Uvey Şanyü
| Uvey | |
|---|---|
 | |
| Hüküm süresi | MÖ 114–105 |
| Taç giymesi | MÖ 114 |
| Önce gelen | [[İçihise]] |
| Sonra gelen | [[Er Şanyü]] |
| Doğum | MÖ 131 |
| Ölüm | MÖ 105 (25–26 yaşında) |
| Çocuk(lar)ı | Er Şanyü |
| Hanedan | Luanti Hanedanı |
| Babası | Içihise |
Uvey, Hiung-nu'nun bir Şanyu'suydu . Uvey, MÖ 114'te babası Içihise'nin yerini aldı ve MÖ 105'te öldü. Yerine oğlu Er Şanyu geçti. [1]
Saltanat[değiştir | kaynağı değiştir]
Uvey Şanyu, Wudi'nin Hunlarla heqin barışını ve akrabalık anlaşmasını bozmasının ardından Han imparatoru Wudi'nin (MÖ 141-87) hükümdarlığı sırasında hüküm sürdü. Hükümdarlığı, yoğun diplomatik faaliyetlerle görece barışla işaretlendi. Hunlar, Han imparatorluğu ile heqin barışını ve akrabalık anlaşmasını yeniden tesis etmeyi amaçlıyordu. Buna karşılık Han İmparatorluğu, Hunlar'ı zayıflatmak, izole etmek ve boyun eğdirmek istedi. Taraflardan hiçbiri ana hedeflerinde başarılı olamadı, ancak Çinliler, Wusun şubelerini bölerek Hunların durumunu daha da baltaladı.[2]
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Uvey Şanyü, MÖ 114'te babasının yerini aldı.
MÖ 111 sonbaharında Gongsun He ve Zhao Ponu, Hunlara karşı 25.000 süvariye liderlik etti, ancak onlarla çatışmaya girmeyi başaramadı. [3]
MÖ 110'da Wudi, Shuofang'da (朔方城) 180.000 kişilik bir süvari ordusu topladı ve seferberliği Şanyü'ye bildirmesi için Guo Ji'yi gönderdi. Şanyü onu kabul etti. Guo Ji ona şunları söyledi: "Şanyü, bir sefer düzenleyecek ve Çin devletiyle, yani Gökyüzünün Oğlu ile savaşacak bir konumdaysa, sizi sınırda bir orduyla bekliyor; ve eğer savaşacak durumda değilse, yüzünü güneye çevirmeli ve kendisini Han Hanedanı'nın bir tebaası olarak kabul etmelidir.” Uvey bu ültimatom karşısında o kadar öfkelendi ki, hemen Guo Ji'yi tutuklayarak Baykal'a sürgüne gönderdi.[4] Buna rağmen Şanyü, Çin sınırlarına saldırma eğiliminde değildi. Bunun yerine askerleri ve atları dinlendirip ava çıktı.
MÖ 110'da Uvey, Han otoritesine boyun eğmesi yönündeki önerilerini reddetti. Bir noktada Uvey, Chang'an'ı ziyaret etmeye ikna edildi, ancak ona bir Hun ileri geleninin yolda öldüğü haberi geldiğinde geziyi iptal etti. Han tarafından öldürüldüğüne ikna olan Uvey' tüm barış tekliflerini reddetti. [1]
MÖ 108'de Zhao Ponu, 25.000 süvari ile Hunlara karşı çıktı ama onları bulamadı. Daha sonra sadece 700 süvari ile Loulan Krallığı ve Jushi Krallığı'na saldırarak onlara boyun eğdirdi. [3]
Ölüm ve halefi[değiştir | kaynağı değiştir]
MÖ 105'te Uvey Şanyü, saltanatının 10. yılında öldü. Hâlâ bir çocuk olan oğlu Uşilu, Şanyü ilan edildi ve Er Şanyü olarak adlandırıldı.[5] Muhtemelen yaşlı uygun aday yoktu.
Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Loewe 2000.
- ^ Bichurin N.Ya., "Collection of information on peoples in Central Asia in ancient times", vol. 1, p.42
- ^ a b Whiting 2002.
- ^ Bichurin N.Ya., "Collection of Information on Peoples in Central Asia in Ancient Times", vol. 1, p.43
- ^ Bichurin N.Ya., "Collection of Information on Peoples in Central Asia in Ancient Times", vol. 1, p.46
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bichurin N.Ya., "Eski çağlarda Orta Asya'daki halklar hakkında bilgi toplanması", cilt. 1, Sankt Petersburg, 1851, yeniden basım Moskova-Leningrad, 1950 (Shiji bölüm 110, Qian Han Shu bölüm 94a ) [1] 16 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.