Yahudi Lejyonu
| Jewish Legion Yahudi Lejyonu | |
|---|---|
 1919'da Filistinde Yahudi Lejyonu askerleri | |
| Etkin | 1917–1921 |
| Dağılması | 1921 |
| Ülke |  Büyük Britanya |
| Bağlılık |  Siyonizm |
| Sınıfı | Britanya Ordusu |
| Tipi | Piyade |
| Büyüklük | 5 Tabur (Toplamda 10 bin gönüllü katıldı) |
| Takma Adı | İlk Yahudiyeliler |
| Savaşları | Suriye-Filistin Cephesi |
| Komutanlar | |
| Ünlü komutanları | Ze'ev Jabotinsky Joseph Trumpeldor Eliezer Margolin Frederick Samuel |
Yahudi Lejyonu (1917–1921), Birinci Dünya Savaşı'nda, Filistin Cephesi'ndeki Osmanlı ordusunun Türk birliklerine karşı savaşmak için, Büyük Britanya Ordusu'na bağlı olarak kurulmuş ve askerleri gönüllü Yahudilerden oluşan Britanya askeri birliğidir.
Yahudi Lejyonu, siyonizmin amaçladığı gibi bir yahudi devletinin kuruluşunu sağlayamadı ancak Haganah ve Irgun gibi yahudi silahlı örgütlerinin Filistin bölgesinde kuruluşuna öncülük etti. Bu örgütler de daha sonra 1948'de İsrail devletini kurdular ve bu devletin resmi ordusu olan İsrail Savunma Kuvvetlerine dönüştüler.
Kuruluş
[değiştir | kaynağı değiştir]Taburların kurulmasının birkaç nedeni vardı: Osmanlı Türk hakimiyetine son vermek, askeri deneyim kazanmak ve savaştan sonra yeni bir dünya düzeni kurulduğunda, İngiltere İmparatorluğuna verdikleri katkıdan dolayı Filistin bölgesinde bir Yahudi devleti kurulmasını sağlamak. İngiliz Ordusu bünyesinde bir yahudi birliği kurulması fikrini ortaya Pinhas Rutenberg, Dov Ber Borochov ve Ze'ev Jabotinsky attılar. Ancak birliğin kuruluşunu Ze'ev Jabotinsky le birlikte Joseph Trumpeldor gerçekleştirebildi.
Yahudi Lejyonu, İngiliz Ordusu'nun Kraliyet Piyadeleri'ne bağlı beş tabura atıfta bulunmak için kullanılan gayriresmi bir lakaptır. Bu birlikler, Birinci Dünya Savaşı sırasında askere alınan Yahudi gönüllülerden oluşuyordu. 1915 yılında İngiliz Ordusu, Çanakkale Savaşında hizmet vermek üzere Yahudi gönüllülerden oluşan bir nakliye birimi olan Zion Katır Birliğini kurdu. İki yıl sonra Ağustos 1917'de, mevcut İngiliz Ordusuna bağlı bir alaya entegre edilecek Yahudi askerlerden oluşan bir piyade taburunun kurulmasına karar verildi.
Dünya genelindeki yahudilere İngiliz imparatorluğu ve siyonizm için savaşmaları yönünde bir çağrı yapıldı, Rusya ve Amerika Birleşik Devletleri de dahil olmak üzere bir çok ülkeden çok sayıda Yahudi gönüllünün katılmasıyla beş tabur oluşturuldu ve Kraliyet Ordusu'na entegre edildi. Bu piyade birlikleri; genel olarak "Yahudi Lejyonu" olarak anılıyordu ancak yahudi lejyonu ismi resmi bir isim değildi. Eğitilen bu yeni birlikler 38., 39., 40.,41. ve 42. piyade taburları olarak belirlendi. Yahudi Lejyonu, Suriye-Filistin Cephesi'ne sevk edildi ve burada savaşıp bir çok kayıp verdiler. Daha sonra sayıları ancak bir tabur oluşturabilecek kadar azaldı. Savaş sırasında Osmanlı ordusunda görevli olup da ordudan firar ederek Lejyona katılan çok sayıda Osmanlı Yahudisi de vardır.
