Santoña İhaneti
Santoña İhaneti veya Santoña Antlaşması İspanya İç Savaşı sırasında Kuzey Cephesinde çarpışmalar sürerken Bask Milliyetçi Partisi'nin cephede Francisco Franco lehine savaşan Faşist İtalya birlikleriyle Halk Cephesi hükûmeti bileşenlerine ihanet ederek 24 Ağustos 1937 tarihinde anlaşması ve silah bırakmasını anlatır.
Arka planı[değiştir | kaynağı değiştir]
Sürmekte olan İspanya İç Savaşı'nın kuzey cephesinde Halk Cephesi hükûmetine bağlı birlikler 14 Ağustos 1937 tarihinde başlayan Santander Muharebesi'nde ağır bir yenilgi alır. Geri çekilen ordu önemli kayıplar vermektedir. Halk Cephesi hükûmetinin Kuzey Bölgelerindeki temsilcilerinden oluşan heyet içinde bulunan Juan Ambou liderliğindeki komünistler özellikle Bilbao kentinin stratejik olarak tahkim edilerek savunmaya elverişli olduğu belirtip savaşa devam edilmesi gerektiğini söylese de Bask Milliyetçi Partisi lideri ve Başbakan José Antonio Aguirre tek taraflı olarak aldığı kararla silah bırakmak için görüşmelere başlamıştır.
Anlaşma[değiştir | kaynağı değiştir]
Bask Milliyetçi Partisi üyelerinden Juan de Ajuriaguerra muharebeden önce Kardinal Eugenio Pacelli[a] aracılığıyla ateşkes görüşmeleri yürütmeye başlamıştır. Vatikan eliyle yürütülen görüşmelerde İtalyan birliklerinin komutanı Yarbay Di Carlo ile aşağıdaki hususlarda uzlaşma sağlanmıştır:[1]
- Bilbao kenti olduğu gibi bırakılacak, tahrip edilmeyecektir.
- Savaşcıların kenti terk etmesine izin verilecektir.
- Franco birliklerinin cana ve mala zarar vermeyceği teminat altına alınır.
- Silahlarını bırakan savaşçılara özgürlükleri koşulsuz şekilde verilecektir.
- Komutanlar dahil olmak üzere teslim olan kişilerin can ve mal güvenliği sağlanacaktır
- Siyasi ve idari mekanizma korunacaktır.
- Olası anlaşmazlıkların çözümü için Vatikan yetkilileri arabuluculuk edecektir.
Sonuçları[değiştir | kaynağı değiştir]
İhanetin ardından Kuzey Cephesinde örgütlü bir savunma hattı oluşturulma olanağı kalmamış, kuzey bölgeleri tamamen Francocu güçlerin denetimine geçmiştir. Bozulan ordu birlikleri ve siviller bulabildikleri her türlü araçla liman bölgelerine giderek Cumhuriyetçi bölgelere giden gemilere binmeye çalışmış, büyük bir kesimi ise dağınık şekilde karayoluyla kaçak olarak Fransa sınırını geçerek bu ülkeye gitmeye çalışmıştır. Savaşmaksızın teslim edilen Bilbao kentinin ele geçirilmesinin ardından Franco, yapılan antlaşmayı geçersiz ilan etmiş ve Cumhuriyetçi Ordunun önde gelen komuta heyetini tutuklamıştır.[b] Bunun dışında anlaşma hükümlerince savaş esiri sayılması gereken askerler hiçbir hakları olmaksızın toplama kamplarına atılmıştır. Burada çok sayıda yargısız infaz gerçekleştirildiği ve üst düzey komuta heyetinin neredeyse tamamının kurşuna dizildiği bilinmektedir.
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Daha sonra XII. Pius olarak papa seçilen Pacelli 1939-1958 arasından hüküm sürmüş, II. Dünya Savaşı sırasında Hitler ile kurduğu yakın ilişkiden dolayı Hitler'in Papası olarak adlandırılmıştır
- ^ Başbakan José Antonio Aguirre Fransa'ya kaçmıştır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Anlaşmayı savunan 2 Nisan 2017 tarihli makale 26 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca) 26 Haziran 2023 tarihinde erişilmiştir