Yaralı Adam
Yaralı Adam, ilk olarak on dördüncü ve on beşinci yüzyılların Avrupa tıbbi el yazmalarında ortaya çıkan cerrahi bir diyagramdır.[1] Çizim okuyucuya, ilgili tedavileri bulabilecekleri çeşitli yaralanmalar ve hastalıklar konusunda rehberlik etmek için açıklamalı bir tablo işlevi gördü. Resim ilk olarak 1491'de basılmış bir kitapta, muhtemelen Avrupa'nın ilk basılmış tıbbi içeriğine sahip olan Venedik Fasciculus medicinae'ye dahil edildiğinde ortaya çıktı. Daha sonra, on yedinci yüzyıla kadar basılı kitaplarda geniş çapta dolaştı.[2] Yaralı Adam o zamandan beri popüler kültürde tanınan bir figür haline geldi.
Açıklama[değiştir | kaynağı değiştir]
Yaralı Adam, bir kişinin savaş, kaza veya hastalık yoluyla alabileceği çeşitli yaralanmaları gösterir. Birden fazla silahtan kaynaklanan kesikler ve morluklar, kızarıklıklar ve püstüller, dikenli çizikler ve zehirli hayvanların ısırıkları bunların arasındadır. Resim ayrıca şeffaf görünümlü karındaki çeşitli organların bazı şematik anatomik ana hatlarını da içermektedir.[3]
Daha önceki el yazması versiyonlarında resim, bir şifacının ekteki incelemede belirli bir yararlı prosedürü nerede bulabileceğini gösteren sayılar ve ifadelerle çevrilidir. Örneğin, şu anda Londra'daki Wellcome Kütüphanesi'nde (MS 49) bulunan bir Alman Yaralı Adam'da 25 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ' Wo eine spynne gesticht, 20' ("Bir örümcek ısırdığında, 20"] olarak etiketlenmiştir. Uygun bir tedavi için kitabın 20. paragrafına bakılmasına işaret etmektedir. Benzer şekilde, figürün sol tarafını delen ve midesine giren büyük mızrak boyunca, ' So der gross viscus wund wirt, 14' ("Kalın bağırsak yaralanırsa, 14") bilgisii yazılıdır. Karşılık gelen tedavi numarası 14'e dönerek okuyucu şunları bulur:
14. Madde: "groze darm" kalın bağırsak veya "magen" mide veya "gederme" bağırsaklar yaralanırsa, onu şu şekilde iyileştirebilirsiniz: ince bir iplikle birlikte dikin ve üzerine "rot puluer" kırmızı toz serpin. Aynı toz tüm yaralar için iyidir ve en iyisi bu şekilde yapılabilir. Kırmızı toz 1 doz hematit, 1 doz hindistan cevizi ve beyaz buhur, 3 doz Arap zamkı, 1 doz sanguinem draconis [ejderhanın kanı, Dracaena cinnabari ağacından elde edilen özsuyu] ve mumie'den (muhtemelen mezarlıklarda yetişen belirli bir bitki) 9 parça swartz win [siyah şarap] alın. Hepsini bir araya getirin, toz haline getirin ve gerektiği gibi saklayın.
Ancak bu yaralanmalarına rağmen, Yaralı Adam hala meydan okurcasına canlı olarak tasvir edilmiştir.[4] Bu, figürün tehdit edici olarak tasarlanmadığını, bunun yerine eşlik ettiği metinlerde mevcut olan tedavileri ve tıbbi tedavileri açıkladığını ve değerini verdiğini göstermektedir.[5]
Popüler kültür[değiştir | kaynağı değiştir]
Yaralı Adam popüler kültürde referans alınmaya devam ediyor:
Yaralı adamın 300 yılı aşkın bir süredir cerrahi metinlerde sürekli olarak yer alması, bu görüntünün okuyucuyu cerrahinin korkunç ama ciddi alanına anında getirme kapasitesini göstermektedir. Ama aynı zamanda yaralanan adamın kendisine rastlayan herhangi bir okuyucunun dikkatini çekebilme yeteneğide vardır. NBC TV dizisi "Hannibal" deki son yeniden ortaya çıkmasının gösterdiği gibi, yarattığı etki bugün izleyiciler için hala geçerlidir.
1980 Yılında Thomas Harris'in Red Dragon adlı romanında, Will Graham'ın Hannibal Lecter'ın bu diyagram ile seri katil olduğu gerçeğine uyarıldığı, çünkü Lecter'ın altıncı kurbanını bu şekilde öldürdüğü belirtiliyor. Diyagrama bir başka gönderme, Hannibal'in devam romanındaki Clarice Starling karakteri tarafından yapılmıştır. Yaralı Adam ayrıca 2013'te NBC'nin Hannibal TV dizisinin 1. sezon 6. bölümünde ve yine aynı şovun 2. sezonu, 7. bölümünde görsel olarak ve adıyla anılır.
Kraliyet Acil Tıp Koleji Yaralı Adam'ı görsel olarak kullanmaktadır.
Von Gersdorff'un 1519 tarihli incelemesindeki Yaralı Adam, Stone Franks tarafından yayınlanan The Practical'in kapağı olarak kullanıldı.
Von Gersdorff'un 1519 tarihli incelemesindeki Yaralı Adam, rol yapma oyunu "Mörk Borg" için silah listesi olarak kullanılıyor.
Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Jack Hartnell, "Wording the Wound Man", British Art Studies (6), 2017: http://britishartstudies.ac.uk/issues/issue-index/issue-6/wound-man 24 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Cahill, Patricia A. Wound-man Walking: Visceral History and Traumatized Bodies in A Larum for London Unto the Breach: Martial Formations, Historical Trauma, and the Early Modern Stage
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Hartnell (29 Haziran 2017). "Wording the Wound Man". British Art Studies (İngilizce) (6). doi:10.17658/issn.2058-5462/issue-06/jhartnell. ISSN 2058-5462. 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2022.
- ^ "Wound man Part 2: afterlives". Wellcome Library Blog (İngilizce). 18 Ağustos 2016. 17 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2016.
- ^ "The "Wound Man" in Two Recent Acquisitions". Circulating Now. 22 Temmuz 2014. 14 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2016.
- ^ Medieval Bodies. Londra: Wellcome Collection / Profile Books. 2018. ss. 175-179. ISBN 9781781256794.
- ^ "Wound man Part 1: origins". Wellcome Library Blog (İngilizce). 12 Ağustos 2016. 10 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2016.