Selman Ada

Selman Ada
Doğum	24 Şubat 1953 Ceyhan, Adana
Alanı	Orkestra Şefi, Besteci
Ünlü yapıtları	Ali Baba ve Kırk Haramiler, Aşk-ı Memnu, Başka Dünya

Selman Ada (d. 24 Şubat 1953, Ceyhan), Türk besteci, orkestra şefi ve piyanist.

Bütün eserleri külliyen basılan ilk Türk bestecidir ve İstanbul Devlet Opera ve Balesi'ne atanan ilk Türk genel müzik direktörüdür. 1973’te 20 yaşındayken İstanbul Opera Orkestrasını yönetmeye başladığında “dünyanın en genç opera orkestra şefi” olarak tarihe geçmiştir. Selman Ada, 24 Temmuz 2014 tarihinde, Rengim Gökmen'in görevinden alınması sonrası; Devlet Opera ve Balesi Genel Müdür ve Sanat Yönetmenliği görevine vekaleten getirilmiştir.

Ali Baba ve Kırk Haramiler, Aşk-ı Memnu adlı operalar ile Mavi Nokta ve "Mevlid Kantat" adlı oratoryoların bestecisidir.

Yaşamı

1953'te Ceyhan'da dünyaya geldi. Müziğe Ferdi Ştatzer'in ve Mithat Fenmen'in öğrencisi olarak başladı.

1965'te devlet tarafından 6660 sayılı "Harika Çocuk Yasası" kapsamına alınarak ailesiyle birlikte Paris Ulusal Yüksek Konservatuvarı'na gönderildi. Bu yasa kapsamında eğitim görmüş tek kompozitör ve orkestra şefidir. Paris'te Pierre Sancan, Pierre Pasquier, Anette Dieudonné, Christian Manen, Roger Boutry, Elsa Barraine gibi dünyaca ünlü ustalarla çalıştı . 1965’te 12 yaşındayken yazdığı “Solfej Metodu” ile Fransa’nın müzik eğitimi tarihine geçti. 1971'de 18 yaşındaki Selman Ada, okulundan beş ayrı dalda birinci olarak mezun oldu.

1973'te İstanbul Devlet Opera ve Balesi'nde Genel Müzik Direktörü Robert Wagner’in asistanı ve öğrencisi olarak göreve başladı. 1975'te son anda hastalanan orkestra şefinin yerine provasız çıkarak Don Giovanni operasını yönetti. Bu olay sayesinde “dünyanın en genç opera orkestra şefi” olarak tarihe geçti ve olağanüstü başarısı nedeniyle hemen Aydın Gün tarafından bu kuruma orkestra şefi olarak atandı.

1979'da Ankara Devlet Opera ve Balesi'nde Genel Müzik Direktörü olarak çalıştı. Kurumda bu göreve gelen ilk Türk sanatçı idi.

1980'de Paris'e dönerek "Ecole Normale Superieure de Musique"'te opera korrepetitörlüğü ve orkestra yönetimi bölümünü kurdu. Bu kruumda eğitmenliği yedi yıl sürdürdü. Bir yandan da ünlü tenor Mario del Monaco’ya eşlikçilik yaptı. 1987'de Türkiye'ye dönerek yeniden İstanbul Operası Orkestra şefliğini üstlendi. 2002'de Mersin Devlet Opera ve Balesi’nde genel müzik direktörü olarak çalıştı.

15 Ekim 2011 tarihinde, Samsun'da İlkadım Sanat Merkezi'ni kurmuş ve bu merkezin kurucu Genel Sanat Yönetmeni olarak bilgi ve tecrübelerini yetişecek yeni nesillere aktaracaktır.

Besteciliği

Yedi yaşından beri beste yapmakta olan Selman ada, orkestra şefi, besteci ve piyanist olarak Türkiye'de ve Avrupa ülkelerinde binden fazla temsil, konser ve resital verdi. Sanatçı, bestecilikte 50. yılını 2011'de kutladı.

Piyano ve oda müziği ağırlıklı eserler yazan sanatçının üç sahne eseri vardır. Bunlardan ilki olan “Ali baba ve Kırk Haramiler", dünya prömiyerinin Ankara Devlet Opera ve Balesi tarafından gerçekleştirildiği 1991'den beri sürekli sahnelenmekte ve ilgi görmektedir.Selman Ada bugüne kadar 60'tan fazla eseriyle çok sesli Batı müziğiyle Türk kültürünü harmanlamayı başaran,''Ali Baba ve Kırk Haramiler'' operasıyla dünya opera repertuvarına giren ilk Türk besteci unvanına sahiptir.

İkinci sahne eseri Tarık Günersel'in yazdığı şiirlerden oluşan "Mavi Nokta Orotoryosu"'dur. Eser ilk defa 1996'da İzmir Devlet Opera ve Balesi tarafından seslendirildi. Sahne versiyonu ise ilk defa Ankara Devlet Opera ve Balesi tarafından 2004-2005 sezonunda koreograf Mehmet Balkan tarafından sahnelendi.

"Aşk-ı Memnu” operasının dünya prömiyeri (libretto: Halit Ziya Uşaklıgil’den hareketle Tarık Günersel), romanın yazılışının 100. yılında, 23 Ocak 2003’te Mersin Devlet Opera ve Balesi’nde bestecinin şefliğinde, yönetmen Çetin İpekkaya tarafından gerçekleştirildi.

