İstisu tatil köyü
| İstisu tatil köyü | |
|---|---|
 İstisu tatil köyünün harabeleri Ermeni işgali sırasında | |
| Coğrafya | |
| Konum | İstisu, Kelbecer, Azerbaycan |
| Koordinatlar | 39°56′53″K 45°57′42″D / 39.94806°K 45.96167°D |
| Genel Bilgiler | |
| Durum | Kullanımda |
| Açılış | 1927) |
 | |
| Hastaneler - Şehir hastaneleri | |
İstisu tatil köyü (Azerice: İstisu kurortu) veya İstisu sanatoryumu (Azerice: İstisu sanatoryası), 1927'de Azerbaycan'ın Kelbecer Rayonundaki İstisu (anlamı: Sıcak su) kasabasında kurulan bir tedavi ve dinlenme merkezidir.[1][2]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]İstisu tatil köyü, Azerbaycan'ın Kelbecer Rayonunda ve 2.225 metre yükseklikte aynı isimdeki kasabada yer almaktadır. Buradaki baharlar, 30 Eylül 1139'da Gence'de büyük bir sismik olaydan sonra, dünya kabuğunun şişmesi ve çatlamasının bir sonucu olarak oluşmuştur.[1][3] Baharların iyileştirici özellikleri, 12. yüzyıldan beri yerel nüfus tarafından bilinmektedir.[1] İstisu, Azericede kelimenin tam anlamıyla sıcak su anlamına gelir.[4] Elde edilen suyun içinde hipertermik, karbondioksit, hidro-karbonat-klorür-sülfat-sodyum vardır. Tesiste 12 aktif mineral bahar bulunmaktadır. Maden suyunun sıcaklığı 58.8 santigrattır. Bu bahar suları lityum, brom, iyot, arsenik, fosfor, çinko, bakır, nikel, magnezyum, demir ve diğer kimyasallar bakımından zengindir. Bu baharlardan biri 8 metre yüksekliğe uzanan bir çeşmeştir. Sıcak kaynaklardan yıllık olarak 4 milyon litre su alınıyor. Bu suyun çoğu nehirlere akar.[5]
Mirali Kaşkaya göre, İstisu, Çekya'daki Karlovy Vary'a kimyasal bileşim ve fiziksel özellikler açılarından benzerdir.[6]
Sovyet dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Tesis, Azerbaycan'ın Kırmızı Ordu tarafından işgalinden ve ülkenin müteakip sovyetleşmesinden sonra, 1925'te Azerbaycan SSC'nin Sağlık Komiseryası uyarınca kurulmuştur. 1927'de faaliyet göstermeye başlamıştır.[7] 1951'de Yukarı İstisu'da banyolar, bir hastane ve bir otel inşa edilmiştir.[8] 1970'te Sovyet hükûmeti, İstisu tatil köyünü, tüm sendika önemi olan tatil yerleri listesine ilave etmiştir.[9] Sovyetler döneminde, her yıl 50 bin kişi burada tedavi edilmiştir. 1980'lerde, sanatoryumun bir parçası olarak bir su dolum tesisi inşa edilmiştir. Burada bulunan maden suyu alanlarından günde 800 binden fazla litre maden suyu üretiliyordu.[10]
İşgal ve dönüş
[değiştir | kaynağı değiştir]Azerbaycan'ın Kelbecer Rayonu, Ermeni kuvvetleri tarafından 27 Mart 1993'te başlatılan büyük ölçekli bir saldırıdan sonra işgal edilmiştir. Saldırı sonucunda, yaklaşık 60 bin Kürt ve Azeri sivil yerinden edilmiş,[11] 150'den fazla kişi rehin alınmıştır.[12] Siviller, Kelbecer'i Nisan ayında hâla karla kaplı dağlarıgeçerek terk etmiştir. Mülteciler yüzlerce insanın kaçmaya çalıştığı sırada soğuktan öldüğünü bildirmiştir.[13] Azerbaycan kaynakları, bölgenin 761 milyon dolar zarar gördüğü, tatil köyünün i yüksek hasar aldığını bildirmiştir.[14] Birinci Dağlık Karabağ Savaşı sırasında, 1993'te Ermeni kuvvetleri tarafından Kelbecer'ın işgalinden sonra tesis tamamen tahrip edilmiştir. Kasaba daha sonra, tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin bir parçası olmuş ve Cermacur (Ermenice: ջերմաջուր) olarak adlandırılmıştır. 2018'de, maden suyu üretmek için özel olarak finanse edilen bir fabrikada işin başladığı bildirilmiştir. Kelbecer rayonun batı kesimi ve İstisu tatil köyü, İkinci Dağlık Karabağ Savaşı'ndan sonra, Azerbaycan, Rusya ve Ermenistan tarafından imzalanan üçlü ateşkes anlaşmasının neticesinde, 25 Kasım 2020'de Azerbaycan'a geri verilmiştir.[15]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]
,_thermal_spring_-_panoramio.jpg)
_route,_Thermal_spring,_2014.07.30_-_panoramio.jpg)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Истису / İstisu" (Rusça). Great Russian Encyclopedia. 14 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021.
- ^ Budagov, T. Y.; Yusifov, Y. K.; Mammadalizadeh, V. H.; Salamzadeh, L. H.; Gojayev, F. E. (2020). İnzibati Ərazi Bölgüsü Təsnifatı, 2019 (PDF) (Azerice). State Statistics Committee of Azerbaijan. s. 63. 16 Nisan 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021.
- ^ Ambraseys, N. (2004), "The 12th century seismic paroxysm in the Middle East: a historical perspective" (PDF), Annals of Geophysics, Istituto Nazionale Geofisica e Vulcanologia, 47 (2–3), s. 743, 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 27 Nisan 2021
- ^ Imanov, Vugar (24 Kasım 2020). "Азербайджанцы возвращают "живую воду" Кельбаджарского района". Trend (Rusça). 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021.
- ^ "Kəlbəcərin "İstisuyu"- Ermənilərin özününküləşdirdiyi möcüzə". dalidag.az (Azerice). 12 Mart 2020. 16 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021.
- ^ "İstisu haqqında". kalbajar.com (Azerice). 30 Mayıs 2017. 15 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021.
- ^ Piriyev, Gudrat (25 Ekim 2020). "Təbiətin sərvəti, təbabətin qüdrəti". Khalg gazeti (Azerice). 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021.
- ^ "Kəlbəcərin "İstisuyu"- Ermənilərin özününküləşdirdiyi möcüzə". dalidag.az (Azerice). 12 Mart 2020. 16 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021.
- ^ "Azərbaycan kurortları". Azerbaijans.com (Azerice). 5 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021.
- ^ "Kəlbəcər zəngin təbii resurslara və turizm potensialına malikdir". iqtisadiislahat.org (Azerice). 25 Kasım 2020. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021.
- ^ Azerbaijan: Seven years of conflict in Nagorno-Karabakh. New York: Human Right Watch. 1994. ss. 14. ISBN 1-56432-142-8.
An estimated 60,000 individuals — equally divided among Kurds and Azeris — lived in Kelbajar province before the offensive." In the space of a week, 60,000 people were forced to flee their homes. Today all are displaced, and Kelbajar stands empty and looted.
- ^ "ARMENIANS CAPTURE KEY AZERBAIJANI TOWN". washingtonpost.com. Washingtonpost. 23 Nisan 1993. 16 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021.
- ^ "Nagorno Karabakh". Human Rights Watch. 1994. 22 Nisan 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021.
The towns' capture came at staggering human costs, creating 250,000 new Azerbaijani refugees. Civilians fled Kelbajar in April through high mountains still covered with snow. Refugees claimed that hundreds of people froze to death attempting to flee.
- ^ Tahirov, K.M.; Alishova, N.; Abdullayeva, A.; Guliyeva, S.; Gocayeva, A.; Jafarova, M. (2014). Əlamətdar və tarixi günlər təqvimi (PDF) (Azerice). Bakü: Azerbaycan Millî Kütüphanesi. s. 115. ISBN 978-9952-460-48-3. 2 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Kucera, Joshua (5 Ağustos 2018). "For Armenians, they're not occupied territories – they're the homeland". eurasianet.org. 6 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.