Çizgi sayfasının kaynağını görüntüle

{{Noktalama işareti bilgi kutusu
| isim          = Çizgi
| simge         = —
| variant1 = – | caption1 = En<br />çizgi
| variant2 = — | caption2 = Em çizgi
| variant3 = ― | caption3 = Yatay bar
| variant4 = ‒ | caption4 = Figür çizgi
}}
{{Özel karakterler içerir}}

'''Çizgi''', uzunluk, kullanım ve yükseklik bakımından birbirine farklılık gösteren bir [[Noktalama işaretleri|noktalama işareti]]dir. Çizginin en yaygın versiyonu [[kısa çizgi]]den daha uzun olan '''en çizgi'''dir {{char|–}}; '''em çizgi''' {{char|—}} ise en çizgiden daha uzundur ve ikinci versiyonudur; bir diğeride, genellikle [[matematik]]te kesirli sayıları göstermek için kullanılan '''yatay bar'''dır {{char|―}}. Tarihsel olarak ''en'' ve ''em'' önekleri, fontlarda yaygın olarak kullanılan büyük {{char|N}} ve {{char|M}} harflerinin tepe genişliklerinden gelmektedir.

==Çizginin kullanım tipleri==
Kullanım hem Türkçe hem de diğer diller içinde değişiklik gösterebilir:
*Cümledeki bir sonu işaretlemek veya çift parantezler içindeki ifadeleri göstermek için em çizgi kullanılır.
{{Blok girinti|Glitter, iplikler, düşmeler ve kumaş parçaları—mutfağını sanki bir palyaço dağıtmış gibi görünüyordu.{{pb}}Serçe sürüsü—bazıları yavru—yere kondu ve ötmeye başladı.}}
*İki farklı olguyu ayrıştırırken kullanılan ''ve'', ''veya'', ''-den -e'' gibi kelimelerin yerine en çizgi kullanılır.
{{Blok girinti|Osmanlı ve Rus Savaşı (1877–1878), 19'uncu yüzyılda yapılmış olan bir savaştır.{{pb}}Mete Han, MÖ 209–174 arasında Büyük Hun İmparatorluğu'nun hükûmdarlığını yapmıştır.}}
*Alıntı yapılmış sözlerin sahiplerini veya alıntı kaynağını göstermek için ya em çizgi ya da yatay bar (ikisi birbiriyle sıkça karıştırılır) kullanılır.
{{Blok girinti|“Geçmişlerini hatırlayamayanlar, onu tekrar yaşamaya mahkûmdur.”<br /> &nbsp; —George Santayana}}

==Ortak çizgiler ve unicode kodları==
Çizginin çeşitli formları vardır, bunların en yaygın olanları şunlardır:
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
!
! [[Glif]]
! [[Unicode]] kodu{{adn|

Unicode'daki [[Karakter (bilişim)|karakterler]] üzerinde "U+1" notasyonuyla düzyazıya başvurulur. "U+"nın ardından gelen [[On altılı sayı sistemi|ondalık]] sayı, karakterin Unicode kod noktasıdır.
}}
! Unicode adı
! [[:en:List of XML and HTML character entity references|HTML karakter birimi referansı]]
! HTML/[[XML]] [[:en:Numeric character reference|sayısal karakter referansı]]
! [[:en:TeX|TeX]]
! [[:en:Alt code|Alt kodu]] (Windows)
! [[macOS]] tuş kombinasyonu
! [[Microsoft Word]] tuş kombinasyonu
|-
! [[#Figür çizgi|figür çizgi]]
| ‒
| U+2012
| {{Küçük büyük harfler|figure dash}}
|
| <code>&amp;#x2012;</code><br /><code>&amp;#8210;</code>
|
|
|
|
|-
! [[#En çizgi|en çizgi]]
| –
| U+2013
| {{Küçük büyük harfler|en dash}}
| <code>&amp;ndash;</code>
| <code>&amp;#x2013;</code><br /><code>&amp;#8211;</code>
| <code>--</code>
| {{Klavye tuşu|Alt|0}}{{Klavye tuşu|1}}{{Klavye tuşu|5}}{{Klavye tuşu|0}}{{adn|Windows karakter kodları {{Klavye tuşu|Num Lock}} açık durumdayken, sayısal tuş takımı kullanılarak yazılmalıdır.|isim="windowsNumpad"}}
| {{Klavye tuşu|Opt|-}}
| {{Klavye tuşu|Ctrl|Num -}}
|-
! [[#Em çizgi|em çizgi]]
| —
| U+2014
| {{Küçük büyük harfler|em dash}}
| <code>&amp;mdash;</code>
| <code>&amp;#x2014;</code><br /><code>&amp;#8212;</code>
| <code>---</code>
| {{Klavye tuşu|Alt|0}}{{Klavye tuşu|1}}{{Klavye tuşu|5}}{{Klavye tuşu|1}}{{adn|isim=windowsNumpad}}
| {{Klavye tuşu|Opt|Shift|-}}
| {{Klavye tuşu|Ctrl|Alt|Num -}}
|-
! [[#Yatay bar|yatay çizgi]]
| ―
| U+2015
| {{Küçük büyük harfler|horizontal bar}}
| <code>&amp;horbar;</code>
| <code>&amp;#x2015;</code><br /><code>&amp;#8213;</code>
|
|
|
|
|-
! [[#Sallanan çizgi|sallanan çizgi]]
| ⁓
| U+2053
| {{Küçük büyük harfler|swung dash}}
|
| <code>&amp;#x2053;</code><br /><code>&amp;#8275;</code>
| <code>$\sim$</code>
|
|
|
|}