Sanatçının oratoryo ve operaları İngilizce, Almanca, Flamanca ve Fransızcaya tercüme edilmekte, bütün eserleri Almanya'da bir yayınevi tarafından beş dilde basılmaktadır.

Sanatçı, Süleyman Çelebi'nin eseri olan 1409 tarhli Mevlid adlı eseri kantat formunda besteledi. "Mevlit Kantat" adlı eser ilk defa 20 Nisan 2011'de İstanbul'da kendi şefliğinde seslendirildi

Eserleri

Piyano eserleri

• "Piyano İçin Kırk Haramiler" (1960)
• "Piyano İçin Köçekçe" (1964)
• "Piyano İçin 5 Parça" (1965, Strube Verlag München-Berlin)
• "Köye Doğru" (Piyano İçin Süit, 1967, Strube Verlag München-Berlin)
• “Nişabur” Piyano İçin Tek Bölümlü Sonat (1973, Strube Verlag München-Berlin)
• "12 Amodal Prelüd" (Apostrofik Stroflar, Piyano İçin (1980–1991, Strube Verlag München-Berlin)
• “Asimagies” (Sihr-i Şark) Piyano İçin 20 Parça, 1994, Strube Verlag München-Berlin)
• “5 Etüd” Piyano İçin (1998, Strube Verlag München-Berlin)
• “Rhapsodie” (Nihavend Longa, Piyano İçin, 1998, Strube Verlag München-Berlin)
• “Jeux de piano” (Piyano Oyunları, Gençler İçin 24 Parça, 2000, Strube Verlag München-Berlin)
• “Deutsche Volksliederbuch für Klavier” (2003, Strube Verlag München-Berlin)
• “Three Instantaneous” piyano için (2004, Strube Verlag München-Berlin)
• “Mini Piano” Piyano İçin Küçük Parçalar (2004, Strube Verlag München-Berlin)

Oda müziği eserleri

• “3 Avrasyalı” Flüt ve Klavsen İçin Süit (1994, Edition Zurfluh Paris, Strube Verlag München-Berlin)
• “Valse Charmante” (Cazibe Valsi, Klarinet ve Piyano İçin (1999, Strube Verlag München-Berlin)
• “Karciğar Oyun Havası'2” (Tanzlied, Nefesli Beşli İçin (2001, Strube Verlag München-Berlin)
• “Süit” Üfleme Beşli İçin (2001, Strube Verlag München-Berlin)
• “2 Konser Prelüdü” Flüt-Viyola ve Arp İçin (2002, Strube Verlag München-Berlin)
• “Drei Konzertstücke für 2 Trompetten” (2003, Strube Verlag München-Berlin)
• “Der Eurhythmus” für Flöte und Klavier (2003, Strube Verlag München-Berlin).
• “Blech-Quartett” für Trompete, Horn, Posaune und Tuba (2003, Strube Verlag München-Berlin)
• “Kleine Jazz Süite für Streichquartett" (2003, Strube Verlag München-Berlin)
• “4 Préludes pour Guitare” (2003, Strube Verlag München-Berlin)
• “Drei Byzantynische Tänze“ für Klarinette und Klavier (2003, Strube Verlag München-Berlin).

Şan-piyano eserleri

• “Osmanische Lieder” (Dök Zülfünü Meydâne Gel, 1977, Für Bariton (oder Bass) und Klavier, Strube Verlag München-Berlin)
• “Türküler Şarkılar” Piyano ve Şan İçin Albüm (1977–2001)
• “5 Mozaik-Nağme” Bariton ve Piyano İçin (2000, Şiirler: Tarık Günersel)
• “Oper-Arien” Şan ve Piyano İçin (2003, Strube Verlag München-Berlin)
• “Übungsbuch für Sänger” mit Begleitung des Klaviers (2003, Strube Verlag München-Berlin).

Koro eserleri

• “Yemen Türküsü” (Büyük Koro için) (Aşk-ı Memnu operasından, 2002, Strube Verlag München-Berlin).
• “Rast Semai” (Dede Efendi’den hareketle, Büyük Koro için, Aşk-ı Memnu operasından, 2002, Strube Verlag München-Berlin).
• “Gidelim Göksu’ya” (Türkü) (Büyük Koro için, Aşk-ı Memnu operasından, 2002, Strube Verlag München-Berlin)
• “Vatan Marşı” (Musa Süreyya Bey’in bestelediği Mekteb-i Mülkiye Marşı, ezgisi üzerine armonizasyon ve piyano eşliği, 2006, Yavuz Daloğlu’na ithaf edilmiştir.)

Senfonik eserleri

• “40 Haramiler Uvertürü” (1990)
• “2 Raks'2” (Ali Baba ve 40 Haramiler operasından, 1990)
• “Symphony” (2004)

Oratoryo/Orkestra-Şan Eserleri

• “Mavi Nokta” Poetik Opera (9 Bölüm, libretto: Tarık Günersel, 1995, Strube Verlag München-Berlin)
• “Ballade” Mezzo Soprano ve Küçük Orkestra İçin (2004, Şiir: Gülseli İnal: “Yapayalnızsındır”)

Operalar

• “Ali Baba ve 40 Haramiler” Opera 2 perde (libretto: Tarık Günersel, 1990, Strube Verlag München-Berlin)
• “Aşk-ı Memnu” Opera 2 perde (libretto: Tarık Günersel, 2002, Strube Verlag München-Berlin)

Dış bağlantılar

• "Mevlid Kantat" adlı eseri hakkında haber videosu, NTVMSNBC.com Video Galerisi, Erişim tarihi: 15.09.2011