Sanayi bitkileri
Sanayi bitkileri: Sanayi bitkileri, endüstriyel amaçlarla üretilen bitkilerdir. Bu bitkiler, gıda, yakıt, inşaat malzemeleri, tekstil ürünleri, ilaçlar, kimyasal maddeler ve diğer birçok ürünün üretiminde kullanılan hammaddeleri sağlamaktadırlar.[1]
Sanayi bitkilerinin örnekleri arasında pamuk, keten, tütün, çay, yulaf, mısır, şeker kamışı, soya fasulyesi, ayçiçeği, haşhaş, kauçuk ağacı, anason ve gül gibi birçok bitki bulunmaktadır.
Bu bitkilerin yetiştirilmesi genellikle büyük tarım işletmeleri veya sanayi kuruluşları tarafından yapılır ve üretimleri genellikle büyük ölçeklidir. Sanayi bitkileri, dünya ekonomisi için önemli bir kaynak oluşturur ve birçok ülke için ihracat geliri sağlamaktadır.
Ürünler[değiştir | kaynağı değiştir]
Pamuk: Pamuk, Gossypium cinsine ait bitkilerin tohumlarından elde edilen bir lif türüdür. Pamuk bitkisi, sıcak iklimlerde yetişen bir bitkidir ve dünya genelinde yaygın olarak yetiştirilir. Dünyanın en önemli tekstil lifi ürünlerinden biridir ve birçok giyim, ev tekstili, tıbbi malzeme, sanayi ve tarım ürünlerinde kullanılır. Pamuk büyüme döneminde su, olgunlaşma döneminde ise kuraklık istemektedir. Türkiye'de en çok pamuk üretilen il Şanlıurfa'dır. Bu üretim büyüklüğünü sağlayan proje GAP ( Güney doğu Anadolu Projesi) tır. Pamuk bitkisi, genellikle tohumlarının etrafındaki lifleri çıkarmak için hasat edilir. Bu lifler, lifli hale getirilerek iplik haline getirilir ve dokuma veya örme gibi işlemlerle kumaş haline getirilir. Pamuk, doğal bir elyaf olduğu için çevre dostudur ve birçok sentetik liften daha az tahrişe neden olur.
Pamuk, tarih boyunca önemli bir ekonomik ürün olmuştur ve günümüzde hala birçok ülke için önemli bir ihracat kalemidir. Dünya genelinde, ABD, Hindistan, Çin, Pakistan, Brezilya ve Avustralya gibi ülkelerde büyük miktarda pamuk üretilmektedir.
Tütün: Tütün bitkisi, Nicotiana tabacum türüne ait olan, yaprakları sigara, puro, pipo gibi tütün ürünlerinin yapımında kullanılan bir bitkidir. Tütün bitkisi, solanaceae ailesine aittir ve Güney Amerika kökenlidir. Ancak bugün dünya genelinde yaygın bir şekilde yetiştirilmektedir.
Büyüme döneminde su, hasat zamanına yakın kuraklık isteyen tütün; en verimli şekilde kıraç topraklarda yetişir. Tütün üretim izni olmadan yetiştirilemez, bunun için devlet kontrolü uygulanır. Türkiye'de fındık ve üzümden sonra en önem taşıyan ihracat ürünüdür. Türkiye'de en çok Ege bölgesinde üretilmektedir.
Ay çiçeği: Yetişme döneminde su, olgunlaşma döneminde kuraklık ister. Ay çiçeği bitkisi en fazla yağ üretimi için kullanılır. Hayvan yemi ve çerez ürünü olarak kullanılmaktadır. Türkiye'de en fazla Marmara bölgesinde yetişmektedir.[2]
Şeker pancarı: Şeker pancarı, Beta vulgaris türüne ait bir bitki türüdür ve şeker üretiminde kullanılan bir tarım ürünüdür. Şeker pancarı, kökünde yüksek miktarda şeker içeren bir bitkidir. Şeker pancarı, Avrupa ve Asya'nın birçok bölgesinde yaygın olarak yetiştirilmektedir.
Türkiye'de kurulan ilk şeker fabrikası 1926 yılında Kırklareli ilinde kurulmuştur. Fabrikanın adı Alpullu Şeker Fabrikası'dır. Türkiye'nin genel coğrafyasında yetiştirildiği görülmektedir. Fabrikası yetiştiği coğrafyaya yakın olmalıdır çünkü nakliyat sürecinde kısa sürede tahribata uğrayacak bir bitki türüdür.
Gül: Gül bitkisi, Rosaceae (gülgiller) familyasına ait olan ve dünya genelinde yaygın olarak yetiştirilen bir bitki türüdür. Gül bitkisi, genellikle çiçekleri ve hoş kokusu nedeniyle dekoratif bir bitki olarak bilinir.
Çoğunlukta kozmetikte kullanılır. Dünya üzerinde en fazla gül üretimine sahip ülkeler sırasıyla Türkiye ve Bulgaristan'dır. Türkiye'de en fazla Isparta'da yetişen gül bitkisi diğer ülkeler ihraç edilirken yağ olarak gönderilir.
Soya fasulyesi: Soya fasulyesi, Fabaceae (baklagiller) ailesine ait bir bitki türüdür ve Asya kökenlidir. Soya fasulyesi, özellikle yüksek protein içeriği nedeniyle dünya genelinde önemli bir tarım ürünüdür ve birçok farklı amaç için kullanılır.
Soya fasulyesi, birçok farklı amaç için kullanılır. Örneğin, soya fasulyesi, hayvan yemi olarak kullanılır ve hayvanların beslenmesinde önemli bir protein kaynağıdır. Ayrıca, soya fasulyesi yağı, yemeklik yağlar, margarin, sabun ve diğer endüstriyel ürünlerin yapımında kullanılır. Soya fasulyesi proteini, birçok bitkisel protein tozu ve besin takviyesi ürününün yapımında da kullanılır. Ayrıca, soya fasulyesi, soya sütü, soya peyniri, soya unu, soya sosu ve diğer yemeklerin yapımında kullanılan bir malzemedir.
Soya fasulyesi, genellikle sıcak ve nemli iklimleri tercih eden bir bitkidir. Anavatanı Güneydoğu Asya'dır. Türkiye'de en çok üretilen yer Adana'dır. Ayrıca protein miktarı yüksek bir bitkidir.
Haşhaş: Haşhaş, Papaver somniferum olarak bilinen, gelincikgiller (Papaveraceae) familyasına ait bir bitki türüdür. Orta Asya ve Doğu Akdeniz bölgesine özgüdür. Haşhaş bitkisi, çiçekleri ve içindeki opiat alkaloidleri nedeniyle tarım, ilaç ve narkotik alanlarda kullanılır. Haşhaş bitkileri, çiçeklenme döneminde hasat edilir. Meyveler olgunlaşınca, hasat başlar. Haşhaş kapsülleri genellikle elle toplanır. Kapsüllerin içindeki siyah tohumlar, daha sonra işlenmek üzere ayrılır. Haşhaş bitkileri, uygun sulama, gübreleme ve yabancı ot temizliği gibi standart tarım uygulamaları ile desteklenir. Haşhaş bitkileri, özellikle kuraklıktan etkilenir, bu nedenle uygun sulama yöntemleri kullanmak önemlidir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Endüstri Bitkileri Birimi". 5 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2023.
- ^ "UPOV Guidelines for the Conduct of Tests for Distinctness, Uniformity and Stability, Sunflower" (PDF). 2000. 14 Kasım 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2023.