Saadet Sarayı sayfasının kaynağını görüntüle

{{giriş çok kısa|tarih=Nisan 2021}}
{{Tarihî yer bilgi kutusu}}
'''Muhtarov''' '''Sarayı''' ya '''da''' '''Muxtarov'un evi''' - milyoner [[Murtuza Muhtarov]], [[1911]] - [[1912|1912'de]], [[Osetler|Güney Osetya]] kökenli Yelezaveta hanımı Tuganov'un eşi için inşa ettiği saraydır Sarayın mimarı, mimar Iosif Ploshko'dur .

== Tarihi ==
[[Dosya:Murtuza_Mukhtarov.jpg|sol|küçükresim|upright=0.91| Murtuza Muhtarov, eşi Liza Tuganova ile birlikte.]]
[[Dosya:Баку._Клара_Цеткин_в_женском_клубе_им._Али_Байрамова,_1924.jpg|sol|küçükresim|upright=0.91| [[Clara Zetkin|Clara Setkin]] Ali Bayramov'un adını taşıyan Kadın Kulübü üyeleri arasında (1924).]]
Mutluluk Sarayı, Bakü'de iyi araştırılmış bir tarihe sahip birkaç binadan biridir. Sarayın tarihi üzerine 50 Hakkında makaleleri farklı zamanlarda Rus basınında yer aldı. Yaygın bilgiye göre, ünlü milyoner Murtuza Muhtarov eşi Lisa Hanımı çok severmiş ve birlikte sık sık Avrupa'ya seyahate giderlermiş. [[Venedik|Bir sefer Venedik'te yürürken]] çok güzel ve görkemli bir bina görürler. ''"Böyle bir binada yaşayanlar ne kadar da mutludurlar!"'' Lisa hayranlığını kocasıyla paylaşır. Bu sahneyi sessizce izleyen Murtuza Bey hiçbir şey söylemez. [[Bakü|Bakü'ye döndükten sonra]] milyoner, binanın eskizlerini teslim etmesi için Venedik'e bir adam gönderir. [[1912]] yılında binanın inşaatı tamamlanır. Murtuza Muhtarov bir gün yürüyüş kisvesi altında Lisa'yı bir arabaya bindirip binanın önüne getirir. Şaşkınlıkla ne diyeceğini bilemeyen kadın, hizmetçilerinin kendisini binanın kapısında selamlamasından ve sarayın ona bağışlandığını duyunca çok sevinir. [[1920|Bakü milyoneri 1920 yılına kadar]] eşiyle birlikte bu sarayda yaşar. Azerbaycan'da Sovyet rejiminin kurulmasından sonra saray Bolşevikler'in kontrolüne geçti. Üç Rus subayının evine zorla girdiğini gören Muhtarov, aşağılanmaya tahammül edemeyerek önce onları, sonra kendisini vurdu.

[[Ekim Devrimi|Ekim Devrimi'nden sonra]], Ali Bayramov'un adına Kadın Kulübü binası ve daha sonra Şirvan'da müze olarak işletildi  . Daha sonra ev uzun yıllar nikah için kullanılmıştır.<ref>[http://www.azadliq.org/content/article/24634622.html «Səadət Sarayı»] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130528144537/http://www.azadliq.org/content/article/24634622.html |tarih=28 Mayıs 2013 }}, azadliq.org, İstifadə tarixi:30 mart 2016</ref>

Bina [[1911|, 1911]] - [[1912]] yıllarında [[Bakanlar Kurulu (Azerbaycan)|Bakanlar Kurulu]] anıtı olarak [[2 Ağustos]] [[2001]] tarihli 132 Sayılı Kararnamede "Ülkedeki tarihi ve kültürel eserler" listesine dahil edilmiştir. Bu listede anıtın envanter numarası 149'dur  .

Saray Bakü'nün merkezinde Murtuza Muhtarov ve Ahmed Cevat sokakların kesiştiği yerdedir  .

