Yengeç Atarcası
| Gözlem verisi Dönem J2000 Ekinoks J2000 | |
|---|---|
| Takımyıldız | Boğa |
| Sağ açıklık | 05sa 34d 31.95s[1] |
| Dik açıklık | +22° 00′ 52.2″[1] |
| Görünür büyüklük (V) | 16,65[2] |
| Özellikler | |
| Evrim aşaması | Nötron yıldızı |
| B−V renk ölçeği | +0,47[3] |
| Astrometri | |
| Özdevinim (μ) | RA: −11,34 ± 0,06[4] mys/y Dec.: 2,65 ± 0,14[4] mys/y |
| Iraklık açısı (π) | 0.53 ± 0.06 mys[4] |
| Uzaklık | yaklaşık 6.200 ly (yaklaşık 1.900 pc) |
| Ayrıntılar | |
| Aydınlatma gücü | 0,9 L☉ |
| Sıcaklık | merkez (modellenmiş): ~3×108[5] K, yüzey: ~1,6×106 K |
| Dönüş | 33,5028583 ms[6] |
| Yaş | 967 yıl |
| Katalog belirtmeleri | |
| Veritabanı kaynakları | |
| SIMBAD | veri |
Yengeç Atarcası (PSR B0531+21 veya Baade'nin Yıldızı olarak da bilinir), nispeten genç bir nötron yıldızıdır. Bu yıldız, 1054 yılında Dünya'da yaygın olarak gözlemlenen SN 1054 süpernovasının kalıntısı olan Yengeç Bulutsusu'nun merkezinde yer alır.[7][8][9] 1968 yılında keşfedilen atarca, bir süpernova kalıntısıyla ilişkilendirilmiş ilk yıldızdır.[10]
Yengeç Atarcası optik olarak tanımlanan çok az sayıdaki atarcadan biridir. Optik atarca yaklaşık 20 kilometre (12 mi) çapa ve 33 milisaniyelik bir dönme periyoduna sahiptir, yani atarcanın "ışınları" saniyede yaklaşık 30 devir gerçekleştirir.[5] Nötron yıldızından çıkan göreli rüzgar, bulutsunun yaydığı radyo dalgalarından gama ışınlarına kadar uzanan emisyonun çoğunu üreten sinkrotron emisyonu tarafından oluşturulur. Bulutsunun iç kısmındaki en dinamik özellik, atarcanın ekvatoral rüzgarının çevredeki bulutsuyla çarpıştığı ve bir sonlandırma şoku oluşturduğu noktadır. Bu özelliğin şekli ve konumu hızla değişir ve ekvatoral rüzgar, atarcadan bulutsunun ana gövdesine doğru hareket ettikçe yükselen, parlaklaşan ve ardından kaybolan bir dizi ince ipliksi özellik olarak görünür. Atarcanın dönme periyodu, atarca rüzgarında taşınan büyük miktardaki enerji nedeniyle günde 38 nanosaniye kadar artmaktadır.[11]
Yengeç Bulutsusu, genellikle X ışını astronomisinde kalibrasyon kaynağı olarak kullanılır. X ışınlarında çok parlak bir kaynaktır ve akı yoğunluğu ile spektrumu atarcanın kendisi hariç, sabit olarak bilinmektedir. Atarca, X-ışını algılayıcılarının zamanlamasını kontrol etmek için kullanılan güçlü bir periyodik sinyal sağlar. X-ışını astronomisinde "crab" ve "milicrab" bazen akı yoğunluğu birimleri olarak kullanılır. Çok az sayıda X-ışını kaynağı bir "crab" parlaklığını aşar.
