Stadyum (birim)
Stadyum, Stadion (çoğulu stadia, Antik Yunanca: στάδιον;[1] Latinceleştirilmiş haliyle stadium), İngilizce'de bazen stade olarak da kullanılan, antik Yunan dönemine ait bir uzunluk ölçü birimidir. Bir stadyum, 600 antik Yunan ayağına (podes) eşittir. Günümüzde tam uzunluğu kesin olarak bilinmemekle birlikte, tarihçiler bunun 150 metre ile 210 metre arasında değiştiğini tahmin etmektedir.
Hesaplamalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Herodot'a göre, bir stadion 600 Yunan ayağına (podes) eşitti. Ancak, Yunan dünyasının farklı bölgelerinde ayak ölçüsü değişiklik gösterdiği için, stadionun uzunluğu yüzyıllar boyunca tartışmalara ve çeşitli varsayımlara konu olmuştur.[2][3]
Stadyumun uzunluğu konusunda deneysel bir ölçüm, Lev Vasilevich Firsov tarafından yapılmıştır. Firsov, Eratosthenes ve Strabon'un verdiği 81 mesafeyi modern yöntemlerle ölçülen düz hat mesafeleriyle karşılaştırmış ve elde ettiği sonuçların ortalamasını almıştır. Bu çalışmanın sonucunda, stadyum uzunluğu yaklaşık 157,7 metre olarak hesaplanmıştır.[2]
Bunun dışında, farklı eşdeğer uzunluklar da önerilmiş ve bazılarına özel adlar verilmiştir.[4]
| Birim Türü | Uzunluk | Tanım |
|---|---|---|
| Itinerary | 157 m | |
| Olimpik | 176 m | 600 × 294 mm |
| Antik Yunan/Roma | 185 m | 600 × 308 mm |
| Babil İran | 196 m | 600 × 327 mm |
| Ptolemaik Mısır | 209 m | 600 × 349 mm |
Hangi stadiyum ölçüsünün kullanıldığı, antik metinlerin yorumlanmasını etkileyebilir. Örneğin, Eratosthenes[5] veya Poseidonius tarafından Dünya'nın çevresinin hesaplanmasındaki hata, hangi stadyum uzunluğunun uygun kabul edildiğine bağlıdır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Grekçe: στάδιον. Liddell, Henry George; Scott, Robert; A Greek–English Lexicon at the Perseus Project.
- ^ a b Engels, Donald (1985). "The Length of Eratosthenes' Stade". The American Journal of Philology. 106 (3): 298-311. doi:10.2307/295030. ISSN 0002-9475. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2025.
- ^ Berggren, J. L.; Jones, Alexander (2000). Ptolemy's Geography: An Annotated Translation of the Theoretical Chapters (İngilizce). Princeton University Press. ISBN 978-0-691-01042-7.
- ^ Gulbekian, Edward (1 Aralık 1987). "The origin and value of the stadion unit used by Eratosthenes in the third century B.C." Archive for History of Exact Sciences (İngilizce). 37 (4): 359-363. doi:10.1007/BF00417008. ISSN 1432-0657. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2025.
- ^ "Eratosthenes and the Mystery of the Stades - How Long Is a Stade? | Mathematical Association of America". www.maa.org (İngilizce). 19 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2025.
 | Bir standart veya ölçü ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |