Zappos
Zappos.com, Amerika Birleşik Devletleri'nin Nevada eyaletinde bulunan Las Vegas merkezli bir Amerikan çevrimiçi ayakkabı ve giyim perakendecisidir.[1] Şirket, 1999 yılında Nick Swinmurn tarafından kurulmuş olup Shoesite.com alan adı altında işletmeye başlamıştır.[2] Temmuz 2009'da Amazon, Zappos'u o dönemde yaklaşık 1,2 milyar dolar değerinde hisse senedi anlaşmasıyla satın almıştır.[3] Amazon, Zappos'un tüm tedavüldeki hisse senetlerini ve varantlarını, Amazon'un adi hisselerinin 10 milyon hissesi karşılığında satın almıştır. Ayrıca, Zappos çalışanlarına 40 milyon dolar nakit ve sınırlı hisse verilmiştir.[4][5][6]
Şirket geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]
Başlangıç[değiştir | kaynağı değiştir]
Zappos, 1999 yılında Nick Swinmurn tarafından kurulmuştur. Swinmurn, şirketi yatırım şirketleri Venture Frogs aracılığıyla Tony Hsieh ve Alfred Lin ile birlikte kurmuştur, ki bu şirketler 2 milyon dolar yatırım yapmıştır.[7][8] Şirket, resmi olarak 1999 yılında ShoeSite.com adıyla çevrimiçi olarak faaliyete geçmiştir.[9]
Temmuz 1999'da şirketin adı, İspanyolca'da "ayakkabı" anlamına gelen "zapatos" kelimesinden esinlenerek, ShoeSite'tan Zappos'a değiştirildi. 2000 yılında, Venture Frogs bu işe yatırım yaparak Zappos kendi ofis alanına taşındı. 2001 yılında, Hsieh, Nick Swinmurn ile birlikte ortak CEO olarak şirkete katıldı.[10]
Büyüme[değiştir | kaynağı değiştir]
1999'dan 2000'e kadar Zappos, brüt satışlardan 1,6 milyon dolar kazandı. 2001 yılında, bir önceki yıla göre önemli bir artışla 8,6 milyon dolar gelir elde etti.[11] 2004 yılında Zappos'un brüt satışı 184 milyon dolara ulaştı ve Sequoia Capital'den 35 milyon dolarlık yatırım aldı. Aynı yıl, merkezlerini San Francisco'dan Henderson, Nevada'ya taşıdılar.[12] Sonraki üç yıl içinde Zappos, yıllık gelirini ikiye katlayarak 840 milyon dolarlık brüt satışa ulaştı.[13][14] 2007 yılına gelindiğinde, şirket çanta, gözlük, giyim, saat ve çocuk ürünlerini de kapsayacak şekilde genişledi. 2008 yılında Zappos'un yıllık satışları 1 milyar dolara ulaştı. Bir yıl sonra, Fortune'un Çalışılacak En İyi 100 Şirket sıralamasında 23. sıradan giriş yaptılar.[15] 2000'li yılların başında Zappos, şirketin herhangi bir envanter yönetmediği orijinal iş modelinden uzaklaşma kararı aldı. Hsieh şunları kaydetti: "Kimsenin size para teklif etmediği bir dönemde satışlardan uzaklaşmak zor olsa da, tüm deneyimi kontrol altına alamazsak müşterilerimizin gözünde kendimizi ayırt edemezdik.[16] Kolay paradan vazgeçmek, envanteri yönetmek ve risk almak." 2015 yılında Forbes, Zappos'un "yıllık 2 milyar dolardan fazla gelir" elde ettiğini bildirdi.
