Roma sayfasının kaynağını görüntüle

{{Diğer anlamı2|Roma}}
{{Yerleşim bilgi kutusu
| ad         = Roma
| resmi_ad   = Roma Capitale
| diğer_ad   = 
| yerli_ad   =
| takma_ad   = {{madde işaretsiz liste
 |'''''Caput Mundi''''' ({{Küçük|[[Latince]]: Dünyanın merkezi}})
 |'''''Sonsuz şehir'''''
}}
| slogan = 
| yerleşim_türü   = [[İtalya'nın belediyeleri|Komün]]
| görüntü         = {{çoklu resim
 | border        = infobox
 | perrow        = 1/2/3/2
 | total_width   = 290
 | align         = center
 | caption_align = center
 | image1        = Rome skyline panorama.jpg
 | caption1      = 
 | image2        = Trevi Fountain, Rome, Italy 2 - May 2007.jpg
 | caption2      = 
 | image3        = Rom Colosseum Sept 2021 3.jpg
 | caption3      = 
 | image4        = Barcaccia e scalinata.jpg
 | caption4      = 
 | image5        = Petersdom von Engelsburg gesehen crop.jpg
 | caption5      = 
 | image6        = Engelsburg und Engelsbrücke abends (Zuschnitt).jpg
 | caption6      = 
 | image7        = Pantheon Rom 1 cropped.jpg
 | caption7      = 
 | image8        = Piazza Venezia - Il Vittoriano (cropped).jpg
 | caption8      = 
}}
| görüntü_boyutu  = 275px
| görüntü_açıklaması =''Sol üstten başlayarak saat yönünde:'' [[Kolezyum]], [[Vittorio Emanuele II Abidesi]], [[Sant'Angelo Kalesi]], [[Aziz Petrus Bazilikası]], [[Trevi Çeşmesi|Aşk Çeşmesi]], [[Cumhuriyet Meydanı (Roma)|Roma Cumhuriyet Meydanı]]
| bayrak          = Flag of Rome.svg
| bayrak_boyutu   = 100px
| arma           =Insigne Romanum coronatum.svg
| arma_boyutu    = 75px
| raptiye_harita         = Italy
| raptiye_etiket_konum   = Roma
| raptiye_harita_boyutu     = 250
| raptiye_harita_açıklaması = Roma'nın [[İtalya]]'daki konumu
| altbölüm_türü4  =İl içerisindeki konumu
| altbölüm_adı4   = [[Dosya:Map of comune of Rome (province of Rome, region Lazio, Italy).svg|190px]]
| altbölüm_türü   = [[Ülkeler listesi|Ülke]]
| altbölüm_adı    = {{bayraksimge|İtalya}} [[İtalya]]
| altbölüm_türü2  = [[İtalya'nın bölgeleri|Bölge]]
| altbölüm_adı2   = [[Dosya:Flag of Lazio.svg|border|22x20px]] [[Lazio]] 
| altbölüm_türü3  = [[İtalya'nın illeri|İl]]
| altbölüm_adı3   = [[Dosya:Provincia di Roma-Stemma.svg|20px]] [[Roma (il)|Roma]]
| kuruluş_sıfatı  = 
| kuruluş_tarihi  =M.Ö. 753
| kurucu      =
| parts       =
| yönetim_türü= 
| yönetim_dipnotlar = 
| önder_türü   = Belediye başkanı
| önder_adı    = Roberto Gualtieri
| önder_parti  = [[Demokratik Parti (İtalya)|PD]]
| toplam_türü  = 
| km2_yüzölçümü    = 1285
| nüfus_as_of      = 2019
| nüfus_not        =<ref name="Population">{{Web kaynağı |başlık=I numeri di Roma Capitale |url=https://www.comune.roma.it/web-resources/cms/documents/Popolazione_2018_RC_rev.pdf |website=Comune di Roma |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200504140647/https://www.comune.roma.it/web-resources/cms/documents/Popolazione_2018_RC_rev.pdf |arşivtarihi=4 Mayıs 2020 |tarih=31 Aralık 2018 |erişimtarihi=4 Mayıs 2020 |ölüurl=hayır}}</ref> 
| nüfus_urban      =
| toplam_nüfus     = 2860009
| km2_nüfus_yoğunluğu     = oto
| nüfus_yoğunluğu_urban_km2    = 
| nüfus_yoğunluğu_metro_km2    = 
| nüfus_metro     = 
| nüfus_blank1    = 
| nüfus_blank1_title = 
| nüfus_yoğunluğu_blank1_km2   = 
| nüfus_blank2       = 
| nüfus_blank2_title = 
| nüfus_yoğunluğu_blank2_km2   = 
| unit_pref        = 
| blank2_info      = 
| zaman_dilimi     = [[Orta Avrupa Saati|OAS]]
| utc_offset       = +01.00
| zaman_dilimi_DST = [[Orta Avrupa Yaz Saati|OAYS]]
| utc_offset_DST   = +02.00
|latd=41 |latm=53 |lats= |latNS=N
|longd=12 |longm=28 |longs= |longEW=E
| rakım_m      = 21
| rakım_max_m  = 
| rakım_min_m  = 
| rakım_dipnotlar   = 
| posta_kodu_türü   = Posta kodu
| posta_kodu = '''00100'''; <br>00121'den 00199'a kadar
| alan_kodu    = 06
| website      = [https://www.comune.roma.it comune.roma.it]
| dipnotlar    = 
{{Dünya Mirasları bilgi kutusu|child=yes
|İsim         = Roma'nın Tarihi Merkezi, [[Kutsal Makam|Papalık Makamı’nın Ortak Topraksal Haklar ile Paylaşılan Mülkü]] ve [[Surdışı St. Paul Bazilikası]]
|Resim        = [[Dosya:Forum_Romanum_Rom.jpg|250px]]
|Resimbaşlık  = 
|Ülke         = {{bayrakülke|İtalya}}, {{bayrakülke|Vatikan}}
|Tür          = Kültürel
|Kriter       = i, ii, iii, iv, vi
|ID           = 91
|Bölge        = [[Avrupa'daki Dünya Mirasları|Avrupa ve Kuzey Amerika]]
|Yıl          = 1980
|Tehlike      = 
|Uzatma       = 1990
|Koordinatlar = 
}}}}
'''Roma''' ({{Dil|la|Rōma|dil_adı=e}}) veya '''Roma komünü''', [[İtalya]]'nın, [[Lazio]] bölgesinin ve aynı zamanda [[Roma (il)|Roma]] ilinin başkentidir. Roma hem şehir hem de özel ''komün'' statüsü taşır. [[Tiber]] ve [[Aniene]] nehirleri arasında ve [[Akdeniz]]'e yakındır. Yaklaşık 2,7 milyon nüfuslu şehirde, [[Katolik]]lerin ruhani lideri [[Papa]]'nın yaşadığı bağımsız devlet [[Vatikan]] da yer almaktadır. Bu sebeple Roma'ya bazı kaynaklar tarafından iki devletin başkenti de denilmektedir.

Roma, İtalya'nın en kalabalık şehri ve 1285.3&nbsp;km²lik yüzölçümüyle [[Avrupa]]'nın en geniş yüzeye yayılmış başkentlerinden biridir. [[Milano]], [[Napoli]], [[Torino]], [[Bologna]], [[Palermo]], [[Katanya]], [[Floransa]], [[Cenova]] ve [[Bari]]'nin toplamından daha geniş bir yüzölçümüne sahiptir. Roma Büyükşehir'in toplam nüfusu 4 milyondur.

75 milyar avroluk gelirle İtalya'nın toplam millî hasılasının %6,5'ini tek başına kazanır.

2800 yıllık şehir, sırasıyla ve resmi adlarıyla; [[Roma Krallığı]]'nın, [[Roma Cumhuriyeti]]'nin, [[Roma İmparatorluğu]]'nun, [[Papalık]] Yönetiminin, [[İtalya Krallığı]]'nın ve [[İtalya Cumhuriyeti]]'nin merkezi ya da başkenti olmuştur.

Roma, 2019 yılında 10,1 milyon turist ile dünyanın en çok ziyaret edilen 11. şehri, [[Avrupa Birliği]]'nde en çok ziyaret edilen üçüncü şehir ve İtalya'nın en popüler turizm merkezi olmuştur.<ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.cnn.com/2015/01/29/travel/gallery/most-visited-cities-euromonitor/index.html |başlık=World's most visited cities |yayıncı=CNN|ölüurl=hayır|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160307203514/http://www.cnn.com/2015/01/29/travel/gallery/most-visited-cities-euromonitor/index.html |arşivtarihi=7 Mart 2016}}</ref> 1960 Yaz Olimpiyatları'na ev sahipliği yapan Roma, aynı zamanda [[Gıda ve Tarım Örgütü]] (FAO), [[Dünya Gıda Programı]] (WFP) ve [[Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu]] (IFAD) gibi [[Birleşmiş Milletler]]'in çeşitli uzman kuruluşlarına ve [[Akdeniz için Birlik]]'in [[Parlamenter]] Meclisi Sekreteryası'na da ev sahipliği yapar.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.ansamed.info/ansamed/en/news/nations/italy/2018/07/13/rome-chosen-as-seat-of-euro-med-assembly-secretariat_1915c82d-78f2-41e3-9bd7-69b0ba27ee6c.html |başlık=Rome chosen as seat of Euro-Med Assembly secretariat – Italy |tarih=13 Temmuz 2018 |erişimtarihi=2 Aralık 2018 |arşivtarihi=2 Aralık 2018 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20181202155058/http://www.ansamed.info/ansamed/en/news/nations/italy/2018/07/13/rome-chosen-as-seat-of-euro-med-assembly-secretariat_1915c82d-78f2-41e3-9bd7-69b0ba27ee6c.html |ölüurl=hayır}}</ref> Önemli kuruluşların yanı sıra şehirdeki ünlü uluslararası markaların varlığı, Roma'yı önemli bir moda ve tasarım merkezi haline getirmiştir ve şehirde bulunan [[Cinecittà]] Stüdyoları birçok [[Akademi Ödülleri|Akademi Ödüllü]] filmin seti olmuştur.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.italia.it/en/travel-ideas/culture-and-entertainment/cinecitta-dream-factory.html |başlık=Cinecittà: Dream Factory |tarih=23 Mart 2015 |dil=İngilizce|erişimtarihi=20 Mayıs 2019 |arşivtarihi=18 Nisan 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190418213709/http://www.italia.it/en/travel-ideas/culture-and-entertainment/cinecitta-dream-factory.html |ölüurl=hayır}}</ref>

== Etimoloji ==
Antik Romalılar tarafından aktarılan kent efsanesine göre,<ref name="livy1797">{{Kitap kaynağı |yayıncı=Printed for A.Strahan |soyadı=Livy |diğerleri=George Baker (trans.) |başlık=The history of Rome |yıl=1797}}</ref> Roma isminin kökeninin, kentin kurucusu ve ilk kralı [[Romulus (Roma kralı)|Romulus]]'tan geldiğine inanılmaktadır.

