Sudan çatışmaları (2023-günümüz) sayfasının kaynağını görüntüle

{{Güncel|tarih=Ocak 2024}}{{Savaş bilgi kutusu
|çatışma               = 
|parçası               = 
|resim                 = War in Sudan (2023).svg
|başlık                = 29 Nisan 2023 itibarıyla askeri durum
{{leftlegend|#ffcccc| Sudan Silahlı Kuvvetleri kontrolünde}}
{{leftlegend|#cae7c4| Hızlı Destek Güçleri kontrolünde}}
|tarih                 = 15 Nisan 2023 – günümüz<br>({{Yıl, ay, hafta ve güne göre zaman |ay1=04|gün1=15|yıl1=2023}})
|yer                   = Başta [[Hartum]] olmak üzere [[Sudan]] geneli 
|bölge                 = 
|sebep                 = [[Sudan Devrimi]] sonrası demokrasiye geçiş süreci 
|durum = [[Devam eden silahlı çatışmalar listesi|Devam ediyor]]
|coğrafi_değişiklikler = 
|savaşan1              = {{flagicon image|Emblem of the Rapid Support Forces.png|border=}} [[Hızlı Destek Güçleri]]
<small>'''Destekleyenler:'''</small>
*[[Libya Ulusal Ordusu]]
*[[Wagner Grubu]]
|savaşan2              = {{flagicon image|Insignia of the Sudanese Armed Forces.svg|border=}} [[Sudan Silahlı Kuvvetleri]]

<small>'''Destekleyenler:'''</small>
*{{bayraksimge|Mısır}} [[Mısır]] 
|savaşan3              = 
|komutan1              = [[Mohamed Hamdan Dagalo]]
|komutan2              = [[Abdülfettah el-Burhan]]
|komutan3              = 
|güç1                  = 70,000–150,000
|güç2                  = 110,000–120,000
|güç3                  = 
|kayıp1                = 
|kayıp2                = 
|kayıp3                = 
|notlar                = 
}}
15 Nisan 2023'te [[Sudan]] genelinde, özellikle başkent [[Hartum]] ve [[Darfur]] bölgesinde, ülkenin askeri hükûmetinin rakip grupları arasında çatışmalar çıktı. 18 Nisan itibarıyla en az 188 kişi öldürüldü.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://newleftreview.org/sidecar/posts/gunshots-in-khartoum|başlık=Gunshots in Khartoum|erişimtarihi=18 Nisan 2023|arşivtarihi=17 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230417215304/https://newleftreview.org/sidecar/posts/gunshots-in-khartoum|yazarlar=Craze|tarih=17 Nisan 2023|yayıncı=New Left Review}}</ref>

Çatışma, [[Yarı askerî|paramiliter]] Hızlı Destek Güçleri'nin (RSF) önemli hükûmet bölgelerine yaptığı saldırılarla başladı. Başkent Hartum da dahil olmak üzere Sudan genelinde hava saldırıları, topçu ateşi ve ağır silah sesleri bildirildi {{İtibarıyla|2023|04|15}}. Hem RSF lideri Mohamed Hamdan Dagalo hem de ''fiili'' lider [[Abdülfettah el-Burhan|Abdel Fattah al-Burhan]], genel askeri karargah, Başkanlık Sarayı, [[Hartum Uluslararası Havalimanı|Hartum Uluslararası Havaalanı]], Ordu şefinin resmi konutu ve Sudan TV merkezi dahil olmak üzere önemli hükûmet sitelerini kontrol ettiklerini iddia etti.<ref name="BBC News">{{Haber kaynağı|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-65284945|başlık=Sudan: Army and RSF battle over key sites, leaving 56 civilians dead|erişimtarihi=15 Nisan 2023|arşivtarihi=15 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230415084000/https://www.bbc.com/news/world-africa-65284945|yazarlar=Salih|tarih=15 Nisan 2023|çalışma=[[BBC News]]|yayıncı=[[British Broadcasting Corporation]]|ilk=Zeinab Mohammed}}</ref><ref name="CNN">{{Haber kaynağı|url=https://www.cnn.com/2023/04/15/africa/sudan-presidential-palace-intl/|başlık=At least 25 killed, 183 injured in ongoing clashes across Sudan as paramilitary group claims control of presidential palace|erişimtarihi=15 Nisan 2023|arşivtarihi=17 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230417064549/https://www.cnn.com/2023/04/15/africa/sudan-presidential-palace-intl/|tarih=15 Nisan 2023|yayıncı=[[CNN]]}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.nytimes.com/article/sudan-khartoum-military.html|başlık=Sudan Erupts in Chaos: Who Is Battling for Control and Why It Matters|erişimtarihi=15 Nisan 2023|arşivtarihi=15 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230415181904/https://www.nytimes.com/article/sudan-khartoum-military.html|yazarlar=Mullany|tarih=15 Nisan 2023|çalışma=[[The New York Times]]}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.npr.org/2023/04/15/1170249456/gunfire-and-explosions-erupt-across-sudans-capital-as-military-rivals-clash|başlık=Gunfire and explosions erupt across Sudan's capital as military rivals clash|erişimtarihi=15 Nisan 2023|arşivtarihi=15 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230415141842/https://www.npr.org/2023/04/15/1170249456/gunfire-and-explosions-erupt-across-sudans-capital-as-military-rivals-clash|yazarlar=Akinwotu|tarih=15 Nisan 2023|yer=[[Lagos, Nigeria]]|yayıncı=[[NPR]]}}</ref>

