Karapapaklar: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Fmmetin (mesaj | katkılar)
88.233.237.212 (k - m - e) tarafından yapılan değişiklik geri alınıyor.
5. satır: 5. satır:
Terekemeler özde [[Batı Türkistan]] ve [[Kafkasya]] kökenlidirler.{{fact}} Buradan hareketle de zaman içinde [[Doğu Anadolu]] (Hazar Denizi'nin hem kuzeyinden hem de güneyinden gelinerek) ve [[İran]]'ın da etnik unsurlarından biri olmuşlardır.
Terekemeler özde [[Batı Türkistan]] ve [[Kafkasya]] kökenlidirler.{{fact}} Buradan hareketle de zaman içinde [[Doğu Anadolu]] (Hazar Denizi'nin hem kuzeyinden hem de güneyinden gelinerek) ve [[İran]]'ın da etnik unsurlarından biri olmuşlardır.


Baskın inanç ve zannediş [[Oğuzlar|Oğuz]] oldukları yönünde olsa da, [[Balkanlar]]'daki [[Kumanlar]]la akraba olup [[Kıpçak]]-[[Kazak]] soylu oldukları da yoğunca dillendirilmektedir.{{fact}}
fact}}


Bugün Gürcüstan ve Azerbaycan'da yaşayan ve kendilerine Karapapak denilmesini kanıksamış olan insanların, aynı zamanda aslen Terekeme olduklarını dile getirdikleri de görülmektedir.Bu insanların([[Karapapaklar]]) yaşantılarından hareketle Karapapak'lığın ayrık bir ırk/soy/boy olmadığı anlamı çıkmakla birlikte, kimi Karapapakların kendilerini Türklükten (Terekemelikten) çok Azeriliğe yakın gördükleri de bilinmektedir.Dolayısı ile Karapapaklık bir bakıma kendilerini Azeriliğe yakın görenlerin aldıkları yeni bir isim görüntüsündedir.Terekeme ve Karapapak gibi farklı kelimelerle cisimleşen ayrımın asıl içeriği ise Karapapakların bir bölümünün zaman içinde şiileşmiş olmasında ve böylece Terekemeler'den ayrılmasında yatmaktadır.İki isim arasındaki durumu açıklayacak en basit örnekler olarak şunlar ele alınmak durumundadır;
Bugün Gürcüstan ve Azerbaycan'da yaşayan ve kendilerine Karapapak denilmesini kanıksamış olan insanların, aynı zamanda aslen Terekeme olduklarını dile getirdikleri de görülmektedir.Bu insanların([[Karapapaklar]]) yaşantılarından hareketle Karapapak'lığın ayrık bir ırk/soy/boy olmadığı anlamı çıkmakla birlikte, kimi Karapapakların kendilerini Türklükten (Terekemelikten) çok Azeriliğe yakın gördükleri de bilinmektedir.Dolayısı ile Karapapaklık bir bakıma kendilerini Azeriliğe yakın görenlerin aldıkları yeni bir isim görüntüsündedir.Terekeme ve Karapapak gibi farklı kelimelerle cisimleşen ayrımın asıl içeriği ise Karapapakların bir bölümünün zaman içinde şiileşmiş olmasında ve böylece Terekemeler'den ayrılmasında yatmaktadır.İki isim arasındaki durumu açıklayacak en basit örnekler olarak şunlar ele alınmak durumundadır;

Sayfanın 18.27, 9 Nisan 2009 tarihindeki hâli

Terekemeler,

Köken ve Etnisite

Terekemeler özde Batı Türkistan ve Kafkasya kökenlidirler.[kaynak belirtilmeli] Buradan hareketle de zaman içinde Doğu Anadolu (Hazar Denizi'nin hem kuzeyinden hem de güneyinden gelinerek) ve İran'ın da etnik unsurlarından biri olmuşlardır.

