Raşit Kadirov
Raşit (Raşitcan) Hamidoviç Kadirov (Özbekçe: Rashitjon Hamidovich Kadirov; 24 Şubat 1952) – Özbekistan eski başsavcısı, 2004 yılında Özbekistan hükûmetinde başsavcı olarak görev yaptı.[1] 22 Şubat 2018'de görevi kötüye kullanma, yetki suistimali ve rüşvet şüphesiyle tutuklandı. İnsan hakları grupları ve örgütleri, gözaltına alındığından beri Kadirov'un işlediği iddia edilen suçları itiraf etmesi için işkenceye maruz kalmasından duydukları endişeyi dile getirdiler.
Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]
1975 yılında Taşkent Devlet Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun oldu. 1976'dan 1980'e kadar Andican bölgesi savcılığında savcı ve başsavcı olarak çalıştı. 1980 yılında Özbek SSR Devlet Güvenlik Komitesi'ne katıldı ve ardından Soruşturma Komitesi'nin başkanı oldu. 1992-1993'te Özbekistan Cumhuriyeti Ulusal Güvenlik Servisi (NSS) başkan yardımcılığı görevini üstlendi. Ulusal Güvenlik Servisi Soruşturma Dairesi başkanı pozisyonunda hizmetten emekli oldu. 28 Ocak 1994'te Özbekistan Cumhuriyeti Başsavcılığına başsavcı yardımcılığına atandı. 25 Mayıs 2000 tarihinde başsavcı olarak atanmıştır. Bu görevde Mart 2005 ve Mayıs 2010 tarihlerinde görev süresi iki kez uzatılmıştır. Mayıs 2015'ten Ağustos 2017'ye kadar Özbekistan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi üyesiydi. 21 Şubat 2018'de görevi kötüye kullanma, yetki suistimali ve rüşvet şüphesiyle gözaltına alındı. Kadirov'a yakın kaynaklardan gelen güvenilir raporlar, 21 Şubat 2018'de gözaltına alındığından beri işlediği iddia edilen suçları itiraf etmesi için psikolojik tacize, ölüm tehditlerine, uykusuzluğa ve akrabalarına yönelik tehditlere maruz kaldığını göstermektedir.
Terörle mücadele faaliyetleri[değiştir | kaynağı değiştir]
1999-2005 yılları arasında Kadirov, Özbekistan'daki terör dalgasına karşı mücadelede kilit isimlerden[2] biriydi. Kadirov, terörist saldırılarla ilgili tüm soruşturmaların başındaydı ve ülkenin özel servisleri tarafından önleyici terörle mücadele eylemleri yürütmek için bir program geliştirdi. Aynı zamanda, 2004 yılı Şubat ayının ortalarında bir dizi terörist saldırıda teröristlerin hedeflerinden biriydi. Soruşturma komisyonunun başkanı olarak Kadirov, saldırıların arkasında El Kaide militanlarının olduğunu tespit etti ve bu bilgiyi kamuoyuna açıkladı. Kadirov'un brifinglerinden biri, özellikle Türkistan İslami Hareketi'nden teröristlerin, Pakistan'daki militan eğitim kamplarında Arap eğitmenler tarafından eğitildiğini kaydetti.
Tutuklanması ve Sorgulanması[değiştir | kaynağı değiştir]
20 Nisan 2015'te Kadirov, başsavcılık görevinden alındı. Yerine cumhurbaşkanının devlet danışmanı İhtiyar Abdullayev atandı. Kadirov'un ani istifası, daha önce Özbekistan cumhurbaşkanı Gulnara Kerimova'nın kızının ekonomik suçlarla suçlanmış olmasına bağlandı. Mayıs 2015'ten bu yana Kadirov, Özbekistan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi yargıçlarından biriydi. 22 Şubat 2018'de tutuklandı. Savcılık tutuklanmasını medyadan saklamaya çalıştı: 23 Şubat'ta Özbekistan Başsavcılığı sözcüsü Vohid Sharopov “Özodlik” muhabiri ile yaptığı görüşmede şunları söyledi: "Kadirov tutuklanmadı ve hakkında herhangi bir soruşturma yürütülmüyor". Başsavcılık tutuklamayı 24 Şubat'a kadar medyadan sakladı. Tutuklamadan iki gün sonra Başsavcılık tarafından yapılan basın açıklamasında Özbekistan Cumhuriyeti Başsavcılığı, eski Başsavcı RH Kadirov hakkında Özbekistan Cumhuriyeti Ceza Kanunu'nun 165, 205, 210. maddeleri uyarınca cezai takibat başlatmıştır" denildi.
Mayıs 2018'in başında medya, 66 yaşındaki Kadirov'un sorgulamalar sırasında sağlık durumunun, şiddetli baskı altında olduğu ve tıbbi yardımın yetersiz olduğu için önemli ölçüde kötüleştiğini bildirdi. Aynı zamanda, İçişleri Bakanlığı'ndaki kaynaklar, Kadirov'un herhangi bir şeyle suçlanması için hala uzun bir zaman olduğunu, çünkü davanın büyük ölçekli olduğunu bildirdi. Buna rağmen, 21 Mayıs 2018'de Özbekistan Cumhurbaşkanı Shavkat Mirziyayev, Raşid Kadirov'u ulusal televizyonda kendisini suçlu ilan etmeye zorlayacağının sözünü verdi.
Yargılama ve İşkence[değiştir | kaynağı değiştir]
Kadirov ve sanıklarının yargılanmasına 7 Ocak 2019'da Yunusabad Bölge Ceza Mahkemesi'nde kapalı kapılar ardında başladı. Kadirov, Ceza Kanunu'nun 12 maddesi uyarınca dolandırıcılık da dahil olmak üzere çeşitli suçlarla suçlandı.[3]
Kadirov'a yakın kaynaklardan gelen güvenilir raporlar, onun 21 Şubat 2018'de gözaltına alındığından beri suçlarını itiraf etmeye zorlanması için psikolojik tacize, ölüm tehditlerine, uykusuzluğa ve akrabalarına yönelik tehditlere maruz kaldığını gösteriyor. Kaynaklar, 2018'deki 10 aylık bir ceza soruşturması sırasında, Kadirov'un akrabaları da dahil olmak üzere 40'tan fazla kişinin ifadeye çağrıldığını ve bazılarının kolluk kuvvetleri tarafından keyfi olarak gözaltına alındığını, dövüldüğünü ve başka şekillerde kötü muameleye maruz kaldığını bildiriyor. Tüm tanıklar serbest bırakıldı. Ağustos 2018'de tutuklu yargılanan üç sanık halen ev hapsinde tutuluyor. Kadirov ve Şubat 2018'den bu yana tutuklu yargılanan diğer dokuz sanık, işkence ve diğer kötü muamele riskiyle karşı karşıya kalmıştır.[4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Uzbek Terrorists Said to Have 350 Members 10 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ferghana
- ^ "Jihadist organizations in Central Asia. Part of a new documentary". 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ Zastavna, Maryna (2 Mayıs 2019). "Uzbekistan: Concern over Reports of Torture of Rashitjon Kadirov and Co-Defendants". IPHR. 18 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2019.
- ^ "Uzbekistan: Concern over Reports of Torture of Rashitjon Kadirov" (PDF). International Partnership for Human Rights. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.