Parasal ekonomi
Para ekonomisi, bir ekonomik sistemde bir ekonomide dolaşımdaki paranın genel bir ödeme aracı olarak yönetilmesidir. Paranın karşılığı mal yönetimidir.
Genel[değiştir | kaynağı değiştir]
Doğal ekonomi ve takasın aksine, para ekonomisindeki değişim eylemi, mallar için para ve para için mallar olmak üzere iki bağımsız satın alma işlemine bölünür. Kredi ekonomisinden de söz edilir, çünkü para esas olarak kredi, kredi parası şeklinde akar. Ekonomik olarak, satın alma eylemleri bireysel işlemlere bölünür: satın alma fiyatının parasal ödemesi para piyasasının bir parçası olarak sayılırken, mal veya hizmetlerin işlemi mal piyasasına aittir. Ortaya çıkan nakit akışları ve mal akışları birlikte ekonomik döngüyü oluşturur.[1]
Tarihçesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Roma İmparatorluğu, sistematik madeni para basma ve Roma devlet bütçesi için de önemli olan madeni para basma hakkı ile zaten iyi gelişmiş bir para ekonomisine sahipti.
12. yüzyılın ikinci yarısından 14. yüzyılın ortalarına kadar, antik dönem sonrası Avrupa'da ilk kez, önemli miktarda madeni para üretimi ve para ticareti ve artık mallar için mal değişimi yapılmaya başlandı.[2] Çiftçiler de kısa sürede bölgesel pazar için üretim yapıyor ve mallarını para karşılığı müşterilere getiriyorlardı.
14. yüzyılda, başlangıçta kuzey İtalya şehirlerinin ticaretinde değişim hakim olmaya başladı. Bir borçlu, başka bir yerde farklı bir para biriminde bir krediyi geri ödemeyi yazılı olarak taahhüt edebiliyordu. Bu ona "nakitsiz" ödeme yapma fırsatı verdi.[3]
Kuzey İtalya'daki dövizcilik (İtalyan banca), bugünkü bankaya adını verdi. Para değiştiriciler, Avrupa'da şehirlerin ve prenslerin sahip olduğu madeni para egemenliği nedeniyle bol miktarda bulunan çeşitli yerli ve yabancı para birimlerini tanıma konusunda uzmandı. Ayrıca, özel kişilerin veya tüccarların kendileriyle açabilecekleri bir cari hesaba (İtalyanca conto corrente) mevduatta kabul ettiler. Fonlar, sözlü talimatlarla hesaptan hesaba veya diğer değiştiricilere aktarıldı. Bu şekilde, "bankacı" nihayet (bugün olduğu gibi) tüccarlara, zanaatkarlara veya devlete kredili mevduat hesabı sunabilir ve kredi verebilir duruma geldi.[4]
Aynı şekilde, tüccarlar, çiftçiler ve zanaatkarlar kadar varlıklı büyük çiftçiler de tarlaları veya evlerini ipotek ettirerek borç para almaya başladılar.
16 ve 17. yüzyılda en önemli yenilik kamu bankalarıydı. Yeni deniz yollarının keşfi ve Avrupa devletlerinin Asya, Afrika ve Amerika'ya ekonomik ve askeri genişlemesiyle birlikte, 15. yüzyılın sonundan itibaren dünyanın çoğu bölgesi Avrupa için büyük pazarlar oluşturmaya başlamıştı.
İçeriği[değiştir | kaynağı değiştir]
Finansal ekonomi, tüm finansal sistemi ve finansal piyasaları (borsalar, döviz, para ve sermaye piyasaları) ile para ekonomisine aittir. Ancak mal veya hizmetler müşteri tarafından para ile ödeniyorsa, mal piyasalarıyla birlikte reel ekonomi de para ekonomisinin bir parçasıdır. Para ve mal piyasalarının ikiye ayrılması, para ekonomisinin mal ve mal piyasaları arasında bir ayrım gerektirdiği gerçeğini ifade eder.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Temmuz 2022.