Baskın inanç ve zannediş Oğuz oldukları yönünde olsa da, Balkanlar'daki Kumanlarla akraba olup Kıpçak-Kazak soylu oldukları da yoğunca dillendirilmektedir.[kaynak belirtilmeli]

Bugün Gürcüstan ve Azerbaycan'da yaşayan ve kendilerine Karapapak denilmesini kanıksamış olan insanların, aynı zamanda aslen Terekeme olduklarını dile getirdikleri de görülmektedir.Bu insanların(Karapapaklar) yaşantılarından hareketle Karapapak'lığın ayrık bir ırk/soy/boy olmadığı anlamı çıkmakla birlikte, kimi Karapapakların kendilerini Türklükten (Terekemelikten) çok Azeriliğe yakın gördükleri de bilinmektedir.Dolayısı ile Karapapaklık bir bakıma kendilerini Azeriliğe yakın görenlerin aldıkları yeni bir isim görüntüsündedir.Terekeme ve Karapapak gibi farklı kelimelerle cisimleşen ayrımın asıl içeriği ise Karapapakların bir bölümünün zaman içinde şiileşmiş olmasında ve böylece Terekemeler'den ayrılmasında yatmaktadır.İki isim arasındaki durumu açıklayacak en basit örnekler olarak şunlar ele alınmak durumundadır;


  1. Her ikisinin de oynadığı ve Azeri oyunlarından farklı olan halk oyununun adı Terekeme'dir, Karapapak oyunu yoktur.
  2. Her ikisinin de dokuduğu tür kilim-halının adı Terekeme'dir, Karapapak olarak adlandırılan kilim-halı yoktur.
  3. Etnikliğin kanıtları olarak en rahat şekilde ele alınabilecek olan halk oyunu ve kilim desenleri'nde görüldüğü gibi Terekeme ismi yüzyıllardır var olmasına karşın Karapapak kelimesi 75 yıldan daha eski değildir.

Tarih

Türkiye'deki yerleşim bölgeleri

Kars'ta Çıldır Gölü ve çevresi Terekemeler için bir merkez gibi ele alınmaktadır. Buradan hareketle genel olarak Kars yöresi ve Doğu Anadolu Bölgesi'nin çeşitli noktalarında onlarca ilçe ve yüzlerce köy belirgince Terekeme yerleşim yerleri durumundadırlar.

Dil

Terekemece denilebilecek olan bu dil kendisini sadece Kazakça gibi görece uzak diğer Türkçe'lerle kıyaslandığında ayrık bir dil olarak ortaya koymaktadır.Çünkü Terekemelerin kullandıkları dil, diğer Türkçe dilleri içinde Türkiye Türkçesi referans alındığında öz Türkçedir.Terekemece'nin Türkiye Türkçesi'nden olan farkı lehçe olmayıp fakat sadece ağız ve/veya şivedir.

Türkiye, Gürcüstan ve bugün[kaynak belirtilmeli] Ermenistan sınırları içinde kaldığı için yerlerinden zor ve baskılarla göç etmek durumunda bırakılanların ağızları ortak olup, temelde Doğu Anadolu ile Kafkasya renklerinin bileşkesidir. Türkiye Türkçesi açısından ele alındığında öz Türkçe olduğu için özellikle Türkiye'de yaşıyor olanların ağızları çok kolay ve hızlı şekilde İstanbul ağzına kaymakta ve yok olmaktadır.[kaynak belirtilmeli]

Din

Terekemelerin dinsel inançları İslam ve onun altındaki Sünni / Hanefi mezhebidir. Türkiye dışında yaşayanlardan İran ve Azerbaycan'dakiler içinde doğal olarak[kaynak belirtilmeli] Şii'liğin var olduğu bilinmektedir. Gürcüstan'da yaşayanlar ise Türkiye'dekiler gibi Sünnidirler.

Kültür

Aşıklık Geleneği ve Aşık Şenlik

Terekeme Halk Oyunu

Terekeme Kilimi

Referanslar

Ayrıca bakınız