Panthera: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Büyük kediler sayfasına yönlendirildi |
||
1. satır: | 1. satır: | ||
#REDIRECT [[Büyük kediler]] |
|||
{{Taksomemeli |
|||
| ad = ''Panthera'' |
|||
| cins = Panthera |
|||
| cins_yazar = [[Lorenz Oken|Oken]], 1816 |
|||
| resim = Panthera tigris tigris.jpg |
|||
| resim_bilgi = ''Panthera'' cinsinin bir türü olan [[Bengal kaplanı|''Panthera tigris'' (Bengal kaplanı)]]. |
|||
| alem = [[Animalia]] |
|||
| şube = [[Chordata]] |
|||
| sınıf = [[Memeliler|Mammalia]] |
|||
| takım = [[Etçiller|Carnivora]] <small>(Etçiller)</small> |
|||
| familya = [[Felidae]] <small>(kedigiller)</small> |
|||
| altbaşlık = Türler |
|||
| açıklama = Tüm ''Panthera'' tür ve alt türlerinin listesi için [[Panthera#Tür ve alt türler|metne bakınız]]. |
|||
}} |
|||
'''''Panthera''''', [[kedigiller|kedigiller (Felidae)]] [[familya]]sı içinde sınıflanan bir [[cins]]tir. Çok iyi bilinen ve soyunu sürdürmekte olan [[aslan]], [[kaplan]], [[pars]] ve [[jaguar]]ı içeren ''Panthera'', bünyesindeki bu dört [[tür]]le, [[büyük kediler]]in yaklaşık yarısını kapsar. |
|||
Kedigiller içinde, [[kükreme|kükreyebilmek]] için gerekli olan [[anatomi]]k değişiklikler yalnızca bu dört türde bulunmaktadır. Önceleri, kükreyebilmek için temel nedenin [[hiyoid kemik]]teki (dil kemiğindeki) tamamlanmamış [[kemikleşme]] olduğu düşünülürdü. Ancak yakın tarihli araştırmalarda, asıl nedenin özellikle [[gırtlak]]taki başka bazı yapısal değişiklikler olduğu anlaşılmıştır. Örneğin, bazen ''Panthera'' cinsi içinde sınıflanan [[kar parsı|kar parsı ''(Uncia uncia)'']] da kemikleşmesini tamamlamamış bir dil kemiğine sahiptir ama gırtlağı bahsi geçen özel yapıya sahip olmadığı için kükreyemez.<ref>[[:en:Panthera|''Panthera'']]. İngilizce Wikipedia. Sürüm: <span class=plainlinks>[http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Panthera&oldid=107702865 13 Şubat 2007]</span>.</ref> |
|||
== Terim bilgisi == |
|||
[[Latince]] olan ''panthera'' sözcüğü, [[Eski Yunanca]]'daki "πάνθηρ" ''(panther)'' sözcüğünden gelir ve günümüzün birçok dilindeki yazım, söyleniş ve anlam benzerliği içeren sözcüklere kaynaklık etmiştir.<ref><span class=plainlinks>[http://www.bartleby.com/61/70/P0047000.html ''Panther'']</span>. ''The American Heritage® Dictionary of the English Language'': 4. basım (2000). Bartelby.com. Erişim: 27 Kasım 2006.</ref><ref><span class=plainlinks>[http://en.wiktionary.org/wiki/panther ''Panther'']</span>. Wictionary. Erişim: 27 Kasım 2006.</ref><ref>{{TDK Sözlüğü|Panter|27 Kasım 2006}}</ref><ref>{{TDK Sözlüğü|Pars|27 Kasım 2006}}</ref> |
|||
Örnekler şöyle verilebilir: |
|||
* [[İngilizce]]'deki ''panther'', [[Eski Fransızca]] ve [[Eski İngilizce]]'nin ''panthera'' ve [[Orta İngilizce]]'nin onlardan türemiş olan ''pantere'' sözcüğünden gelir. |
|||
* ''Panthère'', [[Fransızca|modern Fransızca]]'daki ilgili sözcüktür. |
|||
* [[Türkçe]]'deki "panter", [[Fransızca]]'daki ''panthère'' kökenlidir. |
|||
* İngilizce'deki ''panther'' hem [[kara panter]]i hem de ''Panthera'' cinsine ait büyük kedileri tanımlayan anlamlara sahipken, Türkçe'deki "panter" genel olarak pars türünü tanımlar ve "pars" ile "pelenk" de diğer eş anlamlı sözcüklerdir. |
|||
== Tür ve alt türler == |
|||