Amazon yan kuruluşu[değiştir | kaynağı değiştir]
2009 yılında, Zappos'un Amazon tarafından satın alındığı duyuruldu.[17] Zappos'un yönetim kurulundaki beş kişiden ikisi (Hsieh ve Alfred Lin), Zappos'un şirket kültürünü sürdürmeye odaklanırken, diğer üçü çökmekte olan bir ekonomide (69vn) kârı en üst düzeye çıkarmak istiyordu. Başlangıçta, Hsieh ve Lin, yönetim kurulunu tahminen 200 milyon dolara satın almayı planladılar. Ancak, bu süreçte Amazon yöneticileri, şirketi doğrudan satın alma teklifiyle Zappos'a yaklaştılar. Amazon CEO'su Jeff Bezos ile bir saatlik bir görüşmenin ardından, Hsieh, Amazon'un Zappos'un bağımsız bir varlık olarak faaliyet göstermeye devam etmesine izin vermeye istekli olduğunu hissetti ve müzakerelere başladı.[18] 22 Temmuz 2009'da Amazon, Zappos'u hisse senedi ve nakit anlaşmayla 940 milyon dolara satın alacağını duyurdu.[19] Zappos hisselerinin sahipleri yaklaşık 10 milyon Amazon.com hissesi alacaklar ve çalışanlar da ayrı olarak 40 milyon dolar nakit ve sınırlı stok birimleri alacaklardı. Anlaşma, Kasım 2009'da, bildirilen 1,2 milyar dolarlık karşılığında kapatıldı.[20]
22 Haziran 2012'de Zappos, Kentucky deposunun operasyonlarını 1 Eylül 2012'de Amazon'a devredeceğini duyurdu.[21] Kentucky deposundaki outlet açık kalmış ancak adı "18:00 Outlet" olarak değiştirilmiştir.[22]
2012 hack olayı[değiştir | kaynağı değiştir]
16 Ocak 2012'de Zappos, bilgisayar sistemlerinin hacklendiğini ve 24 milyon müşterinin kişisel bilgilerinin ele geçirildiğini duyurdu. Şirket, bu olayın ardından tüm müşterilerinden sitelerindeki şifrelerini değiştirmelerini talep etti.[23] Ancak, şifre bilgilerinin şifreleme nedeniyle ele geçirilmesinin çok düşük bir ihtimal olduğunu belirtti.[24] Bu olay, Zappos.com, Inc.'de Müşteri Veri Güvenliği İhlali Davası'nda toplu dava açılmasına yol açtı. Davacılar, Zappos'un kişisel bilgileri yeterince korumadığını iddia ettiler.[25] Davanın ilk başta reddedilmesinin ardından, davacıların itirazı Dokuzuncu Daire Temyiz Mahkemesi tarafından onaylandı. Zappos karara Yüksek Mahkeme'de itiraz etti, ancak bu sonuçta reddedildi. Temmuz 2019 itibarıyla dava devam etmektedir.[26]
Yeni merkez[değiştir | kaynağı değiştir]
9 Eylül 2013'te Zappos, genel merkezini Henderson, Nevada'dan Las Vegas şehir merkezindeki eski Las Vegas Belediye Binası binasına taşıdı.[27][28] O dönemde CEO Tony Hsieh, "herkesin her zaman takılabileceği ve çalışmak ile oynamak arasında çok büyük bir ayrımın olmadığı bir alanda olmayı" istediğini belirtti.[29][30] Bu hareket, Las Vegas belediye başkanı Oscar Goodman tarafından övüldü ve şöyle dedi: "Bu hareket, ekonomiye ve yeni nesillere önemli bir katkının yanı sıra, Las Vegas'ın iç çekirdeğine kritik miktarda yaratıcı insan getirecek. Meslekler."[31][32]
Tony Hsieh CEO'luktan ayrılıyor[değiştir | kaynağı değiştir]
Tony Hsieh, 21 yıl başkanlık yaptıktan sonra 24 Ağustos 2020'de CEO olarak emekli oldu. COO Kedar Deshpande yeni CEO olarak görevi devraldı.[33] 27 Kasım 2020'de Tony Hsieh, bir evde çıkan yangında dumandan zehirlenerek öldü.[34] Deshpande Zappos'tan ayrıldıktan sonra şirketin finanstan sorumlu başkan yardımcısı Scott Schaefer, 6 Nisan 2022'de Zappos CEO'su olarak atandı.[35]
Ürünler[değiştir | kaynağı değiştir]
2010 yılı itibarıyla, ayakkabılar Zappos'un işinin yaklaşık %80'ini oluşturuyordu.[36][37] Zappos, 2007 yılı itibarıyla envanterini genişletti ve yıllık gelirin %20'sini oluşturan giyim, çanta ve diğer aksesuarları da içerecek şekilde genişletti. Zappos yöneticileri, giyim pazarının ayakkabı pazarının dört katı büyüklüğünde olduğunu belirterek, giyim ve aksesuarların 1 milyar dolar değerinde ek gelir getirmesini beklediklerini ifade etti.[38]
Şirket, vegan ayakkabılar da dahil olmak üzere birçok farklı türde ayakkabı satıyor.[39] 2004 yılında, Zappos Couture adında ikinci bir ayakkabı serisini piyasaya sürdüler.[40]
Kurumsal programlar ve sponsorluklar[değiştir | kaynağı değiştir]
2008 yılında, Zappos, şirket operasyonlarını ve müşteri hizmetlerini geliştirmeyi amaçlayan Fortune 1 milyon şirkete yönelik bir video abonelik hizmeti olan Zappos Insights'ı başlattı. Bu hizmet, katılımcıların Zappos çalışanlarına soru sormasına ve onlardan yanıt almasına olanak tanıyor.[41]
Zappos Insights ayrıca katılımcıların genel merkezini ziyaret ettiği ve Zappos yöneticileriyle üç günlük bir eğitim kampında toplantılar düzenlediği bir program sunmaktadır.[42][43]
2007 yılında Zappos, eBags'tan 6pm.com'u satın aldı. Sitede ayakkabı ve aksesuarların satışı yapılmaktadır.[44][45]
Zappos, her yıl 28.000 koşucunun katıldığı "Zappos Rock 'n' Roll Las Vegas Maratonu ve ½ Maratonu"nun sponsorluğunu üstlenmektedir. Ayrıca Zappos, WCC basketbol şampiyonalarına da sponsor olmaktadır. Turnuva sırasında Zappos, yerel Las Vegas çocuklarına yeni bir çift ayakkabı ve etkinlik tişörtü giydiren "Kidz Day" etkinliğine ev sahipliği yapmaktadır.
Tanıma[değiştir | kaynağı değiştir]
Zappos, 2009'da Fortune dergisinin "Çalışılacak En İyi 100 Şirket" listesinde 23. sırada, 2010'da 15. sırada, 2011'de 6. sırada ve 2012'de biraz gerileyerek 11. sırada yer aldı.[46][47]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Max Chafkin (2006). "How I Did It: Tony Hsieh, CEO, Zappos.com". Inc.com. Erişim tarihi: 11 Ekim 2007.
- ^ Parr, Ben (22 Temmuz 2009). "Here's Why Amazon Bought Zappos". Mashable (İngilizce). Erişim tarihi: 2 Haziran 2020.
- ^ Hsieh, Tony (1 Haziran 2010). "Why I Sold Zappos". Inc. Erişim tarihi: 8 Haziran 2010.
- ^ Jacobs, Alexandra. Happy Feet: Inside the online shoe utopia The New Yorker. September 14, 2009.
- ^ Wauters, Robin (2 Kasım 2009). "Amazon Closes Zappos Deal, Ends Up Paying $1.2 Billion". TechCrunch. Erişim tarihi: 28 Ocak 2010.
- ^ "Amazon.com, Inc, Form 8-K, Current Report, Filing Date Jul 22, 2009" (PDF). secdatabase.com. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018.
- ^ Staff, F. N. (4 Mayıs 2009). "Zappos Milestone: Timeline". Footwear News (İngilizce). Erişim tarihi: 13 Aralık 2018.
- ^ I Am CNBC Tony Hsieh Transcript 12 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. CNBC. August 15, 2007.
- ^ Hsieh, Tony. How I Did It: Tony Hsieh, CEO, Zappos.com Inc. Magazine. September 1, 2006.
- ^ Zappos Milestone: Q&A with Nick Swinmurn. Footwear News. May 4, 2009.
- ^ Pontefract, Dan. "What Is Happening At Zappos?". Forbes (İngilizce). Erişim tarihi: 29 Temmuz 2019.
- ^ Mitchell, Dan. Shoe Seller's Secret of Success. The New York Times. May 24, 2008.
- ^ "Tony Hsieh: Redefining Zappos' Business Model". BusinessWeek. 31 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2015.
- ^ McDonald, Duff. Case Study: Open Source at Zappos. Baseline Magazine. November 10, 2006.
- ^ 100 Best Companies to Work For. Fortune. 2009.
- ^ Chessman, Kristin. Young Millionaires Who Made It Bigger. Entrepreneur. October 5, 2007.
- ^ Letzing, John (22 Temmuz 2009). "Amazon buys retailer Zappos in $807 million deal". MarketWatch. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2009.
- ^ McCarthy, Carolone. Amazon to snap up Zappos. CNet News. July 22, 2009.
- ^ Lacy, Sarah. Amazon Buys Zappos; The Price is $928m., not $847m. TechCrunch. July 22, 2009.