==Figür çizgi==
'''Figür çizgi''' {{char|-}}, '''''figure dash''''' ([[İngilizce]]den), çoğu yazı tipindeki rakamlarla eşit genişliğe sahiptir. Telefon numaraları içinde (örneğin 555‒0199) hizalamayı korumak için kullanılır. Anlamı, [[kısa çizgi-eksi]] ile temsil edilen kısa çizgiyle hemen hemen aynıdır. Figür çizgi işareti kullanılamadığı vakit, yerine kısa çizgi-eksi işareti kullanılabilir. Unicode üzerinde figür çizgi U+2012 (ondalık 8210) olarak kodlanır, ama HTML bunun için hiçbir karakter birimi sağlamaz; <code>&amp;#8210;</code> veya <code>&amp;#x2012;</code> sayısal karakter referansıdır.

==En çizgi==
'''En çizgi''' {{char|–}}, '''''en dash''''' (İngilizceden), '''N çizgi''', geleneksel olarak em çizginin yarısı genişliğindedir. Modern yazı tiplerinde en çizgi uzunluğu standart değildir ve genellikle em çizginin yarısından fazla bir genişliğe sahiptir. Eskiden küçük ''n'' ve ''m'' harflerinin genişliği baz alınarak tasarlanmış çizgiler, günümüz standartlarında büyük ''N'' ve ''M'' harflerinin genişliği baz alınarak tasarlanmıştır.<ref>{{kitap kaynağı |başlık=Digital Multimedia: The Business of Technology |basım=2'nci|yazar=Susan E. L. Lake |yazar2=Karen Bean |yayımcı=Cengage Learning |yıl=2007 |isbn=978-0-538-44527-6 |s=128 |url=https://books.google.com/books?id=S2OgxFuGYpcC&pg=PT138 |dil=en-us |erişimtarihi=5 Mart 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210225181151/https://books.google.com/books?id=S2OgxFuGYpcC&pg=PT138 |arşivtarihi=25 Şubat 2021 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{kitap kaynağı |başlık=InDesign type: professional typography with Adobe InDesign CS2 |ilk=Nigel |son=French |yayımcı=Adobe Press |yıl=2006 |isbn=978-0-321-38544-4 |s=72 |url=https://books.google.com/books?id=l_YJY3JalQgC&pg=PA72 |dil=en-us |erişimtarihi=5 Mart 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200731140655/https://books.google.com/books?id=l_YJY3JalQgC&pg=PA72 |arşivtarihi=31 Temmuz 2020 |ölüurl=hayır }}</ref>

===Kullanım===
1884'te [[tipografi]]ker John Southward'un ''Practical printing: a handbook of the art of typography'' adlı kitabında bahsettiğine göre, en çizginin üç ana kullanımı vardır:<ref>{{kitap kaynağı |başlık=Practical printing: a handbook of the art of typography |basım=2'nci|ilk=John |son=Southward |yayımcı=J.M. Powell & Son |yıl=1884 |url=https://archive.org/details/practicalprinti00powegoog |dil=en-uk}}</ref> ifadedeki bağıl ögelerden biri tek bir kelimeden daha karmaşık bir anlam barındırdırdığı vakit; bir dizi simetrik ögenin bağlanması gerektiği vakit; parantez veya virgülle yapılan retorik duraklamaların yerine bir alternatif olarak kullanılamak istendiği vakit.

