Ortakgörü felsefesi

18. Yüzyıl'da Thomas Reid'in temellerini attığı, ardından İskoç Ortakgörü Okulu tarafından geliştirilen, başta bilgi felsefesi ve etik olmak üzere felsefenin tüm alanlarında etkili olmuş gerçekçi felsefe akımı.

Şekillenmesi

Akımın şekillenmesinde en önemli katkıyı Reid'in tanrıbilimci George Campbell'le birlikte kurduğu Aberdeen Felsefe Topluluğu yapmıştır. David Hume'un kuşkucu görüşlerinin çürütülmesi amacı üzerine kurulan topluluk tam karşıtı öne sürülemeyen, sorgulanıp araştırılmaya gerek duyulmadan üzerinde hemfikir olunan ve teorilere öncülük eden genel düşünceleri "ortakgörü" kavramı altında toplamıştır.

Dünyada Gelişimi

19. yüzyılın başlarında Büyük Britanya'nın felsefe iklimine egemen olan Ortakgörü felsefesi Royer Collard'ın aracılığıyla Fransa'ya yayılmış; İskoç George Campbell ve John Witherspoon ile Fransız Victor Cousin ve Thèodore Jouffroy gibi düşünürlerin aracılığıyla ABD'ye kadar ulaşmıştır. Yakın dönemde ise Wittgenstein, Wilfrid Sellars ve John Langshaw Austin'in bu konuda çalışmaları olmuş; ortakgörü, dil felsefesinde kullanılmaya başlanmıştır.

Savunumu

Bilgikuramında her insanın ortakgörü yoluyla doğruluğu ve gerçekliği doğrudan kavrayabilme yetisine sahip olduğunu savunan ortakgörü öğretisinin ahlak felsefesindeki uzantısı da sıradan insanın kuramlara önsel olan ahlaki yargılarına göndermede bulunarak, bunları başarılı bir ahlak kuramının dizgeleştirmesi, açıklaması ya da temellendirmesi gereken "olgular" olarak görür. Nitekim Reid, ahlaki usyürütmenin ahlakın doğrudan kavrayabileceğimiz açık ilk ilkelerinden başlaması gerektiğini savunur. Aynı oranda doğru olan ama çelişen pek çok temel ahlak ilkesinin bulunduğunun da çok iyi farkında olan Reid, bir ilkenin yap dediği şeyi bir diğerinin yasakladığı durumlarda ahlak ilkeleri arasındaki kendiliğinden açık, sezgisel önceliğe dayanmamız gerektiğini savunur.^[1]

İç Bağlantılar

Notlar ve Kaynaklar

^ Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, İ. Sf.

[1] Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, İ. Sf.

[1]