Nuride Ateşi Gadirova

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Nuride Ateşi Gadirova

Nuride Ateşi Gadirova Azeri yazar, çevirmen, tarihçi ve arkeologdur.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

22  Ağustos 1965 tarihinde, Azerbaycan’ın Oğuz İlçesine bağlı Haçmaz köyünde doğdu. 1995 yılından beri Almanya’nın başkenti Berlin kentinde yaşamaktadır.

Fikrî ve edebî kişiliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Nuride Ateşi, 9 yaşında şiir yazmaya başlamış, ilk şiiri 1993 yılında “Edebiyat” gazetesinde yayınlanmıştır.[1] Günümüz Azerbaycan şiirine getirdi kadın duyarlığı, dünyaya ve çevresine eleştirel bakış belli çevrelerce hazmedilmediği için 10 yıl şiirlerinin yayınlanmasına Sovyetler Birliği dönemi Azerbaycan’ında izin verilmemiştir. Şaire kendisi için “Ateşi” mahlasını seçmiş, bundan sonraki şiirlerini bu mahlas altında yazmak zorunda kalmıştır. Azerbaycan’ın tanınmış bestecisi Faik Süceddinov, Nuride Ateşi’nin şiirlerindeki sözlere besteler yapmıştır. Yine Azerbaycan’ın ünlü ses sanatçılarından İlhame Guliyeva, şairenin “Neylersen” adlı şiirinden bestelenen şarkıyı seslendirmiş ve bu Azerbaycan ezgisi, Azerbaycan’da, Türkiye’de ve İran’da çok beğeni toplayarak dillerde dolaşmıştır.[2] Şairenin şiirlerinden birçok bestecinin bestelediği yüze yakın Azerbaycan şarkıları üretilmiş, bu şarkılar Azerbaycan’ın en popüler sanatçılarından Brillant Dadaşova, Semed Semedov, Almas Elesgerova, Zöhre Abudullayeva, Zaur Rzayev ve daha birçok sanatçı tarafından seslendirilmiştir.[2]

1982-1984 yılları arasında Bakü Medeni Maarif Teknikomu’nu (Bakı Humanitar Kollec) üstün not diploması ile bitirmiş, 1984-1989 yılları arasında ise E. Hüseyinzade adına Azerbaycan Devlet-Medeniyet ve İncesenet Üniversitesi’nin “Medeniyyetşinaslık” fakültesinde öğrenim görmüştür. Şaire bundan başka 1995 yılına kadar da Bakü´deki Azerbaycan Devlet Güzel Sanatlar Müzesi’ nde çalışmıştır.[1]

1995 yılında Almanya’nın başkenti Berlin kentin´e taşınan Nuride Ateşi, kendisini bir sanatçı gibi, özellikle de şiir dünyasının bir şairesi olarak geliştirmeyi başardı.[3] Alman şiirine, Kafkas coğrafyasının sıcaklığını, Doğu edebiyatının klasik gizemini ve arı -duru özgün görüşlerini getirdi.[3] Nuride Ateşi sanatçılık kimliği ve etkinliklerinin yanında, moderatör olarak da birçok televizyon ve radyoda kültür -sanat programları yaparak kitlelere iletti. 1996 ve 1997 yıllarında, Berlin TD-1 Alman -Türk televizyonunda, "Berlin 'den Asya 'ya Köprü" ve "Sevgi Dünyası " adlı programları başlattı. Aynı zamanda programların moderasyonluğu görevini de üstlendi. 1997 yılından 2005 yılına kadar, Berlin Hitit Yayınevi 'nde çalıştı.

Nuride Gadirova Ateşi, akademik çalışmalarının ve bilimsel araştırmalarının yanında, gazetecilik mesleğini de yıllardır sürdürmektedir. O aynı zamanda Azerbaycan 'da yayınlanan birçok gazeteye (Ayna/ Zerkalo) de makaleler ve çeşitli konularda[4] yazılar yazmaktadır.