Ancak Romulus'un adının Roma'nın kendisinden türemiş olması da muhtemeldir.<ref>Cf. Jaan Puhvel: ''Comparative mythology.'' The Johns Hopkins University Press, Baltimore and London 1989, p. 287.</ref> 4. yüzyılın başlarında, Roma adının kökeni hakkında alternatif teoriler ortaya atılmıştır. Dilsel köklerine odaklanan ancak belirsizliğini koruyan birkaç hipotez geliştirilmiştir:

* Rumon veya Rumen'den gelir, bu da Yunanca ῥέω (rhéō) 'akmak' fiili ve Latince ruō fiili 'acele etmek' ile ilişkilidir.
* Güç anlamına gelen Yunanca ῥώμη (rhṓmē) kelimesinden gelmektedir.

== Tarih ==

=== Erken dönem ===
Yaklaşık 14.000 yıl öncesinden Roma bölgesinde insan yaşamına dair [[arkeoloji]]k kanıtlar bulunsa da, çok daha genç olan yoğun moloz tabakası [[Eski Taş Çağı|Paleolitik]] ve [[Cilalı Taş Devri|Neolitik]] yerleşimleri gizlemektedir. Taş aletlerin, çanak çömleklerin ve taş silahların kanıtları, yaklaşık 10.000 yıllık insan varlığının kanıtını oluşturmaktadır. Birkaç kazı, Roma'nın gelecekteki [[Roma Forumu]] alanının üzerine inşa edilen [[Palatino Tepesi]]'ndeki pastoral yerleşimlerden büyüdüğü görüşünü desteklemektedir. Günümüzde, şehrin Palatine'nin yukarısına yerleşmiş olan en büyük köyün etrafına birkaç köyün daha toplanması yoluyla ("[[Sinokizm]]") yavaş yavaş geliştiği konusunda genel bir fikir birliği bulunmaktadır. Bu toplanma tarımsal verimliliğin geçim seviyesinin üzerine çıkmasıyla kolaylaşmış ve bu da ikincil ve üçüncül faaliyetlerin kurulmasına vesile olmuştur. Bunlar da güney İtalya'daki Yunan kolonileriyle ticaretin gelişmesini hızlandırmıştır. Arkeolojik kanıtlara göre MÖ 8. yüzyılın ortalarında meydana gelen bu gelişmeler kentin "doğumu" olarak kabul edilebilir. Palatine Tepesinde yapılan son kazılara rağmen, Romulus efsanesinin öne sürdüğü gibi, Roma'nın MÖ 8. yüzyılın ortalarında kurulduğu görüşü, uç bir hipotez olarak kalmaktadır.<ref name="perseus.tufts.edu">{{Web kaynağı |url=https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0099.tlg001.perseus-grc1:5.3.3 |başlık=Strabo, Geography, book 5, chapter 3, section 3 |website=www.perseus.tufts.edu |erişimtarihi=21 Şubat 2021 |arşivtarihi=1 Mart 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210301151855/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0099.tlg001.perseus-grc1:5.3.3 |ölüurl=hayır}}</ref><ref name="penelope.uchicago.edu">{{Web kaynağı |url=https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Strabo/5C*.html |başlık=LacusCurtius • Strabo's Geography — Book V Chapter 3 |website=penelope.uchicago.edu |erişimtarihi=20 Şubat 2021 |arşivtarihi=29 Mayıs 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210529132904/https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Strabo/5C%2A.html |ölüurl=hayır}}</ref>

==== Roma'nın kuruluş efsanesi ====
[[Dosya:Kapitolinische Wölfin Museum Capitolini.jpg|küçükresim|''Capitoline Wolf'', bebek ikizler [[Romulus ve Remus]]'u emziren efsanevi dişi kurt heykeli.]]
[[Antik Roma]]lılar tarafından aktarılan geleneksel hikâyeler, şehirlerinin tarihini [[efsane]] ve mitlerle açıklarlar. Bu mitlerin en bilineni ve belki de tüm [[Roma mitolojisi|Roma mitlerinin]] en ünlüsü, bir dişi kurt tarafından emzirilen ikizler [[Romulus ve Remus]]'un hikâyesidir.<ref name="livy1797" /> İki kardeş bir şehir kurmaya karar verirler, ancak bir tartışmadan sonra Romulus kardeşini öldürür ve şehir adını alır. Romalı tarihçilere göre, bu olay MÖ 21 Nisan 753'te gerçekleşmiştir.{{kdş|Kinder|Hilgemann|1964|s=73}} Bu efsane, [[Truva Savaşı|Truvalı mülteci]] [[Aeneas]]'ın İtalya'ya kaçmasını ve [[Julio-Claudian Hanedanı]]nın adaşı olan oğlu [[Ascanius]] aracılığıyla Romalıların soyunu bulmasını sağlayan, daha önce kurulmuş ikili bir gelenekle uzlaştırılmalıydı.<ref name="livy2005">{{Kitap kaynağı |yayıncı=Penguin Books Ltd |isbn=978-0-14-196307-5 |soyadı=Livy |başlık=The Early History of Rome |yıl=2005}}</ref> Bu, MÖ 1. yüzyılda Romalı şair [[Publius Vergilius Maro|Virgil]] tarafından başarıldı. Ayrıca [[Strabon]], şehrin Evander tarafından kurulan bir Arkadia kolonisi olduğuna dair eski bir hikâyeden bahseder. Strabon, Lucius Coelius Antipater'in Roma'nın Yunanlar tarafından kurulduğuna inandığını da yazar.<ref name="perseus.tufts.edu"/><ref name="penelope.uchicago.edu"/>

=== Monarşi ve cumhuriyet ===
{{Ana|Antik Roma|Roma Krallığı|Roma Cumhuriyeti|Roma İmparatorluğu}}

Bir efsaneye göre Roma, Romulus tarafından kurulduktan sonra 244 yıl boyunca önce [[Latinler|Latin]] ve Sabin kökenli hükümdarlar, daha sonra [[Etrüskler|Etrüsk]] krallar tarafından monarşik bir sistemle yönetildi.{{kdş|Kinder|Hilgemann|1964|s=73}}
[[Dosya:Roman Empire Trajan 117AD.png|küçükresim|sağ|MS 117'de en geniş haliyle Roma İmparatorluğu]]

MÖ 509'da Romalılar son kralı şehirlerinden kovdular ve [[oligarşi]]k bir [[cumhuriyet]] kurdular. Roma daha sonra [[Patrici|patrisyenler]] (aristokratlar) ve [[pleb]]ler (küçük toprak sahipleri) arasındaki iç mücadelelerle ve orta İtalya nüfuslarına karşı sürekli savaşla karakterize edilen bir döneme giriş yaptı. Roma, [[Latium]]'da otorite kurduktan sonra, merkezi bölgeden [[Magna Graecia]]'ya kadar [[İtalya Yarımadası|İtalyan Yarımadasının]] fethi olarak adlandırılabilecek birkaç savaşa öncülük etti.{{kdş|Kinder|Hilgemann|1964|s=79}}

MÖ 3. ve 2. yüzyıllarda, [[Kartaca]] şehrine karşı yapılan üç [[Pön Savaşları|Pön Savaşı]] (MÖ 264-146) ve [[Makedonya (antik krallık)|Makedonya]]'ya karşı üç [[Makedon Savaşları|Makedon Savaşı]] (MÖ 212-168) aracılığıyla [[Akdeniz]] ve [[Balkanlar]] üzerinde Roma hegemonyası kuruldu.{{kdş|Kinder|Hilgemann|1964|ss=81-83}} İlk [[Roma eyaleti|Roma eyaletleri]]; [[Sicilya (Roma eyaleti)|Sicilya]], [[Korsika ve Sardinya]], [[Hispania]], [[Makedonya (Roma eyaleti)|Makedonya]], [[Achaea]] ve [[Afrika (Roma eyaleti)|Afrika]] bu dönemde kuruldu.

MÖ 2. yüzyılın başlarından itibaren, iki grup aristokrat arasında iktidar çekişmesi vardı: [[Senato (Roma)|Senato]]'nun muhafazakar bölümünü temsil eden [[Optimates|optimatlar]] ve iktidarı ele geçirmek için [[pleb]]lerin yardımına dayanan [[Populares]]ler. Aynı dönemde küçük çiftçilerin iflas etmesi ve büyük köle malikânelerinin kurulması şehre yapılan büyük çaplı göçlere neden olmuştur. Bu dönemde devam eden sürekli savaş ortamı, Roma'da profesyonel bir ordunun kurulmasına sebep oldu. Bu nedenle, 2. yüzyılın ikinci yarısında ve MÖ 1. yüzyılda hem dışarıda hem de içeride çatışmalar yaşandı: [[Tiberius Gracchus|Tiberius]] ve [[Gaius Gracchus]]'un başarısız sosyal reform girişiminden ve Jugurtha'ya karşı savaştan sonra,{{kdş|Kinder|Hilgemann|1964|s=89}} [[Gaius Marius]] ve [[Lucius Cornelius Sulla|Sulla]] arasında ilk iç savaş başladı. Bunu [[Spartaküs]] yönetimindeki büyük bir [[III. Köle Savaşı|köle isyanı]]{{kdş|Kinder|Hilgemann|1964|s=91}} ve ardından [[Jül Sezar|Sezar]], [[Gnaeus Pompeius Magnus|Pompey]] ve [[Marcus Licinius Crassus|Crassus]] ile ilk Triumvirate'in kurulması izledi.{{kdş|Kinder|Hilgemann|1964|s=91}}

[[Galya]]'nın fethi, Sezar'ı son derece güçlü ve popüler hale getirdi ve bu da Senato ve Pompey'e karşı ikinci bir iç savaşa yol açtı. Zaferinden sonra Sezar, kendisini ömür boyu diktatör olarak ilan etti.{{kdş|Kinder|Hilgemann|1964|s=91}}

=== İmparatorluk ===
MÖ 27'de Octavianus, [[Princeps|princeps civitatis]] oldu ve [[Augustus]] unvanını alarak, prensler ile senato arasında bir [[diarşi]] olan [[principatus]]'u kurdu.{{kdş|Kinder|Hilgemann|1964|s=93}} [[Neron]]'un saltanatı sırasında, [[Büyük Roma Yangını]]'ndan sonra şehrin üçte ikisi harap oldu ve Hristiyanlara yönelik zulüm başladı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.pbs.org/wnet/secrets/great-fire-rome-background/1446/|başlık=The Great Fire of Rome|tarih=29 Mayıs 2014|website=Secrets of the Dead|dil=en-US|erişimtarihi=7 Nisan 2019|arşivtarihi=4 Nisan 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190404105016/http://www.pbs.org/wnet/secrets/great-fire-rome-background/1446/|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.nationalgeographic.org/thisday/jul19/great-fire-rome/ |başlık=Great Fire of Rome |soyadı=Society |ad=National Geographic |tarih=18 Haziran 2014 |website=National Geographic Society |dil=İngilizce|erişimtarihi=7 Nisan 2019 |arşivtarihi=30 Mart 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190330173019/https://www.nationalgeographic.org/thisday/jul19/great-fire-rome/ |ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı |başlık=Egypt, Greece, and Rome : civilizations of the ancient Mediterranean |soyadı=Freeman |ad=Charles |isbn=978-0-19-965191-7 |basım=Third|yer=Oxford |oclc=868077503 |tarih=March 2014}}</ref> İlk iki yüzyıl boyunca imparatorluk [[Julio-Claudian Hanedanı|Julio-Claudian]], [[Flavius Hanedanı|Flavius]] ve [[Nerva-Antonin Hanedanı|Antonin]] hanedanlarının imparatorları tarafından yönetildi. Bu dönem aynı zamanda, [[İsa|İsa Mesih]] tarafından birinci yüzyılın ilk yarısında [[Yahudiye]]'de vaaz edilen ve havarileri tarafından imparatorlukta popüler hale getirilen Hristiyanlığın yayılmasıyla da karakterize edildi. Antoninler dönemi, toprakları [[Atlas Okyanusu]]'ndan [[Fırat]]'a ve [[Büyük Britanya]]'dan [[Mısır]]'a kadar uzanan İmparatorluğun zirvesi olarak kabul edilir.{{kdş|Kinder|Hilgemann|1964|s=99}}

[[Sasani İmparatorluğu]], 230'lardan 260'lara kadar birkaç kez doğudan istila etti. İmparator [[Diocletianus]] (284), devletin restorasyonunu üstlendi. Prensliği sona erdirdi ve devlet gücünü artırmayı amaçlayan [[Tetrarşi]]yi tanıttı. En belirgin özelliği, Devletin kent düzeyine kadar eşi görülmemiş müdahalesiydi. Enflasyonu kontrol etmek için, uzun sürmeyen fiyat kontrolleri uyguladı.

Diocletianus ve [[Maximianus]]'un 305'te tahttan çekilmesinden sonra, Tetrarşi terk edildi. Büyük Konstantin, 324'ün sonunda Doğu imparatoru [[Licinius]]'u mağlup ettikten sonra, 325-330 yılları arasında çeşitli bakanlıkların yetkilerini rasyonelleştirerek bürokraside büyük bir reform yaptı. 313 tarihli [[Milano Fermanı]], Licinius'un doğu eyaletlerinin valilerine yazdığı bir mektubun bir parçasıydı, Hristiyanlar da dahil olmak üzere herkese ibadet özgürlüğü tanıdı, birkaç kilisenin inşasını finanse etti ve din adamlarının hukuk davalarında hakem olarak hareket etmesine izin verdi.

Üç imparator: Gratianus, II. Valentinianus ve [[I. Theodosius]] adına yayınlanan [[Selanik Fermanı]] ile 380 yılında [[İznik İnancı]] biçimindeki Hristiyanlık imparatorluğun resmi dini haline geldi.

=== Orta Çağ ===
[[Dosya:Sack of Rome by Alaric - sacred vessels are brought to a church for safety (2nd of 2).jpg|küçükresim|sağ|[[Vizigotlar|Vizigot]] kralı [[I. Alarik]] tarafından gerçekleştirilen [[Roma'nın Yağmalanması (410)|Roma Yağmalaması']]nı (410) tasvir eden 15. yüzyıl illüstrasyonu]]
MS 210'da bir milyondan fazla olan nüfus, 273'te 500.000'e<ref>{{Web kaynağı |soyadı= |ad= |url=http://www.mandatory.com/2013/01/24/the-16-greatest-cities-in-human-history/9 |başlık=travel, history, civilizations, greatest cities, largest cities, Rome |yayıncı=Mandatory |tarih=24 Ocak 2013 |erişimtarihi=12 Mart 2013 |ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130130090938/http://www.mandatory.com/2013/01/24/the-16-greatest-cities-in-human-history/9 |arşivtarihi=30 Ocak 2013}}</ref> [[Gotlar Savaşı (535-554)|Gotlar Savaşı]]'ndan sonra (535-554) 35.000'e geriledi. MS 300 yılına kadar kentin nüfusunun genellikle 1 milyon olduğu (tahminler 2 milyondan 750.000'e kadar değişmektedir) MS 400'de 750-800.000'e, MS 450'de 450-500.000'e ve MS 500'de 80-100.000'e kadar düştüğü düşünülmektedir.<ref>''Rome in Late Antiquity'', Bernard Lancon, 2001, pp.&nbsp;14, pp. 115-119 {{ISBN|0-415-92976-8}}; ''Rome Profile of a City'', Richard Krautheimer, 2000, pp.&nbsp;4, 65 {{ISBN|0-691-04961-0}}; ''Ancient Rome, The Archaeology of the Eternal City'', Editors Jon Coulston and Hazel Dodge, pp. 142-165 {{ISBN|978-0-947816-55-1}}</ref>

[[Papa]] olarak adlandırılan Roma Piskoposu, hem havariler [[Petrus]] hem de [[Pavlus]]'un orada şehit olması nedeniyle Hristiyanlığın ilk günlerinden beri önemli bir kişi olmuştur. Roma Piskoposları da Roma'nın ilk Piskoposu olarak kabul edilen Petrus'un halefleri olarak görülüyordu. Böylece şehir, [[Katolik Kilisesi]]'nin merkezi olarak artan bir öneme sahip oldu.

846'da Müslüman Araplar şehrin surlarına saldırdılar ve şehir surlarının dışında bulunan [[Eski Aziz Petrus Bazilikası]]'nı yağmalamayı başardılar.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.metmuseum.org/toah/ht/06/eust/ht06eust.htm |başlık=Italian Peninsula, 500–1000 A.D. |tarih=5 Aralık 2008 |website=[[Metropolitan Museum of Art|The Metropolitan Museum of Art]]|arşivurl=https://web.archive.org/web/20081205030647/http://www.metmuseum.org/toah/ht/06/eust/ht06eust.htm|arşivtarihi=5 Aralık 2008|ölüurl=evet|erişimtarihi=22 Ağustos 2019}}</ref> [[Karolenj İmparatorluğu|Karolenj]] gücünün çöküşünden sonra, Roma feodal kaosa kapıldı. Birkaç soylu aile; papaya, imparatora ve birbirlerine karşı savaştı. Bu dönemde yaşanan skandallar papalığın kendisini reform ettirmeye zorladı. Papa'nın seçilmesi kardinallere bırakıldı ve din adamlarının reformu denendi.

=== Erken modern dönem ===
O yıllarda [[İtalyan Rönesansı]]'nın merkezi [[Floransa]]'dan Roma'ya taşındı. [[Aziz Petrus Bazilikası]], [[Sistina Şapeli]] ve [[Ponte Sisto]] gibi görkemli eserler yaratıldı. Bunu başarmak için Papalar, [[Michelangelo]], [[Pietro Perugino|Perugino]], [[Raffaello Sanzio|Raphael]], [[Domenico Ghirlandaio|Ghirlandaio]], [[Luca Signorelli]], [[Sandro Botticelli|Botticelli]] ve [[Cosimo Rosselli]] dahil olmak üzere zamanın en iyi sanatçılarını görevlendirdi.

Bu dönem, birçok Papa'nın [[Nepotizm|kayırmacılık]] ve simya ile meşgul olması dolayısıyla papalık yolsuzluğuyla da ün salmıştı. Papaların yozlaşması ve inşaat projeleri için büyük harcamalar, kısmen [[Reform (tarih)|Reformasyona]] ve dolayısıyla [[Karşı Reformasyon|Karşı Reforma]] yol açtı. Zengin papalar döneminde Roma bir sanat, şiir, müzik, edebiyat, eğitim ve kültür merkezine dönüştürüldü. Roma, zenginlik, ihtişam, sanat, öğrenim ve mimari açısından zamanın diğer büyük Avrupa şehirleriyle rekabet edebilecek hale geldi.

[[Dosya:View of the Piazza Navona, Rome LACMA 49.17.3.jpg|küçükresim|[[Piazza Navona]]'dan bir görünüm,  Hendrik Frans van Lint]]
Rönesans dönemi, Michelangelo'nun [[Pietà (Michelangelo)|Pietà]]'sı ve Borgia Apartments'ın freskleri gibi eserlerle Roma'nın çehresini önemli ölçüde değiştirdi. Roma, [[Medici Hanedanı|Medici ailesinin]] her iki üyesi olan Papa [[II. Julius]] (1503-1513) ve halefleri [[X. Leo]] ve [[VII. Clemens]] dönemlerinde en yüksek ihtişam noktasına ulaştı.

Roma, bu yirmi yıllık süreçte dünyanın en büyük sanat merkezlerinden biri haline geldi. İmparator [[I. Konstantin]] tarafından yaptırılan eski Aziz Petrus Bazilikası yıkıldı ve yenisinin yapımına başlandı.<ref>{{Ansiklopedi kaynağı |url=http://www.newadvent.org/cathen/13369b.htm |ansiklopedi=Catholic Encyclopedia |başlık=Basilica of St. Peter |yayıncı=Newadvent.org |tarih=1 Şubat 1912 |erişimtarihi=3 Şubat 2010 |ölüurl=hayır|arşivurl=https://web.archive.org/web/20100110133607/http://www.newadvent.org/cathen/13369b.htm |arşivtarihi=10 Ocak 2010}}</ref> Şehir, Montorio'daki San Pietro tapınağını inşa eden ve Vatikan'ı yenilemek için büyük bir proje planlayan [[Ridolfo Ghirlandaio|Ghirlandaio]], [[Pietro Perugino|Perugino]], [[Sandro Botticelli|Botticelli]] ve [[Donato Bramante|Bramante]] gibi sanatçıların eserlerine ev sahipliği yaptı. Roma'da İtalya'nın en ünlü ressamlarından biri haline gelen Raphael, [[Villa Farnesina]]'da freskler, [[Raffaello Odaları|Raphael'in Odaları]] ve diğer birçok ünlü tabloyu burada yarattı. Michelangelo, Sistine Şapeli'nin tavanının dekorasyonuna başladı ve [[II. Julius]]'un mezarı için ünlü [[Musa]] heykelini yaptı.

=== Geç modern dönem ===
Papaların egemenliği, [[Fransız Devrimi]]'nin etkisi altında kurulan kısa ömürlü [[Roma Cumhuriyeti (18. yüzyıl)|Roma Cumhuriyeti]] (1798-1800) tarafından kesintiye uğradı.

İtalya'nın geri kalanı 1861'de [[Floransa]]'daki geçici başkentle [[İtalya Krallığı]] olarak birleştikten sonra Roma, İtalya'nın yeniden birleşmesi umutlarının odağı haline geldi. O yıl Roma, Papa'nın kontrolünde olmasına rağmen İtalya'nın başkenti ilan edildi. 1860'larda Papalık Devletlerinin son kalıntıları, [[III. Napolyon]]'un dış politikası sayesinde Fransız koruması altındaydı. Fransız birlikleri, Papalık kontrolündeki bölgede konuşlandırıldı. 1870'te [[Fransa-Prusya Savaşı]]'nın patlak vermesi nedeniyle Fransız birlikleri geri çekildi. İtalyan birlikleri, Porta Pia yakınlarındaki bir gedikten şehre girerek Roma'yı ele geçirmeyi başardılar. 1871'de İtalya'nın başkenti Floransa'dan Roma'ya taşındı.<ref>{{Ansiklopedi kaynağı |url=http://www.newadvent.org/cathen/12134b.htm |ansiklopedi=Catholic Encyclopedia |başlık=Pope Pius IX |yayıncı=Newadvent.org |erişimtarihi=3 Şubat 2010 |ölüurl=hayır|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170308223209/http://www.newadvent.org/cathen/12134b.htm |arşivtarihi=8 Mart 2017}}</ref> 1870 yılında, tamamı antik kentin çevrelediği bölgede yaşayan 212.000 nüfuslu şehrin nüfusu, 1920 yılında 660.000'e yükseldi. Bu nüfusun önemli bir kısmı kuzeyde, surların dışında, Vatikan bölgesinde ve Tiber Nehri çevresinde yaşıyordu.

[[I. Dünya Savaşı]]'ndan kısa bir süre sonra 1922'nin sonlarında şehir, [[Roma'ya Yürüyüş]]'e öncülük eden [[Benito Mussolini]] liderliğindeki İtalyan Faşizminin yükselişine tanık oldu. Mussolini 1926'da demokrasiyi ortadan kaldırdı ve yeni bir İtalyan İmparatorluğu ilan etti. 1938'de İtalya'yı Nazi Almanyası ile ittifaka soktu. Mussolini faşist rejimi, klasik Roma'nın yeniden doğuşunu ve yüceltilmesini kutlamak amacıyla geniş caddeler ve meydanlar inşa etmek için şehir merkezinin oldukça büyük kısmını yıktırdı.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı1=Cederna |ad1=Antonio |başlık=Mussolini urbanista |tarih=1979 |yayıncı=Laterza |yer=Bari |sayfalar=passim|dil=it}}</ref> Savaşlar arası dönemde şehrin nüfusu 1930'larda bir milyonu hızlı bir şekilde aştı. [[II. Dünya Savaşı]] sırasında, sanat hazineleri ve Vatikan'ın varlığı nedeniyle, Roma'nın durumu diğer Avrupa şehirlerinin trajik kaderlerinden farklı oldu. II. Dünya Savaşı'nın sonlarında Roma, [[Müttefikler]] tarafından defalarca bombalandı.<ref name="ReferenceA">{{Kitap kaynağı|başlık=Operasyon Mussolini (Dünyayı Sarsan Kurtarma Harekatı)|dil=Türkçe|sayfa=24|çalışma=Selçuk Uygur|yayıncı=Kronik Kitap}}</ref> Bu bombardımanlar sonucunda [[Aziz Lawrence Basilikası]] <nowiki/>gibi tarihi yapılar büyük hasar görmüş, binlerce sivil hayatını kaybetmiştir.<ref name="ReferenceA"/> İtalya 1943'teki [[İtalya ve Müttefikler arasında ateşkes|İtalya ve Müttefikler arasında ateşkes anlaşması]] sonucunda şehir Almanlar tarafından işgal edildi. Bu dönemde Papa, Roma'yı [[açık şehir]] ilan etti. Bu ilan 4 Haziran 1944'e kadar devam etti.
[[Dosya:Bombardamento di Roma.gif|küçükresim|sağ|[[Müttefik Devletler|Müttefik]] uçakları tarafından gerçekleştirilen Roma bombardımanı, 1943]]

Roma, 1950'lerde ve 1960'ların başında yeniden yapılandı ve modernleşti. [[İtalyan ekonomik mucizesi]] olarak adlandırılan dönemle birlikte şehir büyük ölçüde gelişti. Nüfus artışındaki yükselen eğilim, komünün 2,8 milyondan fazla sakini olduğu 1980'lerin ortalarına kadar devam etti. Bundan sonra, insanlar yakındaki varoşlara taşınmaya başladıkça nüfus yavaş yavaş azaldı.

== Yönetim ==

=== Yerel yönetim ===
Roma, "Roma Capitale" adlı özel bir [[İtalya'nın belediyeleri|komünü]] oluşturur.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.comune.roma.it/wps/portal/pcr?contentId=NEW151061&jp_pagecode=newsview.wp&ahew=contentId:jp_pagecode |başlık=Roma diventa Capitale |erişimtarihi=6 Mart 2012 |dil=it|ölüurl=hayır|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120205130517/http://www.comune.roma.it/wps/portal/pcr?contentId=NEW151061&jp_pagecode=newsview.wp&ahew=contentId:jp_pagecode |arşivtarihi=5 Şubat 2012}}</ref> İtalya'nın 8.101 komünü arasında hem yüzölçümü hem de nüfus bakımından en büyüğüdür. Bir belediye başkanı ve bir belediye meclisi tarafından yönetilir.

=== İdari ve tarihsel alt bölümler ===
[[Dosya:Roma - Municipi numerata.png|küçükresim|Roma'nın belediyeleri]]
Şehir, 1972'den beri municipi adı verilen idari bölgelere ayrılmıştır.<ref>{{Web kaynağı|başlık = Territorio|yayıncı = Comune di Roma|erişimtarihi = 5 Ekim 2009|url = http://www.comune.roma.it/was/wps/portal/!ut/p/_s.7_0_A/7_0_21L?menuPage=/Area_di_navigazione/Sezioni_del_portale/Dipartimenti_e_altri_uffici/Dipartimento_XV/www-9-romastatistica-9-it/Territorio/&flagSub=|dil = it|arşivengelli = evet|arşivurl = https://web.archive.org/web/20200728111816/https://sso.comune.roma.it/oamsso-bin/loginSPID.pl?contextType=external&username=string&OverrideRetryLimit=0&password=secure_string&challenge_url=https%3A%2F%2Fsso.comune.roma.it%2Foamsso-bin%2FloginSPID.pl&DCCCtxCookieMaxLength=8192&creds=userid+password&request_id=283093623976930103&authn_try_count=0&locale=en_US&resource_url=http%253A%252F%252Fwww.comune.roma.it%252Fwas%252Fwps%252Fportal%252F%2521ut%252Fp%252F_s.7_0_A%252F7_0_21L%253FmenuPage%253D%25252FArea_di_navigazione%25252FSezioni_del_portale%25252FDipartimenti_e_altri_uffici%25252FDipartimento_XV%25252Fwww-9-romastatistica-9-it%25252FTerritorio%25252F%2526flagSub%253D|arşivtarihi = 28 Temmuz 2020|ölüurl = hayır}}{{ölü bağlantı|date=June 2016|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref> Bu bölgeler şehirdeki ademi merkeziyetçiliği artırmak için idari nedenlerle yaratılmışlardır. Her belediye beş yılda bir halk tarafından seçilen bir başkan ve yirmi beş üyeden oluşan bir konsey tarafından yönetilir. Kuruldukları ilk zamanlarda 20 olan belediye sayısı, daha sonra 19'a,<ref>In 1992 after a [[referendum]] the XIX Circoscrizione became the ''[[Comune]]'' of [[Fiumicino]]</ref> 2013'te ise 15'e kadar düşmüştür.<ref>{{Haber kaynağı |başlık=Roma, sì all'accorpamento dei municipi: il Consiglio li riduce da 19 a 15 |url=http://www.ilmessaggero.it/roma/campidoglio/roma_municipi_accorpamento_consiglio_s_riduzione/notizie/257651.shtml# |erişimtarihi=13 Mart 2013 |gazete=Il Messaggero |tarih=11 Mart 2013|ölüurl=hayır|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130316064219/http://www.ilmessaggero.it/roma/campidoglio/roma_municipi_accorpamento_consiglio_s_riduzione/notizie/257651.shtml |arşivtarihi=16 Mart 2013}}</ref>

Roma ayrıca [[Roma'nın rioneleri|rioni]] olarak adlandırılan idari olmayan birimlere de ayrılmıştır. Tarihi şehir, Prati ve Borgo hariç tümü [[Aurelianus Surları]] içerisinde yer alan 22 rioni'ye bölünmüştür.