=== Restorasyon ===
Saray restorasyon çalışmaları [[2007]], - [[2012]] yılları arasında yapılmıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=159234 |başlık="Səadət sarayı" yenidən açılır |erişimtarihi=12 Nisan 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140403055100/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=159234 |arşivtarihi=3 Nisan 2014 |ölüurl=hayır }}</ref> Restorasyon çalışmaları, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun emri ve Azerbaycan Cumhuriyeti Gençlik ve Spor Bakanlığı'nın emriyle Creacon İnşaat tarafından yapılmıştır.<ref name="Azərtac">[http://azertag.az/xeber/Bakinin_merkezinde_Seadet_Sarayi_adi_ile_taninan_qedim_binada_aparilan_esasli_temir_berpa_isleri_yekunlasmaq_uzredir-280904?device=Desktop Bakının mərkəzində “Səadət Sarayı” adı ilə tanınan qədim binada aparılan əsaslı təmir-bərpa işləri yekunlaşmaq üzrədir], AzərTac, 24.10.2011, İstifadə tarixi:30 mart 2016</ref> Bakanlığa göre, incelemede binanın bodrum ve cephe duvarlarında çatlaklar ortaya çıktı. Yangından sonra çatıda kusurlar vardı.<ref name="Azadlıq">[http://www.azadliq.org/content/article/2039141.html 26 milyon manata “Səadət Sarayı”nda nəyi bərpa ediblər?] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20100921231155/http://www.azadliq.org/content/article/2039141.html |tarih=21 Eylül 2010 }}, Azadlıq Radiosu, 12.05.2010, İstifadə tarixi:30 mart 2016</ref> Binanın hasarlı olmasının yanı sıra faaliyetlerin profilinin yeniden planlanması ve değişmesi nedeniyle, sarayın bir bütün olarak restore edilmesi ve yeniden yapılması ihtiyacı doğmuştur. Ana amaç, binanın dışını ve yapısını modern yöntemler kullanarak elden geçirmek ve eski haline getirmek, iç mekanın mevcut tüm dekoratif unsurlarını orijinal görünümlerine geri getirmek ve mevcut unsurlara ve tarihsel verilere dayalı yeni unsurlar oluşturmaktı.

Onarım çalışmaları sırasında binanın cephesi tamamen elle temizlendi. Taşa ve dekoratif unsurlara zarar vermemek için elektromekanik yöntem kullanılmadı. Kırık elemanlar, dekoratif elemanlar yenileri ile değiştirilmiş, çatlaklar tamir edilmiş, hasarlı levhalar yenilenmiş ve tüm taşlar çeşitli hava şartlarından korunmuştur. Binanın tüm çatısı yıkılarak yeni bir tavan yapılmıştır. Bina cephesine aydınlatma amaçlı 264 adet özel projektör yerleştirilecektir. Bu amaçla kablolar zaten döşenmiştir. Uygulayıcılar, binanın yapısının tamamen özel bir damper sistemi ile güçlendirildiğini ve 9 büyüklüğündeki depreme dayanıklı hale getirildiğini söyledi.<ref name="Azərtac"/>

Bina yeniden planlandı ve 2 bölüme ayrıldı. İlk bölümde bir iş toplantısı evi olacak ve ikinci bölümde bir VVAQ olacak. Onarım ve restorasyon çalışmaları sırasında yapının iç kısmındaki boya tabakaları eski haline getirildi. Kanepeler ve tavanlardaki dekoratif unsurlar restore edilmiş, hasarlı unsurlar mevcut desenler esas alınarak restore edilmiş ve son olarak 5 farklı renk boya ve altın boya ile boyanmıştır.<ref name="Azərtac"/> Restorasyon çalışmaları sırasında, binanın iç kısmında 12.500'den fazla dekoratif unsur restore edildi. Zemin ve duvarlar mozaik mermer ve parke kaplı, korkuluklar hasır metalden yapılmıştır.<ref name="prsayt">[http://president.az/articles/5323 İlham Əliyev Səadət sarayının əsaslı təmirdən sonra açılışında iştirak etmişdir] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20180402063113/http://www.president.az/articles/5323 |tarih=2 Nisan 2018 }}, president.az, 05 iyul 2012, İstifadə tarixi:30 mart 2017</ref> [[5 Temmuz]] [[2012|2012'de]] restorasyonun ardından saray açılışı yapılmış [[Azerbaycan cumhurbaşkanı|ve törene Azerbaycan Cumhuriyeti]] [[İlham Aliyev|Cumhurbaşkanı İlham Aliyev]] katılarak yapılan çalışmalarla tanışmıştır.

