Kıtalararası balistik füze: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 21.59, 28 Şubat 2015 tarihindeki hâli

Kıtalararası balistik füze (KABF) (İngilizce: Intercontinental ballistic missile (ICBM)) asgari 5500 km^[1] ve daha fazla menzili olan, nükleer başlık taşıması amacıyla tasarlanmış balistik füzelerdir. Ayrıca kimyasal ve biyolojik silah etkileri ile de donatılabilir. Tek bir füze birden fazla hedef için birden fazla savaş başlığı taşıyabilir. Erken model KABFler hedefi tam vurmak konusunda yetenekleri kısıtlıydı bu yüzden genelde şehir gibi büyük hedefler için kullanılıyorlardı. Daha sonra hedefi isabet kabiliyeti artınca askeri hedeflere karşı kullanılmaya başlandı. İkinci ve üçüncü nesil tasarımlar isabet konusunda bayağı ilerlediği için en küçük hedeflere bile başarılı nokta atışı yapabildi.

Tarih

İkinci Dünya Savaşı

Geliştirilen kullanıma elverişli ilk KABF, Nazi Almanyasında Projekt Amerika adı ile Wernher von Braun ve ekibinin üstlendiği A9/10 füzesidir. New York ve diğer Amerikan şehirlerini bombalamak için tasarlanmıştır. A9/10 füzeleri ilk başlarda radyo kontrolü ile hedeflenmekteydi fakat Elster Operasyonu’nda ki başarısızlıktan sonra değiştirildi. A9/10 füzelerinin ikinci aşaması Ocak ve Şubat 1945 de birkaç kez denendi. A9/10 füzelerinin öncülü yine Wernher von Braun tarafından tasarlanan ve İkinci Dünya Savaşının sonuna kadar İngiliz ve Belçika şehirlerini bombalamak için kullanılan V-2 füzeleriydi. Tüm bu füzeler sıvı iticiler kullanmaktaydılar. Savaştan sonra Wernher von Braun ve diğer önemli bilim adamları Paperclip Harekâtı dahilinde ABD ye taşındılar ve çeşitli füzeler tasarladılar.

Soğuk Savaş

Savaştan sonra ABD ve SSCB füze araştırma çalışmalarına Almanların İkinci Dünya Savaşı sırasında geliştirdiği füzeleri, özellikle V-2 füzesini, temel alarak başladılar. ABD de her askeri birim kendi ile alakalı geliştirme programı başlattı. SSCB de füze araştırmaları merkezi olarak kontrol ediliyordu ayrıca birkaç takım değişik tasarımlar üzerinde çalışıyordu. Her iki ülkenin öncül tasarımları V-2 gibi kısa menzilli füzelerdi fakat hızlıca ilerleme katettiler.

Soğuk Savaş Sonrası

1991 yılında ABD ve SSCB arasında imzalanan START I antlaşması konuşlandırılmış KABFları azaltmayı içeriyordu.

Uçuş aşamaları

Füzenin seyiri üç ana aşamaya ayrılabilir:

Yükselme aşaması: Katı ve sıvı iticili olmasına göre değişmekle beraber 3 ilâ 5 dakika sürer. Bu aşamanın sonunda yollanılan açıya göre değişmekle füze 150 ilâ 400 km irtifaya ulaşır. Genellikle yanma hızı 4 km/saniye olur.
İlerleme aşaması: Ortalama 25 dakika süren bu aşamada çoğunlukla dikey açıda oval bir yörünge çizerek yol alır. Zirve yüksekliği 1200 km dir.
Tekrar giriş aşaması: Füze 100 km irtifada iken başlar ve ortalama 2 dakika sürer. Bu aşamada füze hedefine doğru tepeden iner ve 7 km/saniye hızlara ulaşıp çarparak patlar.

Belirli KABFler

Peacekeeper (10.000 km (6.200 mi)+) (ABD)
Minuteman (10.000+ km) (ABD)
R-36M2 (SS-18) (10.000+ km) (SSCB, Rusya)
UR-100N (SS-19) (10.000+ km) (SSCB, Rusya)
RT-2PM "Topol" (SS-25) (10.000+ km) (SSCB, Rusya)
RT-2UTTH "Topol M" (SS-27) (10.000+ km) (Rusya)
RS-24 "Yars" (SS-29) (10.000+ km) (Rusya)
DF-4 (~5.500-7.000 km) (Çin)
DF-31 (10.000+ km) (Çin)
DF-5 (10.000+ km) (Çin)
DF-41 (10.000+ km) (Çin)
Agni-V (5.000 to 8.000 km) (Hindistan)
Jericho 3 (5.000 to 11.500 km) (İsrail)

Ayrıca bakınız

Kaynaklar

^ "Intercontinental Ballistic Missiles". Special Weapons Primer. Federation of American Scientists. Erişim tarihi: 05/01/2015. Tarih değerini gözden geçirin: |accessdate= (yardım)