=== Büyükşehir ve bölgesel hükümet ===
Roma, 1 Ocak 2015'ten beri faaliyette olan [[Roma Başkent Metropolitan Şehri]]'nin baş şehridir ve aynı zamanda [[Lazio]] bölgesinin de başkentidir.<ref>Artour. [https://ar-tour.com/guides/in-sea-there-are-crocodiles/rome.aspx Rome] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20201128112717/https://ar-tour.com/guides/in-sea-there-are-crocodiles/rome.aspx |tarih=28 Kasım 2020 }}. Retrieved August 25th, 2020.</ref>

=== Ulusal hükümet ===
[[Dosya:Quirinale palazzo e obelisco con dioscuri Roma.jpg|küçükresim|sağ|[[Quirinal Sarayı]], [[İtalya cumhurbaşkanı|İtalya Cumhurbaşkanı]]'nın  resmî ikametgâhıdır.]]
Roma, İtalya'nın ulusal başkentidir ve [[İtalya hükûmeti|İtalyan Hükümeti]]'nin merkezidir. [[İtalya cumhurbaşkanı|İtalya Cumhurbaşkanı]] ve [[İtalya başbakanı|İtalya Başbakanı]]'nın resmi konutları, [[İtalyan Parlamentosu]]'nun her iki meclisinin ve İtalyan Anayasa Mahkemesi, tarihi merkezde yer almaktadır.

== Coğrafya ==

=== Konum ===
Roma, [[Orta İtalya]]'nın [[Lazio]] bölgesinde, [[Tiber Nehri]] üzerinde kurulan bir şehirdir. Kralların Roma'sı yedi tepe üzerine inşa edilmiştir. Bunlar: [[Aventine Tepesi]], [[Caelian Tepesi]], [[Capitol Tepesi]], [[Esquiline Tepesi]], [[Palatino Tepesi]], [[Quirinal Tepesi]] ve [[Viminal Tepesi]]'dir.

Roma'nın orta kısmının rakımı 13 metre ile 139 metre arasında değişmektedir. Roma Komünü, birçok yeşil alan dahil olmak üzere yaklaşık 1.285 kilometrekarelik bir alanı kaplamaktadır.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı1=Ravaglioli |ad1=Armando |başlık=Roma anno 2750 ab Urbe condita |yayıncı=Tascabili Economici Newton |yıl=1997 |yer=Rome |dil=it |isbn=978-88-8183-670-3}}</ref>

== İklim ==
Roma'ya yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve nemli geçen [[Akdeniz iklimi]] hakimdir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/ |başlık=World Map of Köppen−Geiger Climate Classification |ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20100906034159/http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/ |arşivtarihi=6 Eylül 2010}}</ref> Yıllık ortalama gündüz sıcaklığı 21&nbsp;°C'dir. En soğuk ay olan Ocak ayında ortalama sıcaklık gündüz 12,6&nbsp;°C, gece ise 2,1&nbsp;°C'dir. En sıcak ay olan Ağustos ayında ortalama sıcaklık gündüz 31.7&nbsp;°C, gece ise 17.3&nbsp;°C'dir.

Aralık, Ocak ve Şubat aylarında günlük ortalama sıcaklık yaklaşık 8&nbsp;°C'dir. Roma'nın en soğuk ayları bu aylardır. Bu aylardaki sıcaklıklar genellikle gündüz 10 ila 15&nbsp;°C ve geceleri 3 ila 5&nbsp;°C arasında değişir. Roma'da yıl boyunca kar yağışı nadir olarak gerçekleşir. Bazı kışlarda hafif kar veya fırtınalar meydana gelebilir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.meteo-net.it/articoli/storiconeve.aspx |başlık=Storia della neve a Roma |erişimtarihi=2 Ekim 2014 |arşivtarihi=27 Temmuz 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130727130551/http://www.meteo-net.it/articoli/storiconeve.aspx}}</ref><ref>{{Web kaynağı |başlık=Snow startles Rome on Europe's coldest day of the winter |website=The Mercury News |tarih=26 Şubat 2018 |url=https://www.mercurynews.com/2018/02/26/europe-snow-rome-coldest-winter-top-wire/ |erişimtarihi=22 Ağustos 2019 |arşivtarihi=28 Mart 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190328215424/https://www.mercurynews.com/2018/02/26/europe-snow-rome-coldest-winter-top-wire/ |ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı |başlık=Roma, tutte le nevicate storiche in città dal '56 ad oggi |website=Corriere della sera |tarih=26 Şubat 2018 |url=https://roma.corriere.it/cronaca/cards/roma-tutte-nevicate-storiche-citta-56-ad-oggi/grande-nevicata-56-piazza-san-pietro.shtml |erişimtarihi=13 Temmuz 2020 |arşivtarihi=16 Temmuz 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200716094826/https://roma.corriere.it/cronaca/cards/roma-tutte-nevicate-storiche-citta-56-ad-oggi/grande-nevicata-56-piazza-san-pietro.shtml |ölüurl=hayır}}</ref>
{{Roma iklimi}}

== Demografi ==
MÖ 550'de Roma, [[Taranto]]'dan sonra İtalya'nın en büyük şehriydi. Yaklaşık 285 hektar (700 dönüm) bir alana ve tahmini 35.000 kişilik bir nüfusa sahipti. Diğer kaynaklar, nüfusun MÖ 600'den 500'e kadar 100.000'in biraz altında olduğunu gösteriyor.<ref>Cornell (1995) 204–205</ref><ref>{{Kitap kaynağı |url=https://books.google.com/books?id=vL2ntMk7j-4C&pg=PA78 |başlık=Floods of the Tiber in Ancient Rome |author=Gregory S. Aldrete |tarih=30 Ocak 2007 |erişimtarihi=13 Temmuz 2014 |ölüurl=hayır|arşivurl=https://web.archive.org/web/20151130043744/https://books.google.com/books?id=vL2ntMk7j-4C&pg=PA78 |arşivtarihi=30 Kasım 2015 |isbn=978-0-8018-8405-4}}</ref> [[Roma Cumhuriyeti]] MÖ 509'da kurulduğunda, nüfusunun 130.000 kişi olduğu belirlenmiştir.

[[İtalya Krallığı]] 1870'te Roma'yı ilhak ettiğinde, şehrin nüfusu yaklaşık 225.000 idi. Bu sayı, I. Dünya Savaşı arifesinde 600.000'e kadar yükseldi. Mussolini'nin Faşist rejimi, şehrin demografisinin aşırı yükselişini engellemeye çalıştı, ancak 1930'ların başlarında bir milyon kişiye ulaşmasını engelleyemedi.

2010 yılının ortalarında, şehirde 2.754.440 kişi yaşarken, Roma bölgesinde yaklaşık 4,2 milyon insan yaşıyordu. Roma'da ikamet eden bir kişinin ortalama yaşı, 42 olan İtalyan ortalamasına kıyasla 43'tür. 2002 ile 2007 arasındaki beş yılda, Roma'nın nüfusu %6,54, İtalya'nın tamamı ise %3,56<ref>{{Web kaynağı |url=http://demo.istat.it/bil2007/index.html |başlık=Statistiche demografiche ISTAT |yayıncı=Demo.istat.it |erişimtarihi=3 Şubat 2010 |ölüurl=hayır|arşivurl=https://web.archive.org/web/20090426215446/http://demo.istat.it/bil2007/index.html |arşivtarihi=26 Nisan 2009}}</ref> oranında büyümüştür. Roma'nın şu anki doğum oranı, İtalya'daki 9,45 doğum ortalamasına kıyasla 1.000 kişi başına 9,10 doğumdur.

Roma'nın kentsel alanı, yaklaşık 3,9 milyon nüfusuyla idari şehir sınırlarının ötesine uzanır. Roma metropol bölgesinde 3,2 ila 4,2 milyon insan yaşamaktadır.

== Etnik gruplar ==
STAT tarafından yürütülen en son istatistiklere göre, nüfusun yaklaşık %9,5'i İtalyan kökenli değildir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://demo.istat.it/str2009/index.html |başlık=Statistiche demografiche ISTAT |yayıncı=Demo.istat.it |erişimtarihi=30 Ocak 2011 |ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110117015639/http://demo.istat.it/str2009/index.html |arşivtarihi=17 Ocak 2011 }}</ref> Göçmen nüfusun yaklaşık yarısı, çeşitli diğer Avrupa kökenlilerden (çoğunlukla Rumen, Polonyalı, Ukraynalı ve Arnavutlardan) oluşur ve bu da nüfusun toplam 131.118'ini veya %4.7'sini oluşturur. Geriye kalan %4.8'lik kısım ise başta Filipinliler (26.933), Bangladeşliler (12.154) ve Çinliler (10.283) olmak üzere Avrupa kökenli olmayanlardır.

== Din ==
İtalya'nın geri kalanı gibi, Roma halkı da ağırlıklı olarak [[Hristiyanlık|Hristiyandır]]. Şehir yüzyıllar boyunca önemli bir din ve hac merkezi, [[pontifex maximus]] ile antik Roma dininin temeli ve daha sonra ise [[Kutsal Makam|Vatikan]] ve papanın merkezi olmuştur. Hristiyanların Roma'ya gelişinden önce, klasik antik çağda [[Antik Roma'da din|Religio Romana]] şehrin başlıca diniydi. Romalılar tarafından kutsal sayılan ilk tanrılar geleneğe göre, [[Jüpiter (mitoloji)|Jüpiter]] ve Roma'nın ikiz kurucuları [[Romulus ve Remus]]'un babası olan [[Mars (mitoloji)|Mars]]'tır.

Daha sonra Aziz [[Petrus]] ve Aziz [[Pavlus]]'un kentte şehit edilmesi ve ilk Hristiyanların gelmeye başlamasıyla Roma'da Hristiyanlık yayılmaya başlamış ve MS 313 yılında [[Eski Aziz Petrus Bazilikası]] inşa edilmiştir. Bazı kesintilere rağmen ([[Avignon Papalığı]] gibi), Roma yüzyıllar boyunca [[Katolik Kilisesi]]'nin ve [[Papa]] olarak da bilinen Roma Piskoposu'nun evi olmuştur.