- ^ Staff, W. S. J. (22 Temmuz 2009). "Zappos CEO's Letter to Staff". WSJ (İngilizce). Erişim tarihi: 13 Aralık 2018.
- ^ "Zappos shoe warehouse makes it possible to return from Louisville well-heeled". Pittsburgh Post-Gazette (İngilizce). Erişim tarihi: 2 Temmuz 2018.
- ^ "Zappos sheds its Kentucky warehouses". Las Vegas Review-Journal (İngilizce). 7 Haziran 2012. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2018.
- ^ Locker, Melissa (25 Mart 2019). "Supreme Court rejects Amazon's Zappos on data breach lawsuit". Fast Company (İngilizce). Erişim tarihi: 29 Temmuz 2019.
- ^ Bell, Jennie (9 Mart 2018). "Court Reopens 2012 Zappos Data Breach Litigation". Footwear News (İngilizce). Erişim tarihi: 12 Temmuz 2018.
- ^ Phelps, Manatt; Lawson, Phillips LLP-Richard P. "Zappos Must Face Data Breach Lawsuit, Ninth Circuit Rules | Lexology". www.lexology.com (İngilizce). Erişim tarihi: 29 Temmuz 2019.
- ^ Goldman, David. "Zappos hacked, 24 million accounts accessed". CNNMoney. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2018.
- ^ Schoenmann, Joe. Zappos views Las Vegas City Hall as perfect fit for new headquarters. Las Vegas Sun. Nov. 29, 2010.
- ^ Landau, Blake. 4 Questions With Tony: What Other Businesses Can Learn from Zappos CMS Wire. December 13, 2010.
- ^ Schoenmann, Joe. How Zappos’ move to downtown Las Vegas was sealed Las Vegas Sun. Dec. 6, 2010.
- ^ Kozar, Matt. "New details emerging about Zappos's planned move to Las Vegas City Hall". KSNV NBC Las Vegas. 14 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2010.
- ^ Joe, Schoenmann (9 Eylül 2013). "Joe Downtown: Historic day for city's center as Zappos makes itself at home". Las Vegas Sun. Erişim tarihi: 4 Aralık 2013.
- ^ Medina, Jennifer. Las Vegas Gets New City Hall, and a Mullet. The New York Times. December 26, 2010.
- ^ Zappos.com. "ZAPPOS.COM NAMES SCOTT SCHAEFER AS CHIEF EXECUTIVE OFFICER". www.prnewswire.com (İngilizce). Erişim tarihi: 19 Temmuz 2022.
- ^ "House-fire death of former Zappos CEO Tony Hsieh ruled accidental". UPI (İngilizce). Erişim tarihi: 1 Aralık 2020.
- ^ Abel, Katie (24 Ağustos 2020). "Exclusive: Visionary Zappos CEO Tony Hsieh Is Stepping Down After 21 Years". Footwear News (İngilizce). via Rarzclothing. Erişim tarihi: 2020-08-26.
- ^ Evans, Kate. Zappos posted strong profits in 2008. Digital Commerce 360, July 28, 2009
- ^ Mui, Ylan. Online Sales Shift: Apparel Outpaced Computers in '06. Washington Post. May 14, 2006.
- ^ Cheng, Andria Zappos, under Amazon, keeps its independent streak. Market Watch. June 11, 2010.
- ^ Slatalla, Michelle. Style by Way of Grandmother’s Closet. The New York Times. October 7, 2004.
- ^ Fox, Katrina. "Watch Out Jimmy Choo, Luxury Shoes Are Going Vegan". Forbes (İngilizce). Erişim tarihi: 13 Temmuz 2018.
- ^ "Zappos Launches Insights Service | Adweek". 28 Aralık 2014. 28 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2019.
- ^ Cheng, Andria. "Zappos's grand mission doesn't involve selling shoes". MarketWatch (İngilizce). Erişim tarihi: 23 Nisan 2019.
- ^ "smSmallBiz.com | Zappos.com Dips Toe Into Management Consulting". 7 Mayıs 2010. 7 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2019.
- ^ Dilworth, Dianna. Zappos.com acquires 6pm.com for increased shoe retailing presence. Direct Marketing News. July 10, 2007.
- ^ Zappos Steps Up to Acquire 6pm.com. Digital Commerce 360. July 10, 2007.
- ^ 100 Best Companies to Work For. Fortune. 2012.
- ^ 100 Best Companies to Work For. Fortune. 2011.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Zappos – official site
