Satsurblia Mağarası
 | |
| Bölge | Sataplia-Tskaltubo karst massif |
|---|---|
| Koordinatlar | 42°23′17.2″K 42°36′22.2″D / 42.388111°K 42.606167°D |
| Rakım | 360 m (1.181 ft) |
| Tür | Karstik mağara |
| Uzunluk | 125 m |
| Tarihçe | |
| Devir(ler) | Geç Üst Paleolitik dönem |
| Sit ayrıntıları | |
| Kazı tarihleri | 1976, 1985-88, 1989-1992, 2008-2010, 2012-2013 |
| Arkeologlar | A. N. Kalandadze T. Meshveliani |
Satsurblia Mağarası Tabiat Anıtı (Gürcüce: საწურბლიას მღვიმე), Gürcistan'ın İmereti bölgesindeki Kumistavi köyüne 1.2 km uzaklıkta konumlanmış, deniz seviyesinden 287 metre yükseklikte yer alan paleantropolojik bölgedir.[1][2] Karstik mağara ilk kez 1976'da A.N. Kalandadze tarafından kazılmıştır.[3] Mağara, Orta Çağ'da sığınak olarak kullanılmıştır.[4]
Morfoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Satsurblia, Sataplia-Tskaltubo karst masifinde oluşmuş bir karstit mağaradır.[5] Mağarada birçok sarkıt, dikit ve traverten bulunmaktadır. Mağaranın girişi 6 metre genişliğindedir. Mağaradaki ilk tünel 80 m uzunluğundadır ve 12 ila 150 derece eğime sahiptir. Tünel 1 - 1.5 m yükseklikte basamaklara dönüşür. Girişten 125 metre içeride, 30 x 25 metre ölçülerinde bir düzlük bulunmaktadır.[4]
Fauna
[değiştir | kaynağı değiştir]Mağarada Oxychilus (kara salyangozu cinsi) ve Plutomurus cinsi canlılar yaşamaktadır.[5]
Arkeoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarih öncesi insanlar mağaraya ilk kez MÖ 23.500 ila 22.400 yılları arasında yerleşmiştir. Satsurblia'daki sonraki insan yerleşimi ise MÖ 15.000 ve 14.200 yılları arasında gerçekleşmiştir. Son Buzul Maksimum döneminde ise mağarada insan yaşamamıştır.[6]
Mağarada taş aletler, kemik eserler, odun kömürü, keten lifleri ve çanak çömlek bulunmuştur. Taş aletler doğu Epigravettian bölgesinde bulunan örneklerle benzerlik göstermektedir. Mağarada ayrıca dikitlerden yapılmış delikli kolyeler ve cilalanmış kemikler de keşfedilmiştir. Bölgede sarı, kırmızı ve kahverengi aşıboyası kalıntıları da bulunmuştur. [6]
Gürcistan'daki diğer Paleolitik bölgelerin aksine, Satsurblia halkı birçok hayvan çeşidini avlamıştır. Satsurblia'da yaban domuzu başta olmak üzere en çok yaban domuzu ve kızıl geyik fosilleri bulunmuştur; ayrıca karaca, bozkır bizonu, batı Kafkas dağ keçisi ve yaban öküzü kalıntılarına da rastlanmıştır. Bu hayvanlara ek olarak boz ayı, kurt, tilki ve Eski Dünya kunduzu fosilleri de görülmüştür.[6]
Genetik
[değiştir | kaynağı değiştir]2013 yılında arkeologlar mağarada temporal kemik parçası bulmuştur. Radyokarbon tarihleme yöntemi ile kemiğin MÖ 11.300'e tarihlendiği tespit edilmiştir. Araştırmacılar, temporal kemiğin petröz kısmından örneğin DNA'sını başarıyla analiz etmiştir.[7]
DNA'sı analiz edilen birey, siyah saçlı ve kahverengi gözlü bir erkekti; bununla beraber örnek mavi göz mutasyonuna neden olan HERC2 alelini taşıyan en eski örneklerden biriydi. Satsurblia örneği, aynı zamanda açık ten rengiyle ilişkilendirilen SLC24A5 proteinini taşımaktaydı ve muhtemelen açık tenliydi. Laktoza duyarlı olan Satsurblia örneği, Doğu Asyalı ve Yerli Amerikalılarda yaygın olarak görülen EDAR aleline sahip değildi.[7] [8]
Satsurblia örneğinin mitokondriyal DNA haplogrubu K3 ve Y-DNA haplogrubu J1-Y6313'tü.[9][10][7] Satsurblia örneğinin DNA'sının yaklaşık %1.7-2.4'ünün köken olarak Neandertal olduğu tespit edilmiştir.[8]
Kafkas avcı-toplayıcıları
[değiştir | kaynağı değiştir]Satsurblia örneğinin genetik olarak en yakın olduğu örneğin fosili Gürcistan'daki Kotias Klde kaya sığınağında bulunmuştur. Bu örneğin MÖ 7.700'lü yıllarda yaşadığı tespit edilmiştir. Bu iki örnek, Kafkas Avcı-Toplayıcı (CHG) olarak adlandırılan genetik kümeyi oluşturmuştur.[7] [8]
Günümüzde Satsurblia örneğine genetik olarak en çok benzeyen halklar Güney Kafkasya'da yaşamaktadır.[7]
Kafkas avcı-toplayıcılarr, Yamnaya kültürünün yayılmasıyla günümüz Avrupa nüfusunun genetiğinin şekillenmesinde önemli rol oynamıştır.[11] Yamnaya halklarının DNA'sının yaklaşık yarısı Kafkas avcı-toplayıcılarından gelmektedir.[7] Kafkas avcı-toplayıcılar, ayrıca günümüz Güney ve Orta Asyalıların DNA'sına katkıda bulunmuştur. [7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Satsurblia Cave in Georgia 26 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Protected Planet
- ^ "Satsurblia: new insights of human response and survival across the Last Glacial Maximum in the southern Caucasus...Location of Satsurblia Cave and other key sites with Upper Palaeolithic occupation in western Georgia". VolcanoDiscovery. 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016.
- ^ "International Archaeological Expedition In Tskaltubo". Georgian National Museum. 8 Aralık 2014. 11 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016.
- ^ a b (Gürcüce) საწურბლიას მღვიმის ბუნების ძეგლი 28 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b Barjadze, Sh., Arabuli, T., Mumladze, L., Maghradze, E., Asanidze, Z., Kutalia, T. Satsurblia Cave 28 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Cave Biodiversity of Georgia, Open Access Database, 2019. Institute of Zoology at Ilia State University
- ^ a b c Pinhasi 2014.
- ^ a b c d e f g Jone 2015.
- ^ a b c Fu 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2020.
- ^ "Palaeolithic DNA from Eurasia". Ancestral Journeys. 29 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016.
- ^ "Finding a fourth strand of ancient European ancestry". Archaeology News from Past Horizons. 16 Kasım 2015. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Europe's fourth ancestral 'tribe' uncovered26 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Geç Paleolitik dönemde Batı Gürcistan'da popüler olan şifalı bitkiler ve bölgede görülen hastalıklar23 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.