Roma, [[Vatikan]] Şehri ve [[Aziz Petrus Bazilikası]]'na ev sahipliği yapmasına rağmen, Roma'nın katedrali, şehir merkezinin güneydoğusundaki [[Laterano'daki Santi Giovanni Bazilikası]]'dır. Roma'da yaklaşık 900 kilise vardır. Dikkat çeken yerler arasında [[Santa Maria Maggiore|Santa Maria Maggiore Bazilikası]], [[Surdışı St. Paul Bazilikası]], [[San Clemente al Laterano|San Clemente al Laterano Bazilikası]], [[San Carlo alle Quattro Fontane]] ve [[Gesù Kilisesi|Gesu Kilisesi]] bulunmaktadır. Ayrıca şehrin altında antik Roma Yeraltı Mezarları da bulunmaktadır. Papalık Lateran Üniversitesi, [[Papalık Kutsal Kitap Enstitüsü]], [[Papalık Gregoryen Üniversitesi]] ve [[Pontifical Oriental Institute]] gibi çok sayıda önemli dini eğitim kurumu da Roma'da bulunmaktadır.

== Mimari ==
[[Dosya:ThePantheon.jpg|küçükresim|[[Pantheon (Roma)|Pantheon]], "geçmişin, şimdinin ve geleceğin tüm tanrılarına" adanmış bir tapınak olarak inşa edilmiştir.]]
[[Dosya:Colosseo Romano Rome 04 2016 6289.jpg|küçükresim|[[Kolezyum]] bugün hala dünyanın en büyük amfi tiyatrosudur.<ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.guinnessworldrecords.com/records-3000/largest-amphitheatre/ |başlık=Colosseum: The Largest Amphitheatre |iş=Guinnesworldrecords.com |tarih=6 Mart 2013|erişimtarihi=12 Haziran 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20141027170257/http://www.guinnessworldrecords.com/records-3000/largest-amphitheatre/|arşivtarihi=27 Ekim 2014|ölüurl=evet}}</ref> Antik Roma döneminde gladyatör gösterileri ve diğer halka açık etkinlikler için kullanıldı.]]
Yüzyıllar boyunca Roma mimarisi büyük ölçüde gelişim göstermiştir. Roma, bir dönem [[Kemer (mimarlık)|kemer]], [[kubbe]] ve [[tonoz]] gibi yeni formlar geliştirerek klasik mimaride dünyanın ana merkezlerinden biri olmuştur.<ref name="Eyewitness">Eyewitness Travel (2006), pp. 36-37.</ref> 11, 12 ve 13. yüzyıllarda [[Romanesk mimari|Romanesk üslup]], Roma mimarisinde de yaygın olarak kullanılmış olup, daha sonra şehir [[Rönesans]], [[Barok]] ve [[Neoklasik mimari|neoklasik]] mimarinin ana merkezlerinden biri haline gelmiştir.

=== Antik Roma dönemi ===
{{Ana|Antik Roma mimarisi}}
Roma'nın simgelerinden biri, Roma İmparatorluğu'nda inşa edilmiş en büyük [[amfitiyatro]] olan [[Kolezyum]]'dur. Başlangıçta 60.000 seyirci kapasiteliydi ve [[gladyatör]] dövüşleri için kullanılıyordu. Antik Roma'nın önemli anıtları ve yerleri arasında [[Roma Forumu]], [[Domus Aurea]], [[Pantheon (Roma)|Pantheon]], Trajan Sütunu, Trajan Pazarı, Yeraltı Mezarları, [[Circus Maximus]], Caracalla Hamamları, [[Sant'Angelo Kalesi]], [[Augustus Anıt Mezarı]], [[Ara Pacis]], [[Konstantin takı]], [[Bocca della Verità]] sayılabilir.

=== Rönesans ve Barok ===
Roma, [[Rönesans]]'ın önemli bir dünya merkeziydi, Floransa'dan sonra ikinci sıradaydı ve hareketten derinden etkilenmişti. Roma'daki [[Rönesans mimarisi]]nin bir başyapıtı, [[Michelangelo]]'nun [[Capitol Tepesi|Piazza del Campidoglio]]'dur. Bu dönemde, Roma'nın büyük aristokrat aileleri, [[Quirinal Sarayı]] (şu an İtalya Cumhurbaşkanı'nın ikametgâhı), [[Palazzo Venezia]], [[Palazzo Farnese]], [[Palazzo Barberini]], Palazzo Chigi gibi gösterişli konutlar inşa ettiler.
{{wide image|Piazza del Campidoglio panoramic view 39948px.jpg|800px|align-cap=center|[[Capitol Tepesi|Piazza del Campidoglio]]'nun panoramik manzarası}}Şehrin birçok meydanı bugünkü şeklini Rönesans ve Barok dönemlerinde almıştır. Başlıcaları [[Piazza Navona]], [[İspanyol Merdivenleri]], [[Campo de' Fiori]], [[Piazza Venezia]], [[Palazzo Farnese]], [[Pantheon (Roma)|Piazza della Rotonda]] ve Piazza della Minerva'dır. Barok sanatının en sembolik örneklerinden biri, [[Nicola Salvi]]'nin [[Trevi Çeşmesi]]'dir.
=== Neoklasizm ===
[[Dosya:Vittoriano Altare della Patria 2013-09-16.jpg|küçükresim|sağ|[[II. Vittorio Emanuele Abidesi]]]]
1870 yılında Roma, yeni [[İtalya Krallığı]]'nın başkenti oldu. Bu süre zarfında, [[Klasik Antik Çağ|antik dönem]] mimarisinden etkilenen bir yapı tarzı olan [[Neoklasisizm|neoklasizm]], Roma mimarisinde baskın hale geldi. Bu dönemde, bakanlıklar, elçilikler ve diğer devlet kurumlarına ev sahipliği yapmak için neoklasik tarzda birçok büyük saray inşa edildi. Roma neoklasizminin en bilinen sembollerinden biri, I. Dünya Savaşı'nda ölen 650.000 İtalyan askerini temsil eden Meçhul Askerin Mezarı'nın bulunduğu [[II. Vittorio Emanuele Abidesi]] veya "Vatan Sunağı"dır.

=== Faşist mimari ===
{{Ana|Faşist mimari}}1922-1943 yılları arasında İtalya'da hüküm süren Faşist rejim, papalık döneminde inşa edilen eski yolların, evlerin, kiliselerin ve sarayların yıkılmasına neden olan yeni yolların ve meydanların inşasını emretti.

Roma'daki en önemli Faşist bölge, 1938'de Piacentini tarafından tasarlanan [[Esposizione Universale di Roma|EUR]] bölgesidir. EUR ilk olarak 1942 dünya fuarı için tasarlandı ve "E.42" ("Esposizione 42") olarak adlandırıldı. EUR'nun temsil eden binalar Palazzo della Civiltà Italiana (1938-1943) ve Rasyonalist tarzın örnekleri olan Palazzo dei Congressi'dir. Ancak burada dünya fuarı hiç gerçekleşmedi, çünkü İtalya 1940'ta İkinci Dünya Savaşı'na katıldı ve binalar 1943'te İtalyan ve Alman orduları arasındaki savaşta kısmen yıkıldı, daha sonra bölge terk edildi.

=== Çeşmeler ve su kemerleri ===
[[Dosya:Fontana di Trevi Rome 04 2016 6768.jpg|küçükresim|[[Trevi Çeşmesi]]. İnşası, Antik Roma döneminde başladı ve 1762'de Nicola Salvi'nin tasarımıyla tamamlandı.]]
Roma, Klasik ve Orta Çağ'dan Barok ve Neoklasik'e kadar tüm farklı tarzlarda inşa edilmiş sayısız çeşmesi ile ünlü bir şehirdir. Şehrin çeşmeleri halka iki bin yıldan fazla bir süredir içme suyu sağlamaktadırlar.

17. ve 18. yüzyılda, Roma papaları, Roma çeşmelerinin altın çağını başlatarak, diğer yıkık Roma su kemerlerini yeniden inşa ettirdiler. Rubens'in resimleri gibi Roma'nın çeşmeleri de Barok sanatının yeni tarzının ifadeleri oldu. Çeşmeler alegorik figürler, duygu ve hareketle doluydular. Bu çeşmelerde heykel ana unsur haline geldi ve su sadece heykelleri canlandırmak ve süslemek için kullanıldı.<ref>''Italian Gardens, a Cultural History'', Helen Attlee. Francis Lincoln Limited, London 2006.</ref>

== Eğitim ==
Roma'da çok sayıda akademi, kolej ve üniversite bulunmaktadır. Özellikle [[Antik Roma]] ve [[Rönesans]] dönemlerinde Floransa ile birlikte önemli bir entelektüel eğitim merkezi olmuştur.<ref>{{Ansiklopedi kaynağı |url=http://www.newadvent.org/cathen/01083b.htm |ansiklopedi=Catholic Encyclopedia |başlık=Roman Academies |yayıncı=Newadvent.org |tarih=1 Mart 1907 |erişimtarihi=3 Şubat 2010 |ölüurl=hayır|arşivurl=https://web.archive.org/web/20100112132437/http://www.newadvent.org/cathen/01083b.htm |arşivtarihi=12 Ocak 2010}}</ref>

Roma'da birçok üniversite ve kolej vardır. Şehirde kurulan ilk üniversite 1303 yılında kurulan [[Roma La Sapienza Üniversitesi|La Sapienza]]'dır. 140.000'den fazla öğrencisiyle dünyanın en büyük üniversitelerinden biridir. La Sapienza 2005 yılında Avrupa'nın en iyi üniversiteleri sıralamasında 33.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.arwu.org/rank/2005/ARWU2005_TopEuro.htm |başlık=Top 100 European Universities |tarih=2005 |website=Academic Ranking of World Universities|arşivurl=https://web.archive.org/web/20090129082351/http://www.arwu.org/rank/2005/ARWU2005_TopEuro.htm|arşivtarihi=29 Ocak 2009|ölüurl=evet}}</ref> 2013 yılında Dünya Üniversite Sıralamasında 62. sırada yer alarak İtalya'daki üniversiteler arasındaki en yüksek dereceye ulaşmıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=https://cwur.org/2013.php |başlık=Top 100 Universities |tarih=2013 |website=Center for World University Rankings |erişimtarihi=22 Ağustos 2019 |arşivtarihi=13 Aralık 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20191213080424/https://cwur.org/2013.php |ölüurl=hayır}}</ref> La Sapienza'daki aşırı kalabalığı azaltmak için, 1982'de Tor Vergata ve 1992'de Roma Tre isimli iki yeni devlet üniversitesi kurulmuştur. Roma, aynı zamanda İtalya'nın en önemli lisansüstü üniversitesi olan LUISS School of Government'a da ev sahipliği yapmaktadır.<ref>{{Web kaynağı |başlık=LUISS School of Government |website=sog.luiss.it |url=http://www.sog.luiss.it/ |dil=it |erişimtarihi=22 Ağustos 2019 |arşivtarihi=10 Temmuz 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190710155033/https://sog.luiss.it/ |ölüurl=hayır}}</ref>

Üniversitelerin yanı sıra Roma'da birçok kütüphane bulunmaktadır. Bunlardan başlıcaları şunlardır: 1604'te açılan ve açıldığında İtalya'nın ilk halk kütüphanesi olan Biblioteca Angelica, 1565 yılında kurulan Biblioteca Vallicelliana, 1701'de açılan Biblioteca Casanatense, 1876'da açılan ve İtalya'daki iki ulusal kütüphaneden biri olan Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Biblioteca del Ministero degli Affari Esteri, Biblioteca dell'Istituto dell'Enciclopedia Italiana, Biblioteca Don Bosco, dünyanın en eski ve en önemli kütüphanelerinden biri olan Vatikan Kütüphanesi. Bunların yanı sıra Roma'daki çeşitli yabancı kültür enstitülerine bağlı birçok kütüphane vardır. Bunların arasında Amerikan Akademisi, Fransız Akademisi ve Bibliotheca Hertziana - Max Planck Sanat Tarihi Enstitüsü bulunmaktadır.

