Yaybahar
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
| Yaybahar | |
|---|---|
 Görkem Şen tarafından yapılan orijinal yaybahar | |
| Türü | Yaylı çalgı |
| Yaratıcısı | Görkem Şen |
| Geliştirilmesi | 2008-2015 |
| Dinle: [[Dosya: | |
Yaybahar, Türk müzisyen Görkem Şen tarafından "gerçek zamanlı akustik yaylı sentezleyici" olarak tanımlanan bir akustik enstrümandır.[1] İngiltere merkezli bir radyo olan Classic FM, yaptığı online incelemesinde yaybaharı "tamamen tuhaf, ürkütücü ve hoş sesler" çıkaran bir "dahi canavar" olarak nitelendirmiştir.[2] İrlanda merkezli müzik dergesi Journal of Music ise yaybaharın sesini "tamamen büyüleyici" olarak tanımlamaktadır.[3]
Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Yaybahar adı Türk kökenlidir. İki kelimenin birleşiminden oluşur. Görkem Şen röportajlarından birinde, ismin yeni bir yaşam ya da yeni bir başlangıç fikrinden geldiğini belirtmektedir.[1]
Yapı ve işlev[değiştir | kaynağı değiştir]
Yaybahar; ney, Afrika kökenli gök gürültüsü davulu ve Avustralya çalgısı olan didgeridoo gibi birçok farklı enstrümandan ilham almaktadır. Tasarımı ve sesiyle hem Batı hem de Doğu izlerini taşımaktadır.[4] Şen, teller ve rezonans gövdesi arasında yeni bir köprü sistemi icat etmiştir.[5] Enstrüman, orkestral yaylı çalgılara benzer şekilde, iki davul kafasının ortasında asılı duran iki farklı uzun telin tahta bir yayla kaydırılmasıyla, davullara vurarak veya yayı enstrümanın tepesinden yukarı kaydırarak çalınır.[6] Besteci Ian Honeyman, yaybahar'ı "ahşap gövde yerine yaylar ve davulları rezonans için kullanan çello benzeri bir enstrüman" olarak tanımlıyor.[7]
Yapımcılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Yaybahar ticari olarak üretilmemiştir.
- İrlandalı müzisyen Billy Mag Fhloinn kendi yaybaharını yapıp çalmaktadır. İrlandalı The Irish Times gazetesi, Mag Fhloinn'in yaybaharını "kendi yaptığı unutulmaz bir araç" olarak tanımlamaktadır.[8]
- Film müziği bestecisi Ian Honeyman, bazı film müzikleri için kendi ürettiği bir yaybaharı kullanıyor.
Kullanıldığı yerler[değiştir | kaynağı değiştir]
Max Richter, 2018 yılında Scott Cooper yapımı Hostiles filminin müziklerini bestelerken yaybahardan faydalanmıştır.[9]
İrlandalı şarkıcı Muireann Nic Amhlaoibh'in "Thar Toinn / Seaborne" (2020) albümünde kendisi de müzisyen olan eşi Billy Mag Fhloinn'in çaldığı yaybahara yer vermiştir. Albümün son parçası olan Port Na bPúcaí'nin Irish Eco gazetesi tarafından yapılan incelemesinde, "şarkıyı çevreleyen gizemle birlikte rezonansa giren ve Nic Amhlaoibh'in şarkıyı söyleyişine gizemli bir ses çıkararak tamamlayıcı etkide bulunan, yaybaharı "dünya dışı bir enstrüman" olarak tanımlıyor. [10]
Ian Honeyman'ın "Into Darkness" bestesi yaybahar sesini kullanmaktadır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "It's not Space Odyssey, it's the Yaybahar". The World from PRX (İngilizce). 21 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020.
- ^ "This instrument is the yaybahar - and it sounds like the end of the world". Classic FM (İngilizce). 6 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020.
- ^ "Humours of the Sea". The Journal of Music (İngilizce). 13 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- ^ "Yaybahar: An Instrument with a Mesmerizing Sound". interestingengineering.com (İngilizce). 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020.
- ^ "Introducing the Yaybahar: an Acoustic Instrument that Makes Space Age Sounds". www.vice.com (İngilizce). 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- ^ "Here Are The Bizarre Finalists Competing For Musical Instrument Of The Future". Popular Science (İngilizce). 19 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020.
- ^ "Catching Up With Air-Edel Composer Ian Honeyman". Air-Edel Music (İngilizce). 21 Şubat 2019. 16 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- ^ "The best trad gigs of the week". The Irish Times (İngilizce). 7 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020.
- ^ Kermode (7 Ocak 2018). "Hostiles review – hail to the chief on a dark western odyssey". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 17 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- ^ "Lankum are audience hit in NYC". Irish Echo. 12 Mart 2020. 13 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Görkem Şen Yaybahar. 4 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Görkem Şen yaybahar, 2014 resmi tanıtım videosu.
- Görkem Şen Yaybahar II. 8 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Görkem Sen'in yaybahar performansı, 2014 resmi videosu.
- Nohlab TEDxReset 2014'te 16 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Nohlab'ın TEDx'te Gorkem Şen'in yaybahar çalanken ki görsel-işitsel performansı.
- Port na bPúcaí - Muireann Nic Amhlaoibh & Billy Mag Fhloinn 12 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Billy Mag Fhloinn, Muireann Nic Amhlaoibh'in klibinde yaybahar çalıyor.
- Ian Honeyman'ın Yaybahar'ı 17 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Film müziği bestecisi, kendi yaybaharını inşa etme sürecini anlatıyor.