Yaşar Nezihe
Yaşar Nezihe Osmanlı Dönemi'nin kadın şairlerinden, 1 Mayıs İşçi ve Emekçiler bayramı için ilk Türkçe şiiri yazan kadın şair olarak biliniyor.[1]
Yaşar Nezihe Hanım, edebi kimliğinin yanında hayat hikâyesi ve aykırı kimliğiyle,[2] dönemin kadın şairleri arasında farklı bir yer buldu. Yaşamı boyunca yazdığı şiirler, yoksul ve zorlu çocukluğu, aşkları ve evlilikleri gibi hayatından temaları konu aldı.
Aydınlık Dergisi'nde şiirleri yayımlanan ilk kadın edebiyatçı[3] olarak tanınan Yaşar Nezihe, işçi grevlerine verdiği destek ile aktivist kimliğiyle de öne çıktı. Yaşadığı yoksulluğu şiirlerinde de dile getirerek, toplumcu bir şair olarak tanındı.
Mürettipler Cemiyeti ile gazete sahipleri arasındaki anlaşmazlık sonucu greve giden işçilere destek olan edebiyatçı, yöneticilere "Gazete Sahiplerine" şiirini yazdı.
Yaşamı
Beş çocuklu yoksul bir ailenin kızı olan Yaşar Nezihe, İstanbul'un Silivrikapı ilçesinde 1882 yılında doğdu. Ailenin hayatta kalabilen tek çocuğuydu. Henüz altı yaşındayken annesi Kaya Hanım'ı kaybeden Yaşar Nezihe’ye, kötürüm teyzesi ve alkol sorunu olan babası bakmaya başladı.[4]
Zamanının büyük bölümünü sokaklarda geçirdikten sonra, ailenin ilgisizliğinden dolayı, küçük yaşta okula kaydını kendisi yaptırdı. Babası, bu bağımsız tavrından dolayı Yaşar Nezihe'yi edven kovduğunda, "özgürleşmesinin" kapılarını araladı.[5]
Üç mutsuz evlilik yapan şair, iki çocuğunu da besin yetersizliğinden kaybetti. Geçimini kazanmak için yazma bilmeyenlerin mektuplarını yazdı ve dikiş yaptı .
1934 yılında çıkan Soyadı Kanunu ile "Bükülmez" soyadını aldı.
Yaşar Nezihe, yaşamı boyunca iki kez intihar girişiminde bulundu. 89 yaşındayken, 5 Kasım 1971'de, İstanbul'da öldü.
Eserleri
Şair Yaşar Nezihe Bükülmez, 1896 ile 1953 yılları arasında, dönemin aktif edebiyatçılarından olarak şiir çalışmalarını sürdürdü. Mayıs 1923’te, işçi grevlerine destek veren “1 Mayıs” [6] adını verdiği şiiri yayımlandı
İlk kitabı Bir Deste Menekşe'den sonra 1925 yılında Yaşar Nezihe’nin ikinci eseri Feryâdlarım yayımlandı.
İlk şiiri Malumat dergisinde yayımlanan şair, o dönemde Kadınlar Dergisi başta olmak üzere kadınların yazdığı birçok gazete ve dergide şiirlerine yer verildi.
Araştırmacı Taha Toros’un arşivinde şairin şiirlerini topladığı üç defter bulunuyor. Aralarında Toros'a teslim ettiği Şiir Defteri basılmamış son eseridir.
1895’ten itibaren “Malumat ve Terakki”, “ Nazikter” dergilerinde Mazlume, Mahmure, Mehcure imzalarıyla eserlerine yer verildi. Hazân Unvanlı Manzûme , Kardeş Yüreği, Efsûs , Leyâl-i Pür-Azâb eserlerinden bazılarıdır
Aydınlık dergisinde yazan ilk kadın şair olan Yaşar Nezihe (Bükülmez), dergideki yazıları, Amele Cemiyeti‟ne üye olması ve grevlere destek vermesi nedeniyle komünizm suçlaması ile gözaltına alınarak tutuklandı.
Kaynakça
- ^ http://www.istanbulkadinmuzesi.org/yasar-nezihe
- ^ http://bianet.org/bianet/diger/139694-huseyin-aykol-un-kaleminden-aykiri-kadinlar
- ^ İlknur Tatar Kırılmış, "İlk sosyalist kadın şair, Yaşar Nezihe Bükülmez mi?", Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/8 Fall 2009, http://www.turkishstudies.net/sayilar/sayi21/92-kirilmistatarilknur1454%28Duzeltme%29.pdf
- ^ http://www.tekedergisi.com/Makaleler/740142223_6k%C4%B1r%C4%B1lm%C4%B1%C5%9F.pdf
- ^ http://blog.radikal.com.tr/siir-deneme-oyku/cogul-siirlerin-golgesinde-tekil-bir-kadinyasar-nezihe-20989
- ^ http://t24.com.tr/yazarlar/pinar-dogu/nezihe-hanim-ve-1-mayis-siiri,6618