== Kültür ==

=== Eğlence ve sahne sanatları ===
[[Dosya:Teatro dell'Opera a Roma.JPG|küçükresim|sağ|[[Roma Opera Binası]]]]
Roma, önemli bir müzik merkezdir. Çeşitli müzik konservatuvarları ve tiyatroları dahil olmak üzere birçok müzik sahnesine sahiptir. Şehir dünyanın en büyük müzik mekanlarından biri olan [[Parco della Musica]]<nowiki>''</nowiki>ya ev sahipliği yapar. Buna ek olarak şehirde bir de [[Roma Opera Binası]] bulunmaktadır. Şehir ayrıca 1991'de [[1991 Eurovision Şarkı Yarışması|Eurovision Şarkı Yarışması]]'na ve 2004'te [[MTV Avrupa Müzik Ödülleri 2004|MTV Avrupa Müzik Ödülleri]]'ne ev sahipliği yapmıştır.

1960 ve 1970 yılları arasında Roma, şehirde çalışan birçok oyuncu ve yönetmen nedeniyle “yeni Hollywood” olarak kabul edildi. Roma'daki [[Via Veneto|Via Vittorio Veneto]] bu dönemde ön plana çıkmıştır.

=== Turizm ===
[[Dosya:Vatican Museums Spiral Staircase 2012.jpg|küçükresim|sağ|[[Vatikan Müzeleri]], dünyanın en çok ziyaret edilen 3. sanat müzesidir.]]
Roma günümüzde arkeolojik ve sanatsal hazinelerinin ölçülemez enginliği, eşsiz geleneklerinin cazibesi ve muhteşem manzarasının görkemi nedeniyle dünyanın en önemli turistik yerlerinden biridir. Roma'nın ön plana çıkmasının sebebi şehirde birçok müze, [[su kemeri]], [[çeşme]], kilise, [[saray]], [[anıt]] ve tarihi bina bulunmasıdır.

Roma, Londra ve Paris'ten sonra AB'de en çok ziyaret edilen üçüncü şehirdir ve yılda ortalama 7-10 milyon turisti ağırlar. Bu sayı kutsal yıllarda ikiye katlanmaktadır. Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre, [[Kolezyum]] (4 milyon turist) ve [[Vatikan Müzeleri]] (4.2 milyon turist) dünyanın en çok ziyaret edilen 39. ve 37. yerleridir.<ref name="itvnews.tv">{{Web kaynağı |başlık=The 50 Most Visited Places in The World |website=itvnews.tv |tarih=2 Ekim 2009 |url=http://www.itvnews.tv/Blog/Blog/the-50-most-visited-places.html |arşivurl=https://web.archive.org/web/20091002073926/http://www.itvnews.tv/Blog/Blog/the-50-most-visited-places.html |arşivtarihi=2 Ekim 2009 |ölüurl=evet|erişimtarihi=22 Ağustos 2019}}</ref>

Roma dünyanın başlıca [[arkeoloji]]k araştırma merkezlerinden biridir. Şehirde, Amerikan Akademisi ve İsveç Enstitüsü gibi çok sayıda kültür ve araştırma enstitüsü bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.romanculture.org/index.php?page=airc-hc-rome-program-in-archaeology-and-classical-studies |başlık=AIRC-HC Program in Archaeology, Classics, and Mediterranean Culture |yayıncı=Romanculture.org |erişimtarihi=3 Şubat 2010 |ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20100329144605/http://www.romanculture.org/index.php?page=airc-hc-rome-program-in-archaeology-and-classical-studies |arşivtarihi=29 Mart 2010}}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.isvroma.it/public/EN/index.php?option=com_content&task=view&id=13&Itemid=%20 |başlık=Isvroma.it |yayıncı=Isvroma.it |erişimtarihi=3 Şubat 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080418182423/http://www.isvroma.it/public/EN/index.php?option=com_content&task=view&id=13&Itemid=%20 |arşivtarihi=18 Nisan 2008}}</ref> Şehir, [[Roma Forumu]], Trajan'ın Pazarı, [[Trajan Forumu]], [[Kolezyum]] ve [[Pantheon (Roma)|Pantheon]] dahil olmak üzere çok sayıda antik sit alanı içerir.<ref>{{Dergi kaynağı |başlık=Trajan's Glorious Forum |dergi=Archaeology |cilt=51 |sayı=1 |tarih=January–February 1998 |author=James E. Packer |yayıncı=Archaeological Institute of America |url=http://www.archaeology.org/9801/abstracts/trajan.html |erişimtarihi=2 Ekim 2010 |ölüurl=hayır|arşivurl=https://web.archive.org/web/20100216035602/http://www.archaeology.org/9801/abstracts/trajan.html |arşivtarihi=16 Şubat 2010}}</ref> Roma'nın tartışmasız en ikonik arkeolojik alanlarından biri olan Kolezyum, bir [[Dünyanın Harikaları|dünya harikası]] olarak kabul edilir.<ref name=brewers>I H Evans (reviser), ''Brewer's Dictionary of Phrase and Fable'' (Centenary edition Fourth impression (corrected); London: Cassell, 1975), p. 1163</ref><ref name=miller>{{Kitap kaynağı |url=http://catalog.hathitrust.org/api/volumes/oclc/1538646.html |başlık=America, the Land We Love |soyadı1=Miller |ad1=Francis Trevelyan |soyadı2=Wilson |ad2=Woodrow |soyadı3=Taft |ad3=William Howard Taft |soyadı4=Roosevelt |ad4=Theodore |yayıncı=W. T. Blaine |yıl=1915 |sayfa=201 |oclc=679498513 |yazarbağı=Francis Trevelyan Miller |yazarbağı2=Woodrow Wilson |yazarbağı3=William Howard Taft |yazarbağı4=Theodore Roosevelt |erişimtarihi=22 Ağustos 2019 |arşivtarihi=28 Temmuz 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200728111825/https://catalog.hathitrust.org/api/volumes/oclc/1538646.html |ölüurl=hayır}}</ref>

Şehir, farklı dönemlerden geniş ve etkileyici bir sanat, heykel, [[çeşme]], [[mozaik]], [[fresk]] ve resim koleksiyonuna sahiptir. Roma şehri, [[Antik Roma mimarisi|mimari]], resim, heykel ve mozaik çalışmaları gibi önemli Roma sanatı biçimleriyle ilk olarak Antik Roma döneminde önemli bir sanat merkezi haline gelmiştir. [[Metal işçiliği]], madeni para ve değerli taş oymacılığı, fildişi oymaları, heykelcik camı, çanak çömlek ve kitap illüstrasyonları, Roma sanatının 'küçük' biçimleri olarak kabul edilmektedir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı |doi=10.1017/S0009840X00221331 |soyadı=Toynbee |ad=J.M.C. |tarih=December 1971 |başlık=Roman Art |url=https://archive.org/details/sim_classical-review_1971-12_21_3/page/439 |dergi=The Classical Review |cilt=21 |sayı=3 |sayfalar=439-442|issn=0009-840X |jstor=708631}}</ref> Papalar görkemli [[bazilika]]lar, [[saray]]lar, [[meydan]]lar ve kamu binalarının inşası için büyük miktarda para harcadıklarından, Roma daha sonra [[Rönesans]] sanatının önemli bir merkezi haline gelmiştir. Bu sayede Roma, [[Floransa]]'dan sonra Avrupa'nın en önemli Rönesans sanat merkezi olmuştur. Şehir barok dönemden büyük ölçüde etkilenmiş ve [[Gian Lorenzo Bernini|Bernini]], [[Caravaggio]], [[Annibale Carracci|Carracci]], [[Francesco Borromini|Borromini]] ve [[Pietro da Cortona|Cortona]] gibi sayısız sanatçı ve mimara ev sahipliği yapmıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.trincoll.edu/depts/rome/curriculum/rome211.html |başlık=Baroque Art of Rome (ROME 211) |yayıncı=Trincoll.edu |erişimtarihi=3 Şubat 2010 |ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20080530094548/http://www.trincoll.edu/depts/rome/curriculum/rome211.html |arşivtarihi=30 Mayıs 2008}}</ref> Bugün şehir, sayısız sanat enstitüsü ve müzesiyle önemli bir sanat merkezidir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.trincoll.edu/depts/rome/curriculum/rome350.html |başlık=The Franca Camiz Memorial Field Seminar in Art History |yayıncı=Trinity College, Hartford Connecticlt |erişimtarihi=3 Şubat 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080530094628/http://www.trincoll.edu/depts/rome/curriculum/rome350.html |arşivtarihi=30 Mayıs 2008 |ölüurl=evet}}</ref>

=== Moda ===
Roma aynı zamanda dünya moda başkentlerinden biri olarak da tanınmaktadır. Milano kadar önemli olmasa da Roma, 2009 [[Global Language Monitor]]'e göre [[Milano]], [[New York]] ve [[Paris]]'ten sonra dünyadaki dördüncü en önemli moda merkezidir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.languagemonitor.com/popular-culture/fashion |başlık=The Global Language Monitor » Fashion |yayıncı=Languagemonitor.com |tarih=20 Temmuz 2009 |erişimtarihi=17 Ekim 2009 |ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20091101191133/http://www.languagemonitor.com/popular-culture/fashion |arşivtarihi=1 Kasım 2009}}</ref>

Şehir; [[Valentino (şirket)|Valentino]], [[Bulgari]], [[Fendi]], [[Laura Biagiotti]], Brioni ve Renato Balestra gibi lüks moda evleri ve mücevher zincirlerinin merkezlerine ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca [[Gucci]], [[Chanel]], [[Prada]], [[Dolce & Gabbana]], [[Giorgio Armani (şirket)|Armani]] ve [[Versace]] gibi diğer büyük markaların Roma'da butikleri bulunmaktadır.