====Değerin aralıkları====
[[Tipografi]]de en çizgi, genellikle kapalı bir değerin aralığını – açıkça tanımlanmış ve sonlu üst ve alt sınırlara sahip bir aralık – kabaca ''arası'' kelimesiyle iletilenleri belirtmek için kullanılır.<ref>{{dergi kaynağı |url=http://www.academicwritingtutor.com/hyphens-en-dashes-and-em-dashes-correct-usage/ |başlık=Hyphens, En Dashes, and Em Dashes: Correct Usage |dil=en-us |son=Lamb |ilk=David |yayımcı=Academic Writing Tutor |erişimtarihi=15 Şubat 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20131103150905/http://www.academicwritingtutor.com/hyphens-en-dashes-and-em-dashes-correct-usage/ |arşivtarihi=3 Kasım 2013 |ölüurl= }}</ref> Buna örnek olarak saatler, tarihler veya genel anlamıyla sayılar arasındaki aralıklar verilebilir.<ref name="texttypestyle">{{kitap kaynağı |url=https://archive.org/details/texttypeandstyl00bostgoog |başlık=Text, type and style: A compendium of Atlantic usage |dil=en-us |son=Ives |ilk=George Burnham |yıl=1921 |erişimtarihi=16 Şubat 2021 |yayımcı=[[:en:Atlantic Monthly Press|Atlantic Monthly Press]] |s=125 |alıntı=The en-dash ... may stand for the word "and" or "to" in such phrases as "the Radical–Unionist Coalition", "the Boston–Hartford Air Line"; "the period of Republican supremacy, 1860–84"; "pp. 224–30".}}</ref><ref>{{kitap kaynağı |url=https://archive.org/details/webstersnewworld00lobe |başlık=Webster's new world English grammar handbook |dil=en-us |son=Loberger |ilk=Gordon |soyadı2=Welsh |ad2=Kate Shoup |yıl=2021 |isbn=0-7645-6488-9 |yayımcı=Hungry Minds}}</ref><ref name="barronsgrammar">{{kitap kaynağı |başlık=Pocket Guide to Correct Grammar |yıl=2004 |url=https://archive.org/details/barronspocketgui0000unse |çalışma=Barron's Pocket Guides |dil=en-us |son=Griffith |ilk=Benjamin W. |yer=Woodbury, NYC |yayımcı=Barron's Educational Series |isbn=0-7641-2690-3}}</ref><ref name="copyeditguide">{{kitap kaynağı |url=https://archive.org/details/copyeditingpract0000judd|başlık=Copyediting: A Practical Guide |dil=en-us|son=Judd |ilk=Karen |erişimtarihi=16 Şubat 2021 |yayımcı=Crisp Publications |yer=Menlo Park, CA |yıl=2001 |isbn=1-56052-608-4}}</ref>

{| class="wikitable"
|-
! En çizgi aralıklı stil <small>({{kısaltma|ör.|örneğin}}, [[:en:APA style|APA]]{{adn|Karşılaştırmanın sağlıklı yapılabilmesi için diğer stil farklılıkları (örneğin, APA "ö.s." ve "ss." stilini kullanırken AMA, "ÖS" ve "ss" stilini kullanır) göz ardı edilmiştir.|ad=fark}})</small> !! [[Kısa çizgi]] aralıklı stil <small>(ör., [[:en:AMA Manual of Style|AMA]]{{adn|ad=fark}})</small> || Metinsel yazıma uyarlama
|-
| Haziran&ndash;Temmuz 1967 || Haziran&hyphen;Temmuz 1967 || Haziran ve Temmuz 1967
|-
| ö.s.&nbsp;1:15&ndash;2:15 || ÖS&nbsp;1:15&hyphen;2:15 || ö.s.&nbsp;1:15'ten 2:15'e
|-
| 3&ndash;5 yaş arası için || 3&hyphen;5 yaş arası için || 3 ila 5 yaş arası için
|-
| ss.&nbsp;38&ndash;55 || ss.&nbsp;38&hyphen;55 || sayfa 38 ile 55 arası
|-
| Başkan Jimmy Carter (1977&ndash;81) || Başkan Jimmy Carter (1977&hyphen;81) || Başkan Jimmy Carter, 1977'den 1981'e kadar görevdeki
|-
|}

Buna bağlı olarak, negatif sayıları içeren aralıklarda belirsizlik veya gariplikten kaçınmak için ''ila'' kullanılır: "sıcaklıklar –2&nbsp;°C ila –10 °C arasında değişmekteydi."

