Ters Piramit
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
Ters piramit, haber yazımında kullanılan en eski ve en temel tekniklerden birisidir. Günümüzde yazılan haberlerin büyük bir kısmı ters piramit tekniği kullanılarak oluşturulur. Teknik temel olarak haber değeri en fazla olan bilgilerin (haberin kısa özeti) haberin giriş kısımlarında okuyuculara sunulması ve paragraf ilerledikçe bilgilerin önemliden daha az önemliye doğru azalarak sıralanmasına dayanır.[1] Bu teknik aracılığıyla hem okuyucuların dikkati artırılır hem de zamanı olmayan okuyucuların haberin sadece giriş kısmını okuyarak bilgi sahibi olması hedeflenir. Piramit tekniğinin kullanılması okuyucunun tekrar metni okumasını engellerken aynı zamanda haberden bazı bilgilerin çıkartılmasını (kesilmesini) veya yeni bilgilerin eklenmesini kolaylaştırır.[2]
Ters piramit tekniği, 1850’lerde ABD’de gazetecilerin telgrafla haber geçmek için geliştirdikleri bir tekniktir. Telgraf kullanımındaki sorunlar nedeniyle gazeteciler haberin en önemli kısımlarını hemen göndermek istedikleri için bu tekniği kullanmaya başlamışlardır.[1] Ters piramite zıt olarak geliştirilmiş olan düz piramit tekniği ise bilgilerin az önemliden daha önemliye doğru sıralanmasına dayanır ve genellikle dergi gibi diğer içeriklerin yazımında kullanılır. Ters piramit tekniğinde haber genelde giriş ve gövde kısımlarındn oluşur ve genellikle haberin 20-28 cümleden oluşturulması önerilir.
Ters piramit ile yazılmış metin örneği[1]
Paris-Araştırmacılar, bir anı ya da olayı daha önce görmüş olma, yaşamış olma hissi anlamına gelen “déjà vu” hakkında yeni ipuçları yakaladı. Deneyler, “déjà vu”nün, tetikleyici gerçek bir anı olmadan da yaşanabileceğini gösteriyor.
Birleşik Krallık’daki Leedes Üniversitesinde 18 denek üzerinde yapılan hipnoz deneyi, “déjà vu”nün “iki aşamalı” bir süreç olduğunu ortaya koydu. Deneye katılanlar kendilerine 24 değişik kelime gösterildikten sonra hipnoza sokuldu. Hipnoz sırasında deneklere, “kırmızı çerçeveler içinde gösterilecek kelimelerin bir tanıdıklık hissi uyandıracağı, yeşil çerçeve içinde gösterilenleriyse daha önce görmüş olduklarını hissedecekleri” söylendi.
Hipnozdan çıkarılan deneklere değişik renkteki çerçevelerde ve bazıları ilk listede yer almayan kelimeler gösterildi. Kırmızı ve yeşil çerçevede gösterilen kimi alakasız kelimeler bazı deneklerde “déjà vu” hissi uyandırdı. Deneyin sonucuna göre tanıdık bir obje veya sahneyle karşılaşılmasının ardından, beyin ilk olarak hafıza arşivinden, o an görülen sahneye dair izler arıyor. Eğer iz varsa beynin farklı bir bölümü sahneyi veya objeyi tanıdık olarak belirliyor. Bu da “déjà vu” hissi yaratıyor. Bundan önceki deneyler, “déjà vu”nün beynin temporal lopundan kaynaklandığını gösteriyordu. Temporal loplarında sorun olduğunda “déjà vu”nün sıkça gözlendiği ve lopa yapılan müdahalelerin kişinin gördüğü her şeye karşı bir “tanıdıklık” duygusu geliştirmesine yol açtığı gözlenmişti.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Gazetecilik (PDF). Milli Eğitim Bakanlığı. 2013. s. 4. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2021.
- ^ "Haber Toplama ve Yazma Teknikleri" (PDF). İstanbul Gelişim Üniversitesi. 7 Şubat 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2021.