Türkiye'de hayvan hakları
Türkiye'de hayvan hakları, 1 Temmuz 2004 tarihli 5199 numaralı Hayvanları Koruma Kanunu ile düzenlenir. Bu kanuna göre tüm hayvanlar eşit ve kanun hükümleri çerçevesinde yaşam hakkına sahiptir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı'da hayvan hakları
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı İmparatorluğu döneminde hayvan haklarına dair ortak anlayış; günlük hayattaki İslami pratiklere paralel olarak hayvanlara merhametle yaklaşılması ve onlara iyi davranılmasından ibaretti. Bu dönemde kurulan bazı vakıflar, sokak hayvanlarının bakımını üstlenmekte ve camilerin çevresine beslenmeleri için yiyecek bırakmaktaydı. 17. yüzyılda kurulan Daru'l Hayr-i Amire isimli hayır kurumu ise doğrudan sahipsiz hayvanlara yardım sağlamak için kurulmuştu. Bu vakıflar, toplumun hayvanlara yönelik sorumluluk bilincini güçlendirse de Osmanlı'da hayvan haklarının korunmasına yönelik modern anlamda bir hukuki düzenleme yoktu. İlerleyen dönemlerde Türkiye Hayvanları Koruma Derneği adını alacak olan Himaye-i Hayvanat Cemiyeti ise resmi olarak 1912 yılında kurulmuştu.
Cumhuriyet dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]1923 yılında ilan edilen Cumhuriyet ile birlikte hayvan hakları konusu iç siyasette belirgin bir yer edinmeye başladıysa da 1980'li yıllara kadar bu konuya ilişkin geniş kapsamlı bir yasal düzenleme yapılmadı. 1926'da kabul edilen Hayvan Islahı Kanunu, daha çok hayvancılığın geliştirilmesi ve salgın hastalıklarının önlenmesine yönelikti.[1] 1950'li yıllardan itibarense konuyla ilgili dernek sayısında ciddi bir artış gözlemlenmeye başladı.1978 yılında UNESCO tarafından kabul edilen Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi'nin Türkiye tarafından da imzalanmasıyla birlikte hayvan hakları konusunda uluslararası bir sorumluluk üstlendi. Avrupa Birliği'ne adaylık sürecinin başlamasıyla birlikte ise hayvanlara karşı kötü muamele, şiddet, öldürme, cinsel saldırı ve hayvanların sebep olduğu çeşitli çevre sorunları daha kapsamlı şekilde tartışılmaya başlandı.[2][3]
2000 sonrası yasal düzenlemeler
[değiştir | kaynağı değiştir]2000’li yıllardan itibaren hayvan hakları konusunda Türkiye’de önemli gelişmeler yaşanmaya başlandı. 2004 yılında kabul edilen 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu, ülkedeki hayvan haklarıyla ilgili ilk kapsamlı yasal düzenleme olarak tarihe geçti. Bu yasa, hayvanların refahını ve insanlara karşı korunmalarını sağlamayı amaçlıyordu. Kanun kapsamında; sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların belediyeler tarafından korunması ve rehabilite edilmesi, hayvanlara kötü muamelenin yasaklanması ve ilgili cezai yaptırımların getirilmesi, hayvanların doğal ortamlarında korunması ve refahlarının sağlanması gibi konu başlıklarında düzenlemeler yapıldı.
2019'da ise mevcut yasaya ek olarak yeni düzenlemeler yapıldı. Hayvana karşı işlenen suçlar kabahat kapsamından çıkarılıp suç kapsamına alındı. Böylelikle, verilen cezalarda artış ve içerik bakımından ağırlaşma gözlemlenmeye başladı. 2021 yılında yapılan değişiklik sonucunda ise hayvanlar mal olarak değil canlı olarak tanımlanmaya başlandı. Bu düzenleme ile hayvan haklarına daha kapsamlı bir hukuki zemin kazandırıldı.[4]
Sivil toplum ve hayvan hakları hareketi
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'de hayvan hakları hareketi özellikle 2000'li yılların başında sivil toplum örgütleri ve aktivistler tarafından güç kazandı. Hayvan Hakları Federasyonu (HAYTAP) gibi kuruluşlar hayvanların yaşam hakkı, şiddetten korunma hakkı ve refahlarının iyileştirilmesi için kampanyalar yürütmekte ve yasaların sıkı bir şekilde uygulanması için baskı yapmaktadır. Sosyal medya da bu hareketin güçlenmesine büyük katkıda bulundu. Özellikle vahşet vakalarının görüntülenip paylaşılması, kamuoyunun dikkatini bu konulara çekti ve toplumsal farkındalığı artırdı.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ayşe MENTEŞ GÜRLER; Şule OSMANAĞAOĞLU. "Türkiye'de Hayvanları Koruma Kanununun Tarihsel Gelişimi" (PDF). Kafkas Univ Vet Fak Derg 15 (3): 325-330, 2009 DOI:10.9775/kvfd.2008.62-A. s. 325. 19 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Nisan 2018.
- ^ Şenpolat, Ahmet Kemal. "Türkiye'nin zayıflarla dolu hayvan hakları karnesi". AJ Türk. 15 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2018.
- ^ Yaşar A.; Yerlikaya H. (2004). "Dünya'da ve Türkiye'de hayvan haklarının tarihsel gelişimi. Vet. Bil. Derg., 20(4), 39-46". s. 43-44. 20 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2018.
- ^ "Hayvanları Koruma Kanunu İle Türk Ceza Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun". Resmi Gazete, 31541. 14 Temmuz 2021. Erişim tarihi: 12 Ekim 2024.