== Mimari özellikler ==

=== Konumu ===
[[Dosya:Səadət Sarayı (1920-ci illər).jpg|sağ|küçükresim|upright=0.97| 1920'lerde Mutluluk Sarayı.]]
[[Murtuza Muhtarov|Murtuza Muhtarov'un]] sarayının kentin ana karayolu üzerinde (o zaman Nikolayev, şimdiki [[İstiklaliyet Caddesi]] ) inşası planlansa da, daha sonra Nikolayev Caddesi'ne bitişik alanın bu amaçla kullanılması kararlaştırıldı. Arazi sahibi araziyi satmayı reddettiği için Muhtarov, Alexander Nevsky Katedrali'nin (mimar R.R.Marfeld, 1888-1889, inşaatçı Y.V.Qoslavsky ) karşısında Persidski'nin (şimdiki Murtuza Muhtarov Caddesi) ve Wrangel'in (şimdiki Ahmad Javad Caddesi) karşı tarafındaki arsayı satın aldı. Sarayın bu kadar devasa ve anıtsal bir kilisenin yanında olmasına rağmen, çok elverişli bir kentsel konuma sahipti.<ref name="Fət21">{{Harvard citation no brackets|Fətullayev}}</ref> Kilise 1930'da yıkıldıktan sonra saray tamamen yeniden açıldı.

=== Dışı ===
Saray, detayları Fransız Gotik ruhuyla çözülmüş bir cephe ile birlikte köşe kule şeklinde seyircilerin önünde durur. Mimari kompozisyonun dikeyliği, çevredeki binalara hakimdir ve binanın inşasından önce, şehirde böyle yüksek hacimli bir yapı yoktu. Birincilik ödülü, [[1900]] [[:ru:Гримм, Герман Давидович|yılında St. Petersburg'lu]] mimarlık akademisyeni H.D.Qrimm (Rus.) tarafından tasarlanan Bakü için bir gelir evi yarışma projesine verildi. Projede, büyük blok yazar tarafından bir bütün olarak değerlendirilmiş ve [[Kahire|Kahire camilerinin minarelerini anımsatan köşe]], aksanlar arasındaki dikey kulelerin parlak yansıması, doğu rengini mükemmel bir şekilde somutlaştırmıştır. Konutun kompozisyonunu oluşturan minare grubu, özellikle yapının köşesinde etkileyici.<ref name="Fət21"/> BEN. 1911-1912'de Muhtaroj'un sarayını tasarlarken Plosko, HD Grimm'in projesindeki etkili köşe kompozisyonundan yararlandı ve Fransız Gotik'in üslup yönüne ilişkin incelemeyi yeniden yorumladı. Yapının genel mimari kompozisyonu, sadece yengeç ve diğer gotik unsurlarla süslenmiş köşe giriş kapısı ile değil, aynı zamanda cephelerde kesişen kemerlerle taşınan ve özel bir hacim plastisitesi dünyası yaratan ince sütunlu sundurmalarla da ilgi çekicidir. Sivri cepheli dikey risalitler, çok katmanlı ve sekizgen piramit biçimli kuleler ile uyumlu bir şekilde somutlaşan binanın parlak siluetini ortaya çıkarır. Büyük ölçekli dinamikler, sokağın tüm mekansal yapısı üzerinde çalışarak benzersiz bir mimari kompozisyon yarattı.<ref name="Fət21"/>

Dikey bölmeli portal kenarı ve üstte keskin üçgen bir ön kısım I. Plosko'nun kılıç ve kalkan şövalyesinin bulunduğu kaptanla birlikte dil sütunlar şeklinde öne çıkıyor. Yapının köşe kısmı sadece Bakü bazında mimari gotik gelişimin bir tezahürü değil, aynı zamanda tarihi motifler. Mimarın, taşa derin kazınmış sanatsal nitelikleri yaygın olarak kullandığı sarayın üslubu, özünü belirledi.<ref name="Fət21"/><center>
<gallery mode="packed" heights="170px" widths="200px">
Dosya:Palace of Happiness façade 8.jpg||
Dosya:Palace of Happiness façade 6.jpg||
Dosya:Palace of Happiness façade 1.jpg||
Dosya:Palace of Happiness façade.jpg||
Dosya:Palace of Happiness façade 4.jpg||
</gallery>
</center>

=== İçi ===
Sarayın ön giriş kapısı, [[Barok|zengin süslü konik ayaklar, Barok]] tarzı motiflerle zengin yarım daire biçimli kemerler ve korniş unsurlu dekoratif bir tavana sahip bir salona açılır.<ref name="Fət21"/> Giriş merdiveninin girişi dekoratif sütunlarla süslenmiştir. Tek yönlü merdiven, ara meydandaki kemerden devam ediyor. Giriş merdiveninin her iki yanında pencere açıklıkları ile aydınlatılan dairesel bir fuaye başlar. Lüks ve lüksün bu iç mekanda özel bir anlamı vardır. Yuvarlak korkuluktan sonra, yarım daire profilli derin kapı açıklıkları ile tamamlanan fuaye duvarları Korint pilastrlarına bölünmüştür.