[1] "Intercontinental Ballistic Missiles". Special Weapons Primer. Federation of American Scientists. Erişim tarihi: 05/01/2015. Tarih değerini gözden geçirin: |accessdate= (yardım)

[1]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
-[[File:Peacekeeper missile after silo launch.jpg|thumb| Silodan fırlatılan [[LGM-118 Peacekeeper|Peacekeeper]]]]
+[[Dosya:Peacekeeper missile after silo launch.jpg|thumb| Silodan fırlatılan [[LGM-118 Peacekeeper|Peacekeeper]]]]
-'''Kıtalararası balistik füze''' ('''KABF''') ([[İngilizce]]: Intercontinental ballistic missile (ICBM)) asgari 5500 km<ref>{{cite web | url =http://www.fas.org/nuke/intro/missile/icbm.htm |title=Intercontinental Ballistic Missiles |work=Special Weapons Primer |publisher= [[Federation of American Scientists]] |accessdate=05/01/2015}}</ref> ve daha fazla menzili olan, nükleer başlık taşıması amacıyla tasarlanmış [[balistik füze]]lerdir. Ayrıca kimyasal ve biyolojik silah etkileri ile de donatılabilir. Tek bir füze birden fazla hedef için birden fazla savaş başlığı taşıyabilir.
+'''Kıtalararası balistik füze''' ('''KABF''') ([[İngilizce]]: Intercontinental ballistic missile (ICBM)) asgari 5500&nbsp;km<ref>{{cite web | url =http://www.fas.org/nuke/intro/missile/icbm.htm |title=Intercontinental Ballistic Missiles |work=Special Weapons Primer |publisher= [[Federation of American Scientists]] |accessdate=05/01/2015}}</ref> ve daha fazla menzili olan, nükleer başlık taşıması amacıyla tasarlanmış [[balistik füze]]lerdir. Ayrıca kimyasal ve biyolojik silah etkileri ile de donatılabilir. Tek bir füze birden fazla hedef için birden fazla savaş başlığı taşıyabilir.
 Erken model KABFler hedefi tam vurmak konusunda yetenekleri kısıtlıydı bu yüzden genelde şehir gibi büyük hedefler için kullanılıyorlardı. Daha sonra hedefi isabet kabiliyeti artınca askeri hedeflere karşı kullanılmaya başlandı. İkinci ve üçüncü nesil tasarımlar isabet konusunda bayağı ilerlediği için en küçük hedeflere bile başarılı nokta atışı yapabildi.
 ==Tarih==
@@ 11. satır: / 11. satır: @@
 ==Uçuş aşamaları==
 Füzenin seyiri üç ana aşamaya ayrılabilir:
-*Yükselme aşaması: Katı ve sıvı iticili olmasına göre değişmekle beraber 3 ilâ 5 dakika sürer. Bu aşamanın sonunda yollanılan açıya göre değişmekle füze 150 ilâ 400 km irtifaya ulaşır. Genellikle yanma hızı 4km/saniye olur.
+*Yükselme aşaması: Katı ve sıvı iticili olmasına göre değişmekle beraber 3 ilâ 5 dakika sürer. Bu aşamanın sonunda yollanılan açıya göre değişmekle füze 150 ilâ 400&nbsp;km irtifaya ulaşır. Genellikle yanma hızı 4&nbsp;km/saniye olur.
-*İlerleme aşaması: Ortalama 25 dakika süren bu aşamada çoğunlukla dikey açıda oval bir yörünge çizerek yol alır. Zirve yüksekliği 1200 km dir.
+*İlerleme aşaması: Ortalama 25 dakika süren bu aşamada çoğunlukla dikey açıda oval bir yörünge çizerek yol alır. Zirve yüksekliği 1200&nbsp;km dir.
-*Tekrar giriş aşaması: Füze 100 km irtifada iken başlar ve ortalama 2 dakika sürer. Bu aşamada füze hedefine doğru tepeden iner ve 7 km/saniye hızlara ulaşıp çarparak patlar.
+*Tekrar giriş aşaması: Füze 100&nbsp;km irtifada iken başlar ve ortalama 2 dakika sürer. Bu aşamada füze hedefine doğru tepeden iner ve 7&nbsp;km/saniye hızlara ulaşıp çarparak patlar.
 ==Belirli KABFler==
 *[[LGM-118A Peacekeeper|Peacekeeper]] ({{convert|10000|km|abbr=on}}+) ([[ABD]])
@@ 27. satır: / 27. satır: @@
 *[[DF-41]] (10.000+&nbsp;km) ([[Çin]])
 *[[Agni-V]] (5.000 to 8.000&nbsp;km) ([[Hindistan]])
-*[[Jericho_II_missile|Jericho 3]] (5.000 to 11.500&nbsp;km) ([[İsrail]])
+*[[Jericho II missile|Jericho 3]] (5.000 to 11.500&nbsp;km) ([[İsrail]])
 ==Ayrıca bakınız==
 *[[Balistik füze]]