Taşhan, Vezirköprü
Taşhan, Samsun'un Vezirköprü ilçesinde, geç Osmanlı döneminde inşa edilmiş bir ticaret yapısı.
2000'li yıllar itibarıyla Vezirköprü'nün en önemli turistik mekanlarındandır.[1] İlçe merkezindeki Orta Camii mahallesindedir. İki katlı yapı, dolgu taş malzemeden yapılmıştır. Zemin katında geçmişte depo veya ahır, avlu park yeri, üst kattaki birimler, dükkân veya büro olarak kullanılmış hücreler vardır. Günümüzde otel olarak kullanılır.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Hanın yapı kitabesi yoktur ve inşası konusunda bir belge bulunmamıştır ancak Vezirköprü'nün hızla büyüyüp ticari kapasitesinin genişlediği 17. yüzyıl ile 19. yüzyıl rasında yaptırılmış olduğu düşünülür.[2] Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivinde bulunan Şehit Müftü Mustafa Bey'e ait vakfiyede geçen "köprü kazasından bir adet han yaptırdı" ibaresine dayanarak yapının 1800 yılında Şehit Müftü Mustafa Bey Vakfı’nın gelirleri ile yapıldığı sonucuna varılmıştır.[3]
Kuzey duvarı 1943 depreminde büyük ölçüde yıkılmış; ve bu tarihten sonra taş yerine hımışla (ağaç çatkıların arasına kerpiç doldurulması) yenilenmiştir. Taşhan'da, 2007 yılına kadar haftanın belirli günlerinde canlı hayvan pazarı kurulmaktaydı. Dönem dönem avlusu otopark, üst katlardaki hücreleri ise ticari ofis ve dükkân olarak kullanıldı.[1]
2007 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edildi. Üst kattaki hücreleri otel odası, alt kattaki develik ise lokanta olarak düzenlendi. 2014'te restoren bölümünden çıkan bir yangından[4] büyük hasar gören Taşhan,[5][6] yeniden restore edilerek 2020 yılında yeniden otel ve lokanta olarak hizmete girmiştir,[3][7] Samsun Büyükşehir Belediyesi tarafından işletilir.[4]
Mimari özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Taşhan, hafif yamuk, dikdörtgen planlı bir yapıdır. Kesme taş ve tuğlanın bir arada kullanıldığı almaşık bir teknikle yapılmıştır. Yapının kuzey duvarının ikinci katı 1943 depreminden sonra hımışla yenilenmiştir.
Üç kapılı bir yapıya giriş, batı cephesindeki kapıdan sağlanmaktadır. Ortadaki avluyu ikinci katı ahşap direklerin taşıdığı revaklar ve bunların gerisinde kalan hücreler çevreler.[1] İkinci kat, basit korkuluklarla çevrelenmiştir. Hücrelerin her birinde birer ocak ve dolap nişi bulunur.[1]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d Yilmaz, Ali; Gül, Seyfullah (Şubat 2015). "Vezirköprü'de (Samsun) Tarihsel Koruma Ve Halkın Koruma Çalışmalarına Yaklaşımı". The Studies of the Ottoman Domain. 3 (8). ISSN 1556-5068. 13 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2023.
- ^ "Taşhan". samsun.ktb.gov.tr. 4 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2023.
- ^ a b "220 yıllık Taşhan turizmin hizmetinde". Haber7.com. 13 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2023.
- ^ a b Ağca, İrfan (2 Temmuz 2021). "Taşhan davası sonuçlandı! Vezirköprü Belediyesi 4,5 milyon ödeyecek". Vezirköprü Özlem gazetesi. 14 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2023.
- ^ Ağca, İrfan (29 Eylül 2014). "Tarihi Taşhan'da yangın". www.aa.com.tr. 13 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2023.
- ^ "Tarihi Taşhan alev alev yandı". Cumhuriyet. 29 Eylül 2014. 13 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2023.
- ^ "Vezirköprü Taşhan otel ve restoran olarak hizmete açıldı haberi". Arkeolojik Haber. 8 Temmuz 2020. 13 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2023.