Sırpuhi Düsap

Sırpuhi Düsap
Sırpuhi Düsap
	Sırpuhi Düsap
Doğum	1840; Ortaköy, İstanbul, Osmanlı imparatorluğu
Ölüm	1901; İstanbul, Osmanlı imparatorluğu
Defin yeri	Pangaltı Latin Katolik Mezarlığı
Meslek	Yazar, insan hakları aktivisti, feminist
Dil	Türkçe, Ermenice, Fransızca
İkamet	Paris ve İstanbul
Vatandaşlık	Osmanlı Ermenisi
Eğitim	Orta Doğu Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Dönem	Zartonk" yani "Uyanış dönemi
Tür	Roman
Konu	Çalışkan kadınlar
Edebî akım	romantik
Önemli eser	Mayda, 1883; Siranuş, 1884; Araksiya, 1887.;
Partner	Paul Dussap
Çocuklar	2
Akrabalar	Hovhannes Vahanian

Sırpuhi Düsap, 1840-1901 toplumsal baskıları dillendiren, kadınların meslek sahibi olması için mücadele eden yazar ve aktivist kadınların eğitiminin ateşli bir savunucusu olmuştur.^[1] Kadınların kurtuluş sorununu 1880-1881 de üç makaleyle gündeme getiren Ermeni aydınıdır.^[2]

Kişisel hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

1841’de İstanbul-Ortaköy’de doğmuştur. Annesi de Nazli Vahan sıkı bir kadın hakları savunucusu olan Düsap 1870 yılında Fransız orkestra şefi Paul Dussap ile evlendi. Dorine ve Edgar isimli iki çocuk dünyaya getirdi. Fukaraperver Kadınlar Cemiyeti'nin kurucularındandır. 1901 yılının Ocak ayında hayata veda etmiş ve Pangaltı Latin Katolik Mezarlığı'na gömülmüştür.^[3]

Edebi hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Batılı modernleşmenin Osmanlı topraklarını da etkisi altına almaya başladığı 1900'lü yılları başında edebiyat dünyasına girdi. Avrupa'da kadın örgütlerinin "eşitlik" tartışmalarını yakından takip etti ve bunlardan etkilenerek, yaşadığı toplumdaki kadınların durumunun iyileşmesi ve var olan eşitsizliklerin ortadan kaldırılması fikrine inandı. Bu fikirlerini topluma taşımanın bir yolu olarak da edebiyatı seçti. Romanlarında hep kadını ve onun toplumsal yaşamdaki yerini ele aldı.

Yirmili yaşlarına denk gelen 1850-1860'lı yıllar, Ermeni edebiyatında "Zartonk" yani "Uyanış" dönemiydi. Bu dönemde yeni okullar açıldı, çok sayıda gazete ve dergi yayınlandı, piyesler hazırlandı.

Hem aldığı eğitimle Avrupa'daki modernleşme hareketlerini takip etti, hem de ait olduğu zengin sınıfının olanaklarıyla İstanbul'un aydınları ile tanıştı. Tıbrotsaser Hayuhyats Ingerutyun (Okulsever Ermeni Kadınlar Cemiyeti) ile çalıştı.^[4]

Romanlarında "çalışan kadın" karakteri öne çıktı. Çalışan kadının, ekonomik özgürlüğünü kazanacağı ve sosyal yaşamda kendine bir yer edinebileceği fikrine inandı. Makalelerinde de bu fikri işledi. Çağdaşları tarafından, özellikle dili ve izlediği edebi akım nedeniyle "romantik" olmakla eleştirildi. Aslında romantikti. Özellikle ilk romanı Mayda, özgür ve romantik aşkı savunduğu için ağır bir şekilde eleştirildi. Ermeni edebiyatında derin bir iz bıraktı.^[5]

Zabel Yesayan gibi yazarları da etkiledi.^[6]

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Roman

Mayda, 1883
Siranuş, 1884
Araksiya, 1887.

Ana kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

A History Of Ermenian Womens Writing: 1880 - 1922. İngiltere: Cambridge Scholars Press. 2003. s. 301. ISBN 1904303234.
Ekmekçioğlu, Lerna; Bilal, Melissa (2006). Bir Adalet Feryadı. İstanbul: Aras Yayıncılık. s. 416. ISBN 9789757265849. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Sırpuhi Düsap ve Dekolte Edebiyat". bianet.org. 29 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.
^ "Sırpuhi Düsap İlk Ermeni feminist kadın romancıdır". www.istanbulkadinmuzesi.org. 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.
^ "Sırpuhi Düsap: "Bir erkek vasat bir yazar olabilir ama bir kadın asla!"". gaiadergi.com/. 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.
^ "Kökü İstanbul'da, dalları Paris'teki 135 yıllık çınara onlar su veriyor". www.agos.com.tr. 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.
^ "Sırpuhi Düsap: Ermeni Kadın Edebiyatının Başlangıcı". www.arasyayincilik.com. 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.
^ "Zabel Yesayan'ın Dikenli Yollardaki Yaşamına Yolculuk". mimesis-dergi.org. 24 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.

[1] "Sırpuhi Düsap ve Dekolte Edebiyat". bianet.org. 29 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.

[2] "Sırpuhi Düsap İlk Ermeni feminist kadın romancıdır". www.istanbulkadinmuzesi.org. 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.

[3] "Sırpuhi Düsap: "Bir erkek vasat bir yazar olabilir ama bir kadın asla!"". gaiadergi.com/. 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.

[4] "Kökü İstanbul'da, dalları Paris'teki 135 yıllık çınara onlar su veriyor". www.agos.com.tr. 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.

[5] "Sırpuhi Düsap: Ermeni Kadın Edebiyatının Başlangıcı". www.arasyayincilik.com. 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.

[6] "Zabel Yesayan'ın Dikenli Yollardaki Yaşamına Yolculuk". mimesis-dergi.org. 24 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]