=== Mutfak ===
[[Dosya:Spaghetti alla Carbonara.jpg|küçükresim|sağ|Tipik bir Roma yemeği olan ''Spaghetti alla Carbonara'']]
Roma'nın mutfağı, yüzyıllar boyunca sosyal, kültürel ve politik değişim dönemlerinde gelişme göstermiştir. Roma, Antik Çağ'da önemli bir gastronomi merkezi haline gelmiştir.

Rönesans döneminde Roma, zamanın en iyi şeflerinden bazılarının papalar için çalıştığı için bu dönemde mutfak merkezi olarak tanındı. Bunun bir örneği, Vatikan mutfağında [[IV. Pius]] için çalışan bir şef olan Bartolomeo Scappi'dir. Scappi, 1570 yılında Opera dell'arte del cucinare adlı yemek kitabını yayınlayarak ün kazanmıştır. Kitapta Rönesans mutfağından yaklaşık 1000 yemek tarifini listelemiştir.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=Rolland |ad=Jacques |başlık=The food encyclopedia |url=https://archive.org/details/foodencyclopedia0000roll |yayıncı=Robert Rose |yer=Toronto |yıl=2006 |isbn=0-7788-0150-0 |oclc=70176309 |sayfa=[https://archive.org/details/foodencyclopedia0000roll/page/273 273]}}</ref>

Modern çağda şehir, kuzu eti ve sebze ürünlerine dayalı kendine özgü mutfağını geliştirdi. Buna paralel olarak, MÖ 1. yüzyıldan beri şehirde bulunan Roma Yahudileri, kendi mutfaklarını, cucina giudaico-romanesca'yı geliştirdiler.

=== Sinema ===
Roma, Kıta Avrupası'nın en büyük film ve televizyon prodüksiyon tesisi olan ve günümüzün en büyük gişe rekorları kıran filmlerinin çekildiği [[Cinecittà|Cinecittà Stüdyoları]]'na ev sahipliği yapmaktadır.<ref name="romefile1">{{Web kaynağı|url=http://www.romefile.com/culture/cinecitta.php|başlık=History of Cinecittà Studios in Rome|yayıncı=Romefile|erişimtarihi=17 Ekim 2009|ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20090501020709/http://www.romefile.com/culture/cinecitta.php|arşivtarihi=1 Mayıs 2009}}</ref> ''[[Tutku - İsa Mesih'in Çilesi]]'', ''[[New York Çeteleri]]'', [[Rome (dizi)|HBO'nun ''Roma''<nowiki/>'sı]], The Life Aquatic ve [[Dino De Laurentiis]]'in ''[[Decameron]]''<nowiki/>'u gibi filmlerden [[Ben-Hur (film, 1959)|''Ben-Hur'']], [[Kleopatra (film, 1963)|''Kleopatra'']] gibi sinema klasiklerine kadar 3.000'den fazla film ve dizi yapılmıştır.

== Önemli Tarihi ve Turistik Yerleri ==
* Roma Forumu
* Kolezyum
* Palatino Tepesi
* Pantheon
* Navona Meydanı
* İspanyol Merdivenleri
* Trastevere Bölgesi
* Trevi Çeşmesi
* Piazza Venezia (Venedik Meydanı)
* Popolo Meydanı
* Castel Sant Angelo (Kutsal Melek Kalesi)
* Villa Borghese
* Santa Maria Maggiore Kilisesi
* Aventine Tepesi
* Aziz Giovanni Bazilikası
* Bocce Della Veritia
* Capitol Tepesi
* Caracalla Banyoları
* Cestius Piramidi
* Circus Maximus
* Largo del Torre Argentina
* Piazza della Repubblica

== Kardeş Şehirler ==
Roma'nın şu kentlerle [[kardeş şehir]] bağlantıları bulunmaktadır:

{| cellpadding="10"
|- style="vertical-align:top;"
|
* {{kardeş şehir|Paris|Fransa}}<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.paris.fr/portail/accueil/Portal.lut?page_id=6587&document_type_id=5&document_id=16468&portlet_id=14974 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=1 Kasım 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20071011162140/http://paris.fr/portail/accueil/Portal.lut?page_id=6587&document_type_id=5&document_id=16468&portlet_id=14974 |arşivtarihi=11 Ekim 2007 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.paris.fr/en/city_government/international/special_partners.asp |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=1 Kasım 2009 |arşivurl=https://archive.today/20070806151309/http://www.paris.fr/en/city_government/international/special_partners.asp |arşivtarihi=6 Ağustos 2007 |ölüurl=hayır }}</ref>
* {{kardeş şehir|Achacachi|Bolivya}}
* {{kardeş şehir|Cezayir|Cezayir}}
* {{kardeş şehir|Beijing|Çin}}.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.ebeijing.gov.cn/Sister_Cities/Sister_City/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=1 Kasım 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150507224501/http://www.ebeijing.gov.cn/Sister_Cities/Sister_City/ |arşivtarihi=7 Mayıs 2015 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>http://www.paris.fr/portail/accueil/Portal.lut {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090901195200/http://www.paris.fr/portail/accueil/Portal.lut |tarih=1 Eylül 2009 }}?</ref>
* {{kardeş şehir|Belgrad|Sırbistan}}
* {{kardeş şehir|Brasília|Brezilya}}
* {{kardeş şehir|Kahire|Mısır}}
* {{kardeş şehir|Kiev|Ukrayna}}
* {{kardeş şehir|Londra|Birleşik Krallık}}
* {{kardeş şehir|Madrid|İspanya}}.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.munimadrid.es/portal/site/munimadrid/menuitem.dbd5147a4ba1b0aa7d245f019fc08a0c/?vgnextoid=4e84399a03003110VgnVCM2000000c205a0aRCRD&vgnextchannel=4e98823d3a37a010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD&vgnextfmt=especial1&idContenido=1da69a4192b5b010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=1 Kasım 2009 |arşivurl=https://archive.today/20120526204453/http://www.munimadrid.es/portal/site/munimadrid/menuitem.dbd5147a4ba1b0aa7d245f019fc08a0c/?vgnextoid=4e84399a03003110VgnVCM2000000c205a0aRCRD&vgnextchannel=4e98823d3a37a010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD&vgnextfmt=especial1&idContenido=1da69a4192b5b010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD |arşivtarihi=26 Mayıs 2012 |ölüurl=hayır }}</ref>
* {{kardeş şehir|Marbella|İspanya}}
||
* {{kardeş şehir|Montreal|Kanada}}
* {{kardeş şehir|New York|Amerika Birleşik Devletleri}}<ref>http://www.nyc.gov/html/unccp/scp/html/sc/main.shtml|{{Ölü bağlantı|tarih=Nisan 2020 }}</ref>
* {{kardeş şehir|Plovdiv|Bulgaristan}}
* {{kardeş şehir|Seoul|Güney Kore}}
* {{kardeş şehir|Sydney|Avustralya}}
* {{kardeş şehir|Tiran, Arnavutluk|Arnavutluk}}<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.tirana.gov.al/common/images/International%20Relations.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=1 Kasım 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20111010042121/http://www.tirana.gov.al/common/images/International%20Relations.pdf |arşivtarihi=10 Ekim 2011 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>[http://www.tirana.gov.al Twinning Cities: International Relations] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110414082050/http://www.tirana.gov.al/ |tarih=14 Nisan 2011 }} Municipality of Tirana. Düzeltme 25-01-2008</ref>
* {{kardeş şehir|Tokyo|Japonya}}
* {{kardeş şehir|Tongeren|Belçika}}
* {{kardeş şehir|Tunis|Tunus}}<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.commune-tunis.gov.tn/fr/mairie_cooperation1.htm |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=1 Kasım 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080508191341/http://www.commune-tunis.gov.tn/fr/mairie_cooperation1.htm |arşivtarihi=8 Mayıs 2008 |ölüurl=hayır }}</ref>
* {{kardeş şehir|Multan|Pakistan}}<ref>http://www.thenews.com.pk/daily_detail.asp?id=145013 {{Satır içi yalın URL|tarih=Ekim 2023}}</ref>
|}

== Ayrıca bakınız ==
* [[Lazio]]
* [[Roma (il)]]
* [[İtalya'daki şehirler listesi]]

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}

== Dış bağlantılar ==
* [http://en.wikivoyage.org/wiki/Rome Rome Vikigezgin (en)]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160729175651/https://en.wikivoyage.org/wiki/Rome |tarih=29 Temmuz 2016 }}
* [http://www.wikimapia.org/#y=41890000&x=12500000&z=11&l=4&m=a WikiMapia]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20181225091439/http://wikimapia.org/#y=41890000&x=12500000&z=11&l=4&m=a |tarih=25 Aralık 2018 }}

{{Avrupa başkentleri}}
{{AB başkentleri}}
{{İtalya'daki şehirler}}
{{Roma ili}}
{{İtalya'daki Dünya Mirasları}}
{{Vatikan'daki Dünya Miras Listesi}}
{{Eurovision}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Roma| ]]
[[Kategori:Avrupa'daki başkentler]]
[[Kategori:Kutsal şehirler]]
[[Kategori:Lazio'daki şehirler ve kasabalar]]
[[Kategori:Roma ili belediyeleri]]
[[Kategori:MÖ 8. yüzyılda İtalya'da kurulan oluşumlar]]
[[Kategori:MÖ 8. yüzyılda kurulan yerleşim birimleri]]
[[Kategori:Katolik hac yerleri]]
[[Kategori:Roma Başkent Metropoliten Şehri]]
[[Kategori:İtalya'daki Dünya Mirasları]]