Sinosaurus

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sinosaurus ("Çin kertenkelesi" anlamına gelir), Erken Jura Dönemi'nde yaşamış, soyu tükenmiş bir theropod dinozor cinsidir.Yaklaşık 5,5 metre (18 ft) uzunluğunda ve 300 kilogram (660 lb) vücut kütlesinde iki ayaklı bir etoburdu. Hayvanın fosilleri Çin'in Yunnan Eyaletindeki Lufeng Formasyonu'nda bulundu .

Keşif ve Adlandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

ZLJT01 örneğinin maksillası
ZLJT01 örneğinin maksillası

Sinosaurus birleşik terimi, Çince için Latince bir kelime ola

n Sinae ile "kertenkele" anlamına gelen Yunanca sauros (σαυρος ) kelimesinden gelir ; dolayısıyla "Çin kertenkelesi". Özel ad olan triassicus, fosillerin orijinal olarak tarihlendiği düşünülen Triyas dönemine atıfta bulunur . Sinosaurus , 1940 yılında 'Çin Omurgalı Paleontolojisinin Babası' olarak bilinen Chung Chien Young tarafından tanımlanmış ve isimlendirilmiştir .

Holotip IVPP V34, Aşağı Lufeng Formasyonu'nda bulundu ve iki maksiller (üst çene) parçası, dört maksiller diş ve üç dişli bir alt çene fragmanından oluşur . Dişler yanal olarak sıkıştırılmıştır ve hem ön hem de arka kenarlarında ince tırtıklar bulunur. Dişlerin boyutları da değişkendir ve geriye doğru kavislidir. Bu malzeme, bu dinozorun uzunluğunu ve ağırlığını belirlemek için fazla parçalıdır. Yıllar geçtikçe Sinosaurus'a ait başka fosiller de ortaya atıldı; bunlardan bazılarının iki sauropodomorfa ait olduğu gösterilen materyaller vardı .  Fosiller arasında, korunmuş üç sakral omur ile birlikte bir sakrum içeren postkrania  bulunmaktadır. " Sinosaurus postcrania" ya atanan materyal, Plateosaurid ve melanorosaurid elemanlarının bir karışımını içerir . Red Beds bloğundaki tüm materyal artık Jingshanosaurus'a yeniden atandı .

Monte edilmiş iskelet dökümünün önden görünümü.

KMV 8701 ilk olarak 1987'de keşfedildi. Örnek yeni bir tür olarak tanımlandı ve Dilophosaurus sinensis olarak adlandırıldı .  Daha sonra 1994 yılında bir saha araştırması sırasında daha eksiksiz bir örnek bulundu ve aynı türe atandı. 2003 yılında Dong Zhiming, Sinosaurus triassicus'un materyalini inceledi ve bunun Dilophosaurus sinensis'e oldukça benzer olduğunu buldu .  Sinosaurus'un daha önce adlandırıldığı gibi, "Dilophosaurus" sinensis onun küçük eşanlamlısı haline geldi. 2013 yılında Currie ve ark. tarafından yapılan bir çalışma, D. sinensis'in S. triassicus ile aynı hayvan olduğunu doğrulamıştır  Öte yandan Wang ve ark. (2017) , D. sinensis'in gerçekten S. triassicus'un genç eşanlamlısı olup olmadığının daha fazla araştırılması gerektiğini belirtmiş ve iki türün en azından premaksilla anatomisi açısından farklı olduğunu kaydetmiştir. Yazarlar geçici olarak D. sinensis'i Sinosaurus cinsine atadılar, ancak onu Sinosaurus triassicus'tan farklı bir tür olarak korudular .  KMV 8701 örneği bir kafatasından (525 mm ölçülerinde) oluşur ve neredeyse tamamlanmış durumdadır. Dong, hayvanın yaklaşık 5,6 m (18 ft) uzunluğunda olduğunu iddia etti.  Şimdi Sinosaurus'a atanmıştır, ancak örnek hâlâ yeterli açıklama ve hazırlıktan yoksundur.

Yıllar geçtikçe paleontologlar, şu anda Sinosaurus'a atfedilen ek örnekleri D. sinensis'e yönlendirdiler . Dong (2003) bir kafatası ve tamamlanmamış bir iskeletten oluşan LDM-LCA10 örneğinden bahsetmiştir.  2012 yılında Xing, iki bireyi tanımladı; kısmi bir kafatası ve tamamlanmamış bir iskeletten oluşan ZLJ0003 ve bir premaksiller parça, tamamlanmamış bir üst çene, bir üst çene parçası, bir lakrimal parça ve her ikisi de ön kısımdan oluşan genç bir birey olan ZLJT01. Sinosaurus'a ait her iki parietal, tamamlanmamış bir beyin kutusu, tamamlanmamış bir diş, atlantal bir intercentrum, iki sırt kaburga parçası ve kısmi bir proksimal kaudal sinir kemeri .

