Playa göl
Playa göl, kısa ömürlü bir göl yatağı veya kapalı göl kalıntısıdır.
Bu düzlükler alkali tuzlarla zenginleştirilmiş ince taneli çökellerden oluşur. Playa göl geniş bir alanı kaplayabilir. Derin olmayan bu göllerin büyük bir kısmı buharlaşır ve yüzeyde bir tuz tabakası bırakır. Kurak mevsimlerde yüzey kuru, yağışlı mevsimlerde ise ıslak ve çok yumuşaktır.
Oluşumu[değiştir | kaynağı değiştir]
Playa göl, yağmurdan veya diğer kaynaklardan gelen suyun kuru çöküntü havzasına akmasıyla oluşan gölet veya göle verilen addır. Suyun içinde çözülmüş tuzların çökmesiyle oluşan göl, zamanla kademeli olarak artar. Bir playa, kilin yassı bir yatağı olarak görülür, genellikle çökelen tuzla kaplanmıştır. Bu evaporit mineralleri, sodyum karbonat, boraks ve diğer tuzlar gibi hava koşullarına dayanıklı ürünlerin yoğunlaşmasıdır.
Birçok playa göl, yağışlı mevsimlerde, özellikle yağışlı yıllarda sığ sudan oluşmaktadır. Su tabakası ince ise ve playa göldeki kayalar rüzgarla hareket ederse aşırı derecede sert ve pürüzsüz bir yüzey oluşabilir. Daha kalın su tabakaları "çatlaklı çamur" yüzeyine ve "tepe" yapı kuruma özelliklerine neden olabilir. Çok az su varsa, tepeler oluşturabilir
Çöllerde, bajadas tarafından çevrili bir alanda bir playa bulunabilir. En büyük kuru göl yoğunluğu (yaklaşık 22.000), Teksas'ın güneyindeki High Plains ve New Mexico'nun doğusundadır. Çoğu kuru göl küçüktür. Bununla birlikte, dünyanın en büyük tuz yatağı olan Bolivya'daki Salar de Uyuni, 10.582 kilometrekarelil alanı kapsamaktadır.[1]
Death Valley (Ölüm Vadisi), Kaliforniya'da bulunan playada "yürüyen kayalar" olarak bilinen ve insan ya da hayvanın müdahalesi olmaksızın yüzey boyunca yavaşça hareket ederek arkasında iz bırakan kayaların olduğu jeolojik bir olay gerçekleşir. Bu kayalar son zamanlarda UC San Diego'daki Scripps Oşinografi Enstitüsü tarafından hareket halinde gözlemlendi. Playa, kışın yüzen buz tabakaları oluşturacak kadar derinleşir ama yine de kayaların yüzeyde kalacağı kadar sığ olmaktadır. Geceleri sıcaklığın düşmesiyle beraber, göletin üzerindeki kayaların oluşturdukları çatlaklar buz ile dolmaktadır. Kayalar gücünü koruyacak kadar kalın, serbestçe hareket edebilecek kadar da hafiftir. Güneş doğduğunda buzlar erir ve kayanın buzları çözülür. Bu sırada, kayalar playa boyunca hafif rüzgarlarla hareket ettirilir.[2] Taşlar yalnızca iki ya da üç yılda bir kez hareket eder.[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Uyuni Salt Flat" 27 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Encyclopædia Britannica
- ^ "Sliding Rocks on Racetrack Playa, Death Valley National Park: First Observation of Rocks in Motion". Plos One. 27 Ağustos 2014. 13 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2016.
- ^ "Ice rafts not sails: Floating the rocks at Racetrack Playa" (PDF). Barnesos.net. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2016.
