İç ek

Vikipedi, özgür ansiklopedi

İç ek(inflix), bir kelime gövdesinin (mevcut bir kelime veya bir kelime ailesinin çekirdeği) içine eklenen bir ektir. Bir ön ek veya son ek gibi bir gövdenin dışına eklenmiş bir ek için nadir bir terim olan dış ek (adfix) kavramının tam tersidir.

Satırlar arası çeviride metni işaretlerken çoğu ek bir tire - ile ayrılır, ancak iç ekler ⟨açılı ayraçlar⟩ ile ayrılır.

İspanyolca[değiştir | kaynağı değiştir]

Nikaragua, Kosta Rika ve Honduras İspanyolcasında, İspanyolca küçültme eki isimlerde bir ⟨it⟩ eki haline gelir: Óscar [ˈoskar] → Osquítar [osˈkitar] (cf. standart Oscarito); EdgarEdguítar; Victor → Victítor

Arapça[değiştir | kaynağı değiştir]

Arapça, genellikle Form I'in edilgen hali olan Form VIII fiiller için ortak bir ek olan ⟨t⟩ ت kullanır, Kökün ilk ünsüzünden sonra yerleştirilir; sözcükler bir ünsüz kümesiyle başlayamadığından, bir epentetik i- öneki de eklenir. Bir örnek, جهد jahada "çabaladı" dan اجتهد ijtahada "çok çalıştı" dır. (İçtihat ve cihat kelimeleri bu iki fiilden türemiş isimlerdir.)

Avustronezyan ve Afro-Asyatik Diller[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekler, Avustronezya ve Afroasyatik dillerde yaygındır. Örneğin, Tagalog'da, bir fiilin başlangıcına yakın ⟨um⟩ eki eklenerek etken çatıya benzer bir dilbilgisi biçimi oluşturulur. En yaygın ek, 'mahvolmuş' anlamına gelen 'giniba'da olduğu gibi kasıtlı bir fiil yapmak için kullanılan ⟨in⟩'dir ('yıpranmış' anlamına gelen bir sıfat olan 'giba'dan); "taşlanmış" anlamına gelen "binato" ("bato", "taş"tan); ve "kullanılmış" anlamına gelen "ginamit". Tagalog, İngilizce graduate kelimesini bir fiil olarak ödünç almıştır; Bir konuşmacı "graduated" demek için türetilmiş grumaduate biçimini kullanır.

Malayca ve Endonezce'de üç iç ek (sisipan), ⟨el⟩, ⟨em⟩ ve ⟨er⟩ vardır. Bu tüm ekler artık üretken değildir ve yeni kelimeler türetmek için kullanılamaz. Örnekler şunları içerir:

  • 'gembung' ('kembung' un bir türevi) "şişmiş" anlamına gelirken 'gelembung' "köpük" anlamına gelir.
  • 'cerlang' "aydınlık" anlamına gelirken 'cemerlang' "parlak" anlamına gelir.
  • 'gigi' "diş" anlamına gelirken 'gerigi' "tırtık"' anlamına gelir.