Yahudi Taburları
[değiştir | kaynağı değiştir]Rus yahudisi Ze'ev Jabotinsky'in girişimleri ile İngiliz Kraliyet Ordusunun Royal Fusiliers birliğine bağlı olarak ilk yahudi taburu olan 38. Tabur kuruldu. Asıl güçlü etmen Balfour Deklarasyonu oldu. Bu tabur ve bundan sonra kurulacak bütün yahudi taburları Royal Fusiliers olarak bilinen Londra Şehir Alayına bağlı olarak kuruldular ve savaş boyunca da bu alaya bağlı kaldılar. Bu tabura, askerlerinin çoğu İngliz yahudisi olmasından dolayı Londra Taburu da deniliyordu. Bu taburun çekirdeğini oluşturan askerler daha önce Gelibolu'da Türk Ordusuna karşı mücadele etmiş olan 120 kişilik Siyon Katır Birliğine bağlı yahudi askerlerdi. Taburun subaylarının üçte ikisi de yahudilerden oluşuyordu. 38. tabur Osmanlı ordusuna karşı yapılan savaşa katılan ilk yahudi birliğidir. Tabur Filistin bölgesine gelmesinin ardından Batı Şeria bölgesinde Osmanlı ordusuna karşı yapılan savaşlara katıldı. Bu savaşlarda taburdan 50 asker öldü.[1][2]
38. Tabur'un kuruluşunu 39. Tabur izledi. Marksist-siyonist görüşlere sahip bir rus yahudisi olan Pinhas Rutenberg'in önderlik ettiği amerikalı siyonist yahudilerden oluşan gönüllüler tarafından oluşturulan 39. Tabura, Amerikan Taburu da denilecekti. Ancak taburun kurulmasını sağlayan kişiler Osmanlı yahudileri olan Yitzhak Ben-Zvi ve David Ben-Gurion ikilisiydi. Osmanlı Filistininde Osmanlı Ordusuna bağlı bir yahudi birliği kurulması için uğraşan bu ikili, Cemal Paşa'nın siyonizmi desteklemeleri nedeniyle sadakatlerinden şüphe ettiği 1200 yahudiyi Mısır'a tehcir etme kararından sonra Filistin'den kovulup Mısır'a gelmek zorunda kalmışlardı. 39. Tabur, Batı Şeria ve Ürdün bölgesindeki savaşlarda 38. Taburun yanında savaştı. Taburun komutanı aslında bir Osmanlı yahudisi olan ancak daha sonra Avustralya'ya göç eden Yarbay Eliezer Margolin idi. 38. ve 39. Taburlara katılan amerikalıların sayısı 2700'den fazlaydı.
40. Tabur, İngiliz ordusunun Filistin bölgesini işgalinden sonra burada yaşayan yahudilerin katılımıyla kuruldu. Bu sebeple Filistin Taburu olarak adlandırıldı. Birliğe gönüllü olarak başvuranların sayısı 1500'den fazlaydı ve aralarında Filistin bölgesinde kurulan ilk yahudi okulu olan Herzliya Lisesi öğrencileri de bulunmaktaydı. Yafa'dan 457 ve Kudüs'ten 350 yahudi katıldı. 52. Piyade Tümeni komutanı Tümgeneral John Hill ,Yahudileri İngiliz Ordusuna katılmaya çağırmıştı. Kudüs'ün işgalinden sonra Baron James de Rothschild de yahudilere İngiliz ordusuna katılmaları yönünde bir çağrı yapmıştı. Yitzhak Ben-Zvi ve David Ben-Gurion ikilisi Filistin yahudi cemaatinin önde gelen liderleri arasındaydı ve 39. Taburun kurulması için de çaba sarfetmişlerdi. Ancak amerikalıların baskın unsur olduğu 39. Tabura katılmak yerine neredeyse tamamen filistin yahudilerinden oluşan 40. Tabura katılmayı tercih ettiler. 38. ve 39. Taburlardan farklı olarak 40. Tabur herhangi bir çatışmaya katılamadı çünkü tabur eğitimini tamamlayamadan savaş bitmişti.[1][2]
Savaş sırasında sadece bu üç taburun asker sayısı beş binin üzerinde çıkmıştı ve İngiliz ordusu hala binlerce yeni başvuru alıyordu. Lejyona katılmak için başvuruda bulunanların sayısı 10 binden fazlaydı ve hepsi de kabul edilmişti. Ancak tüm başvuru sahipleri silah altına alınamadan savaş bitti. Savaştan sonra Filistin bölgesinde bulunan İngiliz ordusunun mevcudu 30 bin askerdi ve bu gücün altıda birini yahudi taburları oluşturuyordu. Piyade kuvvetleri arasında bu oran daha yüksek bir sayıydı; toplam piyade gücünün dörtte birisi. Lejyonda görev alan askerler arasında en kalabalık grup 34% ile amerikalılardı, onları 30% ile filistinliler ve 28% ile ingilizler takip ediyordu. 