Yeni Dünya (gazete)
| Tür | Haftalık gazete |
|---|---|
| Format | Basılı kâğıt |
| Kuruluş tarihi | 1918 |
| Dil | Kırım Tatarca |
| Genel merkez | ul. Gorkogo 23/3, Simferopol |
| Tiraj | 3.700 (2007) |
| Resmî site | yanidunya.org |
Yeni Dünya (Kırım Tatarcası: Янъы дюнья; Yañı Dünya), Kırım Tatarca yayınlanan gazete. 1918 yılında kurulup aralıklarla yayın hayatına devam eden gazete, yaklaşık 3.700 adet tiraja sahiptir ve Cuma günleri Simferopol'de yayınlanan haftalık bir gazetesidir.
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Gazete, 1918'de Moskova'da kuruldu. Önemli Kırım Tatarı entelektüeli İsmail Gaspıralı'nın çıkarmış olduğu Tercüman gazetesinin devamı olarak da görülmüştür.[1]
İlk dönemde kadrosu, herhangi bir nedenle savaşa katılmamış veya katılma olanağı bulamamış Türkiyelilerden oluşuyordu.[2] İlk editörü, daha sonra Türkiye Komünist Partisi'ni kuracak olan Türk komünist Mustafa Suphi idi. Gazete, yoğun olarak bolşevik devrimini destekleyen yayınlar yapıyordu.[3]
Gazete daha sonra Simferopol'a (Akmescit) taşındı ve 1930'ların sonunda Kızıl Kırım olarak isim değişikliğine gittı. 1944'te Kırım Tatarlarının sınır dışı edilmesiyle gazete kapatıldı ve 1957'de Özbekistan SSC Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin bir organı olarak Lenin'in bayrağı adıyla Taşkent'te yeniden kuruldu. 1970’lerde, 2300 tirajı ile haftada üç kez basılmaktaydı.
1991 yılında gazete Simferopol'e ve eski adı olan Yeni Dünya ismine geri döndü.
Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi sonrasında gazete de sorunlar yaşamaya başladı. Yeni hükûmetin Bakanlar Kurulu, Yeni Dünya gazetesini ve Yıldız dergisini “yeniden düzenleme” adı altında tüzel kişiliğini ortadan kaldırmak için kararname çıkardı. Her iki kurumun da İsmail Gasprinskiy Media Merkezi içine alınması öngörüldü. Yayınların yalnız bağımsızlıklarının değil tüzel kişilik statülerinin de ellerinden alınması söz konusuydu. İki kurumun çalışanları, gazeteciler ve yazarları, yeni düzenlemeye kesin bir şekilde karşı çıktılar, yayınların tüzel kişilik statüsünü korumak amacıyla, konunun üzerinde daha çok çalışılmasını ve incelenmesini talep ettiler. Ayrıca, Bakanlar Kurulu kararnamesine gerekli düzeltmelerin eklenmesini de istediler. Taleplerine yanıt gelmemesi halinde, Rusya Federasyonu üst düzey devlet organlarına hatta başbakana bile başvuru yapacaklarını bildirdiler.[4] Fakat bir sonuç elde etmeleri mümkün olmadı.
İşgal yönetiminin gazete üzerindeki baskıları daha sonra da sürdü ve gazetenin 30 yıllık çalışanı ve son altı yıldır baş editörlük görevini yürüten Zera Bekirova 29 Ağustos 2015 tarihinde istifa etti. Ardından gazete çalışanlarının bir kısmı daha istifa dilekçesi verdi. Dilekçelerde istifa gerekçesi olarak hükûmet tarafından uygulanan baskı ve sansür gösterildi. Bu dönemde gazete, Kırım Tatar dilini korumak ve geliştirmek için yarışmalar ve maratonlar düzenlemekteydi. Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanı Refat Çubarov konuyla ilgili olarak, "Zera Bekirova'nın işten çıkarılmasında özellikle aşağılık rol Ayder Emirov'a aittir" ifadeleri kullanmış ve Kremlin kontrolündeki yönetiminin desteğiyle kurulan İsmail Gaspralı Medya Merkezi Müdürü olarak atandığında işbirlikçi olmakla suçlaban Ayder Emirov’u eleştirmiştir.[5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "YAÑI DÜNYA GAZETESİ 100 YAŞINDA!". Kırım'ın Sesi Gazetesi. 28 Kasım 2018. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2019.
- ^ Nuri, Süleyman (12 Temmuz 2007). Çanakkale Siperlerinden TKP Yönetimine Uyanan Esirler. Artcivic. s. 51. ISBN 975-8-68305-5. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2019.
- ^ Atasoy, Emel Seyhan; Bayülgen, Meral (5 Kasım 2008). Türkiye İştirakiyun Teşkilatlarının Birinci Kongresi (TKP Kuruluş Kongresi). 4. Artcivic. s. 87. ISBN 978-9-75868-373-4. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2019.
- ^ "Kırım'da efsanevi "Yañı Dünya" (Yeni Dünya) ve "Yıldız" yayınları tehdit altında". Kırım Haber Ajansı. 2 Aralık 2015. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2019.
- ^ "Kırım'ın efsanevi "Yañı Dünya" gazetesi Baş Editörü istifa etti". Kırım Haber Ajansı. 29 Ağustos 2018. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2019.