Yüzde puanı
Yüzde puanı veya yüzde noktası, iki yüzde arasındaki aritmetik farkın birimidir. Örneğin, yüzde 40'tan yüzde 44'e çıkmak yüzde 4'lük bir artış demektir (toplam miktar aynı kalsa da ölçülen miktarda yüzde 10'luk bir artış demektir).[1] Yazılı metinde, birim (yüzde puanı) genellikle ya yazılır ya da gerçek miktardaki yüzde artış veya azalış ile karıştırılmaması için yp, y.p. veya %p. olarak kısaltılır.[2] İlk kullanımdan sonra bazı yazarlar sadece "puan" şeklinde kısaltma yaparlar.
Yüzdeler ve yüzde puanları arasındaki farklar[değiştir | kaynağı değiştir]
Aşağıdaki varsayımsal örneği ele alalım: 1980 yılında nüfusun yüzde 50'si sigara içerken, 1990 yılında nüfusun sadece yüzde 40'ı sigara içmektedir. Dolayısıyla 1980'den 1990'a sigara içme yaygınlığının yüzde 10 puan (ya da nüfusun yüzde 10'u kadar) ya da sadece sigara içenler söz konusu olduğunda yüzde 20 oranında azaldığı söylenebilir - yüzdeler toplamın orantılı bir kısmını gösterir.
Yüzde-nokta farkları bir riski veya olasılığı ifade etmenin bir yoludur. Belirli bir hastalığı tüm vakaların yüzde 70'inde iyileştiren bir ilaç düşünün, ilaç olmadan hastalık vakaların yalnızca yüzde 50'sinde kendiliğinden iyileşir. İlaç mutlak riski yüzde 20 puan azaltmaktadır. Tedavi için gereken sayı (NNT) olarak da bilinen karşılıklı sayı gibi alternatifler istatistik tüketicileri için daha anlamlı olabilir. Bu durumda, yüzde puanlık farkın karşılıklı dönüşümü 1/(20yp) = 1/0.20 = 5 olacaktır. Dolayısıyla, 5 hasta ilaçla tedavi edilirse ilacın yokluğunda gerçekleşecek olandan bir daha fazla hastanın iyileşmesi beklenebilir.
Büyüme, verim veya ejeksiyon fraksiyonu, istatistiksel sapmalar ve standart sapma ve kök-ortalama-kare hatası dahil olmak üzere ilgili betimsel istatistikler gibi bir birim olarak yüzde içeren ölçümler için sonuç, yüzde yerine yüzde puan birimleriyle ifade edilmelidir.[kaynak belirtilmeli] Standart sapma için birim olarak yanlışlıkla yüzde kullanılması kafa karıştırıcıdır, çünkü yüzde aynı zamanda göreli standart sapma için de bir birim olarak kullanılır, yani standart sapma ortalama değere bölünür.
İlgili birimler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Yüzde (%) 100'de 1 kısım
- Binde (‰) 1.000'de 1 kısım
- 10.000'de 1 baz puan (bp) farkı
- Permiriad (‱) 10.000'de 1 kısım
- Yüzde mil (pcm) 100.000'de 1 kısım
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Brechner, Robert (2008). Contemporary Mathematics for Business and Consumers, Brief Edition. Cengage Learning. s. 190. ISBN 9781111805500. 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2015.
- ^ Wickham, Kathleen (2003). Math Tools for Journalists. Cengage Learning. s. 30. ISBN 9780972993746. 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2015.