Nuride Ateşi’nin edebi yaratıcılığı, epik şiir, çeviri ve toplumsal alanları kapsamaktadır. O’nun şiirlerindeki sözlere, Alman, Türk ve Azerbaycan bestecilerinin besteledikleri yüze yakın şarkı, birçok ülkede tanınmakta ve sevilerek dinlenmektedir.[2] Şiirleri, İngilizceye, Fransızcaya, Farsçaya ve Rusçaya çevrilerek bu ülkelerde çeşitle basın ve yayın organlarında yayınlanmıştır.[4] Şaire’nin etkinlikleri arasında çevirmenlik de vardır.[4] 1996-2004 yılları arasında, Berlin’in “Hitit” yayınlarında Alman ve Türk dillerinin çevirmeni olarak çalışan Nuride Ateşi, Alman şairlerinin şiirlerini de tercüme ederek, onları “Orijinalden Tercümeler” adlı kitabında toplamış, Azerbaycan şair ve yazarlarının çeşitli eserlerini de Almancaya çevirmiştir.[4] 2003 yılında Azerbaycan 'da yayınlanan "Yaşanmamış Kadınlık "adlı kitabı, edebiyat dünyasında olağanüstü yankı yarattı.[3] 2008 yılında Alman şairi Jan Veinard ile birlikte, “Pervane ve Şam: Azerbaycan’ın Min İllik Mehebbet Poeziyası” adlı antolojisinde, Azerbaycan’ın Nizami, Fizuli, Nesimi, Mehseti ve birçok klasik şairlerinin eserlerini Almancaya çevirerek, Almanya’nın ünlü “Mattes & Setz” yayın organında yayınlamıştır.[3] “Altın Kalem” ödülünü de kazanan Nuride Gadirova -Ateşi, ayrıca 20 kitabın da yazarıdır. Şaire 2011 yılından PEN (Uluslararası Yazarlar Merkezi) in de üyesi bulunmaktadır.[1] Şaire’nin şimdiye kadar edebi ve Kafkas tarihine, uygarlığına ve arkeolojisine ait Almanya ve Azerbaycan’da (Azerbaycan, Türk, Rus İngiliz ve Alman dillerinde) 20 edebi publisistik ve bilimsel kitabı, 300 den fazla makalesi, yayınlanmış, eserleri Almanya’nın Dresden ve Leipzig kentleriyle Azerbaycan devlet Arşivi, Ahundov adına Devlet Kütüphanesi’nde katalog haline getirilmiştir.

Nuride Gadirova Ateşi aynı zamanda "Kafkas Amazonu" lakabı ile de tanınmaktadır.[5]

Bilimsel araştırmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Nuride Gadirova-Ateşi, 2003 yılında Moskova Medeniyet ve İncesenet Üniversitesi’nde, “Almanya’nın Toplumsal Yapısında Bedensel Yönden Hasta Çocukların Rehabilitasyonu konusunda pedagoji alanında doktorluğa adaylık eğitimini tamamlamıştır (PhD).[6] 2005-2011 yılları arasında Mehemmed Esed Bey’in (Kurban Seid) incelemeleriyle uğraşmış, O’nun arşiv belgelerini Almanya, Avusturya, Fransa, İtalya, İsviçre, Gürcüstan v.b. ülkelerden toplayarak, bu belgelerin ilk kez yayınlanmasını sağlamıştır (Esed Bey, yüzyılın Şiirleri, Nurlan, Bakü-2007). Bundan sonra uzmanlık alanını arkeoloji bilimine yöneltmiş, Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi'nde, Arkeoloji ve Etnoğrafya Enstitüsü doktorandı olarak “Azerbaycan savaş tarihinde kadının rolü” konusunda doktorluk tezi üzerinde çalışmaya başlamıştır. (2011-2016). 2013 yılında Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi'nde (ANAS) Tarih Enstitüsü’nde Devlet Komisyonu tarafından uzmanlık değişim sınavı 5 puanla (en yüksek) değerlendirilmiş ve tarihçi olarak resmi uzmanlık unvanı onaylanmıştır. 2015 yılından Azerbaycan Hazar Üniversitesi doçenti, 2015 yılında Berlin’de Kafkas Tetkikatlar Enstitüsü’nün direktörlüğü görevini üstlenmiştir. Arkeolojik araştırmalarına Kafkas Amazonlarının araştırılması ile başlayan araştırmacı, şimdi Hocalı-Gedebey kültürünün araştırılması ile meşguldür. O, Kafkas ve Avrupa muzelerinde Kafkas arkeolojik koleksiyonlarını Rusya, Almanya, Fransa ve Avusturya müzelerinde toplamış, araştırmış, Kafkas arkeolojisinin araştırma tarihini ve tarihşinaslığını araştırarak, arşiv belgeleri ve yeni ortaya çıkardığı koleksiyonlar temelinde 3 monografi ve bir ders kitabı yazmıştır. 2016 yılında Nuride Ateşi- Gadirova Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi'nde (ANAS) Arkeoloji ve Etnografya Enstitüsü'ndeki ilkin savunmasını büyük bir başarı ile sonuçlasa da, eski Sovyet arkeologlarının ve bir sıra milletçi arkeologların yanlışlıklarını tankit ettigine göre savunmasına Azerbaycanda izn verilmedi.[7] Nuride Ateşi, 9 Ekim 2018'de Fransa'daki Lyon Lumire 2 Üniversitesi'nde arkeoloji üzerine tezini (Kafkasya'nın Son Tunç- Erken Demir Çağı Hocali Gedebey Kültürü Bağlamında: Yayılma Alanı ve Krolonojisi Üzerine Öneriler.) savunarak Avrupa bilimindeki en yüksek diploma olan "L'habilitation à diriger des recherches" diploması aldı. İlmi danışmanı Prof. Doktor Michèle Casanova oldu.

Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. Sensiz yaşıyorum sen ola-ola. Kitab P8latası, Bakı 1995.
  2. Neylersin bana gören. Hitit Berlin 1995.
  3. Karabağımız-Karabağrımız. Hitit, Berlin 1996.
  4. Avından kaçan avcı.(türk dilində). Hitit, Berlin 1997.
  5. Jäger auf der Flucht vor seiner Beute (alman dilinde), Wagemann, Berlin 2002.
  6. Yaşanmamış kadınlık Tehsil, Bakı 2003.
  7. Şimdi Ben varım! Hitit, Berlin 2004.
  8. Schreie erstickter Gefühle (alman dilində). Hitit, Berlin 2006.
  9. Orijinaldan tercümeler. Nurlan, Bakı 2006.
  10. Gəl günaha batalım. Nurlan, Bakı 2006.
  11. Tenha savaşçı (hayat və yaradıcılığı haqqında). Hitit-Verlag, Berlin 2005.
  12. Kampf um Berg-Karabach (Deutsch - Sachbuch) Gencevi Institut für aserbaidschanische Kultur Berlin 2007
  13. Esed Bey -Yüzyılın sırları. Nurlan, Bakı 2007.
  14. Pervane və şam. Azerbaycanın bin yıllık muhabbet tarihi. Mattes& Setz, Berlin 2008 15. Feuertochter(Od qızı). Şerlər. K.Fişer nəşriyyatı. Aachen 2009.
  15. Kafkas amazonları. AMEA. Almaniya 2011.
  16. Azerbaycan Hocalı-Gedebey Medeniyetinin kolleksiyonları  Avrupa Müzelerinde. (Son Tunc- Erkən Demir Dövrü) “Elm ve tehsil”, Bakı, 2015
  17. Avrupa Müzelerinde Kafkas Arkoloji Kolleksiyonları.OL” npkt, Bakı, 2016
  18. История археологии Кавказа: Археологические и теоретические исследования" ("Kafkaz arkeolojisinin tarihi: Arkeoloji və nezeri tatkikatlar) Hazar Universiteti nəşriyyatı, 2017, Bakı.
  19. Hocalı-Gedebey Kültür´ünün  maddi irsi: İlk kompleks yayın´ı və tehlil´i. Azpoliqraf,Bakı,2019.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c "PEN center Germany" Authors' lexicon. Publishing house, Peter Hammer, ISBN 978-3-7795-0421-4, S. 26–27
  2. ^ a b c "XX century, Encyclopedic information book on Azerbaijani writers" Nurlar, Bakı 2004, ISBN 9952-403-38-0, S. 687
  3. ^ a b c d Fischer, Karin: . ISBN 978-3-89514-909-2, S. 521–522
  4. ^ a b c d KADIN HALK OZANLARI ANTOLOJİSİ/ ANA DENDİ, BACI DENDİ, YAR DENDİ. Doganay Ezeli: Hrsg.: HİTİT VERLAG. 2007, ISBN 978-3-924423-57-5, S. 393–394
  5. ^ Hübner, Ralph (2009). "A-Lor". Who is who in der Bundesrepublik Deutschland (14 ed.). Zug (Schweiz). p. 96. ISBN 978-3-7290-0084-1.
  6. ^ Butterfly & Flame" A Thousand Years of Azerbaijani Love Poetry (Original texts with free German adaptation. Jan Weinert: . 2008, S. 978-3–88221–733–9
  7. ^ Appeal of the Azerbaijani National Academy of Sciences and of Representatives of the Scientific Community to His Excellency Ilham Aliyev, President of the Republic of Azerbaijan relating to the defence of the post-doctoral thesis of the Post Doctorand at the Institute for Archaeology and Ethnology of the Azerbaijani National Academy of Sciences, Nourida Gadirova (Ateshi) From 26 October 2016, The representatives of the Azerbaijani National Academy of Sciences and of the scientific community (followed by 77 signatures)
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nuride_Ateşi_Gadirova&oldid=32557473" sayfasından alınmıştır