Tkemlana
Tkemlana (Gürcüce: ტყემლანა; okunuşu: “t’q’emlana”), Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Kura Nehri’nin sağ yakasında, deniz seviyesinden 950 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kasabasına 25 km uzaklıktadır.
Tkemlana, Atskuri ve Tiseli köyleriyle birlikte Atskuri temini oluşturmaktadır.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Gürcüce bir yer adı olan Tkemlana, “yunus eriği” olarak bilinen "tkemali" (ტყემალი) kelimesinden gelir. Köyün adı Tkemlovana (ტყემლოვანა) ya da Tkemliani’den (ტყემლიანი) değişime uğramıştır ve “erikli” anlamına gelir.
Tkemlana, erken ve geç Orta Çağ'da Gürcü krallıkları yönetimi bölgesinde bulunuyordu. Gürcü prensliği Samtshe-Saatabago’nun sınırları içindeyken, 1578 ‘de Osmanlılar ele geçirdi. Osmanlı idaresinin 1595 tarihli mufassal defterde Dğemlovana (دغاملوانە) olarak kaydettiği köy, Ahısha livasının Azğur nahiyesine bağlıydı. Köyde ispenç vergisi vermekle yükümlü 4 hane yaşıyordu. Bu hanelerin reisleri Elia, Sabia,Kanchavelİ ve Badura adı taşıyordu. Köyde kilisenin rahibine ait bir üzüm bağı bulunuyordu. Köy eskiden bağcılıkla ünlüymüş ve günümüze ulaşan kalıntılar da bunu göstermektedir. Tkemlana'da buğday, arpa, çavdar, darı, nohut, bakla, keten tarımı, arıclıkı ve şarapçılık yapılıyor, koyun ve domuz besleniyordu.[2]
Yaklaşık 250 yıl Osmanlı egemenliğinde kalan Tkemlana halkı bu süre içinde Müslümanlaştı. Köy, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Çarlık Rusyası’nın eline geçti ve bu imparatorluğun bir parçası olan Gürcistan’a yeniden katıldı.
Tkemlovana Kilisesi, bugün Borcomi Belediyesi sınırları içindedir. Gucareti Deresi'nin sağ kıyısında yer alan kilise, kabartma figürlerle süslenmiştir. Kiliseden geriye yıkıntılar kalmıştır.[3]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
2014 yılı verilerine göre köyde 303 kişi yaşıyordu. Nüfusun çoğunluğu Gürcülerden oluşuyordu.[3]
| Sayım tarihi | Nüfus | Erkek | Kadın |
|---|---|---|---|
| 2002 | 364 | 169 | 195 |
| 2014 | 303 | 154 | 149 |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 33 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 91, II. cilt (1941), s. 93". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021.
- ^ a b Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 221 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7