2012 yılında Sinosaurus'un yeni bir örneği tanımlandı ve yeni bir türü temsil ettiği anlaşıldı.

2017 yılında keşfedilen ve isimlendirilen Shuangbaisaurus anlongbaoensis türü de Sinosaurus triassicus'un eşanlamlısı olarak kabul ediliyor .

Tanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Sinosaurus, Erken Jura döneminde nispeten büyük bir theropoddu; uzunluğu 5,5 m'ye (18 ft) ve vücut kütlesi 300 kg'a (660 lb) ulaştı.  Carrano ve arkadaşlarına göre . (2012) Artık en azından Sinosaurus triassicus ile türdeş olduğu düşünülen D. sinensis, maksilla ile temasa bitişik lateral premaksillada dikey bir oluğun mevcut olması gerçeğine dayanarak ayırt edilebilir .

Sinosaurus, tam bir braincase'den bilinen tek "dilophosaurid" dir. Cryolophosaurus, Dilophosaurus, Zupaysaurus ve Coelophysis kayentakatae'nin tümü kısmi beyin vakalarından bilinmektedir. 2012'den önce iki kısmi beyin vakası bulundu ve büyük bölümlerin çökeltiler tarafından gizlenmesi dışında büyük olasılıkla tamamlandı. 2011 yılında, yalnızca ön kemikleri ve yörüngesfenoidi eksik olan olağanüstü derecede iyi korunmuş bir beyin zarı bulundu .  Holotipin bulunduğu yerin yakınında keşfedildikten sonra, 2023 yılında Sinosaurus için korunmuş bir çene kemiği ve 11 servikal omur içeren tam bir kafatası tanımlandı . Örnek aynı zamanda bu theropod'a özgü üç otopomorfinin olduğunu ve bunların hepsinin tepe gelişimi ve kafatasının çeşitli pencereleriyle ilgili olduğunu öne sürüyor.

Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Başlangıçta Dilophosaurus ve Cryolophosaurus ile ilgili bir koelofizoid olduğu düşünülen Oliver Rauhut, 2003 yılında Sinosaurus'un Cryolophosaurus ve "Dilophosaurus" sinensis ile ilgili daha gelişmiş bir theropod olduğunu gösterdi .  2013 yılında yayınlanmamış bir çalışmada Carano, Sinosaurus'un bir theropod olduğu konusunda hemfikirdi.  Sinosaurus birkaç eserde nomen dubium olarak değerlendirilmiştir,  her ne kadar artık "Dilophosaurus" sinensis'ten söz edilse de geçerli kabul edilmektedir.

Kafatası Çentik Gösteriyor

Dilophosaurus sinensis'in 2003 yılında Sinosaurus'un genç eşanlamlısı olduğu gösterilmiştir.  Jugalin ön ucunun iç antorbital fenestraya katılmaması ve maksiller kemiğin alt çene kemiğine dahil olmaması gerçeğine dayanarak muhtemelen Antarktika theropod Cryolophosaurus'a daha yakındır . Diş sırası tamamen göz yuvasının önündedir. D. sinensis 1998 yılında Philadelphia'daki Dinofest'te sergilendi.  Her ne kadar D. sinensis'in kafatası yüzeysel olarak D. wetherilli'de yeniden yapılandırılanlara benzer büyük nazolakrimal tepelere sahip olsa da, iskeletin başka yerlerindeki özellikler onun tetanuran theropodlarına daha yakın olduğunu düşündürmektedir.  Rauhut (2003) D. sinensis'i Sinosaurus ve Cryolophosaurus ile en yakın akraba olan bazal bir tetanuran olarak kabul etmiştir .  Lamanna ve ark. (1998b) , D. sinensis'e atfedilen materyali incelemiş ve bunun Sinosaurus triassicus ile eşanlamlı olduğunu tespit etmiştir .  Bu kladistik bulgu 2003 yılında Dong tarafından doğrulandı. .

Lufeng Dinozor Müzesi, 2007 yılında Lufeng Havzasında yeni bir Sinosaurus (ZLJT01) örneği keşfetti . Tamamlanmamış bir kafatası ve diğer kafatası sonrası parçalardan oluşur. Bu örneğin filogenetik analizi, Sinosaurus'un daha türetilmiş bir theropod olduğunu ve Smith ve arkadaşlarının iddia ettiği gibi en bazal dilophosaurid olmadığını göstermektedir.  Christophe Hendrickx ve Octávio Mateus tarafından bir kladogram tanımlandı . Sinosaurus ve Cryolophosaurus'u Tetanurae'nin tabanında bir politomiye yerleştirdi .