Ruhi Tuna
| Ruhi Tuna | |
|---|---|
| Alanı | heykeltıraş, sanatçı |
| Sanat eğitimi | York Üniversitesi Ryerson Üniversitesi |
Ruhi Tuna (23 Aralık 1965, Melikkent, Doğu Azerbaycan ostanı – 30 Ekim 2021, Toronto) ― azerbaycanlı heykeltıraş, ressam. O, 7 yıl İran'da hapis yattıktan sonra Türkiyeye gitmiş, 8 yıl burada faaliyette bulunduktan sonra Kanadaya yerleşmiştir.[1] Faaliyeti döneminde çok sayıda tarihi kişilik için heykel hazırlamıştır. Yalnızca Türkiyede Atatürk için dikilmiş 300-den fazla heykel ve büstte Ruhi Tunanın imzası vardır.[2]
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Ruhi Tuna 23 aralık 1965 yılında Melikkent'te dünyaya gözlerini açmıştır. Çocuk yaşlarından ressamlıkla ilgilenmiştir. Azerbaycan'ın özerklik isteğini betimleyen bir karikatür çizdiği için tutuklanmıştır. 7 yıl İran hapishanelerinde mahkûm hayatı yaşamıştır. İlk kez Goşaçay hapishanesindeyken heykeltıraşlıkla ilgilenmeye başlamıştır.[1] Hapisten çıktıktan sonra da heykeltıraş gibi faaliyetine devam etmiştir. Tebriz'de Muhammed Hüseyin Şehriyar ve Kaleybar'da Nabati için dikilen heykellerin mimarıdır.[3] Hapisten çıksa da, zulüm gördüğü için 1999 yılında Türkiye'ye yerleşmiştir. Burada yaşadığı dönemde onlarla tarihi kişiliyin heykelini dikmiştir. Yalnızca Türkiye'de dikilen 300'ten fazla Atatürk heykelinin mimarıdır.[4] Bundan başka, Türkiye'nin Hacıbektaş şehrinde Yedi Ulu Ozan için yapılmış 7 heykelin[5] ve Niğde şehrinde dikilmiş 21 heykelden oluşan Türk büyükleri heykellerinin mimarıdır.[6] Aralarında Şah İsmayil Hatayi, Nadir şah, Ağa Muhammed şah Kacar ve Atatürk'ün de heykelinin de bulunduğu 22 heykel[7] 2013- senesinde hiçbir sebep gösterilmeksizin kaldırılmıştır.[8][9]
2006 yılında Türkiye'de vatandaşlık alamadığı için eşi Rima Muhitova ile birlikte Kanadaya yerleşmiştir.[10] Burada York Üniversitesinde görsel sanatlar, Rayerson Üniversitesinde ise müzik eğitimi almıştır.[11] Kanada'da yaşadığı dönemde Muhammed Füzuli, Nadir Şah, Pir Sultan Abdal, Hacı Bektaşi Veli, Alişir Navai, Üzeyir Hacıbeyov, Salavat Yulayev,[12] Ebülfez Elçibey ve Türk dünyasının diğer tarihi kişiliği için heykeller hazırlamıştır.[13]
30 Ekim 2021 yılında Kanada'da pankreas kanserinden vefat etmiştir.[14]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "Ruhi Tuna həyatla vidalaşdı" (Azerice). etekyazi.com. 31 Ekim 2021. 31 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2021.
- ^ "Gabriel Ruhi Tuna". perfectgazete.com. 14 Mayıs 2019. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2021.
- ^ Insafəli Hidayət (27 Aralık 2010). "Azərbaycanlı heykəltəraş onlarla tarixi şəxsiyyətin heykəlini yaradıb" (Azerice). amerikaninsesi.org. 3 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2021.
- ^ Turqut (21 Ocak 2013). "Ruhi Tuna: «İranda Azərbaycan türkləri incəsənət baxımından da ayrı-seçkiliyə məruz qalırlar»" (Azerice). davam.az. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2021.
- ^ "Hacıbektaş tarihi yerler". hacibektas.com. 3 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2021.
- ^ "Niğde'ye Türk devleti kurucularının heykeli dikildi". gazetevatan.com. 5 Aralık 2006. 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2021.
- ^ Arslan Bulut (7 Haziran 2013). "Kanada'dan mektup var!". yenicaggazetesi.com.tr. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2021.
- ^ "Bir bu eksikti o da oldu!". sozcu.com.tr. 5 Mayıs 2013. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2021.
- ^ Selim Gökel (6 Haziran 2013). "Sanatçı Ruhi Tuna 'nın Heykellerinin Kaldırılmasına Tepkisi". borhaber.net. 14 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2021.
- ^ Ülker İmge Koca (15 Haziran 2021). "Heykeltıraş- ressam Ruhi Tuna'ya pankreas kanseri teşhisi kondu". millidusunce.com. 15 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2021.
- ^ "Gabriel Ruhi Tuna kimdir? Neden öldü?". yenicaggazetesi.com.tr. 31 Ekim 2021. 31 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2021.
- ^ Farida Samerkhanova (17 Haziran 2019). "The 265th anniversary of the national Bashkir hero Salavat Yulaev was celebrated in Canada" (İngilizce). tatar-congress.org. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2021.
- ^ "Azərbaycanlı heykəltəraş onlarla tarixi şəxsiyyətin heykəlini yaradıb / Ruhi Tunanın hazırda üzərində işlədiyi ən böyük layihə Cənubi Azərbaycanı üçün bir səyyar heykəl muzeyi hazırlamaqdır" (Azerice). anl.az. 18 Ocak 2011. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2021.
- ^ "Təbrizli heykəltaraş Ruhi Tuna vəfat edib" (Azerice). amerikaninsesi.org. 1 Ekim 2021. 4 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2021.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ruhi Tuna, yaptığı Hacı Bektaş heykeli hakkında 1 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ruhi Tuna'nın cenaze töreninde çekilen görüntüler 1 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 2003 yılında Hacıbektaş'ta dikilen Yedi Büyük Şair Heykeli 1 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.