Seyit Tahirov
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
Seyit Tahirov | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 25 Nisan 1928 Urkusta, Sivastopol, Kırım, SSCB |
| Ölüm | 4 Ekim 1989 (61 yaş) Kibray, Taşkent, Özbek, SSCB |
| Ödüller | Sosyalist Emek Kahramanı |
Seyit Memetoviç Tahirov (Rusça; Сеит Меметович Таиров), (d. 25 Nisan 1928 - ö. 4 Ekim 1989), Sürgün'den sonra Sovyetler Birliği'ndeki en yüksek rütbeli Kırım Tatar siyasetçisiydi. Akkurgan'da lider olarak öne çıktı ve ardından Komünist Parti'nin Cizzah bölge komitesinin ilk sekreteri oldu. Bugün Kırım Tatarları arasında tartışmalı bir figür olarak, Kırım'a tam dönüş hakkına sert muhalefetiyle hatırlanıyor. Özbekistan'da "kök salmanın" destekçisi oldu. Mart 1968'de Kırım Tatar mücadelelerini ve sürgündeki ayrımcılık hareketlerini küçümseyen ve Kırım Tatarlarını Kırım'a dönme arzularını "yenmekten" kaçınmaya çağıran kötü şöhretli "On Yediler Mektubu"nun en önemli imzacılarından biriydi.[1]
Erken dönem[değiştir | kaynağı değiştir]
Tahirov, 25 Nisan 1928'de Urkusta'da Kırım Tatar bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası genç yaşta öldü ve annesi Zera ile büyüdü. 1937'de Simferopol'de bir yatılı okula gitmek için memleketinden ayrıldı. Kırım'daki diğer Kırım Tatar aileleri gibi o ve ailesi de Kırım Tatarlarının evrensel olarak hain olarak damgalanmasının ardından hükümetin emriyle Mayıs 1944'te Kırım'dan sınır dışı edildi. Yeniyol'a özel bir yerleşimci olarak vardı ve devlet üzüm çiftliğinde çalışmak üzere görevlendirildi. Birkaç yıl sonra muhasebeciliğe terfi ettikten sonra bir elma çiftliğinde, sınır dışı edilmiş Kırım Tatarlarından biri olan müstakbel eşi Leniyar ile tanıştı. Sudak'ta komünist parti sekreteri olan babası Nuri Osmanov savaş sırasında Naziler tarafından vuruldu. Daha sonra evlenip oğulları Nuri'nin adını onun anısına verdiler.[2][3]
Kariyer[değiştir | kaynağı değiştir]
Tahirov'un komünist partideki kariyeri, özel yerleşimciler üzerindeki bazı katı kısıtlamaların kaldırılmasından sonra 1950'lerin başında başladı. Taşkent Ziraat Enstitüsü'nden mezun olduktan kısa bir süre sonra 1957'de partiye kabul edildi ve ardından siyasi kariyerine Akkurgan'da başladı. İlçe yönetim kurulu başkan yardımcısı olarak göreve başladıktan sonra parti saflarında hızla yükseldi. İlçenin pamuk üretim kotalarını aşması ve beş yıllık planları erken gerçekleştirmesi nedeniyle övgü aldı. Daha öncesinde bölge az gelişmekteydi ve cumhuriyetteki muadillerinin "gerisinde" olarak etiketlenmişti. Kariyeri, Mart 1968'de Lenin Bayrağı'nda yayınlanan ve Kırım Tatar topluluğuna Özbekistan'da kalmaya ve sivil haklar aktivistlerinin "provokasyonlarını" desteklemeyi bırakmaya çağıran, kötü şöhretli " Onyedi Mektubu "nu imzaladıktan sonra artmaya devam etti. Akkurgan'ın gelişimindeki rolü nedeniyle 1972'de Sosyalist Emek Kahramanı unvanını aldı. Özbek SSC'sini ziyaret ettiğinde Leonid Brejnev tarafından kabul edildi. Sonrasında Cizzak önemli ölçüde Kırım Tatarlarının yoğunlaştığı bir sanayi bölgesi haline geldi. Ancak Kırım Tatarlarının kamuoyundaki imajını düzeltmek ve birçoklarının umduğu gibi geri dönüş hakkını iyileştirmek yerine proje, Kırım Tatarlarının arzularına tam tersi bir etki yaptı. Özbek SSC'nin ekonomik nedenlerle Kırım Tatarlarını Orta Asya'da tutma liderliği öne çıkmaya başladı. Sekreter sıfatıyla, Haytarma dans topluluğu gibi Kırım Tatar kültürel girişimlerini açıkça destekledi. Ancak Şerif Raşidov'a yazdığı özel bir mektupta grubu "en köhne amatör topluluktan daha kötü" olarak nitelendirdi. Bölgesel pozisyonlarına ek olarak, 1974'ten 1979'a kadar SSCB Yüksek Sovyeti'nde milletvekili ve Özbek SSR Komünist Partisi Merkez Komitesi üyesiydi.[2][3][4]
Daha sonraki yıllar ve düşüş[değiştir | kaynağı değiştir]
1978'de mali yolsuzluk nedeniyle Cizzak'ın ilk sekreteri görevinden alındıktan sonra kısa bir süre için Özbek SSC Orman Bakanı olarak atandı. Ancak kısa bir süre sonra partiden ihraç edildikten sonra bu görevden ayrılmak zorunda kaldı. İş bulmak için çabaladı, ancak sonunda Ordzhonikidze bölgesindeki küçük bir meyve fidanlığının başına getirildi. Hükûmet Mübarek bölgesi fikrini ortaya attıktan sonra onun projeyi ne kadar desteklediği konusunda farklı açıklamalar vardır. Ancak kendisine bu fırsatı sunan Raşidov tarafından çağrılmasına rağmen bu bölgeye taşınmayı kategorik olarak reddettiği biliniyor. 4 Ekim 1989'da meyve bahçesinde kalp krizinden öldü ve Yangiyul mezarlığına defnedildi.[2][5][6]
Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]
- Sosyalist Emek Kahramanı (14 Aralık 1972)
- Lenin'in Nişanı (8 Nisan 1971 ve 14 Aralık 1972)
- Ekim Devrimi Nişanı (14 Şubat 1975)
- Kızıl Bayrak İşçi Nişanı (1 Mart 1965)[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Языки этнической мобилизации (Rusça). Языки русской культуры. 2021. s. 654. ISBN 978-5-457-45045-5. 2 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022.
- ^ a b c Chilingirova (5 Haziran 2020). "Штрихи к портрету Сеитмемета ТАИРОВА кистью зятя-художника" (Rusça). 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022.
- ^ a b c "Таиров Сеит Меметович". www.warheroes.ru. 18 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2021.
- ^ "Об участниках программы "Мубарекская и Крымская зоны"". НДКТ (Rusça). 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021.
- ^ Официальные решения власти по крымскотатарской проблеме в 1970-х годах (PDF) (Rusça). Ukrainian Oriental Studies. 2011. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022.
- ^ "Сеит Меметович ТОИРОВ". Совет Ўзбекистони (Özbekçe). Tashkent. 7 Ekim 1989. s. 4. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- "Onyedi Mektubu" (Rusça) 11 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.