== Arka plan ==
Sudan'daki çatışmaların tarihi, [[Etnik nefret|etnik gerilimler]], dini anlaşmazlıklar ve kaynaklar üzerindeki rekabetten oluşuyor.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0020881798035003006|başlık=Ethnic Conflict in Sudan in Historical Perspective|erişimtarihi=17 Nisan 2023|arşivtarihi=16 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230416144235/https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0020881798035003006|yazarlar=Sawant|tarih=1998|sayı=3|dil=İngilizce|sayfalar=343-363|çalışma=International Studies|cilt=35|issn=0020-8817|doi=10.1177/0020881798035003006|ilk=Ankush B.}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.jstor.org/stable/4328193|başlık=Islamization in Sudan: A Critical Assessment|erişimtarihi=15 Nisan 2023|arşivtarihi=27 Şubat 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230227181754/https://www.jstor.org/stable/4328193|yazarlar=Fluehr-Lobban|tarih=1990|sayı=4|sayfalar=610-623|çalışma=Middle East Journal|cilt=44|issn=0026-3141|ilk=Carolyn}}</ref> Modern tarihinde, merkezi hükûmet ile [[Güney Sudan|güney bölgeleri]] arasındaki iki iç savaş 1,5 milyon insanı öldürdü ve [[Darfur|Darfur'un]] batı bölgesinde [[Darfur Savaşı|devam eden bir çatışma]], iki milyon insanı yerinden etti ve 200.000'den fazla insanı öldürdü.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.bbc.com/news/live/world-africa-65285254|başlık=Sudan: The basics|erişimtarihi=17 Nisan 2023|arşivtarihi=15 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230415115739/https://www.bbc.com/news/live/world-africa-65285254|tarih=17 Nisan 2023|dil=İngilizce|çalışma=BBC}}</ref> 1956'daki bağımsızlığından bu yana, Sudan on beşten fazla askeri darbe<ref>{{Web kaynağı|url=https://issafrica.org/iss-today/sudan-a-coup-laboratory|başlık=Sudan, a coup laboratory|erişimtarihi=17 Nisan 2023|arşivtarihi=17 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230417070705/https://issafrica.org/iss-today/sudan-a-coup-laboratory|tarih=31 Temmuz 2020|dil=İngilizce|çalışma=Institute for Security Studies|ilk=Peter}}</ref> yaşadı ve cumhuriyetin varlığının büyük bir bölümünde yalnızca kısa süreli demokratik sivil parlamenter yönetimle ordu tarafından yönetildi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.voaafrica.com/a/sudan-october-revolution/6799915.html|başlık=Military Rule No Longer Viable in Sudan: Analyst|erişimtarihi=17 Nisan 2023|arşivtarihi=17 Nisan 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230417070705/https://www.voaafrica.com/a/sudan-october-revolution/6799915.html|tarih=22 Ekim 2022|dil=İngilizce|çalışma=VOA Africa|ilk=Nabeel}}</ref>

2019'da El Beşir'in halk ve askerlerce çıkan ayaklanma ve gösterilerle devrilmesi neticesinde; siviller ve askeri otorite arasında bir geçici hükûmet kurulmuştu. [[Cancavid]] milisleri, [[Hızlı Destek Güçleri]] lideri ayrıca kökeni Darfur'da 2003'te patlak veren [[Darfur Savaşı|iç savaş]] sırasındaki [[Darfur Soykırımı|işkence ve savaş suçlarından]] ötürü de kötü şöhrete sahip "Hemedti" olarak da bilinen General [[Muhammed Hamdan Dagalo]] ve yine Sudan Silahlı Kuvvetlerinin başındaki General [[Abdülfettah el-Burhan]] halkla birlikte bu darbeyi yapanlar arasındaydı. 2021 yılında ise Abdülfettah El Burhan ikinci bir darbe ile sivilleri görevden uzaklaştırıp devlet başkanı kendi oldu ve Muhammed Hamdan Dogalo'da darbeye destek verenler arasındaydı. Sonrasında ise Abdülfettah El Burhan Hızlı destek güçleri ve Cancavidleri tamamen Sudan ordusuna bağlamak istedi ancak bu talepleri Muhammed Hamdan Dagalo tarafından red edildi. Netice olarak Cancavid milisleri, Hızlı Destek Güçleri lideri General Muhammed Hamdan Dagalo, hem bu neden, hem de başka nedenlerle (diktatörlük kurma, ihanet vs. ithamlarıyla) iktidarı ele geçirmek için birlikleri ile ayaklandı ve bir içsavaş halini alan "2023 Sudan çatışmaları" böylece başlamış oldu.<ref>{{Kaynak|başlık=Sudan'da devam eden çatışmalar neden başladı, taraflar ne istiyor?|soyadı=Aksakal|ad=Memet|url=https://www.indyturk.com/node/625421/d%C3%BCnya/sudanda-devam-eden-%C3%A7at%C4%B1%C5%9Fmalar-neden-ba%C5%9Flad%C4%B1-taraflar-ne-istiyor|tarih=19 Nisan 2023|yayıncı=Independent Türkçe|erişim-tarihi=27 Kasım 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231126195433/https://www.indyturk.com/node/625421/d%C3%BCnya/sudanda-devam-eden-%C3%A7at%C4%B1%C5%9Fmalar-neden-ba%C5%9Flad%C4%B1-taraflar-ne-istiyor|arşivtarihi=26 Kasım 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

== Kaynakça ==
{{kaynakça|2}}

[[Kategori:2023'te çatışmalar]]
[[Kategori:2024'te çatışmalar]]
[[Kategori:2020'lerde darbeler ve darbe teşebbüsleri]]