En uzun Türkçe kelime
Türkçenin en uzun kelimesi, popüler kültürde, 70 harften oluşan "muvaffakiyetsizleştiricileştiriveremeyebileceklerimizdenmişsinizcesine" sözcüğü olarak geçmektedir.[1][2][3][4] Teknik olarak Türkçe sondan eklemeli bir dil olduğu için sonsuz sayıda harften oluşan kelimeler oluşturmak mümkündür. Ancak, aynı ek birden çok kullanıldığı zaman kelime anlaşılmaz bir hâl almaktadır; bu yüzden en uzun kelimeden bahsederken anlaşılır olması esas alınır.
"Muvaffakiyetsizleştiricileştiriveremeyebileceklerimizdenmişsinizcesine" kelimesi popüler olarak en uzun kelime olarak kabul edilir. Ancak başında 15 harften oluşan "muvaffakiyetsiz" kısmını, anlamı bozulmadan 20 harflik bir sözcükle değiştirmek mümkündür, çünkü Türkçe sözlüklerde geçen en uzun kelimeler 20 harflidir: kuyruksallayangiller, ademimerkeziyetçilik, egzistansiyalizm veya elektroensefalografi.[5] Yani, herhangi bir isim sözcüğünün sonuna "–sizleştiricileştiriveremeyebileceklerimizdenmişsinizcesine" eki getirilmesi prensip olarak uygun görülmektedir. Örneğin, "kuyruksallayangillersizleştiricileştiriveremeyebileceklerimizdenmişsinizcesinedir" gibi bir kelime hem anlaşılır, hem de 81 harfli olmasına rağmen, popüler kültürde "kuyruksallayangiller", "ademimerkeziyetçilik" veya "elektroansefalografi" gibi uzun kelimelerinden türetilen sözcükler yer edinmemiştir.
Öte yandan, "Ayyıldızlıkırmızıbayraktaşıyankahramanoğullarından" soyadı 50 harf ile Türkçedeki en uzun soyadı olarak kabul edilir.[6][7] Bu sebeple, en uzun kelimeye soyadlardan türemiş sözcükleri de dâhil ettiğimiz takdirde, "Ayyıldızlıkırmızıbayraktaşıyankahramanoğullarındangillersizleştiricileştiriveremeyebileceklerimizdenmişsinizcesinedir" 117 harf ile Türkçedeki en uzun anlamlı ve olası kelime olarak kabul edilir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu kelimeden önce "Çekoslovakyalılaştıramadıklarımızdan mıymışsınız?" kelimesi en uzun kelime olarak gösteriliyordu. Bu tekerleme o dönemin popüler kelimeleri arasında yer aldı.
Daha sonrasında Çekoslovakya'nın dağılmasıyla bu kelimenin yerine "Afyonkarahisarlılaştırabildiklerimizdenmişsinizcesine" kullanılmaya başlandı. Bu kelimenin de daha uzunu bulunduğunda popülerliğini yitirdi.
Cümledeki kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kötü amaçların güdüldüğü bir öğretmen okulundayız. Yetiştirilen öğretmenlere öğrencileri nasıl muvaffakiyetsizleştirecekleri öğretiliyor. Yani öğretmenler birer muvaffakiyetsizleştirici olarak yetiştiriliyorlar. Fakat öğretmenlerden biri muvaffakiyetsizleştirici olmayı, yani muvaffakiyetsizleştiricileştirilmeyi reddediyor, bu konuda ileri geri konuşuyor. Bütün öğretmenleri kolayca muvaffakiyetsizleştiricileştiriverebileceğini sanan okul müdürü bu duruma sinirleniyor ve söz konusu öğretmeni makamına çağırıp ona diyor ki: "Demek muvaffakiyetsizleştiricileştiriveremeyebileceklerimizdenmişsinizcesine sözler söylüyorsunuz, öyle mi?"
Kelime türetimi
[değiştir | kaynağı değiştir]| Kelime | Anlamı |
|---|---|
| Muvaffak | Başarılı |
| Muvaffakiyet | Başarı |
| Muvaffakiyetsiz | Başarısız |
| Muvaffakiyetsizleş(-mek) | Başarısızlaşmak |
| Muvaffakiyetsizleştir(-mek) | Biri tarafından başarısızlaştırmak |
| Muvaffakiyetsizleştirici | Başarısızlaştıran kimse |
| Muvaffakiyetsizleştiricileş(-mek) | Başarısızlaştıran kimse hâline getirilmek |
| Muvaffakiyetsizleştiricileştir(-mek) | Biri tarafından başarısızlaştıran kimse hâline getirilmek |
| Muvaffakiyetsizleştiricileştiriver(-mek) | Hemencecik biri tarafından başarısızlaştıran kimse hâline getirilmek |
| Muvaffakiyetsizleştiricileştiriverebil(-mek) | Hemencecik biri tarafından başarısızlaştıran kimse hâline getirilebilmek |
| Muvaffakiyetsizleştiricileştiriveremeyebil(-mek) | Hemencecik biri tarafından başarısızlaştıran kimse hâline getirilemeyebilmek |
| Muvaffakiyetsizleştiricileştiriveremeyebilecek | Hemencecik biri tarafından başarısızlaştıran kimse hâline getirilemeyebilecek |
| Muvaffakiyetsizleştiricileştiriveremeyebilecekler | Hemencecik biri tarafından başarısızlaştıran kimse hâline getirilemeyebilecek kişiler |
| Muvaffakiyetsizleştiricileştiriveremeyebileceklerimiz | Hemencecik başarısızlaştırıcı hâline getiremeyebileceğimiz kişiler |
| Muvaffakiyetsizleştiricileştiriveremeyebileceklerimizden | Hemencecik başarısızlaştırıcı hâline getiremeyebileceğimiz kişilerden |
| Muvaffakiyetsizleştiricileştiriveremeyebileceklerimizdenmiş | Hemencecik başarısızlaştırıcı hâline getiremeyebileceğimiz kişilerden biriymiş |
| Muvaffakiyetsizleştiricileştiriveremeyebileceklerimizdenmişsiniz | Hemencecik başarısızlaştırıcı hâline getiremeyebileceğimiz kişilerden biriymişsiniz |
| Muvaffakiyetsizleştiricileştiriveremeyebileceklerimizdenmişsinizcesine | Hemencecik başarısızlaştırıcı hâline getiremeyebileceğimiz kişilerden biriymişsiniz gibi |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Yeni Mesaj, Turkish newspaper". 18 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2013.
- ^ "Papatyam". 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2013.
- ^ "Yarışmayı Türkçe kazandı: İşte en uzun sözcük". www.sozcu.com.tr. 13 Haziran 2017. 13 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2021.
- ^ "Dünyanın En Uzun Kelimesi Nedir?". www.hurriyet.com.tr. 25 Şubat 2021. 31 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2021.
- ^ TDK imlâ kılavuzundaki en uzun sözcükler, Türkçenin Rekorları http://www.turkceogretimi.com/Dil-Uzerine/article/22-tuerkce-nin-rekorlar/25 16 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Türkiye ve Türk İnsanı Hakkında İlginç 20 Bilgi - Son Dakika". Sondakika.com. 4 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ "ayyıldızlı bayrak taşıyan kahramanoğlu". ekşi sözlük. 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.