Vikipedi:Hizmetlilik ne değildir?
 | Bu sayfa Vikipedi hakkında bir deneme yazısıdır, bir politika veya yönerge değildir. Denemeler bir konu hakkında Vikipedi topluluğunun önemli bölümünün veya sadece bir kişinin görüşünü yansıtabilir, yaygın kabul görmeyebilir. Kesinlikle politika veya yönerge gibi ele alınmamalıdır. Gerekirse bu sayfayı güncellemekten veya temel değişiklikler için tartışma sayfasında fikir belirtmekten çekinmeyin. |
 | Ceviz kabuğuna sığacak şekilde bu sayfa: Vikipedi'nin bir hizmetlisi olmak, kimseye verilmeyen araçlara erişiminiz olduğu için size güvenildiği anlamına gelir. |
Bu madde, hizmetliliğin ne olduğunu ve ne olmadığını açıklamaktadır.
Genel
[kaynağı değiştir]Bazı kullanıcıların hayal ettiği gibi hizmetlilerin "komuta yetkisi" yoktur. Hizmetliler yalnızca politikalara, usullere ve teamüllere istinaden karar verirler ve aldıkları kararların bir gereği olarak hizmetli araçlarını kullanırlar; kullanıcılara genellikle yararlı tavsiyelerde bulunurlar, iş birliği yapma ve ortak çalışma konusunda deneyim sahibidirler fakat hiçbir zaman "yönetici" gibi davranmazlar; topluluk tarafından fikir birliği sağlanmış politikaları uygularlar. Hizmetliler:
- İnsanların ne göreceğine karar vermezler: bir sayfayı silen hizmetli, silme işlemini yalnızca topluluğun karar verdiği kriterler altında -alınmış ortak karara uygun olarak- yapabilir. Hizmetliler, var olan politikaları uygularlar; var olmasını düşündükleri politikaları değil. Benzer şekilde, tartışma yoluyla fikir birliği sağlanmış konular üzerinde düzenleme yapabilirler ve yaptırım uygulayabilirler.
- Her şeyin nasıl çalıştığını bilmeleri gerekmez: yetkilerini kötüye kullanmamaları için ilgilendikleri alanlar üzerinde yeterince bilgi ve otokontrol sahibi olmaları gerekir. Önemli olan: "her şeyi yapmak" değil, "hata yapmamak" üzerinedir. Hizmetliler, bazı nedenlerden ötürü her yeni kullanıcı tarafından izin verilmeyen düzenlemelere ve kısıtlamalara müdahale edebilir. Hizmetlilikten daha önemli görevlere seçilen kullanıcılar dâhil olmak üzere çok deneyimli hizmetliler bile genellikle her şeyin nasıl işlediğini bilmemektedir.
- Topluluk, bazı araçları kullanmaları için onlara güvenir: hizmetliler; silme, engelleme ve sayfaları koruma altına alma gibi ek yetkilere sahip olan güvenilen kullanıcılardır. Bir yıl boyunca herhangi bir düzenleme yapmamaları hâlinde geri döndükleri zaman yaptığı düzenleme, güvenilirliklerini değiştirmez. Bir hizmetlinin yükümlülüğü, düzenli olarak "düzenleme yapmak" değil, düzenleme yaptıklarında veya işlem uyguladıklarında sorumlu davranmalarıdır.
- Büyük bir saygı görmelidir: açıkçası hiçbir kullanıcı onlara saygı duymak veya dinlemek zorunda değildir ancak birçok kullanıcı bu şekilde davranmaz. Engelleme sadece insanlarla konuşmak için kullanılacak bir araç değildir.
Hizmetlilerin sahip olması gereken gereksinimler vardır ancak birçok kullanıcı, hizmetlilerin aslında hangi görevlere sahip olduğu konusunda yanılgılara sahiptir. Hizmetliler, çoğunlukla:
- Topluluk tarafından deneyim ve güven ön planda olarak seçilen kullanıcılardır.
- Genel olarak davranış konusunda iyi standartlara sahip olan kullanıcılardır.