Yengeç atarcasından 1,5 TeV'ye kadar zonklayan emisyon tespit edilmiştir[12] ve 20 TeV'de Yelken Atarcasıyla birlikte, bu enerji aralığında emisyona sahip olduğu bilinen tek iki atarcadır.[12]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Gaia Collaboration; ve diğerleri. (2023). "Gaia Data Release 3. Summary of the content and survey properties". Astronomy and Astrophysics. 674. arXiv:2208.00211 $2. Bibcode:2023A&A...674A...1G. doi:10.1051/0004-6361/202243940. VizieR'de bu kaynak için Gaia DR3 kaydı
- ^ Optical Observations of Pulsars: the ESO Contribution (PDF), s. 22, 25 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 30 Mayıs 2024
- ^ Davidson, Kris (Ekim 1987). "SPECTROPHOTOMETRY OF THE CRAB NEBULA AS A WHOLE". The Astrophysical Journal. 94 (4): 967. 23 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2024.
- ^ a b c Lin, Rebecca; van Kerkwijk, Marten H.; Kirsten, Franz; Pen, Ue-Li; Deller, Adam T. (1 Ağustos 2023). "The Radio Parallax of the Crab Pulsar: A First VLBI Measurement Calibrated with Giant Pulses". The Astrophysical Journal. 952 (2): 161. arXiv:2306.01617 $2. Bibcode:2023ApJ...952..161L. doi:10.3847/1538-4357/acdc98.
- ^ a b Becker, W.; Aschenbach, B. (1995). "ROSAT HRI Observations of the Crab Pulsar An Improved Temperature Upper Limit for PSR 0531+21". Alpar, M. A.; Kızıloğlu, Ü.; van Paradijs, J. (Ed.). The Lives of the Neutron Stars. Proceedings of the NATO Advanced Study Institute on the Lives of the Neutron Stars. 450. Kluwer Academic. s. 47. arXiv:astro-ph/9503012 $2. Bibcode:1995ASIC..450...47B. ISBN 978-0-7923-324-6-6.
- ^ ATNF Pulsar Catalogue 27 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. database entry 31 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Bakınız Manchester, R. N.; ve diğerleri. (2005), "The Australia Telescope National Facility Pulsar Catalogue", Astronomical Journal, 129 (4), ss. 1993–2006, arXiv:astro-ph/0412641 $2, Bibcode:2005AJ....129.1993M, doi:10.1086/428488
- ^ Supernova 1054 – Creation of the Crab Nebula 28 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Duyvendak, J. J. L. (1942), "Further Data Bearing on the Identification of the Crab Nebula with the Supernova of 1054 A.D. Part I. The Ancient Oriental Chronicles", Publications of the Astronomical Society of the Pacific, 54 (318), s. 91, Bibcode:1942PASP...54...91D, doi:10.1086/125409
Mayall, N. U.; Oort, Jan Hendrik (1942), "Further Data Bearing on the Identification of the Crab Nebula with the Supernova of 1054 A.D. Part II. The Astronomical Aspects", Publications of the Astronomical Society of the Pacific, 54 (318), s. 95, Bibcode:1942PASP...54...95M, doi:10.1086/125410 - ^ Brandt, K.; ve diğerleri. (1983), "Ancient records and the Crab Nebula supernova", The Observatory, 103, s. 106, Bibcode:1983Obs...103..106B
- ^ Zeilik, Michael; Gregory, Stephen A. (1998), Introductory Astronomy & Astrophysics (4. bas.), Saunders College Publishing, s. 369, ISBN 978-0-03-006228-5
- ^ Supernovae, Neutron Stars & Pulsars 6 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ a b The H.E.S.S. Collaboration; Aharonian, F.; Benkhali, F. Ait; Aschersleben, J.; Ashkar, H.; Backes, M.; Martins, V. Barbosa; Batzofin, R.; Becherini, Y.; Berge, D.; Bernlöhr, K.; Bi, B.; Böttcher, M.; Boisson, C.; Bolmont, J.; ve diğerleri. (5 Ekim 2023). "Discovery of a radiation component from the Vela pulsar reaching 20 teraelectronvolts". Nature Astronomy (İngilizce). 7 (11): 1341–1350. arXiv:2310.06181 $2. doi:10.1038/s41550-023-02052-3. ISSN 2397-3366. 18 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2024.