====İlişkiler ve bağlantılar====
En çizgi, iki değeri karşılaştırmak veya aralarındaki ilişkiyi göstermek için de kullanılır.<ref name="texttypestyle" /><ref name="barronsgrammar" /> Bu kullanıma örnek olarak şunlar verilebilir:
*Avustralya, Amerikan Samoası'nı 26–2 yendi.
*Radikal–İttihatçı koalisyon
*Karaköy–Eminönü rotası
*New York–Londra uçuşu{{adn|Lakin, "New York'tan Londra'ya uçuş" ifadesinin daha tutarlı ve nihai anlam doğruluğunda olduğu görülebilir. Çünkü ''New York'' ismi, iki geçerli kelimeden oluşan tek bir [[isim]]dir. Burada kullanılan en çizgi "[[York]]'tan Londra'ya uçuş" anlamını doğurabilir.<ref name ="texttypestyle" />}}
*Anne–kız ilişkisi
*Yargıtay, kararı onaylamak için 5–4 oy kullandı. 
Bir ayrım yapılırken genellikle "basit" atıf bileşikleri (kısa çizgi ile yazılmış) ve diğer alt türleri (en çizgi ile yazılmış) kullanılır; en az bir otorite, eşleştirilmiş ögelerin eşit ağırlık taşıdığı isim çiftlerini, 'nda olduğu gibi "basit" olarak değerlendirirken diğerleri, [[:en:Bipartisan Campaign Reform Act|McCain–Feingold tasarısı]] veya [[Bose–Einstein istatistikleri]]nde olduğu gibi paralel ilişkiyi temsil etmek için bu gibi durumlarda en çizgiyi uygun olarak görürler.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=Garner |ad=Bryan A. |yazarbağı= Bryan A. Garner |başlık=Garner's Modern American Usage |url=https://archive.org/details/garnersmodername00garn |urlerişimi=kayıtlı|basım=2'nci|s=[https://archive.org/details/garnersmodername00garn/page/657 657] |yayıncı=[[Oxford University Press]] |yıl= 2003 }}</ref><ref>{{Kitap kaynağı |başlık=Legal Writing in Plain English: A Text with Exercises |ad=Bryan A. |soyadı=Garner |seri=Chicago Guides to Writing, Editing, and Publishing |basım=illustrated, reprinted|yayıncı=[[University of Chicago Press]] |yıl=2001 |isbn=978-0-226-28418-7 |sayfa=155 |url=https://books.google.com/books?id=reZf9nzoiSQC |ile=Google Books |alıntı=Use an en-dash as an equivalent of ''to'' (as when showing a span of pages), to express tension or difference, or to denote a pairing in which the elements carry equal weight. |erişimtarihi=5 Mart 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200801094349/https://books.google.com/books?id=reZf9nzoiSQC |arşivtarihi=1 Ağustos 2020 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Kitap kaynağı |başlık=Bugs in Writing |basım=Revised|ad=Lynn |soyadı=Dupré |yayıncı=Addison Wesley Longman |yıl=1998 |isbn=978-0-201-37921-1 |s=221 |url=https://books.google.com/books?id=X-J4AAAAIAAJ&q=%22equal-weighted+pair%22+%22love-hate+relationship%22 |ile=Google Books |alıntı=use en dashes when you have an equal-weighted pair serving as an adjective, such as love–hate relationship. |erişimtarihi=5 Mart 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210324070732/https://books.google.com/books?id=X-J4AAAAIAAJ&q=%22equal-weighted+pair%22+%22love-hate+relationship%22 |arşivtarihi=24 Mart 2021 |ölüurl=hayır }}</ref>
<!--
====İlişkili bileşikler====
====Farklı öneriler====
====Cümle düzeyinde parantez ve diğer kullanımlar====

==Em çizgi==
===Kullanım===
====İki nokta benzeri kullanım====
====Parantez benzeri kullanım====
====Bir konuşmacının susması====
====Alıntı====
====Redaksiyon====
====Öğeleştirme işareti====
====Tekrarlama====

==En çizgi ''versus'' em çizgi==
==Yatay bar==
==Sallanan çizgi==
-->

==Bibliyografi==
===Notlar===
{{not listesi}}
===Kaynaklar===
{{kaynak listesi}}

{{Noktalama}}
{{Otorite kontrolü}}

{{dab|Taft–Hartley Yasası|en|Taft–Hartley Act|dikey-hiza=sup}}

[[Kategori:Tipografi]]
[[Kategori:Beyaz boşluk]]
[[Kategori:Yazı]]