles Per Day". Smithsonian (İngilizce). 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2019. 
  65. ^ "The problem with cats - Macleans.ca". www.macleans.ca. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2019. 
  66. ^ "Trap, Neuter, Return Program (TNR) for Feral Cats". City of Toronto (İngilizce). 27 Ekim 2017. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2019. 
  67. ^ Berkeley, Ellen Perry (2004). TNR: Past, Present and Future: A History of the Trap-Neuter-Return Movement. Alley Cat Allies. ss. 2-3. ISBN 0970519427. 
  68. ^ "Declaration of Rights of the Free-living Cat (translation)", École du Chat, accessed Oct. 30, 2014.
  69. ^ "Jerusalem Dilemma in Dealing with Hordes of Stray Cats". The Times of Israel. 20 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2019. 
  70. ^ "Cats | International Aid for Korean Animals" (İngilizce). 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2019. 
  71. ^ "South Korea's Animal Protection Laws | International Aid for Korean Animals" (İngilizce). 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2019. 
  72. ^ "Turkey | World Animal Protection". api.worldanimalprotection.org. 30 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2019. 
  73. ^ Slater, Margaret R.; Shain, Stephanie (2005). Feral Cats: An Overview. Washington DC: Humane Society Press. ss. 43-53. 1 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2020. 
  74. ^ "Wildcat Haven C.I.C". 10 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  75. ^ Schweitzer, Sarah H.; Gillin, Colin M. "Toolkit to Address Free-ranging Domestic Cats (Felis catus) on Agency Lands Managed for Native Wildlife and Ecosystem Health" (PDF). FishWildlife.Org. Association of Fish & WIldlife Agencies. 29 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Nisan 2022. 
  76. ^ a b "United States v. Moon Lake Electric Association Incorporated". Animal Legal & Historical Center. Michigan State University College of Law. 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2022. 
  77. ^ Trouwborst, Arie; McCormack, Phillipa (Şubat 2020). "Domestic cats and their impacts on biodiversity: A blind spot in the application of nature conservation law". People and Nature. 2 (1): 235-250. doi:10.1002/pan3.10073. 
  78. ^ a b Sanchez, Ariahna. "Detailed Discussion of Feral Cat and Wild Bird Controversy". Animal Legal & Historical Center. Michigan State University College of Law. 13 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2022. 
  79. ^ "Electric Utility Sentenced for Killing Eagles and Hawks (Press Release)". Justice.gov. U.S. Department of Justice. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2022. 
  80. ^ "Resolution 19-2: Keeping Cats Indoors & Using Peer-Reviewed Science". Hawaii Invasive Species Council (İngilizce). 1 Şubat 2019. 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2019. 
  81. ^ a b Sinnott, Rick (6 Kasım 2017). "Alaska has far too many impractical cats". Anchorage Daily News (İngilizce). 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020. 
  82. ^ a b Permits for Possessing Live Game (PDF). Alaska Department of Fish and Game. ss. 72-76. 15 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020. 
  83. ^ Urban Wildlands Group v. The City of Los Angeles Webarşiv şablonunda hata: |url= value. Boş., Court of Appeals of California, No. B222696.
  84. ^ "Get the Facts about the Los Angeles Trap–Neuter–Return Ruling" Webarşiv şablonunda hata: |url= value. Boş., AlleyCat.org, Alley Cat Allies, accessed August 2, 2014.
  85. ^ "Feral cat case dropped against Vandercook Lake woman under plan to trap and remove cats from neighbourhood" Webarşiv şablonunda hata: |url= value. Boş., Brad Flory, MLive; Advance Local Media; November 16, 2011.
  86. ^ "Biloxi woman's sentence in feral cats case draws national attention" Webarşiv şablonunda hata: |url= value. Boş., Robin Fitzgerald, Biloxi Sun-Herald, December 12, 2012.
  87. ^ "Alley Cat Allies Criticizes Biloxi Judge for Misguided Punishment of Feral Cat Caregiver" Webarşiv şablonunda hata: |url= value. Boş., Alley Cat Allies, accessed August 3, 2014.
  88. ^ "Va. justices rule against Henrico on feral cats" Webarşiv şablonunda hata: |url= value. Boş., Richmond Times-Dispatch, August 24, 2013, updated August 25, 2013.
  89. ^ "Ex-National Zoo employee sentenced in attempted feral cat poisoning" Webarşiv şablonunda hata: |url= value. Boş., Carol Cratty, CNN.com, December 15, 2011.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yakala-etkisizleştir-bırak&oldid=32620481" sayfasından alınmıştır