Pars ve aslan için önerilmiş pek çok [[alt tür]] olmuştur ama bunların çoğunluğu şüpheye açıktır.Yakın dönemde, birbirleri arasında yeterli [[genetik]] farklılıkların saptanamaması nedeniyle, tüm [[Sahra]] altı parsların ve tüm Sahra altı aslanların aynı pars ve aslan alt türleri olduğu ileri sürülmüştür. Bazı [[tarih öncesi]] aslan alt türleri de [[fosil]]lere ve tarihi verilere dayanarak tanımlanmıştır ancak bunların ayrı türler olması da olasıdır. |
|||
''Panthera'' cinsi içinde sınıflanan tüm tür ve alt tülerin güncel listesi aşağıda sunulmuştur. [[Soy tükenmesi|Soyu tükenmiş]] tür ve alt türler "(st)" kısaltması ile gösterilmiştir. |
|||
* '''Cins''': ''Panthera'' |
|||
** '''Tür''': ''Panthera gombaszoegensis'' - [[Avrupa jaguarı]] (st) |
|||
** '''Tür''': ''Panthera leo'' - [[Aslan]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo atrox'' - [[Amerika aslanı]] ya da Kuzey Amerika mağara aslanı (st) |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo azandica'' - [[Kuzeydoğu Kongo aslanı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo bleyenberghi'' - [[Katanga aslanı]] ya da Güneybatı Afrika aslanı |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo europaea'' - [[Avrupa aslanı]] (st) |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo fossilis'' - [[Erken orta Pleistosen Avrupa mağara aslanı]] (st) |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo hollisteri'' - [[Kongo aslanı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo krugeri'' - [[Güney Afrika aslanı]] ya da Güneydoğu Afrika aslanı |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo leo'' - [[Berberi aslanı]] (st) |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo melanochaita'' - [[Ümit Burnu aslanı]] (st) |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo massaicus'' - [[Masai aslanı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo nubica'' - [[Doğu Afrika aslanı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo persica'' - [[Asya aslanı]], Hint aslanı ya da Pers aslanı |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo roosevelti'' - [[Etyopya aslanı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo sinhaleyus'' - [[Sri Lanka aslanı]] ya da Seylan aslanı (st) |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo somaliensis'' - [[Somali aslanı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo spelaea'' - [[Avrasya mağara aslanı]] (st) |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo senegalensis'' - [[Batı Afrika aslanı]] ya da Senegal aslanı |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo vereshchagini'' - [[Doğu Siberya ve Bering mağara aslanı]] (st) |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo verneyi'' - [[Kalahari aslanı]] |
|||
** '''Tür''': ''Panthera onca'' - [[Jaguar]] |
|||
** '''Tür''': ''[[Panthera palaeosinensis]]'' - [[Pleistosen Çin kaplanı]] ya da parsı (st) |
|||
** '''Tür''': ''[[Panthera pardoides]]'' - ilkel bir pars (st) |
|||
** '''Tür''': ''Panthera pardus'' - [[Pars]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus adersi'' - [[Zangibar parsı]] (st) |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus delacouri'' - [[Hindiçin parsı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus fusca'' - [[Hint parsı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus jarvesi'' - [[Yehuda Çölü parsı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus japonensis'' - [[Kuzey Çin parsı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus jarvisi'' - [[Sina parsı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus kotiya'' - [[Sri Lanka parsı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus melas'' - [[Java parsı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus nimr'' - [[Arap parsı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus nimr'' - [[Güney Arabistan parsı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus orientalis'' - [[Amur parsı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus panthera'' - [[Berberi parsı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus pardus'' - [[Afrika parsı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus saxicolor'' - [[Pers parsı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus tulliana'' - [[Anadolu parsı]] |
|||
** '''Tür''': ''[[Panthera schaubi]]'' - kısa yüzlü bir pars (st) |
|||
** '''Tür''': ''Panthera tigris'' - [[Kaplan]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris altaica'' - [[Sibirya kaplanı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris amoyensis'' - [[Güney Çin kaplanı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris balica'' - [[Bali kaplanı]] (st) |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris corbetti'' - [[Hindiçin kaplanı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris jacksoni'' - [[Malaya kaplanı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris sondaica'' - [[Java kaplanı]] (st) |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris sumatran'' - [[Sumatra kaplanı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris tigris'' - [[Bengal kaplanı]] |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris trinilensis'' - [[Trinil kaplanı]] (st) |
|||
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris virgata'' - [[Hazar kaplanı]] (st) |
|||
** '''Tür''': ''Panthera toscana'' - [[Toskana aslanı]] ya da Toskana jaguarı (st) |
|||
** '''Tür''': ''[[Panthera youngi]]'' - tarih öncesi bir aslan benzeri Çin kedisi (st) |
|||
=== Notlar === |
|||
* [[Kara panter]] olarak bilinen hayvan, aslında, pars ve jaguarın [[mutasyon]] geçirmiş bir biçimidir: pars ve jaguar [[kürk]]ündeki benekleri kontrol eden [[gen]]deki bir mutasyon, hayvanın tamamen siyah görünmesine yol açar. |
|||
* Önceleri ''Panthera uncia'' bilimsel adı ile ''Panthera'' cinsi içinde sınıflanan [[kar parsı]], günümüzde ''Uncia uncia'' bilimsel adı ile tek türü olduğu ''Uncia'' cinsi içinde sınıflanmaktadır. |
|||
== Kaynaklar == |
|||
<div style="font-size:95%"><references/></div> |
|||
{{Kedigiller}} |
|||
[[Kategori:Panthera|*]] |
|||
{{Link SM|th}} |
|||
[[ar:نمر (جنس)]] |
|||
[[az:Panter]] |
|||
[[be:Пантэры]] |
|||
[[bg:Пантери]] |
|||
[[bn:পানথেরা]] |
|||
[[ca:Pantera]] |
|||
[[cs:Panthera]] |
|||
[[da:Panthera]] |
|||
[[de:Panthera]] |
|||
[[en:Panthera]] |
|||
[[es:Panthera]] |
|||
[[et:Panter]] |
|||
[[fi:Suurkissat]] |
|||
[[fr:Panthera]] |
|||
[[he:פנתר]] |
|||
[[hr:Pantere]] |
|||
[[hu:Panthera]] |
|||
[[ia:Panthera]] |
|||
[[id:Panthera]] |
|||
[[io:Pantero]] |
|||
[[it:Panthera]] |
|||
[[ja:ヒョウ属]] |
|||
[[ka:პანტერები]] |
|||
[[ko:표범속]] |
|||
[[la:Panthera]] |
|||
[[lt:Panteros]] |
|||
[[mk:Panthera]] |
|||
[[ml:പാന്തെറാ]] |
|||
[[ms:Panthera]] |
|||
[[nl:Panthera]] |
|||
[[nn:Store kattedyr]] |
|||
[[no:Brølekatter]] |
|||
[[oc:Panthera]] |
|||
[[pl:Panthera]] |
|||
[[pt:Panthera]] |
|||
[[ru:Пантеры]] |
|||
[[sah:Бөдөҥ куоскалар уустара]] |
|||
[[simple:Panthera]] |
|||
[[sv:Panthera]] |
|||
[[th:เสือ]] |
|||
[[uk:Пантера]] |
|||
[[vi:Chi Báo]] |
|||
[[zh:豹属]] |
Sayfanın 20.41, 18 Mayıs 2011 tarihindeki hâli
Şuraya yönlendir: