Shvilisi
Shvilisi (Gürcüce: სხვილისი; okunuşu: “sh'viliisi”), Aşağı Shvilisi (ქვემო სხვილისი; "kvemo shvilisi") olarak da bilinir, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nda, Kvabliani Deresi'nin sağ yakasında, deniz seviyesinden 1.020 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 5 km uzaklıktadır.
Shvilisi, Yukarı Shvilisi ve İvlita köyleriyle birlikte Shvilisi temini oluşturmaktadır.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Tarihsel Gürcistan'ın güneybatı topraklarında yer alan Shvilisi'nin 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde büyük bir köy olarak yer almış olması, buranın eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Ancak bu kayıtta bugünkü Yukarı Shvilisi ve Aşağı Shvilisi tek köy olarak geçer. Köyün adı "kalın / büyük" anlamına gelen Gürcüce "Shvili" (სხვილი) kelimesinden türemiş olmalıdır.
Shvilisi, Gürcistan'ın Mesheti bölgeside birleşik Gürcistan Krallığı'nın yerine alan ve bir başka Gürcü devleti olan Samtshe-Saatabago'nun yönetimi altındayken, 1578'de Osmanlılar tarafından ele geçirildi. Osmanlı idaresinin Shvilis (سخولیس) adıyla kaydettiği köy, söz konusu mufassal deftere göre, Ahısha livasının Kuzay nahiyesine bağlıydı. Osmanlı idaresinin Müslüman olmayan köylülerden aldığı ispenç vergisi vermekle yükümlü 30 hane kaydedilmişti. Hane reislerinin adlarına bakınca, Shvilisi'nin Hristiyan Gürcü köyü olduğu anlaşılmaktadır. Bu deftere göre köyde buğday, arpa, çavdar, nohut, mercimek, keten tohumu tarımı ile şarapçılık ve arıcılık yapılıyor, domuz besleniyordu. Shvilisi'de geniş üzüm bağları ve 4 adet de değirmen bulunuyordu.[1]
Uzun süre Osmanlı egemenliğinde kalan Shvili, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında imzalanan Edirne Antlaşması'yla, o tarihte Gürcistan'ı da kapsayan Rusya İmparatorluğu'na bırakıldı. Köyün Ermeni nüfusu, 1830 yılında Erzurum vilayetinden gelen Ermenileri Rus idaresinin buraya yerleştirilmesiyle ortaya çıktı. Köyün kilisesi (Surb Astvatsamayr) 1900 yılında inşa edilmiştir.
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
2014 verilerine göre Shvilisi'de 1.033 kişi yaşıyordu. Nüfusun çoğunluğu Ermenilerden oluşuyordu.[2]
| Yıl | Nüfus | Erkek | Kadın |
|---|---|---|---|
| 2002 | 1.614 | 772 | 842 |
| 2014 | 1.033 | 500 | 533 |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 37, II. cilt (1941), s. 41, III. cilt (1958), 70-71". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2021.
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 212 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7