- (İnternette, bu araçları projeye yararını gözetmeyecek şekilde kullanacak birçok kişinin bulunması nedeniyle) Teknik nedenlerden dolayı erişimi kısıtlanan araçları kullanmasında endişe görülmeyen kullanıcılardır.
- Yalnızca topluluğun kararları dâhilinde bir kararın yürürlüğe girmesi konusunda onlara verilen araçları en uygun şekilde kullanan güvenilir kullanıcılardır.
İçerik
[kaynağı değiştir]Hizmetli olmak, bir ödül değildir
[kaynağı değiştir]Vikipedi'de bir hizmetli olmak, sosyal bir statünüz olduğu anlamına gelmez. Kaliteli bir madde ya da seçkin bir madde ile eş değer değildir. Hizmetliler, hizmetlilik başvurusunda, politikalarda veya diğer kararlarda fazladan bir etkilerinin olmadığını hızlıca fark etmektedir. Yalnızca bir hizmetli olarak daha fazla saygı görmezler. Hizmetli kelimesini, kontrol eden değil; kolaylaştıran anlamına gelen diğer anlamını düşünmek açıklayıcı olabilir.
Hizmetlilik, kullanıcının; herkese verilmeyen ek araçlara erişimine izin verilirse sorumlu bir şekilde kullanma olasılığının yüksek olduğu düşünüldüğü normal bir kullanıcı olduğuna dair basit bir ifadedir. Hizmetli, paspas ve kovası olan normal bir kullanıcıdır. Bu sorumluluk, çavuş gibi bir askerî rütbe vermez.
Hizmetli olmak, bir hak değildir
[kaynağı değiştir]Hizmetlilik için yüksek değişiklik sayısı ve Vikipedi'ye bağlılık, kişinin güvenilirliği ve yetkinliği konusunda bilgi verir fakat değişiklik sayısı yüksek olan adayların başvurusu bile bazen başarısız olarak kapatılmıştır çünkü hizmetlilik başvurularında adayın yetkinliğinin sorgulanması, -değişiklik sayısından bağımsız- yaklaşım ve tutum çerçevesinde ele alınmaktadır; bu durum kişisel değildir ve topluluğun katkılarınızı takdir etmediği anlamına gelmemektedir. Bazı istisnai kullanıcılar hizmetli değildir ve bazıları seçim bazıları ise fikir birliği yoluyla asla hizmetli olmayacaktır. Bazı hizmetliler hizmetlilik görevinden ayrılarak veya ara vererek Vikipedi'de düzenleme yapmaya geri dönmek ister. Önemli katkıları bulunan bazı kullanıcılar, hizmetli olmak için gerekli yetkinliğe sahip değildir ancak yine de proje için faydalılardır. Vikipedi'de geçirilen süre ve değişiklik sayısı, bir kullanıcının hizmetlilik görevine uygun olduğu anlamına gelmez.
Hizmetliliğin, Vikipedi'deki politikalara ve yönergelere hâkim olan; Vikipedi'nin kuruluş ilkelerine her zaman saygı duyduğunu gösteren kullanıcıların üst düzey araçları kullanması için verilen bir yetki olduğu unutulmamalıdır. Hizmetliler, tarafsız düzenlemelerde bulunurlar ve değişikliklerinde güvenilir kaynaklara atıfta bulunurlar. Etkileşimde bulundukları kullanıcılara karşı (onlara karşı nezaket göstermeyen kullanıcılara bile) iyi niyetli davranırlar, kullanıcıların sorunlarının çözüme kavuşturulmasına yardımcı olurlar ve Vikipedi'nin yönergelerine hâkimiyet gerektiren alanlarda deneyimli bir şekilde hareket ederler.
Hizmetli olmak, diplomatik dokunulmazlık vermez
[kaynağı değiştir]Hizmetliliğin yalnızca Vikipedi'nin bakımına yardımcı olan araçlar içerdiği ve başka bir şey olmadığı unutmamalıdır: bu durum, herkes için geçerli olan politikaların ve yönergelerin onlar için de bütünüyle aynı olduğu anlamına gelir. Nezaket, anlaşmazlıkların giderilmesi, politikalara hâkimiyet ve araçlarının uygun kullanımı gibi konularında öncü rol oynamaları ve birer örnek teşkil etmelerinin yanı sıra sahip oldukları araçları politikalara uygun olarak kullanmaları da beklenir. Araçları kullanma konusunda önemli endişelere neden olan hizmetlilerin yetkileri alınabilir veya engellenmeleri dahi söz konusu olabilir. Hizmetliler, tüm Vikipedi politikalarına uymalıdır; fikir birliği ve tarafsız bakış açısı gibi temel politikaları da takip etmelidir.
Hizmetli olmak, zorunlu veya gerekli bir şey değildir
[kaynağı değiştir]Hizmetliler, diğer kullanıcılar tarafından kullanılamayan yararlı araçlara erişebilir ve bu araçları Vikipedi'ye ek yollarla hizmet etmek için kullanabilir ancak bazı Vikipedistler, deneyim seviyelerine ve topluluk desteğine sahip olmalarına rağmen hizmetli olmak istemeyebilir. Kullanıcılar, hizmetlilik için aday olma fırsatını veya açılan adaylıklarını reddetme hakkına her zaman sahiptir. Vikipedi'ye katkı sağlamaya istekli kullanıcılar için birçok yetki vardır ve Vikipedi'de düzenleme yapmak ile ilgili denemeler (ör. Vikipedi'ye katkı sağlamak) mevcuttur. Bununla birlikte kullanıcılar, Vikiproje gibi iş birliği gerektiren çalışmalara katılarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilir ve bu çalışmalardan kazandıkları ödülleri kullanıcı kutularına ekleyebilir.
Hizmetli olmak, bir oyun değildir
[kaynağı değiştir]Kendinizi hizmetli olarak aday göstermek veya diğer kullanıcıları aday göstermek bir oyun değildir ve ciddi bir harekettir. Hizmetli olduğunuzda sadece istediğiniz kişiyi engelleyip, istediğiniz kişinin engellemesini kaldıramaz, istediğiniz sayfayı silemez, gelişigüzel şekilde silme işlemini geri alamaz, korunan sayfaları istediğiniz zaman düzenleyemez veya istediğiniz sayfaya koruma ekleyemezsiniz. Hizmetli araçlarını politikalara dayandırmayarak kullanırsanız, yaptığınız herhangi bir işlemin farklı bir hizmetli tarafından geri alınabileceğini anlamak önemlidir. Araçlar, her zaman sağduyulu bir şekilde kullanılmalıdır. Bir sonraki eyleminizi gerçekleştirmeden önce fikir birliği olduğundan emin olun.
Engelleme özelliği, bir hizmetlinin yapabileceği en tartışmalı eylemlerden biridir ve çok ciddi bir konu olarak kabul edilir. Gerekçesi zayıf olan ve bir düzeyde "kötü" olarak kabul edilebilecek engeller vermek, topluluğun önde gelen üyeleri tarafından sevilmemenize ve bazı koşullar altında haklı olarak size karşı açık bir şekilde kişisel saldırıların yapılmasına neden olabilir. Kötü bir engelleme geçmişine sahip olunması, bazı durumlarda, bir hizmetli yetkisinin alınmasına neden olabilir.
Hizmetli hesapları, satılık değildir
[kaynağı değiştir]Hesabınıza tanımlanan ekstra araçlara yalnızca siz erişmelisiniz. Hesaplar, diğer kişilere hiçbir şekilde paylaşılamaz ve farklı birinin hesabınıza giriş yapması için erişim izni vermeniz kesinlikle yasaktır, hesabınızı paylaştığınız görülürse hizmetlilik haklarınız alınabilir.
Hizmetli olmak, çok önemli değildir
[kaynağı değiştir]Hizmetlilik, her kullanıcıya teknik nedenlerden dolayı verilemeyen ekstra araçlara erişimin ötesinde -özel- bir şey değildir. Bu araçlar, herhangi bir statü, tartışmalarda ağırlık veya özel ayrıcalıklar sağlamaz.