Vatan Hadimi (gazete)
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Nisan 2023) |
| Tür | Gazete |
|---|---|
| Kuruluş tarihi | 1906 |
| Dil | Kırım Tatarcası |
| Son yayım tarihi | 1908 |
Vatan Hadimi (Kırım Tatarcası: в пер. с крымскотат - "Vatan Hizmetkarı"[1][2] veya "Halkın Hizmetkarı"[3][4] 1906 - 1908 yıllarında Karasubazar'da (şuan ki Belogorsk)[5]) Kırım Tatarcasında yayınlanan bir Kırım Tatar gazetesidir.[6]
Hikaye[değiştir | kaynağı değiştir]
Vatan Hadimi'nin genel yayın yönetmeni ve yayıncısı, o dönemde Karasubazar şehir meclis başkanı ve daha sonra başkanı olan siyasetçi ve yayıncı Reşid Mediyev'di (1880-1912),[7][8] ancak başlangıçta gazeteyi kuran Seyid-Ali Çelebi Murat Efendi idi. 10 Ocak 1906'da Toros vilayetinin valisine Vatan Hadimi gazetesini yayımlama izni için başvurdu. Başvuruda gazetenin haftada dört kez ve aşağıdaki programla yayınlanacağı belirtiliyordu:
- Hükûmet raporları;
- Yerel raporlar, Rus yaşamındaki hükûmet sorunları hakkında makaleler;
- Yerli ve yabancı yaşamla ilgili haberler ve söylentiler;
- Yerel kronikler;
- Yazışmalar;
- Referans bölümü;
- Duyurular.
Profesör İ.A. Kerimov yaptığı çalışmada R. Mediyev'i gazetenin editörü, Seydamet Çelebi Murat Efendi'yi ise yayıncısı olarak tanımlamaktadır. Mevcut arşiv materyallerinde dört yayıncı görülmektedir: Seydamet Ali Çelebi Murat Efendi, Seydamet Ahmet Çelebi Murat Efendi, Emir Appaz Emir Usein ve Reşid Mediyev. Reşid Mediyev her zaman baskıdan sorumluyken, Kıpçak Mustafa Murza, Arap İsmail Murza ve Seyit Mamut Seyit-Veliyev sansürcüydü.[9]
Gazete siyasi, sosyal ve kültürel konulara odaklanıyordu. 1 Mayıs 1906'da Vatan Hadimi'nin ilk sayısı yayımlandı ve yıl sonuna kadar yaklaşık 100 sayı çıktı.
Gazete, sansürden büyük zarar gören şair ve oyun yazarı Usein Tokhtargazy'nin birkaç şiirini de yayınladı.
O dönemde Basın Dairesi tüm basılı ürünleri kontrol ediyordu ve Vatan Hadimi'nin yüzden fazla sayısı yayınlandıktan sonra, gazetenin sayfalarında yayınlanan makalelerin ideolojik içeriği ve tematik yönelimiyle ilgilenmeye başladı. Gazete, 1905 Devrimi'nin başarısızlığa uğramasının ardından Rusya Federasyonu'nda genel olarak gericiliğe yönelişin arka planında yer alarak kapatıldı. Gazetenin toplamda 200'den fazla sayısı yayınlandı.[9]
"Tekamyul gazetesine göre Vatan Hadimi "sosyalist olmayan Müslümanların"[10][11] elindeydi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Исмаил Бей Гаспринский. Россия и Восток: Русское мусульманство. — Фонд Жиен, 1993. — С. 90. — 146 с. — ISBN 978-5-298-00328-5. Archived Temmuz 9, 2021 at the Wayback Machine
- ^ Рамазан Абдулатипов. Судьбы Ислама в России : история и перспективы. — Мысль, 2002. — С. 131. — 317 с. Archived Temmuz 9, 2021 at the Wayback Machine
- ^ Лариса Иамаева. Мусульманские депутаты Государственной думы России 1906—1917 гг: сборник документов и материалов. — Китап, 1998. — С. 298. — 392 с. — ISBN 978-5-295-02292-0. Archived Temmuz 9, 2021 at the Wayback Machine
- ^ "Татарская эмиграция, периодические издания". Посреди России. 13 Kasım 2015. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ Александр Форманчук. Мифы советской эпохи. Книга 2. — Таврида, 2002. — С. 475.
- ^ Гасылрар авазы. — тип. Татарского газетно-журнального изд-ва, 2004. — С. 118. — 656 с. Archived Temmuz 9, 2021 at the Wayback Machine
- ^ "Карасубазарда Абдурешид Медиевка һәйкәл кую мәсьәләсе һаман сузыла". Азатлык Радиосы (Tatarca). 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ Диляра Усманова / Казанский государственный университет. Мусульманские представители в российском парламенте 1906-1916. — Фан, 2005. — С. 87. — 583 с. — ISBN 9785969000162.
- ^ a b "Некоторые факты из истории создания «Ватан хадими»". 25 Mayıs 2012. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ Габдулла Тукай. — Татарское книжное издательство, 1968. — С. 87. — 254 с. Archived Temmuz 9, 2021 at the Wayback Machine
- ^ Ф. Зулькарнаева. Слово о Тукае: писатели и учёные о татарском народном поэте. — Татарское книжное издательство, 1986. — 440 с. Archived Temmuz 9, 2021 at the Wayback Machine
Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]
- "Tatar Ansiklopedik Sözlük". Kazan, Tataristan Cumhuriyeti Bilimler Akademisi Tatar Ansiklopedisi Enstitüsü, 1999
- "Tatar Ansiklopedisi" Kazan, Tataristan Cumhuriyeti Bilimler Akademisi Tatar Ansiklopedisi Enstitüsü, 2002-2014
Bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- VATAN HADIME (Vatan Hizmetkarı) 10 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.