Tanzot Ermeni Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Aydınköy, Ardanuç |
| Koordinatlar | 41°02′34″K 42°05′42″D / 41.04278°K 42.09500°D |
| İnanç | Oryantal Ortodoksluk |
| Mezhep | Ermeni Apostolik Kilisesi |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Tamamlanma | 1843 (inşa) 1904 (yenilenme) |
Tanzot Ermeni Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Tanzot olan Aydınköy'de Ermenilerden kalma kilisedir. 1843 yılında inşa edilmiş olan yapıdan günümüze sadece duvarların bir kısmı kalmıştır.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Tanzot, Ermenice bir yer adı olup köyün eksi Gürcüce adı olan ve "armutlu" anlamına gelen Shulovani / Shlobani'nin (სხულოვანი / სხლობანი) çevrilmesiyle ortaya çıkmıştır.[2][3] Tarihsel Klarceti bölgesinde yer alan yerleşim, 16. yüzyılın ortasında Osmanlıların eline geçtiğinde de Tanzot adını taşıyordu. 1835 tarihli Osmanlı gayrimüslim nüfus defterine göre köyde, 157 hanede 400 Müslüman erkek ile 52 hanede 164 Müslüman olmayan (Hristiyan) erkek yaşıyordu. Ermenilerden oluşan Hristiyan nüfusu, 40 hanede yaşayan 126 erkek "millet-i Ermeni", 12 hanede yaşayan 38 erkek ise "Katolik" adı altında kaydedilmiştir.[4][5] Kilise ise, bu tarihten sonra, 1843 yılında inşa edilmiştir. 1904 yılında Klarceti ve Şavşeti bölgelerini gezen Nikolay Marr, bu kilisenin yenilenmekte olduğunu, pencereler açıldığını yazmıştır. Marr'ın verdiği bilgiye göre o tarihte kilisenin yazıtı bulunmuyordu ve Gulica köyünden getirilmiş olan üç adet haçtaş kilisenin kapısının yan tarafında duvar yaslanmış halde duruyordu.[6] Kilisenin giriş kapısının üzerinde yer alan ve bugüne ulaşmış olan Ermenice yazının 1904 yılından sonra konduğu Marr'ın tespitinden anlaşılmaktadır.
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Tanzot Ermeni Kilisesi, 1843 yılında inşa edilmiş ve 1904 yılında yenilenmiş tek nefli bir yatıdır. Giriş kapısının alınlığında yenilenme sırasında yerleştirilmiş Ermenice bir yazıt yer alır. Bir duvarında da Ermenice başka bir yazı bulunmaktadır. Nikolay Marr'ın verdiği bilgiye göre kilisenin ilk halinde herhangi bir yazıt bulunmuyordu. Duvardaki yazıda sonradan konmuş olabilir.[1][6] Kilisenin çatı örtüsü tamamen çökmüş ve duvarlarının bir kısmı da yıkılmıştır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 102. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ İvane Cavahişvili, Bütün Eserleri (თხზულებანი), II. cilt, Tiflis, 1983, s. 62.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Darecan Kirtadze, Manana Kvetenadze - Osmanlı Defterlerine Göre Mesheti (მესხეთი ოსმალური დავთრების მიხედვით), Tiflis, 2021, s. 692. 28 Ekim 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-26-996-7
- ^ "Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, "1835 Nüfus Sayımına Göre Ardanuç Sancağının Demografik Yapısı"". 11 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2023.
- ^ Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, Ardanuç Nüfus Defterleri (1835), Ankara, 2018, s. 19-131, 214-220, ISBN 978-605-288-814-8
- ^ a b Niko Mari, Klarceti ve Şavşeti Gezi Günlükleri (შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები), Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 267. 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-434-11-2