6%'lık dilim ile kanadalılar son sıradaydı. Savaştan sonra yahudi taburları Londra Şehir Alayı olan Royal Fusiliers bünyesinden çıkartıldılar ve kendilerine ait yeni bir alay kuruldu; Yahudiye Alayı. General Edmund Allenby, filistin bölgesindeki yahudi taburlarının genişletilip bir yahudi tugayı kurulmasını düşünüyordu ve bu konuda bir plan da hazırladı. Ancak plan hiç uygulanmadı. Dünya Siyonist Teşkilâtı, 1921 yılında İngiliz hükümetine 7700 askeri olan büyük bir yahudi tugayı kurması çağrısında bulundu. Ancak 1921'de bölgedeki araplar ve yahudiler arasında çıkan olaylardan sonra Britanya yönetimi yahudi taburlarını lağvetmeye karar verdi.[1][2]
Mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Yahudi Lejyonu temel amacı olan İsrail Devletinin kuruluşunu sağlayamamış olsa da İsrail devletinin kuruluşuna giden süreçte önemli bir mihenk taşı vazifesi gördü. Lejyon'da görev yapmış bir çok asker, terhis edildikten sonra Filistine yerleşip burada yasadışı bir yahudi silahlı örgütü olan ve Britanya devleti tarafından daha sonra terör örgütü kabul edilerek yasaklanacak Haganah örgütünü kurdular. Haganah, filistin bölgesinde Araplar ile Yahudiler arasında yaşanan sürtüşmelerde yahudi yerleşim yerlerini korumada ve arap yerleşim yerlerine saldırmada büyük fayda sağlayacak bir organizasyon olacaktı. İkinci Dünya Savaşı başladığında Britanya, ilk savaşta uyguladığı politikayı devam ettirerek Jewsih Brigade adında yine bir yahudi askeri birliği kurdu ve bu birliğin propagandasını yapmak için Yahudi Lejyonu'nu kullandı.
Ünlü Mensupları
[değiştir | kaynağı değiştir]- İzak Ben-Zvi - İsrail'in İkinci Cumhurbaşkanı, Osmanlı vatandaşıydı ve İstanbul Darülfünunu'nda okudu
- David Ben-Gurion - İsrail'in İlk Başbakanı, Osmanlı vatandaşıydı ve İstanbul Darülfünunu'nda okudu
- Yaakov Dori - İsrail Savunma Kuvvetleri'nin İlk Genelkurmay başkanı, Technion Teknoloji Enstitüsü'nün ilk başkanı
- Eliyahu Golomb - Haganah'ın manevi babası ve merkezi komite üyesi
- Levi Eşkol - İsrail'in üçüncü Başbakanı
- James de Rothschild - Ünlü bankacı Rothschild ailesinin üyesi ve Britanya'da 1929-45 arasında meclis üyesi
- Dov Hoz - Haganah kurucusu
- Dov Yosef - 1948 Savaşı sırasında Kudüs Valisi
- Yank Levy - Sosyalist militan ve askeri eğitmen
- Nehemiah Rubitzov - İsrail'in beşinci Başbakanı Yitzhak Rabin'in babası
- Jacob Epstein - Heykeltraş
- Louis Fischer - Gazeteci
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Zion Katır Birliği Cephane Bölüğü Mısır'da, 1915 -
AlbayEliezer Margolin, "First Judeans" grubu mensubu. -
Er Morris Ziggles 39. Taur ve kızı Stella, 1917. -
Teğmen Ze'ev Jabotinsky 38.tabur Royal Fusiliers (ortada oturan). -
39.tabur Yom Kippur, 1918. -
39.tabur subayları, Helmieh Camp, Kahire,1918. -
Albay Margolin 39.taburla geçit töreninde, Bet Shemen. -
Yahudi lejyonu kampta Shilo, Mateh Binyamin -
Gershon Agron, 1918 -
Er Yitzhak Ben-Zvi, yahudi lejyonu üniformasıyla 1918. -
Shimon Kushner, 1918 -
Yaakov Dori -
Er Jacob Epstein -
Yahudi lejyonu askerleri, El Arish, Mısır, 1918 -
Yahudi lejyonu kutlaması, 1919. -
Yahudi lejyonu sancağı, 1 Ocak 1918 -
Yahudiye kurtuldu kartpostalı. Alt sağda bir yahaudi lejyonu askeri -
1940 Posteri, Jabotinsky'i gösteriyor. -
Yahudi lejyonu emekli askerleri Filistine olan yahudi göçünü kısıtlayan beyaz kağıtları protesto gösterisinde, 18 Mayıs 1939 -
yahudi lejyonları emeklileri, 27 Eylül 1942, Tel Aviv.
_%D7%9E%D7%A1%D7%93%D7%A8_%D7%91%D7%9E%D7%A6%D7%A8%D7%99%D7%9D.-PHG-1003805.png)
,_Helmieh_Camp,_Cairo,_August_1918.jpg)
.jpg)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Jewish Legion". Jewish Virtual Library. 2007. Erişim tarihi: 11 Ocak 2025.
- ^ a b c "The Jewish Legion, the Royal Fusiliers and the Judeans". Erişim tarihi: 11 Ocak 2025.