Pilaster üzerindeki süslü korniş çok zengin bir tavana yol açtı ve ardından yarım daire şeklindeki tavanın etrafında çok sayıda motif tasvir edildi. Eser, fuayenin alt kısmıyla uyumlu, kaliteli bir mekansal ortam, mimari lirizm, güzellik ve harikalar haline geldi. Salonlar ve oturma odaları da çok sayıda dekoratif unsur ile Barok tarzında dekore edilmiştir. Sarayın iç mekanları arasında sadece kütüphane [[Gotik mimari|Gotik tarzda tasarlanmıştır.]] <ref name="Fət21"/>

Saray planlama açısından ilginç bir şekilde tasarlandı. İkinci kattaki altıgen salon özellikle dikkat çekicidir. Oradan, lobiye üç yönlü bir giriş merdiveni. Büyük salondan başlayarak, cephenin batı kısmını süsleyen lüks Gotik kemerli locaların bulunduğu orta büyüklükteki salonlar, anti-lada sistemi ile kaplanmıştır.<ref name="Fət21"/> Odalar ve diğer hizmet alanları, aynı zamanda küçük bir avluya ve doktor muayenehanesine erişimi olan bir konut binasına bağlanan koridora bakmaktadır. Üçüncü kata çıkmak için ana girişe bağlı olmayan çift yönlü merdivenler vardır. <center>
<gallery mode="packed" heights="170px" widths="200px">
Dosya:Palace of Happines interior 1.jpg||
Dosya:Palace of Happines interior.jpg||
</gallery>
</center>

== Kaynakça ==
{{Kaynakça|3}}

== Edebiyat ==

* {{Kaynak|başlık=Memar İ.K.Ploşko - "İsmailiyyə"nin memarı|yer=Bakı|yayıncı=Şərq-Qərb|yıl=2013|isbn=978-9952-32-020-6}}<bdi>{{Kaynak|başlık=Memar İ.K.Ploşko - "İsmailiyyə"nin memarı|yer=Bakı|yayıncı=Şərq-Qərb|yıl=2013|isbn=978-9952-32-020-6}}</bdi>

== Ayrıca bakınız ==
* [[Kasımov kardeşleri]]
* [[Azerbaycan mimarisi]]
* [[İsmailiye Sarayı|İsmaili Sarayı]], Joseph Plosko tarafından tasarlanan başka bir saraydır.
* Joseph Plosko'nun eserlerinin listesi

== Dış bağlantılar ==

* [http://azer.com/aiweb/categories/magazine/64_folder/64_articles/OilBarons/64.weddingpalace.html Petrol Baronu Dönemi Mimarisi] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20120813163930/http://azer.com/aiweb/categories/magazine/64_folder/64_articles/OilBarons/64.weddingpalace.html |tarih=13 Ağustos 2012 }}{{en}} <span class="ref-info" style="font-size:85%; cursor:help; color:#888;" title="İngilis dilində">)</span>
* [http://azerhistory.com/?p=13999&fbclid=IwAR3rZKDYMTfHVMhWOIiapcQmQ6NJtDs4l6E7OIqUG8ugp9Arx-Owq3P-9UE Bakü'deki Mukhtarovsky Sarayı: Sovyet zamanlarından günümüze] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20181201181244/http://azerhistory.com/?p=13999&fbclid=IwAR3rZKDYMTfHVMhWOIiapcQmQ6NJtDs4l6E7OIqUG8ugp9Arx-Owq3P-9UE |tarih=1 Aralık 2018 }}{{ru}} <span class="ref-info" style="font-size:85%; cursor:help; color:#888;" title="Rus dilində">)</span>

[[Kategori:1911'de kurulan oluşumlar]]
[[Kategori:Azerbaycan'daki saraylar]]
[[Kategori:Bakü'deki görülecek yerler]]
[[Kategori:Vikiveri'de OSM ilişki kimliği olmayan bilgi kutusu için harita işaretleyici]]
[[Kategori:İncelenmemiş çeviri içeren sayfalar]]