Speyer

Speyer
	Speyer
	Altpörtal (Eski Kapı)
	; [[{{{resmi ad}}} arması\|Arma]]
	; [[{{{resmi ad}}} arması\|Arma]]
	; Speyer
	Koordinatlar: 49°19′10″K 8°25′52″D / 49.31944°K 8.43111°D
	Yüz ölçümü
- Toplam	42,58 km2 (16,4 mi2)
	Nüfus (2011)
- Toplam	50.036
	İnternet sitesi: http://www.speyer.de/

Koordinatlar: 49°19′10″N, 8°25′52″E

Speyer, Speier olarak da yazılır, Almanya'nın güneybatı kesimindeki Rheinland-Pfalz eyaletinde (Land) kent. Ludwigshafen'in güneyinde, Ren Nehrinin sol kıyısında, Speyer Nehrinin ağzında yer alır.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Eski bir Kelt yerleşmesi olan Speyer, Roma döneminde askeri ve ticari bir merkez haline geldi (İÖ y. 100). Önce Noviomagus, daha sonra da Nemetes adıyla anılan kent, İS 450'deki barbar saldırıları sırasında yıkıldı. 7. yüzyılda yeniden inşa edilerek piskoposluk bölgesi haline getirildi. 1294-1797 arasında özgür imparatorluk kenti (Reichsstadt) olan Speyer, 1527-1689 arasında Reichskammergericht'in (İmparatorluk Adalet Divanı) merkeziydi.

Speyer'de 50 İmparatorluk Meclisi (Reichstag) toplandı ve Protestan terimi de burada toplanan meclislerden birinde alınan bir karar sonucu doğdu. 1529'da toplanan II. Speyer Meclisi'nde, bir prense kendi bölgesinin dinini belirleme hakkı tanıyan I. Speyer Meclisi (1526) kararları iptal edilince Luther yanlıları bunu protesto ettiler; böylece Hıristiyanlığın yeni kolunun üyeleri Protestan adıyla anılmaya başladı.

Büyük İttifak Savaşı'nda Fransız birliklerince yıkılan (1689) Speyer 1797'de Fransa topraklarına katıldı. 1815'te Bavyera'ya geçti. 1816'dan 1945'e değin Ren-Pfalz'ın merkezi oldu.

Yapılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kentteki kalıntılar arasında, 13. yüzyıldan kalma bir kale kapısı olan Altpörtal (Eski Kapı), yeraltındaki Yahudi Hamamı (1104) ve Barok üsluptaki Üçleme Kilisesi (1701-17) sayılabilir. 1030'da II. Konrad tarafından yaptırılan romanesk katedralde, benzeri bulunmayan bir kriptanın yanı sıra sekiz Alman imparatoru ile kralının ve üç imparatoriçenin mezarları vardır. 1689'da yağmalanan ve birçok kez yeniden inşa edilen katedral en son 1961'de restore edilerek kutsanmıştır.

Ortaçağ kent merkezinin çevresinde modern sanayi bölgeleri ve yerleşim alanları kuruşmuştur. İdari Bilimler Yüksekokulu türünün ülkedeki tek örneğidir. 1945'te yıkılan Ren Köprüsü 1956'da yeniden yapılmıştır.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kentin sanayisi elektroteknik, kimya ve petrol sanayilerinin yanı sıra metal ve ahşap işleme, dokuma ve ayakkabı üretimine dayanır. Kentte ayrıca taşocakları, cam, tuğla ve bira fabrikaları, köpüklü şarap mahzenleri ve uçak fabrikaları vardır.